مىناۋ تۇرعان كارتينا بىرەۋلەر ءۇشىن كۇلكىلى كورىنەتىنى راس. اقپاننىڭ سارشۇناق ايازىندا بەت قاراتپاس بورانمەن الىسىپ، شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا كۇن استىندا قاقتالىپ تۇرعان وسىناۋ كىسىلەر ءۇشىن بۇل كورىنىس جان باعۋدىڭ امالى. اتى دىرداي «باتىس ەۋروپا-باتىس قىتاي» ترانزيتتىك ماڭىزى بار جولدا وسىناۋ جابايى ساۋدامەن كۇن كورىپ جاتقان ارال اۋدانى ارالقۇم اۋىلىنىڭ كوپتەن بەرگى جان ايقايىن جوعارى جاقتاعىلاردىڭ قۇلاعىنا جەتكىزۋ تۋعان ەل الدىنداعى پەرزەنتتىك پارىزىم دەپ بىلەمىن.

قۇمداۋىت مەكەننىڭ ەجەلدەن كاسىبى مال شارۋاشىلىعى. تابيعاتى توساڭداۋ، جازى قاپىرىق ىستىق بولسا، قىسى وڭمەنىڭنەن وتەتىن وكپەك جەل مەن دولدانعان بورانعا بۇل اۋىلدىڭ تۇرعىندارىنىڭ ەتى ابدەن ۇيرەنىپ كەتكەن. بىزدەگى سانانىڭ كەمدىگى مە الدە ءوز قۇقىمىزدى قورعاۋداعى ناداندىعىمىز با، كوپ جەردە اۋىل ادامدارى ارىز-شاعىمعا كەلگەندە كەجەگەسى كەيىن تارتىپ، ءۇي ىشىندە سىبىرمەن ءومىر سۇرەدى. ءجا، ءبارىن قويشى...

ەكى مىڭعا جۋىق تۇرعىنى بار ارالقۇم اۋىلى قاشاننان قاراپايىم، جۇرت سەكىلدى اكىمىن تۇيە ۇستىندە سابامايدى. كەرىسىنشە، قاناعات دەگەن تەندەنتسيامەن كوپ جەردە جاق اشپايدى. قۇقىعى تاپتالىپ جاتسا دا جالپاقشەشەيلىككە سالىنىپ، كەشىرە سالاتىنىنا تاڭقالاسىڭ.

ەگەر جولىڭ ءتۇسىپ وسىناۋ اۆتوتراسسامەن اقتوبەگە، نە قوستانايعا بەت الساڭىز وندا ارالقۇم ءۇستىن وتپەي قويماسىڭىز انىق. كولىگىڭ الىستان كورىنگەننەن باستاپ ءبىر توپ بۇرسەڭدەگەن ايەلدەردىڭ بالىق كوتەرگەن سۇلباسى الىستان مەنمۇندالايدى. ءبىر قولىندا قاتىپ قالعان بالىق، ەكىنشى قولىندا قاۋساپ قالعان شۇبات قاۋىرسىنى كىمدى دە بولسىن ەلەڭ ەتكىزەرى انىق. كەيبىرەۋلەر وسىناۋ جانباعىپ تۇرعان جانداردى مازاق قىلعانداي، سۋرەتكە تۇسىرگەندە ىشىڭنەن «اكەڭنىڭ» ءبىر بوقتاپ الاسىڭ. ەگەر الدا-جالدا كولىگىڭ شيق ەتىپ تۇرا قالسا، جاپاتارماعاي سىزگە قاراي جۇگىرەدى. سونداعى، بار ويلارى بالا-شاعانىڭ بۇگىنگى ناپاقاسى. قولدارىندا تىزبەكتەلگەن تۇيە جۇنىنەن جاسالىنعان شۇلىق ودان قالسا شۇبات، پار-پارىمەن بالىق، تاعىسىن تاعىلار. يا، ءبىر قاراعانعا ايانىشتى كادر. بىراق بۇل جانداردىڭ ەشكىمگە وكپە-نازى جوق. قالت-قۇلت ەتكەن ومىرلەرىنە شۇكىرلىك ايتىپ جازدا تەمىر بوشكە كولەڭكەسىن پانالاپ، قىستا جول جاعاسىندا وت جاعىپ «شىقپا جانىم شىقپامەن» كۇن كورىپ جاتقان جايى بار.

ءبىر قىزىعى سول، اشەيىندە ات باسىن تىرەپ، حالىق جاعدايىن سۇرامايتىن اكىم جانە ونىڭ شابارماندارى اۋىلعا كوميسسيا نە اۋدان اكىمى كەلگەندە وسىناۋ جانداردى دوربا-دورباسىمەن تىم-تىراقاي تاراتىپ جىبەرەدى. اۋدان اكىمى كەلسە، وتىرىك ەسەپپەن قاعانامىز قارق بولىپ جاتىر، حالىق ىقىلىق اتىپ وتىر دەگەن جەلەۋمەن شىعارىپ سالادى. ال، كەتكەسىن جاعداي باسقاشا. بىزدەگى، كوپەكورنەۋ الداۋدىڭ شاعىن ەپيزودىن وسىناۋ ىستەن بايقاۋعا بولادى. جالعان تسەنزۋرانىڭ اۋىلداعى كورىنىسى بۇل.

بۇعان دەيىن وسىناۋ جابايى ساۋدانىڭ كەسىرىنەن ەكى رەت كولىك وقيعاسى بولىپ ادام ءولىمى تىركەلدى. بۇتىندەي ءبىر وتباسىنىڭ اسىراۋشى اكەسى وسىلاي بالىق كوتەرىپ تۇرعان ساتىندە اجال قۇشتى.

ەندى بۇل جاعدايعا قۇقىقتىق كوزقاراسپەن قاراپ كورسەك. بىرىنشىدەن، ۇلكەن ءاۆتودالىز قوزعالىس جولىندا مۇنداي جابايى ساۋدا جاساۋ قۇقىقتىق زاڭناماعا   تومپاق. ەكىنشىدەن، حالقىن تەنتىرەتىپ تراسس جاعالاتقان اكىمنىڭ وسىناۋ ءىستى كورىپ تۇرىپ ءتيىستى جۇمىستاردى جۇرگىزبەۋى اقىلعا سىيمايدى. مەن بىلەتىن بۇل اۋىلدا جيىرما، نە وتىزدان استاپ وتباسى وسىناۋ تراسسادان ناپاقاسىن ايىرىپ وتىر.  نەگە اتالعان وتباسىلارعا مەملەكەت تاراپىنان شاعىن نەسيەلەر ۇسىنىپ، جەڭىلدەتىلگەن كومەكتەر بەرۋ جاعىن اكىم قولعا المايدى. بولماسا، وسىناۋ قويدىڭ قۇمالاعىنداي شاشىلىپ تۇرعان جانداردىڭ باستارىن قوسىپ، تالاپ-تىلەكتەرىن تىڭدامايدى. ۇشىنشىدەن، مۇنداي ماڭىزى بار مەمەلەكەتپەن مەملەكەتتى جالعايتىن اۆتوجول ناعىز بيزنەستىڭ كوزى. اكىم سپونسار جاعىن قاراستىرىپ، جەكە كاسىپكەر ەسەبىنەن بولسا دا ءار كولىككە جاۋتەڭدەپ تۇرعان جاندارعا ارنايىلاپ بازار سالىپ بەرمەيدى. الدە، ءوزىنىڭ ۇيقىسى تىنىش، قارنى توق بولسا بولدى ما؟!

تورتىنشىدەن، ارالقۇم اۋىلىنىڭ كوپ جاستارى قازىر جۇمىسسىز وتىر. قولدارىندا بىلدەي ديپلومدارى بولسا دا جولدا بالىق  دورباسىن ارقالاپ دۇنيەنىڭ كەڭدىگىن كورە الماي كەلەدى. ال، نەگىزگى كۇش جاستار جاعى تەنتىرەپ جۇرسە، اۋىل بولاشاعى تۋرالى ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى ارتىقشىلىق بولار...

قورىتا كەلگەندە،  اسپاننان كيىز جاۋسا كەدەيگە ۇلتاراق تا تيمەيدى دەگەندەي، مومىن جۇرتتىڭ موينى ىرعايداي، ءبيتى تورعايداي ايانىشتى كۇيىنە قۇلاق تۇرەتىن كەز كەلدى. اكىم جۋىق ارادا ناقتى ىسكە كوشپەسە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى رەتىندە اتالعان ماسەلەگە ۇلكەن جاقتىڭ ارالاسۋىن سۇرايمىن.

قاليلاەۆ قونىسباي

Abai.kz