الگى اككى قۋ ءابىلازوۆ دەگەنگە جاقتاس بولدى، ودان قالسا كومەكتەستى. ءابىلازوۆتىڭ اقشاسىنا گازەت شىعاردى دەپ ايىپتالىپ، سوتتالعان بەلگىلى جۋرناليست جانبولات ماماي «الاش رەسۋپبليكاسى جەڭگەندە...» اتتى دەرەكتى فيلم ازىرلەپ شىقتى. جانبولاتتىڭ جاساعان ءفيلمى جايلى جازايىق.

تاريحي فيلم ورىس تىلىندە ازىرلەنگەن. كرەمل تىلىندەگى اتاۋى – «ەسلي بى پوبەديلا رەسپۋبليكا الاش!» دەپ اتالادى. وتكەن عاسىرداعى 20-جىلدار مەن 30-جىلدارداعى اشارشىلىق جايلى ايتىلادى. جيىرماسىنشى عاسىرداعى ونجىلدىقتا 4,5 ميلليون قازاقتىڭ قىرىلعانى جايلى ايتىلادى. 1937-38 جىلدار قاسىرەتى، قاندىقول قاراقشى ءستاليننىڭ رەپرەسسياسى سوزگە ارقاۋ بولادى.

سابەت سوتىنىڭ سويىلىنا تۇسكەن 118 مىڭ ادامنىڭ تاعدىرى، ونىڭ ىشىندە اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن 25 مىڭ ادام جايلى ايتىلادى.  قازاقتىڭ ماڭداي الدى مارعاسقالارىنىڭ، ساياسي قايراتكەرلەرىنىڭ، كوسەمدەرىنىڭ ستالين تەپكىسىنە تۇسكەن تاعدىرى ناقتى دەرەكتەرمەن باياندالادى.

«قىلىز قىرعىن»، قۇلدىق لاگەرلەر، ۇجىمداستىرۋ كەزەڭى، يادرولىق سىناق، مادەني ديسكريميناتسيا. ءيا، الاش جەڭگەندە قازىرگى كۇيىمىز قانداي بولار ەدى؟ جانبولات ماماي وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەيدى، ءوز تۋىندىسىندا.

«ازاتتىق ءۇشىن ايقاس»، «قازاق دەموكراتتارى مەن العاشقى كونستيتۋتسيا»، «ولار قازاقستاندى ەكىنشى جاپونياعا اينالدىرماق بولدى»، «الاشوردا جەڭگەندە» بۇل تاريحي دەرەكتى ءفيلمنىڭ نەگىزگى بولىمدەرى. كورىڭىز. الاش تاريحيىنا شىنايى ۇڭىلگەن تۋىندى.

ەندى ماماي جانبولاتتىڭ ءوزى جايلى از-كەم اقپار بەرە كەتكەندى ءجون كوردىك.

ءيا، اۋەل باستا ءابىلازوۆتىڭ ادامى دەپ ايىپتالعان مامايدىڭ ۇلى مويىنداعان جوق ەدى تاعىلعان ايىپتى. سول ءۇشىن سوتتالدى. 2 جىل 5 ايعا بوستاندىعىنا شەكتەۋ قويىپ، 120 ساعات قوعامدىق جۇمىس اتقارۋعا مىندەتتەگەن. سونداي-اق، 3 جىل باسشىلىق قىزمەت جاساۋىنا دا تىيىم سالىنعان. 2017 جىلدىڭ 11-اقپانىندا، قاماۋعا الىنعان العاشقى ۋاقىتتا ءوزىن ايىپتى دەپ ەسەپتەمەيتىنىن جازىپ، تۇرمەدەن حات جولداعان ەدى.

«جاريا مالىمدەمە. مەن، ماماي جانبولات مامايۇلى، تاعىلعان ايىپتار بويىنشا ءوزىمدى كىنالى دەپ سانامايمىن. ومىرىمدە بيزنەسپەن، قارجىلىق شارۋالارمەن اينالىسقان ەمەسپىن. بۇل ءىستى ساياسي استارى بار دەپ، جۋرناليستىك قىزمەتىمە قىسىم جانە «تريبۋنا» گازەتىن جابۋ ارەكەتى دەپ ەسەپتەيمىن» دەپ قولمەن جازىلعان. مالىمدەمەنىڭ سوڭىندا 11 اقپان كۇنى جازىلعانى بەلگىلەنىپ، جانبولات مامايدىڭ قولى قويىلعان. قازىر جانبولات ماماي شارتتى تۇردە بوستاندىقتا ءجۇر. جاي جۇرگەن جوق. جاساعان جۇمىسى مىنە.

نۇرزات توعجان

Abai.kz