قازاق مەكتەبى تەك قازاقشا وقۋى ءتيىس
جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنا كەيبىر جاراتىلىستانۋ پاندەرىن اعىلشىن تىلىندە وقىتۋعا قارسىلار ونى ءبىر-ەكى ايلىق كۋرسقا بارعان مۇعالىمدەر دۇرىس تۇسىندىرە المايدى، بالالارىمىز نە اندا جوق نە مىندا جوق ءبىلىمسىز بولىپ قالادى عوي – دەگەندى باستى ءۋاج رەتىندە ۇستانادى. بۇل ەگەر اعىلشىنشاعا جۇيرىك مۇعالىم كەلىپ الگى پاندەردى بالاعا اعىلشىنشا ۇعىندىرا السا كوپ اتا-انا كەلىسە بەرەتىن سياقتى. مەنىڭشە بۇل وتە قاۋىپتى قۇبىلىس. ەگەر مۇنداي قادام بۇكىل قازاق مەكتەبىن قامتيتىن بولسا، ودان كەلەتىن كەساپات ەڭ الدىمەن ءبىزدىڭ قازاق تىلىنە تيەدى. جاراتىلىستانۋ سالاسىندا عىلىم ءتىلى دامىماي قالادى. كەڭەس داۋىرىندە الاشتان كەيىن ادىمى اشىلماي ەۋرو باعىتقا باس قويعان قازاقتىڭ عىلىم ءتىلى مىنادان كەيىن دامۋىن مۇلدەم توقتاتايىن دەپ تۇر. بۇل - ءبىر. ەكىنشىدەن، مۇنى رەفورما دەپ ۇسىنىپ جۇرگەن ءبىلىم جۇيەسىندەگىلەر اعىلشىن ءتىلىن بىلگەن بالانىڭ مىيى ارتىق بولادى، جاراتىلىستانۋ ءپانىن اعىلشىنشا وقىعان بالاعا مىي قوسىلادى – دەپ ويلايتىن بولسا كەرەك. بۇل قاتە. شەت ءتىلىن نەمەسە ەكىنشى ءتىل بىلگەن بالانىڭ تەك اقپارات الۋ مۇمكىندىگى عانا ارتادى. تىلدەن ءتىلدىڭ كەمدىگى بولمايدى، ونى كەڭەيتۋ قولدانۋشىنىڭ ءوز قولىندا. ماسەلەن، فيزيكاداعى «وم زاڭىن» ورىسشا وقى، اعىلشىنشا وقى ءبارىبىر ول سول «وم زاڭى» كۇيىندە قالادى. ال انا تىلىنەن الىستاعان بالانىڭ ەرتەڭ ۇلت جۇمىسشىسى بولۋى وتە قيىن. سوندا ءبىز جاراتىلىستانۋ ءپانىن جاپپاي اعىلشىنشا وقىتۋ ارقىلى ۇلتقا ەكى ۇلكەن كەساپات اكەلگەلى وتىرمىز:
- قازاق تىلىندە عىلىم ءتىلىنىڭ دامۋىنا، تەرمين قورىنىڭ تولىعۋىنا توسقاۋىل قويامىز. ال بۇل – ءتىلدىڭ ءومىر ءسۇرۋ فورماسىن تەجەۋ، توقتاتۋ دەگەن ءسوز.
2. جاراتىلىستانۋ سالاسىندا انا تىلىندە، وقىپ جازا الاتىن ماماندار، عالىمدار بىرتە بىرتە تۇگەسىپ، جوق بولادى، قازاق كەڭىستىگىن ۇلتتىڭ قادىر - قاسيەتتەن جۇرداي، رۋحاني قۇندىلىقتاردان ماتەريالدىق دۇنيەنى جوعارى قوياتىن، بارلىعىنا تەك تاۋار رەتىندە عانا قارايتىن كوسمونوليتتەنگەن ۇرپاق جايلاي باستايدى. ءسويتىپ انا ءتىلىنىڭ قادىرىن قولدان قاشىرۋ ارقىلى، ۇلتتىڭ جويىلۋىنا قاراي اياق باستايمىز.
ءتىلدىڭ ەكى جۇزدەن اسا انىقتاماسى بار. العاشقىسى، ءتىل - قاتىناس قۇرالى دەپ باستالادى. ال بالا ءۇشىن انا ءتىلىنىڭ، قازاق ءۇشىن ۇلت ءتىلىنىڭ، قازاق ەلى ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ انىقتاماسى بۇدان مىڭ ەسە كەڭ. قازاق ءتىلى قازاق مادەنيەتىنىڭ ساقتالاتىن ورنى، جەتكىزىلەتىن قۇرالى. قازاق ءتىلى ۇلتتىڭ ۇلت رەتىندە ساقتالۋىنىڭ كەپىلى، تاريحى، بولمىسى. قازاق ءتىلى ۇلتتىڭ ىشكى مازمۇنى، ياعني - ءوزى.
قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى ءوسىپ، تۇلەكتەر سانى 80 پايىزعا جەتىپ ءوزى - اق تومەننەن تۇزەلىپ كەلە جاتقان وڭ ۇدەرىستى قولداۋدىڭ ورنىنا ىشىنەن بۇلدىرمەكپىز. بۇل قالاي؟ وسىعان مىيىمنىڭ جەتپەي وتىرعانى...
بيجومارت قاپالبەك
Abai.kz
