جاھاندىق باسەكەگە توتەپ بەرۋ ءۇشىن كوشى-قونعا دا جاڭا رەفورما كەرەك!
قر پرەمەر-ءمينيسترى
ب.ءا.ساعىنتاەۆتىڭ نازارىنا!
رەداكتسيادان ۇكىمەت باسشىسىنا سۇراق: ىشكى كوشى-قونعا بولىنگەن 85 ميلليارد تەڭگە قايدا كەتتى، قايدا جۇمسالدى، قانشالىقتى يگەرىلدى، ساعىنتاەۆ مىرزا؟!.
.........................................................
ۇكىمەت 2016 جىلعى 18 اقپاندا ارنايى قاۋلى شىعارىپ، ورالمانداردى قونىستاندىرۋ ءۇشىن اقمولا، اتىراۋ، شىعىس قازاقستان، باتىس قازاقستان وبلىسى، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن، ال قونىس اۋدارۋشىلاردى قونىستاندىرۋ ءۇشىن شىعىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن ارنايى ءوڭىر ەتىپ بەكىتكەن بولاتىن.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ سول №83 قاۋلىسى شىققالى دا ەكى جارىم جىلعا تاياپتى.
ۇكىمەت بۇل وبىلىستاردى «ارنايى ءوڭىر» ەتىپ بەكتىپ قانا قويماي، وعان كوشىپ كەلۋشىلەر (شىرتقى كوشى-قون) مەن قونىس اۋدارۋشىلارعا (ىشكى كوشى-قون) بەرىلەتىن كومەكتىڭ كولەمىن دە بەلگىلەپ قويعان.
اتالعان وڭىرلەرگە كوشىپ كەلۋشىلەر مەن قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ وتباسىنىڭ ءار مۇشەسىنە 35 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ءبىر جولعى جاردەماقى، ءبىر جىلعا دەيىن پاتەر جالداپ تۇرۋ ءۇشىن 12 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن 65 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىن كولەمدە اقشا بەرىلەدى.
جاردەماقى، الەۋمەتتىك تولەمدەر جانە ايىپپۇلدار، سونداي-اق سالىق، تاعى باسقا دا تولەمدەر ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس، 2018 جىلعا بەكىتىلگەن ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتىڭ كولەمى (اەك) 2 مىڭ 405 تەڭگە ەكەنىن ەسكەرسەك، ءبىر جانعا بەرىلەتىن 35 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتىڭ سوماسى 84 مىڭ 175 تەڭگە بولادى. ال، ءبىر جىلعا دەيىن ءۇي جالداپ وتىرۋعا بەرىلەتىن 28 مىڭ 860 تەڭگە مەن 156 مىڭ 325 تەڭگە ارالىعىنداعى قاراجاتتى قوسساڭىز، بۇل اقشاعا ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە كوشىپ بارعان ءبىر وتباسى، ەڭ كەمىندە، اۋىلدى جەرلەردەن شەكەگە شەرتىپ وتىرىن كەلىسكەن باسپانا ساتىپ الا الادى...
قازاق ۇكىمەتى وسى جوبانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن جىلدا قوماقتى قارجى ءبولىپ كەلەدى. مىسالى، 2017 جىلى 85 ملرد. تەڭگە اجىراتىلدى. ال، وسىناۋ اسا مول سوماعا قانشا وتاباسىن كوشىرىپ اپارۋ جوسپارلاندى دەيسىز عوي؟!
مىنە، قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2017 جىلعى 10 اقپانداعى №72 بۇيرىعىن وقىڭىز:
2017 جىلعا ارنالعان ورالمانداردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسىن وبلىستار اراسىندا ءبولۋ
ر/س
№ وبلىستاردىڭ اتاۋى وتباسى سانى
1 اقمولا 80
2 شىعىس قازاقستان 300
3 كوستاناي 109
4 پاۆلودار 50
5 سولتۇستىك قازاقستان 19
جيىنى: 558
2017 جىلعا ارنالعان قونىس اۋدارۋشىلاردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسىن وبلىستار اراسىندا ءبولۋ
ر/س
№ وبلىستاردىڭ اتاۋى وتباسى سانى
1 شىعىس قازاقستان 98
2 كوستاناي 30
3 پاۆلودار 69
4 سولتۇستىك قازاقستان 184
جيىنى: 381
ەكەۋىن قوسساڭىز، بار بولعانى 939 وتباسى عانا!
ەسەسىنە، 2017 جىلى 37 مىڭ 700 ادام قازاقستاننان شەتەلگە قونىس اۋدارعان.
ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ ساراپشىسى قايىر رىسپاەۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، شەتەلگە كوپ قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى قوستاناي، شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنان كەتكەن.
ەگەر، 2017 جىلى ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە وسى 939 وتباسى (بەس مىڭداي ادام بولۋى مۇمكىن) تولىق كوشىپ باردى دەسەك، ونىڭ قانشاسى سول جاقتا تۇراقتاپ قالعانى تۋرالى تولىق اقپارات جوق.
قىسقاسى، ەلىمىزدىڭ رەسەي فەدەراتسياسىمەن شەكتەسەتىن وڭىرلەرى جىل وتكەن سايىن يەن دالاعا اينالىپ بارادى.
ال، «2018 جىلعا ارنالعان ورالماندار مەن قونىس اۋدارۋشىلاردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسىن ءبولۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ 2017 جىلعى 27 جەلتوقسانداعى №454 بۇيرىعىمەن ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە بيىل جالپى 2328 وتباسى قونىستاندىرۋ جوسپارى بەكتىلىپتى. ولاردىڭ قاي وبلىسقا نەشە وتباسىنان باراتىنى تومەندەگىدەي تارتىپپەن بەلگىلەنىپتى:
2018 جىلعا ارنالعان ورالمانداردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسىن وبلىستار اراسىندا ءبولۋ
ر/س
№ وبلىستاردىڭ اتاۋى وتباسى سانى
1 اقمولا 90
2 شىعىس قازاقستان 350
3 قوستاناي 25
4 پاۆلودار 80
5 سولتۇستىك قازاقستان 77
جيىنى: 622
2018 جىلعا ارنالعان قونىس اۋدارۋشىلاردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسىن وبلىستار اراسىندا ءبولۋ
ر/س
№ وبلىستاردىڭ اتاۋى وتباسى سانى
1 شىعىس قازاقستان 364
2 قوستاناي 272
3 پاۆلودار 380
4 سولتۇستىك قازاقستان 690
جيىنى: 1 706
بيىلعا بەلگىلەنگەن كۆوتا وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەگە جۋىق كوپ ەكەن، بولىنگەن قاراجات تا سول ەكى ەسەگە تاياۋ بولمسا، كەم بولماسى انىق. مىنە، جىلدىڭ جارىمىنان ارتىعى ءبىتتى. ازىرگە بۇل ايماقتارعا قانشا وتباسى كوشىپ كەلگەنى جانە قونىس اۋدارعانى تۋرالى ماردىمدى اقپارات جوق!
ءسوز جوق، ەلباسىمىزدىڭ تاپسىرماسىمەن كوشىپ كەلۋشىلەر مەن قونىس اۋدارۋشىلاردى اتالعان ايماقتارعا ورنالاستىرۋ جوباسى – توتەنشە تاريحي جانە ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە ساياسات. ۇلى دالا ەلىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن بۇل جوباعا ءبىر كۇن دە نەمقۇرايلى قاراۋعا بولمايدى. ەكىنشى جاعىنان كوشىپ بارۋشىلاردىڭ جەرمەن قامتىلىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋىنا، ءسويتىپ ءال-اۋحاتىن كوتەرۋىنە دە وتە ءتيىمدى ءوڭىر بۇل.
قۇدايعا تاۋبە، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2016 جىلعى 30 جەلتوقسانداعى №401 جارلىعىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ۇكىمەت قاۋلىسىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسى كوشى-قون ساياساتىنىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى» (http://www.enbek.gov.kz/kk/node/345461 ) بەكىتىلدى.
«وتانداستار قورى» كوممەرتسيالىق ەمەس اكتسيونەرلىك قوعامىن قۇرۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2017 جىلعى 13 قازانداعى №644 قاۋلىسى شىعىپ، قور ءوز جۇمىسىن باستاپ جاتىر (https://abai.kz/post/71769 ).
ەسكى ادىسپەن كوشىپ كەلۋشىلەر مەن قونىس اۋدارۋشىلارعا ءبىر جولعى جاردەماقى مەن ءبىر جىلعا ءۇي جالداپ تۇرۋ اقىسىن بەرىپ قانا وتىرا بەرۋ – جەتكىلىكسىز. ولاردىڭ جاڭا قونىسقا تۇبەگەيلى ورنالاسىپ كەتۋىن قامتاماسىز ەتۋ، كەلەم دەۋشىلەردىڭ بەلسەندىلىگىن قوزعاۋ ءۇشىن تاعى ءبىراز تەر توگۋگە تۋرا كەلەدى. مىسالى، «تۇجىرىمدامادا» ايتىلعان «سولتۇستىككە كەلگەن حالىقتىڭ بەلسەندى اسسيميللياتسيا ءۇشىن ۋاقىتى جەتكىلىكتى بولۋى ماقساتىمەن ايتارلىقتاي ۇزاق مەرزىمدى كەزەڭگە جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ ارقىلى ءىرى جوبالاردىڭ ىسكە اسۋىن قامتاماسىز ەتۋ» دەگەن سەكىلدى بوس سوزدەردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ناقتى مەحانيزمدەرىن جاساپ، بىردەن ىسكە اسىرۋ كەرەك. ەڭ جاقسىسى، «جۇمىس ورىندارىن قۇرۋدان» گورى، ولاردىڭ وزدەرىنە جۇمىس ورىندارىن اشىپ، الاڭسىز ەڭبەك ەتۋگە مۇمكىندىك بەرگەن ابزال.
وكىنىشكە قاراي، مۇنداي ستراتەگيالىق جانە تاريحي ماڭىزى توتەنشە زور، ەلىمىزدىڭ بولاشاقتاعى تەرريتوريالىق قاۋىپسىزدىگىنە تىكەلەي قاتىستى بۇل اۋقىمدى ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋعا ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرىنداعى كوشى-قون كوميتەتى قاۋقارسىز!
قازاقستان ءۇشىنشى جاڭعىرۋ كەزەڭىن باستاپ جاتقان بۇگىنگى تاڭدا جاھاندىق باسەكەگە توتەپ بەرۋ ءۇشىن كوشى-قون ساياساتىنا دا جاڭا رەفورما كەرەك!
سول ءۇشىن،
- بۇرىنعى كوشى-قون اگەنتتىگىن قايتا قالپىنا كەلتىرىپ، جاڭا باعىتتا قۇرۋ كەرەك;
- كوشىپ كەلۋشىلەر مەن قونىس اۋدارۋشىلاردى ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە قونىستاندىرۋ جۇمىسىن جەكە كومپانيالارعا تەندەرمەن بەرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرۋدى جولعا قويعان دۇرىس (كەمەلدى جوبا دايىندالىپ، ەكى جاقتى قاتاڭ كەلىسىم-شارت جاسالسا، بۇل ءادىس – باسەكەلەستىكتى قالىپتاستىرىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرادى جانە ءونىمدى جوعارلاتادى);
- العاشقى ادىمدا ۇكىمەت ايقىنداعان جەتى وبلىستىڭ ۇشەۋىنىڭ ورىنباسار اكىمىن شەتتەن ورالعان تانىمال، ىسكەر ازاماتتاردان تاعايىنداپ، ولاردى ءبىرجولاتا وسى كوشى قون جۇمىسىمەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك بەرگەن ءجون;
- «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى مەن «QAZAQSTAN» ۇلتتىق ارناسىنان اپتاسىنا جارتى ساعاتتىق ارنايى باعدارلاما اشىپ (سايت ءۇشىن ونلاين-كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىرىپ), ۇگىت-ناسيحاتتى كۇشەيتۋ، زاڭنامالار مەن تۇجىرىمدامالاردى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن كوبىرەك جۇرگىزۋ ءتيىمدى بولار ەدى دەپ ويلايمىن!
اۋىت مۇقيبەك
15.06.2018
استانا
