بايان ماقساتقىزى. اۆتورلىق قۇقىقتى بۇزدى دەگەنگە كەلىسپەيمىن
كۇنى بۇگىن پورتالىمىزدا «مەن ءتىرى تۇرعاندا كىم بۇلارعا رۇقسات بەرگەن؟!» اتتى ماقالا جاريا بولدى. وندا 1993 جىلى ەكرانيزاتسيالانعان «ماحاببات بەكەتى» ءفيلمى توڭىرەگىندەگى داۋ جايلى جازىلدى.
بەلگىلى رەجيسسەر تالعات تەمەنوۆ ءوزىنىڭ «گۇلناز» اتتى پوۆەستى جەلىسىندە تۇسىرىلگەن كوركەم ءفيلمنىڭ «جالعاسىن» ءتۇسىرىپ جاتقان بايان ماقساتقىزىنا وكپەسىن ءبىلدىردى. ول تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى جوعارىداعى سىلتەمەدەن وقي الاسىزدار.
اتالعان ماقالا جاريا بولعاننان كەيىن 1,5 ساعات ۋاقىت وتكەندە پورتالىمىزدىڭ رەداكتورى نۇرگەلدى ابدىعانيۇلىنا بايان ماقساتقىزى حابارلاسىپ، اتالعان فيلمگە قاتىستى پىكىرىن ءبىلدىردى. بايان حانىمنىڭ دا ايتارى بار ەكەن. ءسوز بەردىك.
بايان ماقساتقىزى، پروديۋسەر:
- مەن «ماحاببات بەكەتىنىڭ» جالعاسىن ءتۇسىرىپ جاتقان جوقپىن. بۇل مۇلدە بولەك شىعارما. مۇلدە بولەك اۆتورلار. مۇلدە بولەك وقيعا جەلىسى. مەنىڭ ءتۇسىرىپ جاتقان ءفيلمىم – «تاعدىر بەكەتى» دەپ اتالادى. فيلم تۇسىرۋگە قۇقىعىم بار عوي.
تالعات تەمەنوۆتىڭ پوۆەستىنەن ەشتەڭە ۇرلاعان جوقپىز. وقيعا جەلىسى مۇلدە ۇقساس ەمەس. كەرەك دەسەڭىز، تالعات دوسىمعاليەۆيچتىڭ فيلمىنە، ونىڭ ستسەناريىنە ەش قاتىسىمىز جوق.
ال مەن ءوز فيلمىمدە كىمدەردى، قانداي اكتەرلەردى ويناتامىن، ونى ءوزىم شەشەمىن. ول مەنىڭ جەكە شارۋام عوي.
ءيا، كەيىپكەرلەرىمنىڭ اتى گۇلناز بەن ورال. گۇلناز بەن ورال دەگەن – حالىقتىق ەسىمگە اينالىپ كەتكەن.
ءبىز ەشقانداي اۆتورلىق قۇقىقتى بۇزعان جوقپىز. ءيا، فيلمدە «ماحاببات بەكەتىنىڭ» مۋزىكاسىن پايدالانباقپىز. ول ءۇشىن مۋزىكا اۆتورى تولەگەن مۇحامەجانوۆ اعامىزدان رۇقسات الدىم.
ال «ماحاببات بەكەتى» ءفيلمىنىڭ كەيبىر كادرلارىن پايدالانۋ دەگەن ماسەلەگە كەلسەك، نۇرگەلدى، بۇل ءفيلمنىڭ اۆتورلىق قۇقىعى «قازاقفيلمگە» تيەسىلى. تالعات دوسىمعاليەۆيچ وسىدان 25 جىل بۇرىن، اۆتورلىقتى «قازاقفيلمگە» وتكىزىپ بەرگەن.
ال قازىر اۆتورلىق مەنشىك قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە تيەسىلى. مەندە ۆيتسە-ءمينيستردىڭ قولى قويىلعان رۇقسات قاعازى بار. سوندىقتان، مەن اۆتورلىق قۇقىقتى بۇزدى دەگەنمەن كەلىسپەيمىن.
راس، تالعات دوسىمعاليەۆيچپەن بايلانىس ورناتپاق بولدىق. تەلەفونىن ءوشىرىپ تاستاعان. بايلانىس ورناتا المادىق. ول كىسىمەن تىكەلەي سويلەسكەن جوقپىز. ايتپەسە، ادام سەكىلدى الدىنان وتپەك ەدىم. ءوزى قالاعان جوق.
ال ەندى، ءفيلمنىڭ ستسەناريىن وقىپ الماي جاتىپ، «مەنىكىن ۇرلادى» دەگەن ۇيات اڭگىمە.
ول كىسىنىڭ ءفيلمى – «ماحاببات بەكەتى» دەپ اتالسا، مەنىكى – «تاعدىر بەكەتى» دەپ اتالادى.
تەمىرلان تولەگەنوۆ، اۆتورلىق قۇقىق جونىندەگى ساراپشى:
- كەزىندە، توقسانىنشى جىلدارى تالعات اعامىز «ماحاببات بەكەتىن» ءتۇسىردى. ول كورەرمەننىڭ ەڭ جوعارعى باعاسىن الدى. ول داۋسىز. ەندى مىنا ماسەلەگە نازار اۋدارعان ءجون. تالعات اعامىز ءفيلمدى تۇسىرەردە «قازاقفيلممەن» كەلىسىمشارت جاساسقان.
اۆتورلىق قۇقىق دەگەننىڭ ەكى سالاسى بولادى. ءبىرىنشىسى - «نەيمۋششەستۆەننىە پراۆا» دەيدى، مۇلىكتىك ەمەس قۇقىق. بۇل دەگەنىڭىز، بارلىق جەرلەردە «اۆتورى مىنا كىسى» دەپ ايتىلىپ، كورسەتىلىپ جۇرگەنىمەن، ەشقانداي ماتەريالدىق ءتۇسىم بولمايدى.
ال ەكىنشىسى - مۇلىكتىك قۇقىق، ياعني «يمۋششەستۆەننىە پراۆا» دەپ اتالادى. ياعني، اۆتور ودان پايدا تابادى.
مىنە، «ماحاببات بەكەتىن» تۇسىرگەن كەزدە ارادا جاسالعان كەلىسىمشارت بويىنشا، ءفيلمنىڭ مۇلىكتىك قۇقىن «قازاقفيلمگە» بەرگەن. دەمەك، ەندىگى جەردە ءفيلمنىڭ ەگەسى «قازاقفيلم» بولىپ تابىلادى. «قازاقفيلم» ول ارقىلى پايدا تابۋ قۇقىنا يە.
ال بايان شە؟ بايان مۇلدە باسقا وقيعا ءتۇسىرىپ جاتىر. بۇل مۇلدە باسقا فيلم. بۇل تالععات اعانىڭ ءفيلمىنىڭ جالعاسى ەمەس. قاراپايىم مىسال، «اباي جولى» بار عوي. ونى ءبارىمىز وقىدىق. ال ەندى ەرتەڭ، باسقا بىرەۋ كەلىپ، «عاني جولى» دەپ كىتاپ جازسا، بۇل «اباي جولىن» ۇرلاعان بولىپ سانالا ما؟ ەكەۋىنىڭ مازمۇنى مۇلدە باسقا عوي.
تالعات تەمەنوۆتىڭ پىكىرىنە قاتىستى تاعى ءبىر ايتارىم، ەگەر سول ءفيلمنىڭ جالعاسىن تالعات اعامىز ءوزى تۇسىرسە، كەيىن بايان ونى قايتالاپ تۇسىرسە، ياعني «رەمەيك» جاساسا، وندا داۋلاسۋعا بولادى.
ول ءوزى تۇسىرگەن جوق قوي. ەندەشە باسقا بىرەۋدىڭ، باسقا ءبىر شىعارماسىنا نەگە داۋلاسادى؟
ال كادرلاردىڭ قولدانىلۋىنا كەلسەك، جوعارىدا ايتقانداي، ول ءفيلمنىڭ مۇلىكتىك قۇقى «قازاقفيلمگە» تيەسىلى. ال «قازاقفيلمدەگى» فيلمدەر قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ مەنشىگى بولىپ تابىلادى.
سايكەسىنشە، بايان مينيسترلىككە حات جازىپ، وسى ءفيلمنىڭ كادرلارى مەن مۋزىكاسىن ءوز فيلمىندە پايدالانۋعا رۇقسات سۇراعان. مينيسترلىك، ءبىر عانا تالاپپەن، ياعني ەپيزود مىنا فيلمنەن دەگەن سىلتەمەمەن پايدالانۋعا رۇقسات بەرگەن.
ال ەندى «قازاقفيلم» مەن تالعات اعامىزدىڭ اراسىندا، ءفيلمنىڭ جالعاسىن تەك «قازاقفيلم» ءتۇسىرسىن دەگەن كەلىسىم بولسا، ءبىر ءجون. مەنىڭشە ونداي كەلىسىم جوق.
مەن «قازاقفيلمدە» 3 جىل اۆتورلىق قۇقىق جونىندەگى ساراپشى بولىپ قىزمەت ىستەدىم. تالعات اعامىزبەن ارا-تۇرا كەزدەسىپ قالاتىنبىز. ال بىراق، ناقتى ىستەس بولمادىق.
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى
Abai.kz