مانەرلەپ سىرعاناۋدان وليمپيادانىڭ  قولا جۇلدەگەرى  دەنيس تەننىڭ قاراقشىلار قولىنان قايتىس  بولۋىنا بايلانىستى عالامتوردا ءبىراز پىكىرلەر جازىلدى. ونىڭ نەگىزگىسى  - ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ جۇمىسى تالاپقا ساي ەمەستىگى، وسىعان بايلانىستى ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇقان قاسىموۆ جانە ءبىراز شەنەۋنەكتەردى مارتەبەلى قىزمەتتەرىنەن الاستاتۋ جايلى تالاپتارمەن تۇيىندەلدى. ءوزىنىڭ "جەكە مۇلكىن قورعاۋدا كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن" تەنگە "حالىق قاھارمانى" اتاعىن بەرۋ كەرەك دەگەن دە ۇسىنىس بولدى. ىلە شالا قىلمىستىلار ۇستالدى، ولار جۇمىسسىز، كۇنكورىس ءۇشىن اۆتوكولىك توناۋمەن اينالىساتىن، وسىدان بۇرىن دا ءىستى بولعان قانداستارىمىز كورىنەدى.

ىشكى ىستەر مينيسترلىگى قاراپ جاتپادى،  ىسكەرلىگىن كورسەتۋ ءۇشىن جۇزدەگەن پوليتسەيلەردىڭ قاتىسۋىمەن الماتى، تاراز، شىمكەنت، استانا قالالارىنىڭ اۆتوبولشەك ساتاتىن بازارلارىن شۇعىل تەكسەرىپ، بيزنەس وكىلدەرىن ءبىراز دۇرلىكتىردى. وسىعان بايلانىستى ءبىزدىڭ سانامىزدا "ولار بۇرىن نە بىتىرگەن؟", "ۇرىلاردىڭ قولىنان قاراپايىم ادام قايتىس بولسا مۇنداي دۇرلىگۋ بولار ما ەدى؟" دەگەن سەكىلدى سانسىز سۇراقتار  دوڭبەكشىپ جاتتى.

ەگەمەندىك العان 27 جىل ارالىعىندا قول جەتكەن تابىستارىمىز از ەمەس. ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىندا استانا بوي كوتەردى، جىل سايىن حالىقارالىق دەڭگەيدە نەشە ءتۇرلى شارالار وتكىزەمىز. الماتىدا  ىرى سپورت كەشەندەرى سالىنىپ قىسقى ازيادانى، تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە ءبىرىنشى بولىپ استانادا ەكسپو-نى وتكىزدىك. قانشاما  ساۋدا ورىندارى، تۇرعىن جانە قوناقۇيلەر بوي كوتەردى، كوشەلەر تولعان شەتەل اۆتوكولىكتەرى، ەرتەلى-كەش كەپتەلىستەن جۇرە المايسىز. وسىعان قاراپ حالىقتىڭ جاعدايى جاقسى، تۇرمىس دەڭگەيى جوعارى دەپ ويلاۋعا بولادى. بىراق  شىنتۋايتقا كەلەتىن بولساق، تۇراقتى جۇمىسى مەن باسپاناسى جوق قانشاما جاستار وتباسىن قۇرا الماي استانا مەن الماتى جانە باسقا ءىرى قالالاردىڭ بازارلارىندا ساندالىپ ءجۇر. اتالعان قالالاردا سالىنىپ جاتقان ءزاۋلىم تۇرعىن ۇيلەردى ساتىپ الۋعا  ولاردىڭ مۇمكىندىگى جوق، ءبىر-ەكى بولمەلى پاتەردىڭ قۇنى 50-60 مىڭ اقش دوللارىنا جەتەدى. رەسمي دەرەكتەر بويىنشا جۇمىسسىزدار سانى 4,9 پايىزدى قۇرايدى ەكەن، 500 مىڭ ادامعا جۋىق، شىنايى كورسەتكىش بۇدان الدە قايدا جوعارى بولۋى مۇمكىن، وعان ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن  قامتىپ وتىرعان ەكى ميلليوننان اساتىن تۇرعىنداردى قوسىڭىز. «حالقىمىزدىڭ 40 پايىزعا جۋىعى اۋىلدا تۇرادى» - دەگەن رەسمي دەرەككە دە سەنۋ قيىن. سەبەبى ۇجىمشارلار مەن كەڭشارلار جەكەشەلەندىرىلىپ، تاراتىلعاننان كەيىن اۋىلدا مەكتەپ پەن اۋرۋحانا سياقتى بيۋدجەتتىك مەكەمەلەر بولماسا، ىستەيتىن جۇمىس قالمادى. تۇرعىنداردىڭ، اسىرەسە جاستاردىڭ كوپشىلىگى قالاعا اعىلدى. ەگەمەندىككە قول جەتكەن العاشقى جىلدارى ولاردىڭ جاعدايى دا ءماز ەمەس ەدى، ءىرى ءوندىرىس ورىندارى جابىلىپ، جۇمىسسىزدىق بەلەڭ العان. كۇن كورىس ءۇشىن حالىقتىڭ كوپشىلىگى ساۋدا- ساتتىقپەن اينالىسىپ، الا سومكە كوتەرىپ، قىتايدىڭ ارزان تاۋارلارىن تاسىدى.

الماتى قالاسى مەن توڭىرەگىنە نازار اۋدارساڭىز، باتىستا ۇزىناعاش، شىعىستا ەسىك، تەرىسكەيدە قاپشاعايعا دەيىن  قاپتاعان ساۋدا ورىندارى، ازىق- تۇلىك بولماسا، ساتىلىپ جاتقان  تاۋارلاردىڭ كوپشىلىگى قىتاي مەن تۇركيا، رەسەي، وزبەكستان مەن قىرعىزستان سياقتى ەلدەردەن اكەلىنگەن. سونشاما ەگىستىك جەر مەن مال جايىلىمدارى بولا تۇرا  بەلورۋس پەن قىرعىزستاننان ءسۇت پەن ماي ونىمدەرىن تاسىمالدايمىز. ەلباسىنىڭ ۇستىمىزدەگى جىلى اقش-قا ساپارى كەزىندە 2,7 ملرد دوللارعا ازىق-تۇلىك ونىمدەرى مەن قىزمەتتەر كورسەتۋ جونىندە كەلىسىمگە قول قويىلىپتى. دەمەك، ءبىز ەلىمىزدىڭ ەمەس، شەتەل ەكونوميكاسىن كوتەرىپ جاتىرمىز، مۇناي مەن مەتالل جانە باسقا شيكىزاتتاردى ساتۋدان تۇسكەن تابىسىمىز حالىقتىڭ  يگىلىگى مەن تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋعا ەمەس، بيلىك باسىنداعى جانە اينالاسىنداعى ات توبەلىندەي ادامدار قىزىعىن كورىپ وتىر. ماسەلەن، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى تۇرالاعان 2017 جىلى Forbes تىزىمىنە ەنگەن كەيبىر بايلارىمىزدىڭ تابىسى ەكى ەسە ارتىپتى. سوڭعى جىلدارى جان باسىنا شاققانداعى جىلدىق تابىس ەكى ەسەدەي قۇلدىراپ 5 مىڭ اقش دوللارىنان اسپايدى، وسىدان ون جىلداي بۇرىنعا كورسەتكىشتەن ەكى ەسەگە جۋىق تومەن، ءبىزدى  رەسەي مەن وزبەكستان باسىپ وزدى. اقش پەن كانادا جانە كوپتەگەن باتىس ەۋروپا ەلدەرىندە بۇل كورسەتكىش 100 مىڭ دوللاردى قۇرايدى ەكەن، ءبىر ميللياردتان اسا حالقى بار شىعىستاعى كورشىمىز قىتايدا 25 مىڭنان اسادى.

وكىنىشكە وراي ءبىز رۋحاني جاڭعىرىپ ەمەس، قۇلدىراپ بارا جاتقان سياقتىمىز. تۇراقتى جۇمىسى مەن باسپاناسى بولماعاندىقتان قانشاما جاستار وتباسىن قۇرا الماي ءجۇر، قۇرعانداردىڭ  ىشىندە 30 پايىزعا جۋىعى اجىراسۋدا. ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى كاۆكازدان ەرىكسىز كوشىرىلگەن شەشەندەر مەن بولگارلار، تۇرىكتەر مەن ازەربايجاندارعا، قيىر شىعىستان جەر اۋدارىلعان كارىستەرگە پانا بولعان حالقىمىز قازىر قاتىگەزدەنىپ كەتكەندەي. بەيسەن قۇرانبەك جۇرگىزەتىن «قاراكەت» باعدارلاماسىنان نەشە ءتۇرلى جان تۇرشىگەرلىك جاعدايلاردى ەستىپ كورەسىز. تاپقان  3-4 بالاسىن تاستاپ، كۇنكورىس قامى نەمەسە جەڭىلتەكتىكپەن قاڭعىپ كەتكەن كەلىنشەكتەر. جەتىم بالالار ۇيلەرىندەگى سابيلەر مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ كوپشىلىگى ءوزىمىزدىڭ قاراگوزدەر، ءبىرازى ەگەمەندىك جىلدارى شەتەلدەرگە ساتىلىپ كەتتى. جاڭا تۋعان نارەستەنى ساۋدالاعان، دارەتحاناعا نەمەسە قوقىسقا تاستاعان، ءجۇرىپ بارا جاتقان اۆتوكولىك تەرەزەسىنەن لاقتىرعان دا ءوزىمىزدىڭ قانداستارىمىز. عالامتوردا جاريالانعان دەرەكتەرگە قاراعاندا كامەلەتكە تولماعان ءۇش مىڭنان اسا قىزدار ەكى قابات بولىپتى، ونىڭ جارتىسىنا جۋىعى بۇرىنعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنان كورىنەدى.

سوت پەن قۇقىق قورعاۋ  مەكەمەلەرى جانە حالىققا قىزمەت  كورسەتۋ ورتالىقتارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالعىرتتىعىنان جاپا شەگىپ جۇرگەن ادامدار قانشا ما؟ جاقىندا  «Abai.kz» پورتالىندا ەلىمىزگە تانىمال ءانشى قاجىمۇرات شەشەنقۇل 5 جىلدان بەرى ءوزىنىڭ ءتىرى ەكەنىن دالەلدەي الماي جۇرگەنىن جازدى، قايتىس بولعان ءىنىسىنىڭ ورنىنا تىزىمنەن شىعىپ قالعان. بۇل ورىن العان ءبىر عانا  كەلەڭسىزدىك ەمەس. باستاۋىش سىنىپتا وقيتىن نەمەرەسىنىڭ زورلانۋى جايلى اجەسىنىڭ ارىزى بويىنشا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ قۇقىق قورعاۋ مەكەمەلەرى ەشقانداي شارا قولدانباعان، قىلمىسكەرلەر جەرگىلىكتى شەنەۋنەكتەردىڭ بالالارى بولعان. جاقىندا وسىنداي اقپارات  تارادى. تۇركىستان وبلىسىنىڭ اباي اۋىلىندا 22 جاستاعى جىگىت ءوزىن ەكى ەر ادامنىڭ قالاي زورلاعانى جايلى جازىپتى، ارىزى بويىنشا شارا قولدانىلماعان.

ەگەمەن ەلىمىزدىڭ قوعامىندا ورىن الىپ وتىرعان وسىنداي كوڭىل كونشىتپەيتىن، تىپتەن جان تۇرشىكتىرەتىن  تەرىس قۇبىلىستاردىڭ باستى سەبەبى جۇمىسسىزدىق، بولاشاققا دەگەن سەنىمنىڭ بولماۋى، رۋ مەن جۇزگە ءبولىنۋ، بيلىك  پەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن ءتارتىپ ساقشىلارىن جايلاعان پاراقورلىق پەن جەمقورلىق. جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارىنان جاستار كۇن كورۋدىڭ قامىمەن نەشە ءتۇرلى  قىلمىستارعا بارۋدا. ماسەلەن، الماتى قالاسى بويىنشا وتكەن جىلى ءىرىلى ۇساقتى 30 مىڭنان اسا قىلمىس تىركەلگەن، ولاردىڭ تەك 40 پايىزى عانا انىقتالىپتى. وكىنىشكە وراي  مىنبەلەردەن ايتىلعان ادەمى سوزدەر، ۇكىمەتتىك باسىلىمدار مەن تەلەارنالاردان بەرىلەتىن اقپاراتتار مەن ناقتى ىستەردىڭ اراسىندا ۇلكەن الشاقتىق بايقالادى.

ماسەلەن، ءبىر جىلدان اسا  ۋاقىت "زەينەتاقى كوتەرىلەدى، ول ناقتى ەڭبەك وتىلىنە بايلانىستى قايتا ەسەپتەلەدى" دەپ جار سالىندى. مەن عىلىم دوكتورىمىن، پروفەسسور اتاعىم بار، زەينەتكە 2005 جىلى 40 جىلدىق جۇمىس وتىلىمەن شىققان ەدىم، 39 جىل  بىر مەكەمەدە ىستەدىم. سوڭعى ءۇش جىلداعى ايلىق جالاقىمنىڭ ورتاشا مولشەرى 100 مىڭ تەڭگەدەن اساتىن، ەڭ بولماسا زەينەتاقىم 40-50 مىڭ بولار دەپ ويلاعان ەدىم. № 1 تىزىمگە سايكەس ماعان 10487 مەملەكەتتىك جانە 3000 تەڭگە  جاردەماقى تاعايىندالدى. ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ بىرنەشە رەت قۇلدىراۋىنا جانە جىل سايىنعى ينفلياتسياعا بايلانىستى 2018 جىلى الاتىن زەينەتاقىم 106630 تەڭگەگە جەتكەن ەدى، ونىڭ 15 274 تەڭگەسى بازالىق، سوعان بار جوعى 13 000 تەڭگە قوسىلىپتى. سالىستىرىپ كورەلىك. جاقىندا  گەرمانيادا تۇراتىن ءبىر قانداسىمىزدىڭ Abai.kz پورتالىندا وتانىنا نە سەبەپى ورالماۋى جايلى سۇحباتى جاريالاندى. ول قاراپايىم جۇمىس اتقارعان، جۇمىس ءوتىلى جەتكىلىكتى بولعاندىقتان زەينەتكە ەرتەلەۋ، جاسى 60-قا جەتپەستەن شىعىپتى، ول ءۇشىن تيەسەلى قارجىدان 10 پايىز ۇستالادى ەكەن. سونى ەسەپكە الماعاننىڭ وزىندە الاتىن زەينەتاقىسى  2 200 ەۋرو، نەمەسە تەڭگەگە شاققاندا 900 مىڭنان اسادى. كۇندەلىكتى تۇتىناتىن ازىق-تۇلىك پەن كوممۋنالدىق تولەمدەرگە، ءبىر ەكى رەت شەتەلگە بارىپ، دەمالىپ قايتۋىنا تولىق جەتەدى. سوندا تۇراتىن جاقىندارىمەن بىرلەسە ەلىمىزگە كەلىپ كاسىپپەن اينالىسپاق بولعان ەكەن، قولداۋ تابا الماپتى. 2001-2007 جىلدارى  ەڭبەك پەن حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارعان، زەينەتاقى تاعايىنداۋ جونىندە تالاي بىلىق شىلىق جىبەرگەن گۇلجان قاراقۇسوۆا ون جىلدان اسا پارلامەنت دەپۋتاتى بولىپ وتىر، قارجى سالاسىن باسقارادى. جاڭىلماسام كەزىندە "ون تاۋىعى بار  وتباسى ءوزىن ءوزى اسىراي الادى" دەپ كوكىگەن دە وسى كىسى بولاتىن.

ۇستىمىزدەگى جىلى  قاۋىرت ىسكە اسىرۋ قولعا الىنعان ەكىنشى ءبىر شارا - بارلىق سالالاردى تسيفرلاندىرۋ بولىپ تۇر.  مەملەكەتتىك تەلەارنالاردى قاراپ وتىرساڭ جارتى جىل وتپەستەن قول جەتكەن ناتيجەلەر جەتكىلىكتى كورىنەدى. اۋىلشارۋاشىلىعىنا كەلسەك، قانشا ەگىس كولەمىنە تۇقىم سەبىلدى جانە مينەرالدىق تىڭايتقىشتار قولدانىلدى، جانارماي جۇمسالدى   ت.س.س. اقپاراتتار انىقتالىپ وتىر. شىندىعىنا كەلسەك، بۇنىڭ ءبارى شەتەلدەردەن اكەلىنگەن GPS جانە ت.ب. دالدىگى جوعارى قۇرالدارمەن جابدىقتالعان تەحنيكالار ارقىلى بىرنەشە جىلدان بەرى ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جۇمىستار.

دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا  نازار اۋدارالىق.  ەندى دارىگەر بۇرىنعىداي قاعاز تولتىرىپ وتىرمايدى، ناۋقاس جايلى اقپارات ەلەكتروندى نۇسقادا بولادى، ورتالىقتانعان جۇيەدە ساقتالماق. بارلىق  ەلدى مەكەندەر عالامتور جۇيەسىمەن قامتىلعان با، شاعىن اۋىلدى قويعاندا، اۋدان ورتالىعىندا ەلەكتروندى جۇيەنى يگەرىپ كەتەتىن ماماندار بار ما؟ مەن الماتى قالاسىنىنداعى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ەمحاناسىنا تىركەلگەنمىن، بىرنەشە جىل بۇرىن ول ەلەكتروندى جۇيەگە كوشكەن. بىراق تا، دارىگەردىڭ قابىلداۋىنا كىرۋ ءۇشىن، كارتوچكاڭدى الىپ جۇرگەنىڭ، ەڭ باستىسى ول سەنى 20-25 مينۋت قابىلداسا، 15-20 مينۋتى كومپيۋتەرگە اقپارات ەندىرۋگە كەتەدى.

ۇكىمەت  دەنساۋلىق سالاسىنا كوڭىل بولمەيدى دەۋگە بولمايدى، جىلىنا ميللياردتاعان قاراجات ءبولىنىپ، بەكىتىلگەن ءتىزىم بويىنشا ناۋقاستار بەكەر ءدارى-دارمەكتەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋدە، اۋدان مەن وبلىس ورتالىقتارىندا جاڭا اۋرۋحانالار سالىنىپ، ولار زاماناۋي قۇرال جابدىقتارمەن جاراقتالۋدا. سويتە تۇرا وكىنىشكە وراي بارلىق دارىگەرلەردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى جوعارى، قىزمەتتەرىن تالاپقا ساي ىستەپ جاتىر دەپ ايتا قويۋ قيىن. ماسەلەن ارىپتەسىمنىڭ جۇبايىنا قالالىق ونكولوگيالىق اۋرۋحانادا ەكى رەت وتا جاسادى، الدىمەن اپروسكوپيا تاسىلىمەن، ارادا ون-ون بەس تاۋلىك وتپەي ءىشىن جارىپ، جىنىس پەن ءزار مۇشەلەرىن تولىقتاي الىپ تاستادى. قويعان تۇتىكشەسى بىردە بىتەلىپ نەمەسە شىعىپ كەتىپ، قانشاما ازاپتاندى، جەدەل جاردەم شاقىرسا، ونىڭ دارىگەرلەرىنىڭ قولىنان كەلمەيدى، قالقامانداعى اۋرۋحاناعا اپارادى. بەيشارا قانشاما ازاپ كورىپ، ەكى -ءۇش ايدان كەيىن كوز جۇمدى، مۇشكىل جاعدايىن بىلە تۇرا دارىگەرلەر ەكىنشى وتانى  نە ءۇشىن جاساعانى بىزگە تۇسىنىكسىز.

كوكتەمنەن بەرى  جۇبايىم قاتەرلى ىسىككە شالدىعىپ، مەديتسينا سالاسىنىڭ جۇمىسىنىڭ قىر-سىرىمەن تانىسىپ، تسيفرلانردىرۋدان بۇرىن شۇعىل شەشۋىن قاجەت ەتەتىن كوپ تۇيتكىلدەر بار ەكەنىنە كوزىم جەتتى. اۋرۋ بەلگىسى ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىنا قاراي ۋلترادابىستىق تەكسەرۋدەن (ۋزي) وتكەندە بايقالىپ، مرت زەرتتەگەندە راستالدى. دارىگەر ونكولوگيا ينستيتۋتىندا سەرگەي ۆلاديميروۆيچ دەگەن تاجىريبەلى مامان ىستەيدى، سوعان بارىڭىز دەپ كەڭەس بەردى. ول   وتا جاساۋعا كىرىپ كەتكەن ەكەن، تاپجىلماي ەكى ساعاتتان اسا كۇتۋىمە تۋرا كەلدى، مرت قورىتىندىسىن قاراسىمەن ۇيقى بەزىنىڭ ىسىگىنەن ءوت جولى بىتەلىپ، ول قانمەن دەنەگە تارالىپ جاتقانىن، مەحانيكالىق سارى اۋرۋ دەپ اتالاتىنىن، شۇعىل وتا جاساتۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى. بۇگىن بەيسەنبى بىزگە قاننىڭ دايىن اناليز قورىتىندىلارىمەن كەلۋلەرىڭىز  كەرەك، وعان ءبىر-ەكى تاۋلىك ۋاقىت كەتەدى، ناۋقاس شىداماۋى مۇمكىن. سوندىقتان سىزعانوۆ اتىنداعى حيرۋرگيالىق ورتالىققا اپارعانىڭىز ءجون بولار دەپ كەڭەسىن بەرىپ، ءبولىم مەڭگەرۋشىسىنىڭ اتى ءجونىن، قايدان تابۋعا بولاتىنىن جازىپ بەردى. جۇمىس اياقتالۋعا تاقاپ قالعان، ەكى ساعاتتان اسا كۇتۋگە تۋرا كەلدى، جاس جىگىت ەكەن، ەرتەڭ تاڭەرتەڭ الىپ كەلىڭىز، بىردەن جاتقىزامىز،  تەكسەرىستەن وتكىزىپ سەنبىگە قالدىرماي وتا جاسايمىز دەدى. جۇبايىم اۋرۋحانادا ەكى اپتاعا جۋىق جاتتى، دارىگەرمەن بىرنەشە رەت كەزدەستىم، تەلەفونمەن سويلەستىم، قاراپايىمدىلىعىمەن، سىپايىلىعىمەن، بىلىكتىلىگىمەن ناۋقاستارعا دەگەن ىلتيپاتتىعىمەن ەستە قالدى.

اۋرۋدىڭ نەگىزگى سەبەبى قاتەرلى ىسىك بولعاندىقتان، وتا جاسالعاننان  جارتى اي وتكەننەن كەيىن، سول تۇيتكىلمەن اينالىسۋعا تۋرا كەلدى. تۇرعىندار سانى ەكى ميلليونعا جۋىقتاعان  الماتىنىڭ قالالىق ونكولوگيالىق كلينيكاسى وتكەن عاسىردىڭ 60-70 جىلدارى سالىنعان ەكى قابات عيماراتتا ورنالاسقان ەكەن (جاقىندا عانا ول ورتالىق پاپانين كوشەسىندەگى 4- حيرۋرگيالىق كەشەنگە كوشىرىلدى) ، كوريدورى تار، قايدا بارماساڭ دا كەزەك كۇتىپ ءتىزىلىپ وتىرعان ناۋقاستار، كوپشىلىگى ەگدە ادامدار،  ورتا جاستاعىلار دا كەزدەسەدى. الدىمەن حيرۋرگتا بولدىق، ول تەراپەۆكە جىبەردى، 2-3 تاۋلىكتەن كەيىن ونىڭ قابىلداۋىنا كىردىك. اپتاسىنا ءبىر رەت قانا وتەتىن كونسيليۋمدى ونشاقتى تاۋلىك كۇتتىك، قابىلدايتىن ۋاقىتى ەكى ساعات، كەزەكتە 20-عا  جۋىق ناۋقاس. جۇبايىما وتا جاساۋعا بولمايتىندىقتان حيميوتەراپيا تاسىلىمەن ەمدەۋ ۇسىنىلدى. ونكولوگيا ينستيتۋىنا باردىم، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى ورتا جاسقا جەتپەگەن قانداسىمىز ەكەن، قابىلداۋىندا بولىپ جولداما الدىم. كۆوتا الۋ ءۇشىن قالالىق ونكولوگيا اۋرۋحاناسىنا كەلسەم، وندا ماماندار كەڭەس بەرۋى ۇسىنىلعان ەكەن، قول قويىلماعان. قايتادان ينستيتۋتقا كەلدىم، تاڭەرتەڭگى سەگىز بەن توعىزدىڭ اراسىندا عانا مەڭگەرۋشىنى ۇستاي الاسىڭ. قابىلداۋ بولمەسىنە كىرسەم، ول قول استىنداعى 4-5 قىزمەتكەردىڭ اپشىسىن قۋىرىپ جاتىر ەكەن، الدىما ۇلكەن ادام كەلىپ تۇر دەپ قىمسىنبايدى، اۋزىنان «اق يت كىرىپ، قارا يت»  شىعادى، 4-5 مينۋت ارالىعىندا «ۆ ...ت» جانە «س ..ا» دەگەن سوزدەردى نەشە رەت قايتالاندى. جاعدايدى ايتا باستاپ ەدىم، قازاقشا جەتە تۇسىنبەيتىنىن ءبىلدىردى، ۇلتارالىق تىلگە كوشۋگە تۋرا كەلدى. جولدامانى تۇزەتكىزىپ، قول قويدىرىپ، سول كۇنى قالالىق كلينيكادان كۆوتا الدىم. سونىمەن اۋرۋ بەلگىسى بايقالعاننان، ناۋقاستىڭ ەم الۋعا جاتقانىنا دەيىن ءبىر ايدان اسا ۋاقىت ءوتتى. وسى ەكى ارادا تالاي ناۋقاستارمەن سۇحباتتاستىم. بىرنەشە اي سەندەلىپ جۇرەتىندەر بار ەكەن، كەيبىرەۋلەر سوناۋ اتىراۋدان كەلگەن. جۇبايىم حيميالىق تەراپيادان ءوتۋ ءۇشىن ينستيتۋت اۋرۋحاناسىنا جاتتى، جاڭا سالىنعان عيمارات بولسا دا جاعدايى شامالى، ءبىر بولمەدە 5-6 توسەك، بىرنەشە پالاتالاردا جاتقان ناۋقاستار جۋىناتىن جانە دارەت الاتىن بولمە بىرەۋ عانا. سونىمەن ناۋقاستىڭ جاتقانىنا ەكى تاۋلىك ءوتتى، حيمياسىن ءالى باستاماعان، قاسىندا جاتقانداردان سۇراستىرىپ بىلسە، قوسىمشا اقشا دامەتەتىن كورىنەدى، امالسىزدان بەرۋگە تۋرا كەلدى. 7 تاۋلىك ەمىن الدى، اۋرۋحانادان ەرتەڭ شىعارامىز دەگەن ءتۇنى  اياق استىنان قان قىسىمى تومەندەپ، 2-3 ساعاتقا جۋىق رەانيماتسيا ءبولىمىنىڭ دارىگەرلەرى كومەك جاساپتى، ەرتەڭگىلىكتە كەلسەك، تامىرىنان قان قۇيىپ جاتىر ەكەن. ءبولىم مەڭگەرۋشىسى كابينەتىنە شاقىرىپ، ناۋقاستى بۇدان ارى ۇستاي المايتىنىن، رەانيماتسيا بولىمىنە جىبەرەتىنىن، ودان ءوز اياعىمەن شىعا قوياتىنى ەكى تالاي ەكەنىن نەمەسە حوسپيسكە ورنالاستىرۋعا كومەكتەسەتىنىن، قالاساق ۇيگە الۋعا بولاتىنىن ايتتى. سونىمەن جۇبايىمدا اۋرۋحانادان شىعارىپ الدىق، ءبىر-ەكى تاۋلىكتە ازداپ وزىنە كەلدى، نۇسقاۋدا كورسەتىلگەن ءدارى-دارمەكتەرىن ساتىپ الىپ «وربيتا» ىقشام اۋدانىنداعى «مەديكەر الاتاۋ»   اۋرۋحاناسىندا ءبىر اپتاداي ەمدەلدى، دارىگەرلەردىڭ كومەگىمەن بەتى بەرى قارادى. كەيىن قىتايدان كەلگەن تاجىريبەلى دارىگەردەن ون رەتتەن ءتورت كۋرس ەم الىپ، دەنساۋلىعى ءبىراز تۇزەلدى.

دەنيس تەننىڭ ولىمىنە بايلانىستى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ونى كوپ جىلدان بەرى باسقارىپ كەلە جاتقان قالمۇقانبەت قاسىموۆتىڭ اتىنا ايتىلعان سىن دۇرىس دەپ ويلايمىن. سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدا قانشاما ويلانىپ تولعانباعان شيكى زاڭدار مەن ەرەجەلەر قابىلدانىپ، حالىقتى دۇرلىكتىردى، كوپشىلىكتىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى، تىپتەن كىسى ولىمدەرىنە دەيىن اپاردى. ماسەلەن   جول ەرەجەلەرىن بۇزعانى ءۇشىن اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىلەرىنە سالىناتىن ايىپپۇل مولشەرلەرى ، جاس سابيلەر مەن جەتىنشىكتەردى اۆتوكولىكپەن تاسىمالداۋ، ازاماتتاردى ۋاقىتشا تىركەۋ جانە ت.س.س. ءىرى قالالاردا اۆتوكولىك بولشەكتەرى جانە باسقا زاتتاردى ۇرلاۋ، ەسىرتكى تاسىمالداۋ مەن ساتۋ، اۋىلدىق جەرلەردە مالبارىمتالاۋ سياقتى قىلمىستى ىستەردە ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ قاتىسى بولۋى مۇمكىن  دەگەن كۇماننىڭ نەگىزى بار سياقتى. وسىدان 2-3 جىل بۇرىن مالدارىن ساتۋعا ۇزىناعاش بازارىنا اكەلگەن ارىستاي ءۇش ورالمان جىگىتتى اۆتوكولىگىمەن ايدالاعا اپارىپ، ءولتىرىپ كەتتى، ەستۋىمشە قىلمىستى ءبىر ادام عانا موينىنا الىپ، سوتتالدى. نەگىزىنەن بۇل ۇيىمداسقان توپتىڭ ءىسى; ىشىندە ءتارتىپ ساقشىلارى مەن قۇقىق قورعاۋ ورگانىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بولۋى مۇمكىن.

دەنيس تەننىڭ   ولىمى كوپشىلىكتى قاتتى تولعاندىردى. ەلباسى ونىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتىپ، ىشكى ىستەر ءمينيسترى مەن باس پروكۋرورعا قىلمىسكەرلەردى ۇستاپ، زاڭ بويىنشا جازاسىن بەرۋگە ارنايى تاپسىرما بەردى. قىلمىسكەرلەر ۇستالعانىمەن، بىزدەگى كەلەڭسىزدىكتەر جويىلا ما؟

مۇرات قويشىباەۆ، اۋىلشارۋاشىلىق عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور

Abai.kz