ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىندا كوكتەمگى قار ەرۋ ماۋسىمىن قورقىنىشپەن كۇتەتىن بولدىق. الاپات سۋدىڭ استىندا قالعان ەگىستىك القاپتاردان، سۋ شايىپ كەتكەن جولدار مەن كوپىرلەردەن، قيراعان تۇرعىن ۇيلەردەن كەلەتىن ميللياردتاعان تەڭگەلىك ماتەريالدىق زالالدى ايتپاعاندا، جىل سايىن مەملەكەت قازىناسىنان تاسقىن سۋ سالدارىن جويۋعا، باسپاناسىز قالعاندارعا كومەك رەتىندە بولىنەتىن قيساپسىز قارجىنىڭ ءوزى بىزدەي بارىن جاراتا الماي وتىرعان ەكونوميكاسى شەت جۇرتقا تاۋەلدى ەلگە جەڭىل جۇك ەمەس.

ەڭ سوراقىسى، تاسقىن سۋمەن ۇرانداتقان كۇرەس بارىسىندا قۇردىمعا قۇيىلاتىن ميللياردتاعان قارجىدان ەش ناتيجە جوق. ال زارداپ شەگەتىن باسپاناسىز قالعان، باۋ-باقشاسىن سۋ  باسقان حالىق. ەندەشە جەرگىلىكتى تۇرعىندار ۇكىمەتتەن كومەك كۇتپەي تاسقىن سۋ ماسەلەسىن شەشۋدى ءوز قولىنا الۋى كەرەك.

بۇل ورايدا وزگەلەردىڭ تاجىريبەسىنەن ساباق العان ارتىق بولماس. ءۇندىستاننىڭ اۋماعى نە بارى 196 000 شارشى شاقىرىمدى قۇرايتىن گۋدجارات ءۋالاياتىندا 67 ميلليوننان اسا ادام تۇرادى. ونسىز دا قۋاڭ تاقىر جەرگە سالعانى ونبەيتىن شارۋالار بۇعان دەيىن جىل سايىنعى نوسەر جاۋىن ماۋسىمىندا سەل استىندا قالىپ زارداپ شەگەتىن. الايدا سوڭعى جىلدارى جەرگىلىكتى ەلدى مەكەن تۇرعىندارى وسى قۋاڭ جەردى مول ءونىم بەرەتىن ەگىستىك القابىنا اينالدىرىپ وتىر. بحانگرۋ دەپ اتالاتىن جەر استى سۋ قويمالارىن سالۋدىڭ ارقاسىندا ولار تاسقىن سۋدان قۇتىلىپ قانا قويماي، بۇرىن الاپات شىعىن اكەلەتىن سۋدى قۇرعاقشىلىق كەزدەردە ەگىستىكتى سۋارۋعا پايدالانادى.

بحانگرۋدىڭ قۇرىلىسى قاراپايىم، كوپ شىعىندى دا قاجەت ەتپەيدى. ول ءۇشىن جەر جاعدايىنا قاراي 30-100 مەتر تەرەڭدىككە كەتەتىن، جان جاعىندا سۋ اعاتىن تەسىگى بار قۇبىر بۇرعىلانىپ ورناتىلادى. قۇبىردىڭ جوعارعى بولىگى ەنى 1-2,5 مەتر، تەرەڭدىگى 0,5-1 مەتر تسەمەنتتەلگەن قۇدىقشادان شىعىپ تۇرادى. مۇنداي جەر استى سۋ قويمالارى توپان سۋ جينالاتىن ەڭىس جەرلەرگە ورناتىلادى. اعىن سۋ قۇبىر ارقىلى جەر استىنا كەتەدى..    

سۋ قويماسىنىڭ استىڭعى قاباتىندا  قۇم مەن قيىرشىق تاس بولعانى ابزال.

مۇنداي قوندىرعىلاردى ورناتۋ ءۇشىن اۋىلدىق اكىمدىكتەر تاراپىنان تەحنيكالىق كومەك قاجەت پە، جوق پا، بىلمەيمىن. ەڭ باستىسى، جىل سايىنعى اعىن سۋدان مەزى بولعان تۇرعىنداردىڭ ۇيىمشىلدىعى، بەلسەندىلىگى قاجەت. قازاقتىڭ اسار ءداستۇرىن قايتا تىرىلتەتىن كەز دە وسى.

قاراپ وتىرساق، جىل سايىن «جاسىل ەل» باعدارلاماسىمەن جاستاردى اعاش وتىرعىزۋ ناۋقانىنا تارتىپ، ۇلكەن دابىرا قىلۋدىڭ دا ءجونى جوق سياقتى. ءتىپتى جەرى تاقىر نيگەريانىڭ وزىندە وسى ماڭىزدى ماسەلەنىڭ وڭاي شەشىمى تابىلعان سياقتى. وندا ورمان شارۋاشىلىعى قىزمەتكەرلەرى ىشىندە اعاش تۇقىمى بار كەپتىرىلگەن ساز بالشىق تۇيىرشىكتەرىن قاعاز قوراپقا سالىپ بالالارعا تاراتىپ بەرەدى دە، قولدارىنا رەزىڭكە سەرپىلتى ۇستاتىپ اعاش وتىرعىزۋ جوسپارلانعان جەرگە الىپ كەلىپ، سەرپىلتىدەن الىسقا اتۋدان جارىس ۇيىمداستىرادى ەكەن. بۇل جارىسقا ەرەسەكتەر دە قاتىسادى. سەرپىلتىمەن جان-جاققا اتىلعان تۇقىم تۇيىرشىكتەرى بەس-التى جىلدا سول جەردى جەلەكتى ورمانعا اينالدىرادى.

ەگەر Abai.kz وقىرماندارىندا ارزان ەلەكتر قۋاتىن ءوندىرۋ جونىندە نەمەسە باسقا دا تىڭ ويلارى بولسا بولىسكەنى دۇرىس بولار ەدى.

مارات ەرمۇقانوۆ، قىزىلجار قالاسى

Abai.kz