ءبىز اڭگىمە ەتكەلى وتىرعان جانىمحان 1888 جىلى التاي ايماعىنىڭ سارىسۇمبە اۋدانىندا تىلەۋبايدىڭ شاڭىراعىندا دۇنيە كەلدى. 23 جاسىنا قاراعان شاعىندا اكەسىنىڭ قايتىس بولعاننان سوڭ كوپشىلىك تاراپىنان تىلەۋبايدىڭ ورنىنا “زالىڭ” ەتىلىپ بەلگىلەنگەن جانىمحان مەيرىمدىلىگى، پاراساتتىلىعى جانە كىشى پەيىلدىلىگىنە بايلانىستى حالىقتىڭ قۇرمەتىنە بولەندى. شىنجاڭدى تۇنشىقتىرىپ، قاندى قولمەن باسقارعان شىڭ شى ساي تۇسىنداعى ادىلەتسىز، زورلىق-زومبىلىق ساياسات-شارالارى جەرگىلىكتى حالىقتاردىڭ اشۋ-ىزالارى مەن نارازىلىقتارىن تۋدىرۋمەن بىرگە كوتەرىلىستىك ارەكەتتەردىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولدى. مۇنداي الاساپىراندىق، تۇراقسىز جاعدايلاردى بەيبىت جولدارىمەن شەشۋ جونىندەگى ءىس-ارەكەتتەرگە، كەلىسسوزدەرگە ات سالىسقان جانىمحان قاجى الدىمەن 1940 جىلى التاي گۋبەرناتورى، كەيىن 1946 جىلى ۇرىمشىدە قۇرىلعان “شىنجاڭ ارالاس ولكەلىك ۇكىمەتتە” قارجى ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالدى. 1946-1949 جىلدارى شىققان ولكەلىك قاعاز اقشالاردا قارجى ءمينيسترى رەتىندە قول تاڭباسىن قويىپ وتىرعان.

بىراق وكىنىشكە وراي وسپان باتىر جەتەكشىلىگىندەگى انتي-كوممۋنيستىك قوزعالىستىڭ اسكەري كۇش-قۋاتىنىڭ ازدىعى، دۇشپان قۋاتىنىڭ باسىمدىلىعى سالدارىنان وسپان باتىردىڭ سىرتىنداعى باسشىلار “ازات دۇنيەگە” كوشۋگە بەل بايلادى. كوش جولىندا 1950 جىلى 1 شىلدە كۇنى بيسان تاۋىنىڭ داراقتى دەگەن اۋدانىندا جانىمحان تىلەۋبايۇلى قىزىل اسكەرلەر جاعىنان قولعا تۇسىرىلەدى. ءبىرشاما ۋاقىتتان كەيىن وسپان باتىر دا قولعا تۇسەدى. ۇرىمشىگە اپارىلىپ تەرگەلىپ سوتتالعان جانىمحان تىلەۋبايۇلى مەن وسپان باتىر 1951 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا اتىلادى. اقپارات بويىنشا، جانىمحان قاجى 1951 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ ءتورتىنشى كۇنى، ال وسپان باتىر بولسا ءساۋىر ايىنىڭ 29-ءى كۇنى اتىلىپ ءشايىت بولدى. وتانى ءۇشىن قىرشىن ەتكەن ەسىل ەرلەردىڭ جاتقان جەرى تورقا، بارعان جەرى ۇجماق بولعاي!

جانىمحان قاجىنىڭ ونەرحان، سەتەرحان، حاميت، دالەلحان، ءماجيت جانە شاپاعات اتتى التى ۇلدارىنان تاراعان ۇرپاقتارى قازىرگى تاڭدا شىعىس تۇركىستان، قازاقستان، تۇركيا جانە ەۋروپا ەلدەرىندە ءومىر سۇرۋدە.

ءاليحان جانالتاي جانىمحانۇرپاعى

ميۋنحەن - گەرمانيا

Abai.kz