الماتىدا قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى «ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆى» رمم 75 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا «قر ۇلتتىق اۋديوۆيزۋالدى ارحيۆ قورىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» اتتى كونفەرەنتسيا ءوتتى.

كونفەرەنتسيانىڭ اشىلۋ سالتاناتى كەزىندە قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ قۇتتىقتاۋ حاتى تاپسىرىلدى.  «ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا رۋحاني جاڭعىرۋ باعىتىن «تارلان تاريحتىڭ، جاسامپاز بۇگىنگى كۇن مەن جارقىن بولاشاقتىڭ كوكجيەكتەرىن ۇيلە­سىمدى ساباقتاستىراتىن ۇلت جادىنىڭ تۇعىر­ناماسىنا» بالادى. ارحيۆ سالاسى – ورەلى وتكەنىمىز بەن كەمەل كەلەشەگىمىزدى ناقتى دەرەكتەرمەن بايلانىستىرۋشى التىن كوپىر. سوندىقتان ەل حالقىنىڭ تاريحي ساناسىن جاڭعىرتۋدا، رۋحاني قۇندىلىقتاردى جۇرتشىلىققا جەتكىزۋدە ۇلتتىق ارحيۆتەر جۇيەسى ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. سىزدەر رەسپۋبليكامىزدىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنىن بايان ەتەتىن قازاقستاننىڭ سان-سالالى تاريحىن، اۋديوۆيزۋالدى قۇجات تۇرىندە وتانىمىزدىڭ بەينەلى شەجىرەسىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ كەلەسىزدەر» - دەلىنگەن قۇتتىقتاۋ حاتتا.

جيىنعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ءارحيۆى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءا.ح.مۇستافينا، الماتى وبلىسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ باس ديرەكتورى گ.كۋلمۋحانبەتوۆا، الماتى قالاسى ورتالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى ا.بوتانوۆ، تۇركىستان وبلىسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ باسشىسى ا.يساتاەۆا، قاراعاندى وبلىستىق مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ باسشىسى ج.تۋرسىنوۆا، اقتوبە وبلىسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى م.تۋلەباي، شىمكەنت قالالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى ا.شاجالىقىزى، قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك كينوفونوفوتوقۇجاتتار ءارحيۆى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى م.س.سۋۆاناليەۆا، ا.د.تازابەكوۆا مەن عالىمدار، ۇستازدار، ارحيۆ سالاسىنىڭ ماماندارى قاتىستى.

كونفەرەنتسيانىڭ اشىلۋىندا ءسوز العان ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى ت.ن.تويباەۆ: «تەز ءارى قارقىندى تۇردە وزگەرىپ وتىرعان مىنا الەمدە ارحيۆ سالاسىنداعى قىزمەتكەرلەر ءۇشىن دە، جالپى ارحيۆ قىزمەتى ءۇشىن دە «ارحيۆ قىزمەتىن قالاي جاقسارتامىز؟» جانە دە ەكىنشى، «تاريحي قۇندىلىقتاردىڭ مۇرتى بۇزىلماعان كۇيىندە كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتاۋدىڭ جولى قانداي؟» سۇراعىنىڭ وزىندە زامان تالابى وزگەرىستى قاجەت ەتەتىندىگى كورىنىپ تۇر. نەگىزگى ماقسات – جاڭا زامانداعى ارحيۆ قىزمەتىندەگى ماسەلەلەردى ايقىنداۋ، جەتەكشى ورنىن بەلگىلەۋ، سونىمەن بىرگە وسى سالا بويىنشا الەمدىك تاجىريبەگە زەر سالۋ. قازىرگى زامانعى ارحيۆتەردىڭ ساندىق جۇيەسىن قۇرۋ، جۇمىس ىستەۋدىڭ يننوۆاتسيالىق نىساندارى مەن ادىستەرىن ەنگىزۋ ارحيۆ سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپتىك قۇزىرەتتىلىگىنە جوعارعى تالاپتار قويۋدا. جاڭا تەحنولوگيالارمەن جۇمىس ىستەۋدە، ونى مەڭگەرۋدە ارحيۆ قىزمەتكەرلەرىنىڭ جان جاقتى ءبىلىمى قاجەت. قازىرگى ارحيۆيست جۇيەلى تۇردە ءونىمدى جۇمىس جۇرگىزە الاتىن، تەحنيكالىق وزگەرىستەرگە تەز توسەلەتىن، ارحيۆ قىزمەتىن پايدالانۋشىلارمەن ورتاق ءتىل تابىسا الاتىن، ءبىلىمدى، ىسكەر، شەبەر بولۋى كەرەك»، - دەدى.

كونفەرەنتسيادا  قازىرگى كەزدەگى ارحيۆ ءىسىنىڭ دامۋى مەن بولاشاعى، وتاندىق اۋديوۆيزۋالدى ارحيۆ سالاسىنىڭ جەتىستىكتەرى، ولاردى پايدالانۋدىڭ جاڭاشا ءادىس-تاسىلدەرى، «تسيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى اياسىندا ارحيۆتەردىڭ ساندىق جۇيەگە كوشۋى،  اقپاراتتىق جۇيەدە رەتروسپەكتيۆتى قۇجاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى، مەملەكەتتىك ارحيۆتەردى ساندىق جۇيەگە كەلتىرۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.

كونفەرەنتسيا جۇمىسى بارىسىندا ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆىنىڭ 75 جىلدىعىنا ارنالعان «تاريح – تامىرىڭ، بولاشاققا تاعىلىم» اتتى كوپ سەريالى البوم كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى جاسالدى. البومعا رەۆوليۋتسياعا دەيىنگى قازاقستان تاريحىنان سىر شەرتەتىن، بۇرىن-سوڭدى جاريالانباعان ارحيۆ قورىنداعى ماڭىزدى دەگەن سۋرەتتەر عانا ەنگىزىلدى. الداعى ۋاقىتتا البوم كىتاپتى قازاقستان تاريحىن تاريحي كەزەڭدەرگە بولە وتىرىپ شىعارۋ كوزدەلىپ وتىر.

ءارحيۆتىڭ كينوقورىندا ەڭ ءبىرىنشى «ۆوستوككينو» ستۋدياسى جانە «مەجرابپروم» كينوترەسىنىڭ وپەراتورلارى تۇسىرگەن دەرەكتى وچەركتەرى جيناستىرىلعان. سول جىلدارداعى تۇسىرىلگەن فيلمدەردىڭ ىشىندەگى اسا قۇندى تاسپالارى مىنالار: «قازاقتاردىڭ ءومىرى مەن تۇرمىسى» (1927 ج.), «الما-اتا – قازاقستاننىڭ استاناسى» (1929 ج.), «تۇركسىب» (1930 ج.) جانە ت.ب. ازاماتتىق جانە وتان سوعىسىنا قاتىسقاندار، ەڭبەك ەرلەرى جايلى، عىلىم جانە ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ: «تۇرار رىسقۇلوۆ»، «ءاليا»، «دينا»، «امانگەلدى يمانوۆ»، «مانشۇك»، «ۆىسوكوە نەبو تالگاتا»، «ءماجيت بەگالين»، «ساكەن سەيفۋللين» سىندى جانە باسقا دا كوپتەگەن اتاقتى ادامداردىڭ دەرەكتى فيلم-پورترەتتەرى رەسپۋبليكا تاريحىنىڭ جەكە دارا پاراقتارى دەسەك تە بولادى.

2012 جىلى ارحيۆ بىرەگەي جاڭا جابدىققا يە بولدى. فرانتسيا مەملەكەتىنەن اكەلىنگەن قۇرىلعىلار ارقىلى كينوقۇجاتتاردى ۋلترادىبىس ارقىلى تازارتۋعا، سكانەرلەۋگە، قۇجاتتىڭ كوشىرمەسىن سەرۆەردە ساقتاپ، ونى كورسەتۋگە، HD فورماتىندا كوشىرمەسىن جاساۋعا مۇمكىندىك تۋدى. قازىرگى تاڭدا قۇندى دەگەن دۇنيەلەردىڭ بارلىعى تازالاۋدان، وڭدەۋدەن وتكىزىلىپ، زاماناۋي ساقتاعىشتارعا كوشىرىلۋدە. بۇگىندە ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆى زاماناۋي تەحنيكالارمەن جابدىقتالعان ءارى قولدانۋشىلاردىڭ ارحيۆتىك اقپاراتتارعا كەڭ كولەمدە قولجەتىمدىلىگى قامتاماسىز ەتىلگەن.

كونفەرەنتسيا جۇمىسىنىڭ سوڭىندا ارحيۆتىك مەكەمەنى ارالاۋ كەزىندە ورتالىق مەملەكەتتىك كينو-فوتوقۇجاتتار مەن دىبىس جازبالار ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى تاسقىن نۇربايۇلى  تويباەۆ  ارحيۆتىك ۇدەرىستەردى اۆتوماتتاندىرۋ مەن كومپيۋتەرلەندىرۋ سالاسىنداعى ونىمدەر مەن ساندىق جۇيەگە كوشىرۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىمەن تانىستىرىپ، اتقارىلىپ جاتقان اۋقىمدى جۇمىستارعا توقتالىپ ءوتتى.

Abai.kz