قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار!

ءبىز تاۋەلسىزدىك جىلدارى كوپ جۇمىس اتقاردىق.

ەكونوميكاسى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان زاماناۋي پروگرەسسيۆتى مەملەكەت قۇرىپ، بەيبىتشىلىك پەن قوعامدىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتتىك.

ساپالى ءارى تاريحي ماڭىزى زور قۇرىلىمدىق، كونستيتۋتسيالىق جانە ساياسي رەفورمالار جۇرگىزدىك.

قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىنىڭ ارتۋىنا جانە ونىڭ ايماقتاعى گەوساياسي ءرولىنىڭ كۇشەيۋىنە قول جەتكىزدىك.

ءبىز وڭىرلىك جانە جاھاندىق پروبلەمالاردى شەشۋ ىسىنە زور جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن جاۋاپتى ءارى قالاۋلى حالىقارالىق سەرىكتەس رەتىندە تانىلدىق.

قازاقستان تمد جانە ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىنان «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىن وتكىزۋ ءۇشىن الەمدىك قوعامداستىق تاڭداپ العان ءبىرىنشى مەملەكەت بولدى.

ءبىز ەۋرازيا ءوڭىرىنىڭ قارجىلىق، ىسكەرلىك، يننوۆاتسيالىق جانە مادەني ورتالىعى رەتىندە قالىپتاسۋىن قامتاماسىز ەتىپ، جاڭا ەلوردامىز – استانانى سالدىق.

حالىق سانى 18 ميلليوننان اسىپ، ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 72,5 جاسقا جەتتى.

ءبىز بەرىك ەكونوميكالىق نەگىز قالىپتاستىردىق.

سوڭعى 20 جىل ىشىندە ەلىمىزگە 300 ميلليارد اقش دوللارى كولەمىندە تىكەلەي شەتەل ينۆەستيتسياسى تارتىلدى.

ەكونوميكانى وركەندەتۋدىڭ نەگىزى سانالاتىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس نىعايىپ كەلەدى.

دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بيزنەس جۇرگىزۋ جەڭىلدىگى رەيتينگىندە قازاقستان 190 ەلدىڭ ىشىندە 36-شى ورىنعا كوتەرىلدى.

ءبىز ءاردايىم سىرتقى سىن-قاتەرلەرگە دەر كەزىندە نازار اۋدارىپ، ولارعا دايىن بولا بىلدىك.

سوعان بايلانىستى، مەن ەلىمىزدى جاڭعىرتۋ جونىندە قاجەتتى باعدارلامالىق باستامالار جاسادىم.

ولاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى تابىستى دامۋىمىزدىڭ نەگىزگى فاكتورىنا اينالدى.

ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق ماقساتىمىز – 2050 جىلعا قاراي الەمدەگى وزىق دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋ.

2014 جىلى ەلىمىزدىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاڭارتاتىن «نۇرلى جول» كەشەندى باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدى باستادىق.

ءۇش جىل بۇرىن «100 ناقتى قادام» – ۇلت جوسپارىن جاريالادىق.

سودان كەيىن ەلىمىزدىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋىنا كىرىستىك.

ونىڭ باستى مىندەتى – قازاقستاننىڭ جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ جاڭا مودەلىن قۇرۋ.

ەلىمىزدىڭ ورنىقتى دامۋى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ودان ءارى ارتتىرۋعا دەگەن زور سەنىم ۇيالاتادى.

ءبىز جاڭا مىندەتتەردى اتقارۋعا دايىنبىز.

قۇرمەتتى وتانداستار!

سوڭعى كەزدەرى الەمدىك ساياسي جانە ەكونوميكالىق ترانسفورماتسيا ۇدەرىستەرى كۇشەيە ءتۇستى.

الەم قارقىندى تۇردە وزگەرىپ كەلەدى.

مىزعىماستاي كورىنگەن جاھاندىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ تۇعىرى مەن حالىقارالىق ساۋدا ەرەجەلەرى بۇزىلۋدا.

جاڭا تەحنولوگيالار، روبوتتاندىرۋ مەن اۆتوماتتاندىرۋ ەڭبەك رەسۋرستارىنا جانە ادام كاپيتالىنىڭ ساپاسىنا قاتىستى تالاپتاردى كۇردەلەندىرۋدە.

قارجى جۇيەلەرىنىڭ مۇلدە جاڭا ارحيتەكتۋراسى تۇزىلۋدە.

بۇل ورايدا قور نارىقتارى كەزەكتى قارجى داعدارىسىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن جاڭا «سابىن كوبىگىن» ۇرلەۋدە.

بۇگىندە جاھاندىق جانە جەرگىلىكتى پروبلەمالار توعىسا تۇسۋدە.

مۇنداي جاعدايدا سىن-قاتەرلەرگە توتەپ بەرۋدىڭ جانە مەملەكەتتىڭ تابىسقا جەتۋىنىڭ كەپىلى ەلدىڭ باستى بايلىعى – ادامنىڭ دامۋ ماسەلەسى بولىپ وتىر.

ۇكىمەت، ءاربىر مەملەكەتتىك ورگاننىڭ، مەملەكەتتىك كومپانيانىڭ باسشىسى جۇمىس تاسىلدەرىن وزگەرتۋى قاجەت.

قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى  باستى باسىمدىققا اينالۋعا ءتيىس.

مەن لاۋازىمدى تۇلعانىڭ جەكە تيىمدىلىگىن جانە قىزمەتكە لايىقتىلىعىن ءدال وسى ولشەمگە سايكەس باعالايتىن بولامىن.

* * *

قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتى، ەڭ الدىمەن، تابىستارىنىڭ تۇراقتى ءوسىمى مەن تۇرمىس ساپاسىنا بايلانىستى.

ءى. حالىق تابىسىنىڭ ءوسۋى

ادام ەڭبەكقور بولىپ، ءوز كاسىبىن جاقسى مەڭگەرگەندە جانە لايىقتى جالاقى الۋعا نەمەسە جەكە كاسىپ اشىپ، ونى دامىتۋعا مۇمكىندىك بولعان كەزدە تابىس ارتادى.

مەملەكەت پەن ادامداردىڭ كۇش بىرىكتىرۋىنىڭ ارقاسىندا عانا ءبىز جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىن قۇرا الامىز.

بىرىنشىدەن، ۇكىمەتكە 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقىنى 1,5 ەسە، ياعني 28 مىڭنان 42 مىڭعا دەيىن ءوسىرۋدى تاپسىرامىن.

بۇل بارلىق سالا بويىنشا ءتۇرلى مەنشىك نىساندارىنداعى كاسىپورىنداردا جۇمىس ىستەيتىن 1 ميلليون 300 مىڭ ادامنىڭ ەڭبەكاقىسىن تىكەلەي قامتيدى.

بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردە جۇمىس ىستەيتىن 275 مىڭ قىزمەتكەردىڭ ەڭبەكاقىسى كوبەيىپ، ورتا ەسەپپەن 35 پايىزعا وسەدى.

وسى ماقساتتارعا 2019-2021 جىلداردا  رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن جىل سايىن 96 ميلليارد تەڭگە ءبولۋ كەرەك.

وسىعان وراي، ەندى، ەڭ تومەنگى جالاقى  ەڭ تومەنگى كۇنكورىس شەگىنە بايلانىستى بولمايدى. ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ جاڭا مولشەرى بۇكىل ەكونوميكا اۋقىمىنداعى ەڭبەكاقى ءوسىمىنىڭ كاتاليزاتورىنا اينالادى.

تومەن جالاقى الاتىن قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋگە قاتىستى بۇل باستامانى ءىرى كومپانيالار قولدايدى دەپ سەنەمىن.

ەكىنشىدەن، بيزنەستى وركەندەتۋدىڭ تۇراقتى كوزدەرىن قالىپتاستىرىپ، جەكە ينۆەستيتسيانى ىنتالاندىرۋ جانە نارىق ەركىندىگىن قولداۋ كەرەك.

ءدال وسى بيزنەس ارقىلى جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم بولىگى تابىسپەن قامتاماسىز ەتىلەدى.

ءبىرىنشى. ءبىز 2010 جىلدىڭ وزىندە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىن ىسكە قوستىق.

وڭىرلەرگە جۇمىس ساپارىم بارىسىندا مۇنىڭ تيىمدىلىگىنە كوز جەتكىزدىم.

باعدارلامانىڭ قولدانىلۋ مەرزىمىن 2025 جىلعا دەيىن ۇزارتۋ كەرەك.

وسى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جىل سايىن قوسىمشا كەمىندە 30 ميلليارد تەڭگە ءبولۋدى قاراستىرۋ قاجەت.

بۇل 3 جىل ىشىندە قوسىمشا كەمىندە 22 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋعا، 224 ميلليارد تەڭگە سالىق تۇسىرۋگە جانە 3 تريلليون تەڭگەنىڭ ءونىمىن وندىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ەكىنشى. ەكونوميكادا باسەكەلەستىكتى دامىتۋ جانە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى مەن تابيعي مونوپوليالاردىڭ قىزمەتى ءۇشىن بەلگىلەنەتىن تاريفتەر سالاسىندا ءتارتىپ ورناتۋ ماقساتىمەن باتىل شارالار قابىلداۋ كەرەك. 

كوممۋنالدىق قىزمەت پەن تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ سالالارىندا ءتاريفتىڭ جاسالۋى جانە تۇتىنۋشىلاردان جينالعان قارجىنىڭ جۇمسالۋى ءالى كۇنگە دەيىن اشىق ەمەس.

مونوپوليستەردىڭ ينۆەستيتسيالىق مىندەتتەمەلەرىنە ءتيىمدى مونيتورينگ پەن باقىلاۋ جۇرگىزىلمەي وتىر.

ۇكىمەت 3 اي مەرزىم ىشىندە وسى ماسەلەمەن اينالىسىپ، باسەكەلەستىكتى قورعاۋ فۋنكتسياسىن ەلەۋلى تۇردە كۇشەيتە وتىرىپ، مونوپولياعا قارسى ۆەدومستۆونىڭ جۇمىسىن رەفورمالاۋى كەرەك.

بۇل – ماڭىزدى ماسەلە، ول بيزنەس ءۇشىن كەتەتىن شىعىننىڭ ارتۋىنا، ادامداردىڭ ناقتى تابىسىن ازايتۋعا اكەپ سوقتىرادى.

ءۇشىنشى. بيزنەستى زاڭسىز اكىمشىلىك قىسىمنان جانە قىلمىستىق قۋدالاۋ قاۋپىنەن قورعاۋدى ارتتىرا ءتۇسۋ كەرەك.

2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ سالىق زاڭناماسىنىڭ بۇزىلۋى جونىندەگى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ قولدانىلۋ شەگىن، ايىپپۇلدى وسىرە وتىرىپ، 50 مىڭ ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىن ارتتىرۋدى تاپسىرامىن.

سونداي-اق، نەگىزگى مىندەتى كولەڭكەلى ەكونوميكامەن كۇرەس بولۋعا ءتيىس قارجى مونيتورينگى كوميتەتىنە فۋنكتسيالارىن بەرە وتىرىپ، ەكونوميكالىق تەرگەۋ قىزمەتىن قايتا قۇرۋ قاجەت.

ءبىز «قولما-قول اقشاسىز ەكونوميكاعا» بەت بۇرۋىمىز كەرەك.

مۇندا جازالاۋشى عانا ەمەس، سونداي-اق بيزنەستىڭ قولما-قول اقشاسىز ەسەپ ايىرىسۋىن قولداۋ سياقتى ىنتالاندىرۋشى قۇرالدارعا دا سۇيەنگەن ءجون.

سالىق جانە كەدەن سالاسىنداعى اقپاراتتىق جۇيەلەر ينتەگراتسياسىنىڭ اياقتالۋى اكىمشىلەندىرۋدىڭ اشىقتىعىن ارتتىرادى.

ۇكىمەت ءۇش جىل ىشىندە ەكونوميكاداعى كولەڭكەلى اينالىمدى كەم دەگەندە 40 پايىزعا قىسقارتۋ ءۇشىن ناقتى شارالار قابىلداۋعا ءتيىس.

بيزنەس ءوز جۇمىسىن جاڭادان باستاۋ ءۇشىن 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ سالىقتىڭ نەگىزگى سوماسى تولەنگەن جاعدايدا، ءوسىم مەن ايىپپۇلدى الىپ تاستاي وتىرىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن «سالىق امنيستياسىن» جۇرگىزۋگە كىرىسۋدى تاپسىرامىن.

ءتورتىنشى. ەكسپورتقا باعىتتالعان يندۋستريالاندىرۋ ماسەلەسى ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى بولۋعا ءتيىس.

ۇكىمەت وڭدەۋ سەكتورىنداعى ەكسپورتتاۋشىلارعا قولداۋ كورسەتۋگە باسا ءمان بەرۋى قاجەت.

ءبىزدىڭ ساۋدا ساياساتىمىزدا سەلقوستىق بولماۋعا ءتيىس.

وعان ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىزدى وڭىرلىك جانە الەمدىك نارىقتا ىلگەرىلەتەتىن بەلسەندى سيپات دارىتۋ كەرەك.

سونىمەن بىرگە، حالىق تۇتىناتىن تاۋارلاردىڭ اۋقىمدى نومەنكلاتۋراسىن يگەرىپ، «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسىن» دامىتۋ ءۇشىن كاسىپورىندارىمىزعا كومەكتەسۋ قاجەت.

بۇل ەكسپورتتىق الەۋەتىمىزدى جۇزەگە اسىرۋ تۇرعىسىنان عانا ەمەس، سونداي-اق ىشكى نارىقتى وتاندىق تاۋارلارمەن تولتىرۋ ءۇشىن دە ماڭىزدى.

ۇكىمەتكە وڭدەۋ ونەركاسىبى مەن شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى قولداۋ ماقساتىمەن الداعى 3 جىلدا قوسىمشا 500 ميلليارد تەڭگە ءبولۋدى تاپسىرامىن.

باسىمدىعى بار جوبالارعا قولجەتىمدى نەسيە بەرۋ مىندەتىن شەشۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانككە كەمىندە 600 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە ۇزاق مەرزىمگە قارجى ءبولۋدى تاپسىرامىن.

ۇكىمەت ۇلتتىق بانكپەن بىرلەسىپ، وسى قاراجاتتىڭ كوزدەلگەن ماقساتقا جۇمسالۋىن قاتاڭ باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋى كەرەك.

ءىرى ءارى سەرپىندى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن بىرلەسىپ ينۆەستيتسيا سالۋ قاعيداتى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورعا بولىنەتىن تىكەلەي ينۆەستيتسيا قورىن قۇرۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ قاجەت.

سونداي-اق، كولىك-لوگيستيكا جانە باسقا دا قىزمەت كورسەتۋ سەكتورلارىن ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى جۇمىستاردى جانداندىرۋ كەرەك.

باي تابيعاتىمىز بەن مادەني الەۋەتىمىزدى پايدالانۋ ءۇشىن سىرتتان كەلەتىن جانە ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ قاجەت. ۇكىمەت قىسقا مەرزىمدە سالالىق مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلداۋعا ءتيىس.

بەسىنشى. اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ الەۋەتىن تولىق ىسكە اسىرۋ كەرەك.

نەگىزگى مىندەت – ەڭبەك ونىمدىلىگىن جانە قايتا وڭدەلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ ەكسپورتىن 2022 جىلعا قاراي 2,5 ەسە كوبەيتۋ.

مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ بارلىق شارالارىن ەلىمىزگە زاماناۋي اگروتەحنولوگيالاردى اۋقىمدى تۇردە تارتۋعا باعىتتاۋ قاجەت.

ءبىز يكەمدى ءارى ىڭعايلى ستاندارتتاردى ەنگىزۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى بەدەلدى شەتەلدىك مامانداردى – «اقىلدى ادامداردى» تارتۋ ارقىلى سالانى باسقارۋدىڭ ۇزدىك تاجىريبەسىن پايدالانۋىمىز كەرەك.

اۋىل كاسىپكەرلەرىنە شارۋاشىلىق جۇرگىزۋدىڭ جاڭا داعدىلارىن ۇيرەتۋ ءۇشىن جاپپاي وقىتۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرعان ءجون.

ۇكىمەتكە الداعى 3 جىل ىشىندە وسى ماقساتتارعا جىل سايىن قوسىمشا كەمىندە 100 ميلليارد تەڭگە قاراستىرۋدى تاپسىرامىن.

التىنشى. يننوۆاتسيالىق جانە سەرۆيستىك سەكتورلاردى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولگەن ءجون.

ەڭ الدىمەن، «بولاشاقتىڭ ەكونوميكاسىنىڭ» بالامالى ەنەرگەتيكا، جاڭا ماتەريالدار، بيومەديتسينا، ۇلكەن دەرەكتەر، زاتتار ينتەرنەتى، جاساندى ينتەللەكت، بلوكچەين جانە باسقا دا باعىتتارىن ىلگەرىلەتۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

ەلىمىزدىڭ جاھاندىق الەمدەگى ورنى مەن ءرولى كەلەشەكتە ناق وسىلارعا بايلانىستى بولادى.

ۇكىمەتكە نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسىپ، ناقتى جوبالاردى انىقتاي وتىرىپ، ءاربىر باعىت بويىنشا ارنايى باعدارلامالار ازىرلەۋدى تاپسىرامىن.

ۋنيۆەرسيتەت بازاسىندا جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن ازىرلەۋمەن اينالىساتىن عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىن قۇرۋ سونداي جوبالاردىڭ ءبىرى بولا الادى.

جەتىنشى. ناقتى ەكونوميكانى وركەندەتۋ ءۇشىن قارجى سەكتورىنىڭ ءرولىن كۇشەيتىپ، ۇزاق مەرزىمدى ماكروەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

باعانىڭ ءوسۋى، قارجىلاندىرۋعا قولجەتىمدىلىك، بانكتەردىڭ ورنىقتىلىعى – مىنە، وسى ماسەلەلەر كوبىنە قازىر جۇرتتىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرىپ وتىر.

ۇلتتىق بانك ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، قارجى سەكتورىن جانە ناقتى سەكتورلاردى ساۋىقتىرۋ، ينفلياتسياعا قارسى كەشەندى ساياسات جۇرگىزۋ ماسەلەلەرىن جۇيەلى تۇردە شەشۋدى باستاۋى كەرەك.

قالىپتاسقان جاعدايدا ەكونوميكانى، اسىرەسە، وڭدەۋ سەكتورى مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەستى نەسيەلەندىرۋدى ۇلعايتۋ وتە ماڭىزدى.

سونداي-اق، زەينەتاقى اكتيۆتەرى مەن الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ رەسۋرستارىن باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ، بالامالى قارجى قۇرالدارىن – قۇندى قاعاز نارىعى، ساقتاندىرۋ جانە باسقا دا سالالاردى ناقتى دامىتۋ كەرەك.

بيزنەستى شەتەل ينۆەستيتسياسىمەن، كاپيتالعا قولجەتىمدىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ىسىندە «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعى ماڭىزدى ءرول اتقارۋعا ءتيىس.

ءبىز جەكە سوتتى، قارجى رەتتەۋىشىن، بيرجانى ارنايى قۇردىق.

بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇلتتىق كومپانيالار وسى الاڭدى بەلسەندى پايدالانىپ، ونىڭ تەز قالىپتاسۋىنا جانە دامۋىنا اتسالىسۋى كەرەك.

* * *

اتالعان شارالاردىڭ ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىلۋى جالاقىنىڭ ءوسۋى مەن جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋى ەسەبىنەن قازاقستاندىقتاردىڭ تابىسىن ارتتىرادى.

بۇل ۇدەرىستەر ءاردايىم ۇكىمەتتىڭ باستى نازارىندا بولۋعا ءتيىس.

II. تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ

ءال-اۋقاتىمىزدىڭ ەكىنشى ءبىر سيپاتى – ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ ارتۋى.

ءبىلىم بەرۋدىڭ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ، تۇرعىن ءۇيدىڭ ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگى، جايلى جانە قاۋىپسىز جاعدايدا ءومىر ءسۇرۋ ماسەلەلەرى ءاربىر قازاقستاندىق وتباسىنا قاتىستى.

وسىعان وراي، ۇكىمەت الەۋمەتتىك سەكتورعا، قاۋىپسىزدىك پەن ينفراقۇرىلىمعا ءمان بەرە وتىرىپ، بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ باسىمدىقتارىن قايتا قاراۋعا ءتيىس.

ءبىرىنشى. 5 جىل ىشىندە ءبىلىم، عىلىم، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا بارلىق كوزدەردەن جۇمسالاتىن قاراجاتتى ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 10 پايىزىنا دەيىن جەتكىزۋ قاجەت.  

قارجىلاندىرۋدى حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ەلەۋلى تۇردە ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتەتىن ءتيىستى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن باعىتتاۋ كەرەك.

ەكىنشى. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ كەرەك.

ويلاۋ نەگىزدەرى، اقىل-وي مەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەر، جاڭا داعدىلار سوناۋ بالا كەزدەن قالىپتاسادى.

ءبىلىم بەرۋ ىسىندە 4ك مودەلىنە: كرەاتيۆتىلىكتى، سىني ويلاۋدى، كوممۋنيكاتيۆتىلىكتى دامىتۋعا جانە كوماندادا جۇمىس ىستەي بىلۋگە باستى نازار اۋدارىلۋدا.

بۇل سالادا بىلىكتىلىك تالاپتارىن، وقىتۋ ءادىسىن، تاربيەشىلەردىڭ جانە بالاباقشاداعى باسقا دا قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەگىنە اقى تولەۋ جۇيەسىن قايتا قاراۋ قاجەت.

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، بيىل ءتيىستى «جول كارتاسىن» ازىرلەۋى كەرەك.

ءۇشىنشى. ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە نەگىزگى تاسىلدەر بەلگىلەنگەن، قازىرگى كەزەڭدە سولاردىڭ ورىندالۋىنا باسا نازار اۋدارعان ءجون. 

نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىنىڭ وقىتۋ جۇيەسى مەن ادىستەمەسى مەملەكەتتىك مەكتەپتەر ءۇشىن بىرىڭعاي ستاندارت بولۋعا ءتيىس. بۇل مەكتەپ ءبىلىمىن رەفورمالاۋدىڭ قورىتىندى كەزەڭى بولادى.

ءبىلىم ساپاسىن باعالاۋ جۇيەسى حالىقارالىق ستاندارتتارعا نەگىزدەلۋگە ءتيىس.

ورتا مەكتەپتەردىڭ وزىندە بالالاردى مەيلىنشە سۇرانىسقا يە ماماندىقتارعا بەيىمدەپ، كاسىبي دياگنوستيكا جۇرگىزۋ ماڭىزدى.

بۇل وقىتۋدىڭ جەكە باعدارىن جاساۋعا جانە وقۋشى مەن مۇعالىمنىڭ وقۋ جۇكتەمەسىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

بالالار قاۋىپسىزدىگىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرىپ، بۇكىل مەكتەپتەر مەن بالاباقشالاردى بەينەباقىلاۋ جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتۋدى، مەكتەپ پسيحولوگتارىنىڭ جۇمىسىن كۇشەيتۋدى جانە باسقا دا دايەكتى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋدى تاپسىرامىن.

ءبىلىم الۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىمەن وقۋشىلارعا ورىن جەتىسپەيتىنى، مەكتەپتەردىڭ ءۇش اۋىسىمدا وقىتۋ جانە اپات جاعدايىندا بولۋ پروبلەمالارى مەيلىنشە سەزىلىپ وتىرعان  وڭىرلەر ءۇشىن ۇكىمەتكە 2019-2021 جىلدارعا ارنالعان بيۋدجەتتەن قوسىمشا 50 ميلليارد تەڭگە قاراستىرۋدى تاپسىرامىن.

ءتورتىنشى. كەلەسى جىلى «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭدى ازىرلەپ، قابىلداۋ قاجەت دەپ سانايمىن.

بۇل قۇجات مۇعالىمدەر مەن مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەر قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن بارلىق يگىلىكتى قاراستىرىپ، جۇكتەمەنى ازايتۋعا، ءجونسىز تەكسەرىستەر مەن مىندەتتەن  تىس فۋنكتسيالاردان اراشالاۋعا ءتيىس.

بەسىنشى. جوعارى ءبىلىم بەرۋ ىسىندە وقۋ ورىندارىنىڭ مامان دايىنداۋ ساپاسىنا قاتىستى تالاپتار كۇشەيتىلەدى.

ءبىز گرانتتاردىڭ سانىن كوبەيتتىك، ەندى جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كەزەڭى كەلدى.

جوعارى وقۋ ورنىنىڭ تابىستىلىعىن باعالاۋدىڭ باستى كريتەريى – وقۋ بىتىرگەن ستۋدەنتتەردىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى، جالاقىسى جوعارى جۇمىسقا ورنالاسۋى.

جوعارى وقۋ ورىندارىن ىرىلەندىرۋ ساياساتىن جۇرگىزۋ قاجەت.

نارىقتا جوعارى ساپالى ءبىلىم بەرۋدى قامتاماسىز ەتەتىندەرى عانا قالۋعا ءتيىس. نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنىپ، ۇزدىك شەتەلدىك توپ-مەنەدجەرلەردى جۇمىسقا تارتۋ ارقىلى الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن ارىپتەستىك ورناتۋ ماڭىزدى.

قازىرگى ءبىلىم ينفراقۇرىلىمىنىڭ بازاسىندا نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۇلگىسىمەن وڭىرلىك جاڭا جوعارى وقۋ ورنىن قۇرۋ قاجەت دەپ سانايمىن.

التىنشى. مەديتسينالىق قىزمەت ساپاسى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك كوڭىل-كۇيىنىڭ اسا ماڭىزدى كومپونەنتى بولىپ سانالادى. 

ەڭ الدىمەن، اسىرەسە اۋىلدىق جەرلەردە العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەكتىڭ قولجەتىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك كورسەتەتىن قىزمەتكەرلەردى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ اۋرۋلاردى ەمدەۋ ءىسىن باسقارۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرىن ەنگىزگەن ۋچاسكەلىك مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن 20 پايىزعا كوبەيتۋدى تاپسىرامىن.

وسى ماقساتتارعا كەلەسى جىلى 5 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى.

2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ بارلىق ەمحانالار مەن اۋرۋحانالار مەديتسينالىق قۇجاتتاردى قاعازسىز، تسيفرلىق نۇسقادا جۇرگىزۋگە كوشۋگە ءتيىس.

بۇل 2020 جىلعا قاراي بۇكىل تۇرعىنداردىڭ ەلەكتروندى دەنساۋلىق پاسپورتتارىن جاساۋعا، كەزەكتەردى، بيۋروكراتيانى جويۋعا، قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

وسىعان دەيىن جاسالعان كارديولوگيالىق جانە نەيروحيرۋرگيالىق كلاستەرلەردىڭ تاجىريبەسىن پايدالانىپ، 2019 جىلى استانادا ۇلتتىق عىلىمي ونكولوگيالىق ورتالىقتىڭ قۇرىلىسىن باستاۋ كەرەك.

وسىلايشا ءبىز كوپتەگەن ادام ءومىرىن ساقتاپ قالامىز.

جەتىنشى.  وڭىرلىك دەڭگەيدەگى رەزەرۆتەردى تاۋىپ، بۇقارالىق سپورت پەن دەنە شىنىقتىرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت.

ۇكىمەتكە جانە اكىمدەرگە كەم دەگەندە 100 دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىن سالۋدى تاپسىرامىن.

سونداي-اق، قولدانىستاعى، اسىرەسە مەكتەپتەردەگى سپورت عيماراتتارىن ءتيىمدى پايدالانىپ، دەنە شىنىقتىرۋمەن اينالىسۋ ءۇشىن اۋلالاردى، پاركتەردى، ساياباقتاردى جابدىقتاۋ قاجەت.

سەگىزىنشى. ۇلت ساۋلىعى – مەملەكەتتىڭ باستى باسىمدىعى. بۇل –قازاقستاندىقتار ساپالى ازىق-تۇلىكتى پايدالانۋعا ءتيىس دەگەن ءسوز.

بۇگىندە حالىقتى ساپاسىز ءارى دەنساۋلىققا جانە ومىرگە قاۋىپ توندىرەتىن تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردەن قورعايتىن تۇتاس ساياسات جوق.

ۇكىمەتكە شارالار قابىلداۋدى جانە وسى جۇمىستى رەتكە كەلتىرۋدى تاپسىرامىن.

كەلەسى جىلدان باستاپ تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەت ساپاسىن جانە قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ كوميتەتى جۇمىسىن باستاۋعا ءتيىس.

ونىڭ قىزمەتى، ەڭ باستىسى، ازىق-تۇلىككە، ءدارى-دارمەككە، اۋىز سۋعا، بالالار تاۋارىنا، مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە ساراپتاما جۇرگىزۋدى قامتيتىن بولادى.

بۇل ءۇشىن زاماناۋي زەرتحانالىق بازانى قامتاماسىز ەتىپ، بىلىكتى ماماندار شتاتىن قالىپتاستىرۋ قاجەت.

بۇل ورايدا، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعايتىن قوعامدىق ۇيىمداردى ينستيتۋتسيونالدى تۇرعىدان كۇشەيتىپ، ولاردى بەلسەندى پايدالانعان ءجون.

ءبىز ءاردايىم بيزنەسكە كومەك كورسەتەمىز، بىراق ادام، ونىڭ قۇقىقتارى مەن دەنساۋلىعى ماڭىزدىراق.

مەملەكەت اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى ازايتۋ بارىسىندا كوپتەگەن تەكسەرىستەن، رۇقسات بەرۋ جانە باسقا دا راسىمدەردەن باس تارتتى.

سوندىقتان، ۇسىنىلاتىن تاۋارلاردىڭ، كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن بيزنەس قوعامداستىعى دا جاۋاپ بەرەدى.

جالپى، بيزنەس پايدا تابۋدى عانا ەمەس، سونداي-اق، مەملەكەتپەن بىرلەسىپ ازاماتتارىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلى تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى دە ويلاۋى كەرەك.

* * *

حالىققا ساپالى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ءىسى تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ، ەلىمىزدەگى كەز كەلگەن ەلدى مەكەندە جايلى ءارى قاۋىپسىز ءومىر ءسۇرۋ سيپاتىنداعى مول مۇمكىندىكتەرمەن ۇيلەسىمدى تۇردە تولىعا تۇسۋگە ءتيىس.

III. ءومىر سۇرۋگە جايلى ورتا قالىپتاستىرۋ

جايلىلىق دەگەنىمىز – ەڭ الدىمەن، تۇرعىن ءۇيدىڭ قولجەتىمدىلىگى، اۋلانىڭ ادەمىلىگى مەن قاۋىپسىزدىگى، تىرشىلىككە جانە جۇمىس ىستەۋگە قولايلى ەلدى مەكەننىڭ جانە ساپالى ينفراقۇرىلىمنىڭ بولۋى.

ءبىرىنشى. ساپالى ءارى قولجەتىمدى تۇرعىن ءۇي.

بۇگىندە ءبىز تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا زور سەرپىن بەرىپ وتىرعان «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىن تابىستى ىسكە اسىرۋدامىز.

تۇرعىن ءۇي يپوتەكاسىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىراتىن جاڭا اۋقىمداعى «7-20-25» باعدارلاماسى قولعا الىندى.

اكىمدەرگە جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا بويىنشا العاشقى جارنانى ءىشىنارا سۋبسيديالاۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى تاپسىرامىن.

مۇنداي تۇرعىن ءۇي سەرتيفيكاتتارىن بەرۋ بىلىكتىلىگى جوعارى پەداگوگتەر، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، پوليتسەيلەر جانە وڭىرگە قاجەتتى باسقا دا ماماندار ءۇشىن يپوتەكانىڭ قول جەتىمدىلىگىن ارتتىرادى.

سونداي-اق، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرعىدان ءالسىز توپتارى ءۇشىن ءىرى قالالاردا جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن ۇلعايتۋ قاجەت.

بۇل شارالار 250 مىڭنان استام وتباسى ءۇشىن تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

بيۋدجەت ەسەبىنەن سالىناتىن جاپپاي قۇرىلىس الاڭدارىنا ارنالعان ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋدى قوسا العاندا، مەملەكەت بەس جىل ىشىندە 650 مىڭ وتباسىعا نەمەسە 2 ميلليوننان استام ازاماتتارىمىزعا قولداۋ كورسەتەدى.

ەكىنشى. ەلىمىزدىڭ اۋماقتىق دامۋىنا جاڭا تاسىلدەر ەنگىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

بۇگىندە جەتەكشى ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى، كوبىنە، جاھاندىق قالالار نەمەسە مەگاپوليستەر ارقىلى تانىلادى.

الەمدىك ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 70 پايىزدان استامى قالالاردا تۇزىلەدى.

ءبىزدىڭ ءوز تۇرمىس سالتىمىز تاريحي قالىپتاستى، مونوقالالارى مەن شاعىن وبلىس ورتالىقتارى بار اگرارلى ەكونوميكا باسىمدىققا يە بولدى.

سوندىقتان 18 ميلليون حالقى بار ەل ءۇشىن ميلليوننان استام تۇرعىنى بار 3 قالانىڭ بولۋى،  سونىڭ ىشىندە 2 قالانىڭ تاۋەلسىز قازاقستان داۋىرىندە وسى قاتارعا قوسىلۋى  – ۇلكەن جەتىستىك.

استانا مەن الماتى ەلىمىزدەگى ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 30 پايىزدان استامىن قازىردىڭ وزىندە قامتاماسىز ەتىپ وتىر.

بىراق، قالالاردىڭ ينفراقۇرىلىمى كاسىپورىندار مەن تۇرعىنداردىڭ جەدەل ءوسىپ كەلە جاتقان قاجەتتىلىكتەرىنە ساي بولا بەرمەيدى.

سوڭعى جىلدارى ءبىز «نۇرلى جول» باعدارلاماسى بويىنشا رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار ينفراقۇرىلىم قالىپتاستىردىق.

2015 جىلدان باستاپ 2400  شاقىرىم اۆتوموبيل جولى سالىندى جانە قايتا جوندەلدى. بۇل جۇمىستار جالعاسۋدا جانە 2020 جىلعا دەيىن قوسىمشا 4600 شاقىرىم جول پايدالانۋعا بەرىلەدى.

ەندى وڭىرلىك جانە قالالىق ينفراقۇرىلىمدى جۇيەلى تۇردە دامىتقان ءجون.

وسى ماقساتقا وراي بيىل قارجىلاندىرۋ كولەمى ارتى: جەرگىلىكتى ماڭىزى بار جولدارعا 150 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن، اۋىلدىق  جەرلەردى سۋمەن قامتۋعا 100 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن قاراجات ءبولىندى.

اكىمدەر وسى قاراجاتتىڭ ەسەبىنەن وڭىرلەردەگى مەيلىنشە وتكىر پروبلەمالاردى شەشۋگە كۇش جۇمىلدىرۋى كەرەك.

ۇكىمەت بۇل مىندەتتى جۇيەلى قولعا الىپ، قوسىمشا ينفراقۇرىلىمدىق ماسەلەلەر ءتىزىمىن جاساپ، جوبالاردى باعالاپ، ولاردى قارجىلاندىرۋ كوزدەرىن ىزدەپ تابۋى قاجەت.

جاڭا مەكتەپتەر، بالاباقشالار، اۋرۋحانالار قۇرىلىسىن ەلدى مەكەندەردى دامىتۋ جوسپارلارىمەن ۇشتاستىرۋ قاجەت، سونداي-اق، بۇل سەكتورعا جەكە ينۆەستورلاردى تارتۋ ءۇشىن جاعداي جاساعان ءجون.

سونىمەن قاتار، «ينفراقۇرىلىم ادامدارعا» مودەلىنەن «ادامدار ينفراقۇرىلىمعا» مودەلىنە بىرتە-بىرتە كوشۋ قاجەت.

بۇل ەلدى مەكەندەردى ىرىلەندىرۋ ءىسىن ىنتالاندىرىپ، بولىنەتىن قاراجاتتى پايدالانۋ تيىمدىلىگىن ارتتىراتىن بولادى.

ءاربىر ءوڭىر مەن ءىرى قالا باسەكەگە قابىلەتتىلىكتىڭ قولدا بار باسىمدىقتارىن ەسكەرىپ، وزىندىك ورنىقتى ەكونوميكالىق ءوسۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ مودەلىنە سۇيەنە وتىرىپ دامۋعا ءتيىس.

وسىعان وراي، تىرەك سانالاتىن اۋىلداردان باستاپ رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالارعا دەيىنگى ءتۇرلى ەلدى مەكەندەر ءۇشىن وڭىرلىك ستاندارتتار جۇيەسىن ازىرلەۋ كەرەك.

بۇل ستاندارت الەۋمەتتىك يگىلىكتەر مەن كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ ءتىزىمى مەن قولجەتىمدىلىگىنىڭ، كولىك، مادەني-سپورتتىق، ىسكەرلىك، وندىرىستىك، تسيفرلىق ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتىلۋدىڭ ناقتى كورسەتكىشتەرىن جانە باسقا دا ماسەلەلەردى قامتۋعا ءتيىس.

ەكولوگيالىق احۋالدى جاقسارتۋ، سونىڭ ىشىندە زياندى زاتتاردىڭ تارالۋى، توپىراقتىڭ، جەردىڭ، اۋانىڭ جاعدايى، قالدىقتاردى جويۋ، سونداي-اق ونلاين تۇرىندە ەركىن قولجەتىمدى ەكولوگيالىق مونيتورينگ جۇرگىزۋ جۇيەسىن دامىتۋ جونىندەگى جۇمىستاردى كۇشەيتۋ قاجەت.

مۇمكىندىگى شەكتەۋلى تۇلعالارعا ارنالعان «كەدەرگىسىز ورتا» قالىپتاستىرۋعا زور ءمان بەرىلۋگە ءتيىس.

2019 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنە دەيىن ەلىمىزدىڭ باسقارىلاتىن ۋربانيزاتسياسىنىڭ جاڭا كارتاسىنا اينالاتىن ەلىمىزدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى اۋماقتىق-كەڭىستىكتىك دامۋىنىڭ بولجامدى سحەماسىن ازىرلەۋدى تاپسىرامىن.

پراكتيكالىق شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ناقتى ءىس-شارالاردى، جوبالاردى جانە قارجىلاندىرۋ كولەمىن كورسەتە وتىرىپ، وڭىرلەردى دامىتۋدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى پراگماتيكالىق باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى تاپسىرامىن.

وڭىرلىك دامۋدىڭ اتالعان اسپەكتىلەرى ىسكە اسىرىلۋ مەرزىمدەرى 2025 جىلعا دەيىن ۇزارتىلۋعا ءتيىس «نۇرلى جول» جانە «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلامالارىندا ەسكەرىلۋى كەرەك.

ءبىرىنشىسى كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا، ەكىنشىسى – كوممۋنالدى جانە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنداعى مىندەتتەردى شەشۋگە باعىتتالۋعا ءتيىس.

بۇل باعدارلامالاردىڭ «ەكىنشى تىنىسىن» اشۋ كەرەك.

ءۇشىنشى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسىنا تەرەڭ جانە ساپالى وزگەرىستەر قاجەت.

قاۋىپسىزدىك تۇرمىس ساپاسىنىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ سانالادى.

ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قىلمىسپەن كۇرەستە «الدىڭعى شەپتە» جۇرىەدى، كوبىنە ءوز باسىن قاتەرگە تىگىپ، ازاماتتاردى قورعايدى.

سونىمەن قاتار، قوعام قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ، ەڭ الدىمەن، پوليتسيا جۇمىسىنىڭ تۇبەگەيلى جاقسارۋىن كۇتىپ وتىر.

ۇكىمەتكە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىمەن بىرلەسىپ، «ىشكى ىستەر ورگاندارىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى جول كارتاسىن» قابىلداۋدى تاپسىرامىن.

رەفورمالار 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ جۇزەگە اسىرىلا باستاۋعا ءتيىس.

بىرىنشىدەن، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ شتاتتىق سانىن وڭتايلاندىرىپ، پوليتسيانى وزىنە تيەسىلى ەمەس فۋنكتسيالاردان ارىلتۋ قاجەت.

ۇنەمدەلگەن قاراجاتتى پوليتسەيلەردىڭ جالاقىسىن كوبەيتۋگە، ولاردىڭ تۇرعىن ءۇي جانە وزگە دە الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتاعان ءجون.

ەكىنشىدەن، پوليتسيا قىزمەتكەرىنىڭ جاڭا ستاندارتىن بەكىتىپ، مانساپتىق ىلگەرىلەۋ، سونداي-اق، پوليتسيا اكادەميالارى ارقىلى كادرلاردى دايارلاۋ مەن ىرىكتەۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ كەرەك.

قىزمەتكەرلەردىڭ ءبارى قايتا اتتەستاتسيالاۋدان وتۋگە ءتيىس. تەك ۇزدىكتەرى عانا قىزمەتىن جالعاستىرادى.

ۇشىنشىدەن، حالىقپەن جۇمىس ىستەۋدىڭ جاڭا زاماناۋي فورماتتارىن ەنگىزىپ، پوليتسيانى باعالاۋدىڭ كريتەريلەرىن تۇبەگەيلى وزگەرتكەن ءجون.

پوليتسيانىڭ جۇمىسىن سەرۆيستىك مودەلگە كوشىرۋ قاجەت.

ازاماتتار ساناسىندا پوليتسەيلەر جازالاۋشى ەمەس، كەرىسىنشە، قيىن جاعدايدا كومەك كورسەتۋشى دەگەن تۇسىنىك ورنىعۋى كەرەك.

قالالىق جانە اۋداندىق ىشكى ىستەر ورگاندارى جانىندا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ قاعيداتى بويىنشا ازاماتتاردى قابىلداۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ قاجەت.

قازاقستاننىڭ بۇكىل قالالارىن قوعامدىق قاۋىپسىزدىككە مونيتورينگ جۇرگىزۋ جۇيەلەرىمەن جابدىقتاۋ كەرەك.

قوعام تاراپىنان بىلدىرىلگەن سەنىم دەڭگەيى جانە حالىقتىڭ ءوزىن قاۋىپسىز سەزىنۋى پوليتسيا جۇمىسىن باعالاۋدىڭ نەگىزگى ولشەمدەرى بولۋعا ءتيىس.

ءتورتىنشى. سوت جۇيەسىن ودان ءارى جاڭعىرتۋ.

سوڭعى جىلدارى كوپ جۇمىس اتقارىلدى، دەگەنمەن، باستى مىندەت – سوتتارعا دەگەن سەنىمنىڭ جوعارى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋ شەشىمىن تاپپاي وتىر.

سونىمەن قاتار، قۇقىق ۇستەمدىگى – ءبىزدىڭ رەفورمالارىمىزدىڭ تابىستى بولۋىنىڭ نەگىزگى فاكتورى.

بىرىنشىدەن، سوت جۇمىسىنىڭ زاماناۋي فورماتتارىن جانە وزىق ەلەكتروندى سەرۆيستەر ەنگىزۋدى جالعاستىرعان ءجون.

جىل سايىن 4 ميلليون ازاماتىمىز  سوتتا قارالاتىن ىسكە قاتىسادى.

بۇعان قانشاما كۇش پەن قاراجات جۇمسالادى!

ۋاقىت پەن رەسۋرستاردىڭ ورىنسىز شىعىنىن تالاپ ەتەتىن ارتىق سوت راسىمدەرى قىسقارۋعا ءتيىس. بۇرىن ادامداردىڭ جەكە وزدەرىنىڭ كەلۋى تالاپ ەتىلسە، قازىر ونى الىستان جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.

ەكىنشىدەن، سوت جۇيەسىنىڭ ساپالى دامۋىن جانە كادرلارىنىڭ جاڭارۋىن قامتاماسىز ەتىپ، ۇزدىك زاڭگەرلەر سۋديا بولۋعا ۇمتىلاتىنداي جاعداي جاساۋ كەرەك.

ۇشىنشىدەن، اسىرەسە بيزنەس پەن مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار اراسىنداعى سوت ارقىلى شەشىلەتىن داۋ-دامايدى قاراۋ كەزىندە تۇسىنىكتى ءارى بولجامدى سوت تاجىريبەسى كەرەك، سونداي-اق سۋديالارعا زاڭسىز ىقپال ەتۋ مۇمكىندىكتەرىن جويۋ قاجەت.

جوعارعى سوتقا ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، جىل سوڭىنا دەيىن ءتيىستى شارالار كەشەنىن ازىرلەۋدى تاپسىرامىن.

* * *

كەز كەلگەن رەفورمالاردى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءوزىنىڭ بارلىق ءىس-قيمىلىن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا ارنايتىن جيناقى ءارى ءتيىمدى مەملەكەتتىك اپپارات ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن بولادى.

IV. ازاماتتار سۇرانىسىنا بەيىمدەلگەن مەملەكەتتىك اپپارات

جاڭا كەزەڭ جاعدايىندا مەملەكەتتىك اپپارات قالاي وزگەرۋگە ءتيىس؟

ءبىرىنشى. مەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن تۇبەگەيلى ارتتىرۋ.

«ساپا» – مەملەكەتتىك قىزمەتشى ءومىرىنىڭ جاڭا ءستيلى، ال ءوزىن-ءوزى جەتىلدىرۋ – ونىڭ باستى قاعيداتى بولۋعا ءتيىس.

جاڭا فورماتسيانىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرى مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى الشاقتىقتى قىسقارتۋعا ءتيىس.

بۇل ارقىلى تۇراقتى كەرى بايلانىس ورنىعىپ، مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ناقتى شارالارى مەن ناتيجەلەرى قىزۋ تالقىلانىپ، جۇرتشىلىققا تۇسىندىرىلەدى.

مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسىپ، «جاڭا فورماتسيانىڭ باسشىسى» باعدارلاماسىن جانە باسشىلىق قىزمەتتەرگە تاعايىنداۋ كەزىندە ارنايى قايتا دايارلاۋدان وتكىزەتىن كۋرستار ازىرلەۋ قاجەت.

ۇزدىك شەتەلدىك كومپانيالاردا جۇمىس تاجىريبەسى بار نەمەسە الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم العان جەكە سەكتورداعى كاسىبي مامانداردى تارتۋ ماڭىزدى.

بيىل ءبىز 4 مەملەكەتتىك ورگانعا جالاقى تولەۋدىڭ جاڭا مودەلىن ەنگىزدىك.

بارلىق پيلوتتىق جوبالار جاقسى ناتيجەلەر كورسەتىپ وتىر.

مەملەكەتتىك قىزمەتكە قىزىعۋشىلىق ارتتى، اسىرەسە وڭىرلىك دەڭگەيدە ونىڭ وزەكتىلىگى جوعارى.

ءتيىمسىز شىعىنداردى وڭتايلاندىرۋ جانە باسشىلىق قۇرامىن قىسقارتۋ ەسەبىنەن تومەنگى جانە ورتا بۋىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى 2 – 2,5 ەسە ءوستى.

كادرلاردىڭ جۇمىستان كەتۋى 2 ەسە قىسقاردى.

بەدەلدى جوعارى وقۋ ورىندارىن بىتىرگەن تۇلەكتەردى قوسا العاندا، بىلىكتىلىگى جوعارى كادرلاردىڭ جەكە سەكتوردان كەلۋى 3 ەسە ارتتى.

مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگىندە ورتالىق اپپاراتقا ارنالعان كونكۋرس ءبىر ورىنعا 28 ادامعا دەيىن، ال وڭىرلىك قۇرىلىمداردا ءبىر ورىنعا 60 ادامعا دەيىن ءوستى.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگىندەگى 1 بوس ورىنعا ەندى 16 ادام، ال ادىلەت مينيسترلىگىندە ورتا ەسەپپەن 13 ادام ۇمىتكەر بولىپ وتىر.

استانادا مەملەكەت-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جوبالاردى قارجىلاندىرۋعا قاتىستى جاڭا تاسىلدەر ەسەبىنەن عانا 30 ميللياردتان استام تەڭگە ۇنەمدەلدى.

ەڭبەكاقى تولەۋدىڭ جاڭا مودەلىنە كوشۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارىنا «بيۋدجەتتىك-كادرلىق مانەۆردى» جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىق بەردىم.

ولار ۇنەمدەلگەن قاراجاتتى قىزمەتشىلەردىڭ جالاقىسىن ارتتىرۋعا باعىتتاۋ مۇمكىندىگىن الدى.

قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن مەملەكەتتىك ورگاندار جاڭا مودەلگە كوشۋدى قالاپ وتىر.

ەڭ باستىسى – ولار مۇنى تەك جالاقىنى كوبەيتۋ عانا ەمەس، بارىنەن بۇرىن، جۇمىستارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ دەپ ءتۇسىنۋى كەرەك.

ەڭبەككە تولەنەتىن قارجىنىڭ ءوسىمى بيۋدجەت شىعىسىن، سونىڭ ىشىندە  باعىنىشتى مەكەمەلەردىڭ شىعىستارىن وڭتايلاندىرۋ جانە ۇنەمدەۋ ەسەبىنەن وتەلۋىن باقىلاۋدا ۇستاۋدى تاپسىرامىن.

بۇل جەردە اتالعان جوبانىڭ بەدەلىن تۇسىرمەس ءۇشىن فورماليزم مەن تەڭگەرمەشىلىككە جول بەرمەۋ قاجەت.

ەكىنشى. وسى كۇردەلى كەزەڭدە بولىنەتىن ءاربىر تەڭگەنىڭ قايتارىمىنىڭ مول بولۋىنا قول جەتكىزۋ كەرەك.

تەكسەرىستەر ناتيجەلەرى ايقىنداپ وتىرعانداي، قۇرىلىس قۇنى كەي جاعدايدا جوبالىق قۇجاتتار ازىرلەۋ كەزەڭىندە-اق ارتتىرىلىپ كورسەتىلەدى.

سوڭىنا دەيىن جەتكىزىلمەيتىن نەمەسە پەرسپەكتيۆاسى جوق ەكەنى اۋەل باستان بەلگىلى بولعان جوبالار بار.

ەگەر جۇكتەلگەن ىسكە جاۋاپكەرشىلىك تانىتاتىن بولساق، بيۋدجەتتىڭ جۇزدەگەن ميلليارد تەڭگەسىن ۇنەمدەپ، تۇرعىنداردىڭ ناقتى قاجەتىنە باعىتتاۋعا بولادى.

ۇكىمەت ءتيىمسىز ءارى ۋاقتىلى ەمەس شىعىنداردى بولدىرماي، شىعىستاردى وڭتايلاندىرىپ، قاراجاتتى ۇنەمدەۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋى قاجەت.

ءۇشىنشى. سىبايلاس جەمقورلىقپەن بەلسەندى كۇرەس جالعاساتىن بولادى.

بىرىنشىدەن، كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەر اياسىندا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ تۇرعىندارمەن تىكەلەي قارىم-قاتىناسىن ازايتۋعا قول جەتكىزگەن ءجون.

جەر قاتىناستارى مەن قۇرىلىس سالاسىنداعى بيۋروكراتتىق راسىمدەر جۇرتشىلىقتى مازالايتىن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.

بۇل سالادا اشىقتىق جوق، حالىق پەن بيزنەس اقپاراتقا تولىق قول جەتكىزە الماي وتىر.

جەر قورى مەن جىلجىمايتىن مۇلىك نىساندارى تۋرالى مالىمەتتەردىڭ بىرىڭعاي اقپاراتتىق بازاسىن جاساۋدى تاپسىرامىن.

وسى ماسەلە بويىنشا ءتارتىپ ورناتىپ، جەردى ناقتى ينۆەستورلارعا بەرۋ كەرەك!

بۇل – ءبىر عانا مىسال.

جۇرتتىڭ جانە بيزنەس قوعامداستىعىنىڭ نارازىلىعىن تۋعىزاتىن باسقا دا باعىتتار بويىنشا ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزۋ كەرەك.

جالپى، 2019 جىلى كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ 80 پايىزى، ال 2020 جىلى كەمىندە 90 پايىزى ەلەكتروندى فورماتقا كوشىرىلۋگە ءتيىس.

سول ءۇشىن مەملەكەتتىك كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر تۋرالى زاڭدى جەدەل جاڭارتۋ كەرەك.

ەكىنشىدەن، قاراماعىنداعى قىزمەتكەرلەر سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى قۇقىقبۇزۋشىلىق جاساعان جاعدايدا ءبىرىنشى باسشىلاردىڭ جەكە تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ قاجەت.

سونىمەن قاتار، ادال جۇمىس ىستەيتىن قىزمەتكەر تەكسەرۋشىلەردەن قورىقپاۋعا ءتيىس.

ۇشىنشىدەن، «سىبايلاس جەمقورلىقتان ادا وڭىرلەر» جوبالارى اياسىندا ەلوردانىڭ جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيانى جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى تاجىريبەسىن تاراتۋ كەرەك.

ءتورتىنشى. ۇكىمەت پەن بارلىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىندا فورماليزم مەن بيۋروكراتيانى ازايتۋ قاجەت.

سوڭعى كەزدەرى ۇكىمەتتەگى، مەملەكەتتىك ورگاندارداعى ۇزاق وتىرىستار مەن كەڭەستەردىڭ سانى ەسەلەپ ارتىپ، سونداي-اق قۇجات اينالىمى ەلەۋلى تۇردە كوبەيدى.

ۇكىمەت اكىمدەردىڭ جانە ولاردىڭ ورىنباسارلارىنىڭ قاتىسۋىمەن كۇنىنە 7 كەڭەس وتكىزەتىن كەزدەرى دە بولادى.

ولار قاي كەزدە جۇمىس ىستەيدى؟

مۇنى دوعارىپ، بۇل ماسەلەنى رەتكە كەلتىرۋ كەرەك.

وزدەرىنە ناقتى مىندەتتەمەلەر الۋعا  جانە سولار ءۇشىن جاريا تۇردە ەسەپ بەرۋگە ءتيىس مينيسترلەر مەن اكىمدەرگە شەشىم قابىلداۋ ەركىندىگىن ۇسىنۋ قاجەت.

ەلىمىزدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى دامۋىنىڭ ستراتەگيالىق جوسپارىنىڭ ازىرلەنگەن كورسەتكىشتەر كارتاسى بۇعان نەگىز بولۋعا ءتيىس.

بەسىنشى. قويىلعان مىندەتتەردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن رەفورمالاردىڭ جۇرگىزىلۋىنە باقىلاۋ مەحانيزمدەرىن كۇشەيتۋ قاجەت.

ۇكىمەت پەن مەملەكەتتىك ورگاندار جىل سوڭىنا دەيىن دامۋدىڭ اتالعان بارلىق ماسەلەلەرىن قامتي وتىرىپ، ناقتى ينديكاتورلار مەن «جول كارتالارىن» ازىرلەۋگە ءتيىس، سونداي-اق رەفورمالاردى ىسكە قوسۋ ءۇشىن قاجەتتى زاڭ جوبالارىنىڭ ءبارىن پارلامەنتكە ۋاقتىلى ەنگىزۋى كەرەك.

ءوز كەزەگىندە، پارلامەنت ولاردى ساپالى ءارى جەدەل قاراستىرىپ، قابىلداۋعا ءتيىس.

رەفورمالار مەن نەگىزگى ستراتەگيالىق قۇجاتتاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسىنا مونيتورينگ جۇرگىزىپ، باعالاۋ ءۇشىن قاجەتتى وكىلەتتىكتەر بەرە وتىرىپ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە ۇلتتىق جاڭعىرۋ ءوفيسىن قۇرۋدى تاپسىرامىن.

بۇل وفيس ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەرگە مونيتورينگ جۇرگىزۋدەن بولەك، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ تاجىريبەسىنە سايكەس، تۇرعىندار ءۇشىن وزەكتى ماسەلەلەر جونىندە حالىق پەن بيزنەس وكىلدەرى اراسىندا تۇراقتى تۇردە ساۋالناما جۇرگىزۋدى قامتاماسىز ەتەدى.

وفيس ءاربىر باعىت بويىنشا قالىپتاسقان  جاعداي جونىندە ماعان ۇنەمى بايانداپ وتىرادى.

ۇكىمەتتىڭ ءاربىر مۇشەسى، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كومپانيالاردىڭ باسشىلارى العا قويىلعان مىندەتتەردىڭ ورىندالۋىنا دەربەس جاۋاپ بەرەتىن بولادى.

V. ءتيىمدى سىرتقى ساياسات

قازاقستاننىڭ تابىستى جاڭعىرۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن باستاماشىل بەلسەندى سىرتقى ساياساتتى ودان ءارى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت.

ءبىزدىڭ بەيبىتسۇيگىش باعىتىمىز بەن وسى سالاداعى ناقتى ايقىندالعان قاعيداتتارىمىز ءوزىن-ءوزى تولىق اقتاپ وتىر.

قازاقستاننىڭ رەسەي فەدەراتسياسىمەن قارىم-قاتىناسى مەملەكەتارالىق بايلانىستاردىڭ ەتالونى بولىپ سانالادى.

تولىققاندى ينتەگراتسيالىق بىرلەستىك ءارى الەمدىك ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ بەلسەندى مۇشەسى رەتىندە قالىپتاسقان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق تابىستى جۇمىس ىستەۋدە.

ورتالىق ازيا وڭىرىندە ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ جاڭا پاراعى اشىلدى.

قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىمەن جان-جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىمىز دايەكتى تۇردە دامىپ كەلەدى.

«ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعدارلاماسى قىتايمەن قارىم-قاتىناسىمىزعا تىڭ سەرپىن بەردى.

مەنىڭ قاڭتار ايىنداعى ۆاشينگتونعا رەسمي ساپارىم جانە پرەزيدەنت دونالد ترامپپەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەرىم بارىسىندا قازاقستان مەن اقش-تىڭ XXI عاسىرداعى كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگى جونىندەگى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى.

ءبىز ساۋدا جانە ينۆەستيتسيا سالاسىنداعى ءىرى سەرىكتەسىمىز – ەۋروپا وداعىمەن قارقىندى ىنتىماقتاستىعىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز.

تمد ەلدەرىمەن، تۇركيامەن، يرانمەن، اراب شىعىسى جانە ازيا ەلدەرىمەن ءوزارا ءتيىمدى ەكى جاقتى قاتىناستار دامىپ كەلەدى.

اقتاۋ قالاسىنداعى سامميتتە قابىلدانعان كاسپي تەڭىزىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسيا كاسپي ماڭى ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىنە جول اشادى.

قازاقستان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندەگى ميسسياسىن ابىرويمەن اياقتاپ كەلەدى.

سيريا جونىندەگى استانا پروتسەسى بەيبىت جولمەن رەتتەۋ جانە وسى ەلدىڭ داعدارىستان شىعۋى جونىندە ءتيىمدى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقان بىردەن-ءبىر كەلىسسوزدەر فورماتىنا اينالدى.

سونىمەن قاتار، قازىرگى كۇردەلى جاعدايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ساياساتى بەيىمدەلۋدى جانە ۇلتتىق مۇددەنى پراگماتيزم قاعيداتتارىنا سايكەس ىلگەرىلەتۋدى تالاپ ەتەدى.

* * *

بارلىق كەزەڭدە دە تابىسقا دەگەن نىق سەنىم مەن حالىقتىڭ بىرلىگى عانا ەل تاعدىرىن شەشكەن.

بىرلەسكەن كۇش-جىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا عانا ءبىز ۇلى اسۋلاردى باعىندىرا الامىز.

ءVى. ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ەلىمىزدەگى وزگەرىستەر ۇدەرىستەرىنە اتسالىسۋى

ءاربىر قازاقستاندىق جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردىڭ ءمانىن جانە ولاردىڭ وتانىمىزدى وركەندەتۋ جولىنداعى ماڭىزىن جەتە تۇسىنۋگە ءتيىس.

رەفورمالاردى تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوعامىمىزدىڭ ورتاق ماقساتقا جۇمىلۋى اسا ماڭىزدى.

«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى جاپپاي قولداۋعا يە بولىپ، قوعامداعى جاڭعىرۋ ۇدەرىستەرىنە زور سەرپىن بەردى.

بۇل باستامانى ءارى قاراي جالعاستىرىپ قانا قويماي، ونىڭ اياسىن جاڭا مازمۇنمەن جانە باعىتتارمەن تولىقتىرۋ قاجەت.

جاستار مەن وتباسى ينستيتۋتىن كەشەندى قولداۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىعىنا اينالۋعا ءتيىس.

جاستاردىڭ بارلىق ساناتىن قولداۋعا ارنالعان شارالاردى تولىق قامتيتىن الەۋمەتتىك ساتىنىڭ اۋقىمدى پلاتفورماسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.

كەلەسى جىلدى جاستار جىلى دەپ جاريالاۋدى ۇسىنامىن.

ءبىز اۋىلدىق جەرلەردىڭ الەۋمەتتىك ورتاسىن جاڭعىرتۋعا كىرىسۋىمىز قاجەت.

بۇعان ارنايى «اۋىل – ەل بەسىگى» جوباسىنىڭ ىسكە قوسىلۋى سەپتىگىن تيگىزەدى.

بۇل جوبا ارقىلى وڭىرلەردەگى ەڭبەككە قاتىستى يدەولوگيانى ىلگەرىلەتۋدى قولعا الۋ كەرەك.

بويسكاۋت قوزعالىسى سياقتى «سارباز» بالالار-جاسوسپىرىمدەر بىرلەستىگىن قۇرىپ، مەكتەپتەردە اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەنىڭ ءرولىن كۇشەيتكەن ءجون.

«ءوز جەرىڭدى تانىپ ءبىل» جاڭا باستاماسى اياسىندا ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرى بويىنشا جاپپاي مەكتەپ ءتۋريزمىن قايتا جاڭعىرتۋ كەرەك.

بۇگىندە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك كوڭىل-كۇيىن ايقىندايتىن نەگىزگى سالالاردا تەڭدەسسىز شارالار ۇسىنىلىپ وتىر.

باستامالاردىڭ قارجىلىق كولەمى
1,5 تريلليون تەڭگەدەن اسادى، ال جيىنتىق اسەرى ودان دا كوبىرەك. بۇل حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋعا زور سەرپىن بەرەدى.

بۇل – ەڭ سەنىمدى ءارى ءتيىمدى ينۆەستيتسيا.

قىمباتتى قازاقستاندىقتار!

حالقىمىزدىڭ باقۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى جانە ەلىمىزدىڭ وزىق دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋى – تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ماڭگىلىك مۇراتى.

ءبىز قاشان دا زامان سىنىنا تەگەۋرىندى ءىس-قيمىلمەن توتەپ بەرىپ كەلەمىز.

بۇل – ەڭ الدىمەن، ەل ىنتىماعىنىڭ ارقاسى.

«ىنتىماقتى ەلدىڭ ىرىسى مول» دەيدى حالقىمىز.

بۇگىنگى كەزەڭنىڭ دە تالابى وڭاي ەمەس.

بىرلىگىمىز مىزعىماسا، ىنتىماعىمىز ىدىراماسا، ءبىز ءۇشىن الىنبايتىن اسۋ، باعىنبايتىن بەلەس بولمايدى.

مەن ءاربىر جولداۋىمدا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى مەن تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋعا ەرەكشە ءمان بەرىپ كەلەمىن.

قازىرگى «7-20-25»، «نۇرلى جول»، «نۇرلى جەر» جانە باسقا دا مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ باستى ماقساتى – حالقىمىزدىڭ تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ.

قازاقستاننىڭ باعىندىراتىن بيىكتەرى ءالى الدا.

وسى جولدا حالىق سەنىمى رۋحىمىزدى جىگەرلەندىرىپ، بويىمىزعا كۇش-قايرات دارىتادى.

سول سەنىمدى اقتاۋدان ارتىق مۇرات جوق!

Abai.kz