جەكسەنبى, 24 قاراشا 2024
جاڭالىقتار 2820 0 پىكىر 20 ءساۋىر, 2011 ساعات 03:15

ناعاشىباي قابىلبەك. ساتيرانىڭ ساردارى سەكەڭ دە وزدى دۇنيەدەن

قازاق ادەبيەتىندەگى ساتيرا جانرىن دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان ايتۋلى ىسقاقشى، تانىمال فولكلوريست، ەتنوگروف، جازۋشى سەيىت كەنجەاحمەتوۆ تە فانيدەن باقيعا كوشكەلى ءتورت كۇننەن اسىپ بارادى.  قارشادايىنان قازىنالى قاريالاردىڭ قامباسىنان ءسوز مارجانىن ۋىستاپ الىپ  قالتاسىن قامپايتقان بالا كوڭىل، دارحان شابىت يەسى "كەلمەستىڭ كەمەسىنە" ءساۋىردىڭ ون التىسى، سەنبى كۇنى ءمىنىپ كەتىپتى.  استاناعا اسىعىپ كەلگەندە  اساۋ جۇرەگى سىر بەرىپ، دۇبىرگە تولى دۇنيەنى تالاق ەتىپ، جازمىشتىڭ جازاسىنا كونىپ، جازيرا دالاسىنان جاز ديدارلى اعامىز 74 جاسقا قاراعان شاعىندا بابالار مەكەنىنە ات باسىن بۇردى. استاناداعى وتىرار ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ الدىندا زيالى قاۋىم سەيىت اعامەن سوڭعى رەت قوش ايتىسىپ، تۋعان جەرىنە شىعارىپ سالدى. قالامداستارى، اعايىن-تۋعان، دوس-جاراندارى، ءوزى جارتى عۇمىرىن ارناعان ارقالىق قالاسىنا جەتكىزىپ، ارۋلاپ قويىپتى. ساتيرا ساردارىمەن قوشتاسۋعا  جينالعان حالىق: «اسىلدى جوعالتىق» دەپ اھ ۇردى.  اللا تاعالانىڭ ولشەپ بەرگەن ءدامى تاۋسىلىپ،  جالعان دۇنيەنى «جالپاعىنان» باسىپ، جاعىمپازدىقپەن قانى قاس، كوركەم سوزدە جانى جاس، كۇلكىنى كەنجە بالاسىنداي ەركەلەتكەن سەيىت كەنجەاحمەتوۆتىڭ ەكىنشى، ولمەس عۇمىرى باستالدى.

قازاق ادەبيەتىندەگى ساتيرا جانرىن دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان ايتۋلى ىسقاقشى، تانىمال فولكلوريست، ەتنوگروف، جازۋشى سەيىت كەنجەاحمەتوۆ تە فانيدەن باقيعا كوشكەلى ءتورت كۇننەن اسىپ بارادى.  قارشادايىنان قازىنالى قاريالاردىڭ قامباسىنان ءسوز مارجانىن ۋىستاپ الىپ  قالتاسىن قامپايتقان بالا كوڭىل، دارحان شابىت يەسى "كەلمەستىڭ كەمەسىنە" ءساۋىردىڭ ون التىسى، سەنبى كۇنى ءمىنىپ كەتىپتى.  استاناعا اسىعىپ كەلگەندە  اساۋ جۇرەگى سىر بەرىپ، دۇبىرگە تولى دۇنيەنى تالاق ەتىپ، جازمىشتىڭ جازاسىنا كونىپ، جازيرا دالاسىنان جاز ديدارلى اعامىز 74 جاسقا قاراعان شاعىندا بابالار مەكەنىنە ات باسىن بۇردى. استاناداعى وتىرار ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ الدىندا زيالى قاۋىم سەيىت اعامەن سوڭعى رەت قوش ايتىسىپ، تۋعان جەرىنە شىعارىپ سالدى. قالامداستارى، اعايىن-تۋعان، دوس-جاراندارى، ءوزى جارتى عۇمىرىن ارناعان ارقالىق قالاسىنا جەتكىزىپ، ارۋلاپ قويىپتى. ساتيرا ساردارىمەن قوشتاسۋعا  جينالعان حالىق: «اسىلدى جوعالتىق» دەپ اھ ۇردى.  اللا تاعالانىڭ ولشەپ بەرگەن ءدامى تاۋسىلىپ،  جالعان دۇنيەنى «جالپاعىنان» باسىپ، جاعىمپازدىقپەن قانى قاس، كوركەم سوزدە جانى جاس، كۇلكىنى كەنجە بالاسىنداي ەركەلەتكەن سەيىت كەنجەاحمەتوۆتىڭ ەكىنشى، ولمەس عۇمىرى باستالدى. قازاق سەكىلدى ءسوزدىڭ سالماعى مەن ارداعىن قادىرلەي بىلەتىن ءمارت حالىق باردا تاعىلىمدى دۇنيەلەرى تالاي ۇرپاققا ازىق بولارى تاعى انىق.تىرشىلىگىندە جان بالاسىمەن ءشاي دەسپەگەن، قوي اۋزىنان ءشوپ الماس مومىن كورىنگەنىمەن، قىتىعىنا تيسەڭ ءتىلى-تىكەن، ءسوزى-شوڭگە، وزىمسىنگەن ادامىنا وزەگىن جۇلىپ بەرەر اڭعال، ادەبيەتتىڭ اق توسەگىن كىرلەتپەي كەتكەن ازاماتتى ەندى ساعىنا ەسكە الادى ۇرپاقتارى. نە جازسا دا ويلانىپ، تولعانىپ بارىپ قولىنا قالامىن الاتىن كىرپياز قىر بالاسى، قىرقاداعىنى شالاتىن قىراعى، ماڭايىنا ءتۇسىپ جۇرەتىن شۋاعى، كونەنىڭ كوزى، بابانىڭ ءسوزى بولاتىن. بويىنان بولماشى عانا ساۋلە توگىلگەن بالانى شىراق كورىپ، تىلەكتەس بولىپ، ءسات-ساپار تىلەپ، شىنايى دارىندى شىرامىتىپ وتىراتىن قابىلەتكە دە يە ەدى-اۋ. سەكەڭنىڭ اق باتاسىمەن ارقالانعان، الايدا قالاعا ۇيرەنىپ "تارپاڭدانعان" شاكىرتتەرى دە جەتىپ ارتىلادى.  تۋعان جەرى تورعاي اتىرابىندا سەيىت ايتىپتى دەگەن اڭگىمەلەر اعىنى تولاستاعان كۇن بولدى ما ەكەن ءسىرا؟! ەركەلەتكەن حالقىنا ءوزى دە نازدانىپ ءوتتى. تورعايدىڭ وزەنى ارناسىنا تۇسسە دە، سەكەڭنىڭ شابىتى ارقاسىنان تۇسپەدى. قارا نارداي كاتەپتى، ءجۇرىس تۇرىسىمەن ادەپتى، ەڭبەكقورلىقتىڭ كەرەمەت ۇلگىسىن كورسەتتى زامانداستارىنا. «قيىن دا قىزىق ءومىردىڭ ءبىر ءساتىن قۇر بوسقا وتكىزۋ، شابىتتى باسقا تەپكىزۋ» دەپ وتىراتىنى ەسىمىزدەن قالاي شىقسىن. ءوزى ىلعي «ادەبيەت - اردىڭ ءىسى» دەپ ارقالانىپ وتىراتىن ەدى جارىقتىق. بار عۇمىرىندا اۋىلدان تامىرىن ۇزبەي، كەيىپكەرلەرىن ات  ارىتىپ الىستان ىزدەمەي، «جەرۇيىق» ىزدەپ سابىلماي، اۋىلىن اڭساپ ساعىنباي، ەشكىمگە دە جاعىنباي، مانساپ ءۇشىن جالىنباي، وردەن مەدال تاعىنباي، قۇلدىق ۇرىپ باعىنباي، ازىلمەن شارپىپ جالىنداي، عايىپ بولدى ساعىمداي...

www.masa.kz ينتەرنەت گازەتى

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1496
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3267
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5624