قازىر كۇن تارتىبىندەگى كۇيىپ تۇرعان ماسەلە – كوپ بالالى انالاردىڭ جاعدايى. الەۋمەتتىك جەلىنى اشىپ قالساڭىز بيلىككە بازىناسىن ايتىپ، كوز جاسىن توككەن انالاردى ءجيى كورەسىز. ۇكىمەت تە ۋادە بەرىپ، انە-مىنە جاعدايىڭ جاقسارادى دەۋدەن تانباي كەلەدى. شىن مانىندە ۇكىمەت انالاردىڭ جاعدايىن شەشۋدەن بۇرىن ولاردى تەرگەپ، تەكسەرۋدى جولعا قويعان سەكىلدى.

كەشە “التىن القا”، “كۇمىس القانىڭ” جالعان قۇجاتىن جاساتىپ، مەملەكەتتەن جاردەماقى الىپ كەلگەن انالار انىقتالدى دەگەن حابار شىقتى. اقپارات قۇرالدارىنىڭ مالىمەتىنە سەنسەك، شىعىس قازاقستان وبلىسى، ءۇرجار اۋدانى، ناۋالى اۋىلىنداعى ءبىر-ەكى بالاسى بار سەگىزگە جۋىق انا كوپبالالىمىن دەپ مەملەكەتتىك جاردەماقى الماق بولعان. ءبىز بۇل اقپاراتتىڭ اقيقاتىن ءبىلۋ ءۇشىن ناۋالى اۋىلىنىڭ اكىمشىلىگىنە حابارلاستىق. اۋىل اكىمى ۇلان سارسەنباەۆتىڭ ايتۋىنشا، 25 اقپان كۇنى ەكى ورالمان ازاماتشا بالالارعا ارنالعان جاردەماقى سۇراپ بارعان. ولارعا قوسىمشا سۇراقتار قويىلعاندا جاۋاپ بەرە الماي كىبىرتىكتەپ قالعان كورىنەدى. ۇلان مىرزانىڭ سوزىنە سەنسەك، اكىمشىلىك “كۇدىكتى-اۋ” دەپ تاپقان تاعى بىرنەشە ورالمان ازاماتشالاردان سۇراعاندا، ولار جالعان قۇجات جاساتقاندارىن ايتىپ، ءوز كىنالارىن مويىنداعان. الايدا، اكىم ول انالاردىڭ ناقتى اتى-جوندەرىن ايتپادى جانە جالعان قۇجات جاساتىپ الاياقتىق جاساعاندار تۋرالى ءالى بىلمەيدى ەكەن. ال، قايتارا حابارلاسقانىمىزدا تەلەفون تۇتقاسىن كوتەرمەدى.

سونىمەن، جىر بولعان - 21 مىڭ جايىنا كەلەيىك. ەكى ءجۇز مىڭ ەمەس، جيىرما ءبىر مىڭ! وسىنشا “قىرۋار قارجى” نەگە سونشا ساعىمعا اينالدى. ۆيتسە-مينيستر سۆەتلانا جاقىپوۆا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە جەكە كۋالىك جەتكىلىكتى دەدى. بىراق، ونىڭ وتىرىك ەكەنى انىقتالدى. ياعني، سول 21 مىڭدى الۋ ءۇشىن وتباسىلىق كىرىسىڭىز، ءار بالانىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگى، كۇيەۋىڭىزدىڭ تابىسى تۋرالى انىقتاما، مەكەن-جاي تۋرالى انىقتاما قاجەت. سونداي-اق، جەكە باسىڭىزدا ەشقانداي مۇلىك بولمايتىنى دا تەكسەرىلەدى. كۇندەلىكتى تاماعىن ارەڭ تاۋىپ جۇرگەن انادا قايداعى زاڭسىز مۇلىك؟

ءبىز وسى جاعداي بويىنشا استانا قالاسىنداعى بىرنەشە كوپبالالى انالارمەن سويلەستىك. ءبارى دە، قۇجاتپەن ساندالتىپ قويدى، ۇيدەگى تەلەديدار، كىر جۋعىش ماشيناعا دەيىن تەكسەرىپ، ساناپ جاتىر دەگەندى ايتادى.

الماگۇل يبراگيموۆا، ء“بىر قۇجاتتى الىپ كەلسەك، جاڭادان تاعى ءبىر قۇجات اكەلۋدى ايتادى”

- جاردەماقى الۋعا ءبىر قۇجات جەتكىلىكتى دەگەن وتىرىك. وتباسىلىق كىرىس قاجەت دەدى. ونى الىپ كەلسەك، ەندى ەڭبەك كەلىسىم-شارتى قاجەت دەيدى. ءبارىن بىراق ايتپاي ما؟ مۇلكىمىزدى تەكسەرىپ ۇيىمىزگە دە كەلدى. ەڭ بولماسا سول كەزدە ايتسا، دايىنداپ اكەلەر ەدىك قوي.

مەنىڭ بەس بالام بار. ۇلكەنىم - ون ءبىر جاستا. پاتەر جالداپ تۇرعانىمىزعا 12 جىل بولدى. وعان ايىنا 70 مىڭ جانە كوم.ۋسلۋگا تولەيمىز. ءۇي كەزەگىندە تۇرعانىما ءتورت جىل بولدى. بىراق، ودان مۇلدە حابار جوق. ولار ءتىپتى ماعان ء“سىزدىڭ دەنىڭىز ساۋ، جۇمىسقا جارامدىسىز، سىزدەن جاعدايى ناشار قانشا وتباسىلار بار، سوندىقتان كۇتەسىز” دەپ حات تا جولداپ جىبەردى. جولداسىم قۇرىلىستا ىستەيدى. ونىڭ تاپقانى پاتەرگە عانا جەتەدى.

قازىر استانا قالالىق الماتى اۋدانىنىڭ اكىمشىلىگىندە ءتورت ساعاتتان بەرى كەزەكتە تۇرمىن. ادام وتە كوپ. ولارعا ەكى-اق مامان قىزمەت كورسەتىپ جاتىر. جانە، ءبىر اداممەن جارتى ساعات سويلەسەدى. بىراق، سونشا كۇتىپ كىرگەندە ءسىزدىڭ تابىسىڭىز جەتكىلىكتى دەپ شىعارىپ سالۋى دا مۇمكىن.

سالتىناي ماحانوۆا،  “ۇيدەگى مىسىق پەن ءيتتى تەكسەرگەن سوڭ، بولدى عوي”

- قۇجاتىمىزدىڭ ءبارىن كوتەرىپ تاڭنان بەرى ءجۇرمىز. جاردەماقىعا ىلىنەمىز بە، ىلىنبەيمىز بە، بەلگىسىز. ويتكەنى ءبارىن ساناپ جاتىر.

مەنىڭ بەس بالام بار. تورتەۋى كامەلەتتىك جاسقا تولماعان. ۇيگە تەكسەرىپ بارادى. بىراق، ماعان ءالى بارعان جوق. كەلە بەرسىن. پاتەر جالداپ تۇرامىز. جولداسىمدا تۇراقتى جۇمىس جوق. ايىنا 60 مىڭ تاۋىپ كەلەدى، ايتەۋىر. وزىمدە جۇمىس بار، ونىڭ تابىس كوزىن اكەلىپ وتىرمىن.

ۇيدەگى مىسىق پەن ءيتتى تەكسەرگەن سوڭ، بولدى عوي، ەندى. مىسالى مەندە كىر جۋاتىن اۆتوماشينا جوق. ونى دا ەسەپتەپ جاتىر دەيدى.

اينۇر اتاەۆا، “تابىسىمدى ەسەپتەگەننەن كەيىن نەگە پاتەراقىم مەن كرەديتىمدى دە ەسەپتەمەيدى”

- مەن دۇكەندە ساتۋشى بولىپ ىستەيمىن.ايىنا 80 مىڭ الام. سوسىن بالالارىما جالپى 30 مىڭداي الام. قازىر سونىڭ ءبارىن ەسەپتەپ، سىزگە جاردەماقى شىقپايدى دەيدى. بۇلار مەنىڭ تابىسىمدى ەسەپتەگەننەن كەيىن نەگە پاتەراقىم مەن كرەديتىمدى ەسەپتەمەيدى. مىسالى، مەنىڭ 750 مىڭ كرەديتىم بار. ونى دا بالامدى ەمدەتۋ ءۇشىن العانمىن. قازىر ايىنا 56 مىڭ پاتەرگە، 40 مىڭ كرەديتكە بەرەمىن. جولداسىم اۋىرىپ جۇمىس ىستەمەيدى. ال، كىشكەنتاي بالام ءالى جازىلعان جوق. استانادا تۇرعانىما 5 جىلداي بولدى. ءۇي كەزەگىندە تۇرمىن بىراق، ودان ءۇمىت كۇتپەيمىن دە...

ءتۇيىن

سۆەتلانا جاقىپوۆا  قولاستىنداعى ادامداردىڭ انالاردى قالاي ساندالتىپ قويعانىن بىلمەي مە؟ الدە، بەس بالانىڭ ولىمىنە سەلت ەتپەگەن جاقىپوۆاعا تاعى دا ءبارىبىر مە؟ شىن مانىندە “زاڭسىز مۇلىك” تەكسەرۋدى كىمنەن باستاۋىمىز كەرەك. انالاردان با، الدە جاسىرىن بيزنەس جۇرگىزىپ، ءتۇبى شەت ەلگە تايىپ تۇراتىن شەندىلەردەن بە؟

ءيا، “حالىق ءتوزىمدى. بىراق، حالىق توزە بەرەدى ەكەن دەپ تاسىراڭداۋعا بولمايدى”، اينالايىن، ۇكىمەت!

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz