سوڭعى ەكى-ءۇش اي كولەمىندە ەلدەگى ساياسي احۋالدىڭ قىزۋى كوتەرىلىپ كەتتى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كەنەتتەن پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن توقتاتىپ، «ەل تىزگىنىن ساياساتكەرلەردىڭ جاڭا بۋىنىنا بەرەتىن كەز جەتتى» دەپ مالىمدەۋى قوعامدا ءدۇمپۋ تۋعىزدى. بۇل جۇرت كۇتپەگەن قادام قازاقستاندا عانا ەمەس، الىس-جاقىن شەتەلدەردە سان الۋان بولجامدار مەن جورامالدارعا نەگىز بولدى.

دەسەك تە، تاۋەلسىز ەلدىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ سوڭعى 30 كۇن ىشىندەگى قىزمەتى قوعامدىق پىكىردى ساباسىنا تۇسىرگەندەي. وتىز كۇندىكتە ءبازبىر ساۋەگەي ساراپشىلار بولجاعانداي «باس جارىلىپ، كوز شىققان جوق». قوعام مىنەزى بايسالدى، ەل ىرگەسى ءبۇتىن. بۇل جاعداياتتى ازىرگە قاسىم-جومارت كەمەلۇلى مەن ونىڭ كومانداسىنىڭ ەڭبەگى ەسەبىنە جازا بەرۋگە بولاتىن شىعار.

مەملەكەت باسشىسى رەتىندە توقاەۆ وسى جىلدىڭ 9 ماۋسىمىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن جاريا قىلدى. مىنە، بىزدىڭشە، «قىزىقتىڭ كوكەسى» ەندى باستالماقشى.

توقاەۆ الداعى پرەزيدەنت سايلاۋىن اتا زاڭ اياسىندا، ءادىل، تازا، اشىق وتكىزۋگە كەپىلدىك بەرىپ وتىر. بۇل كەپىلدىكتى ەكىنشى پرەزيدەنتتىڭ ەل الدىنداعى سەرتى دەسە دە بولعانداي. سەرتتىڭ ۇددەسىنەن ابىرويمەن شىعۋ بيلىككە، سونىڭ ىشىندە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە زور سىناق بولماق.

راس، ەلدەگى كەز كەلگەن سايلاۋدىڭ ەكى تىزگىن، ءبىر شىلبىرىن ادەتتەگىدەي ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى ۋىسىندا ۇستايدى. سايلاۋ بارىسىنداعى، سايلاۋ وتكەننەن كەيىنگى ناۋقاننىڭ قىزىعى مەن شىجىعىنا دا سايلاۋ كوميسسياسى جاۋاپ بەرەدى.

الايدا، بىزدە وسىنداي جاۋاپتى ساياسي شارانىڭ ستراتەگيالىق، تاكتيكالىق جوبا-جوسپارىنا، اي بويى جۇرگىزىلەتىن ناسيحات ناۋقانىنىڭ تابيعاتى مەن تاعدىرىنا تىكەلەي ىقپال ەتەتىن الەۋەتتى كۇش پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. جانە بۇل ءداستۇر – ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقان، ورنىققان، قالىپتى ءداستۇر.  بۇل دا تۇسىنىكتى جايت. سەبەبى:

بىرىنشىدەن، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا وتىز جىلعا جۋىقتادى. وسى مەرزىم ىشىندە بىردە-ءبىر ساياسي ورگاننىڭ ءدال پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندەي ىقپالى مەن وكىلەتتىگى، ساياسي سالماعى بولعان ەمەس.

ەكىنشىدەن، ەلدەگى ساياسي، ەكونوميكالىق، رۋحاني رەفورمالاردىڭ دۇنيەگە كەلەتىن جەرى – پرەزيدەنت اكىمشىلىگى. كەز كەلگەن مەملەكەتكە، قوعامعا قاتىستى، ىشكى، سىرتقى ساياساتقا تيەسىلى باستامالار پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ەكشەۋىنسىز جۇزەگە اسىرىلمايدى.

ۇشىنشىدەن، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ەڭ ماڭىزدى، ەڭ ىقپالدى قىزمەت باعىتى – ىشكى ساياسات، سونىڭ ىشىندە يدەولوگيالىق سالا. بۇل سالا مەملەكەتتىك ساياسات پەن يدەولوگەمالارىن قالىپتاستىراتىن، جۇزەگە اسىراتىن ەڭ ماڭىزدى تەتىك.

باسقا ەمەس، ناق وسى سالانىڭ تىزگىنىن ۇستاعان تۇلعالاردى جۇرت جاقسى بىلەدى جانە ولاردىڭ ەل اراسىنداعى ىقپالى دا كۇشتى. وسى ءۇش مىسالدان-اق بيلىك ينستيتۋتىنداعى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى سالماعىنىڭ قانداي ەكەنىن باعامداۋ قيىن ەمەس.

ارينە، ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان فاكتورلار ەلدىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتىنە – توقاەۆقا تاڭسىق ەمەس. ونىڭ ۇستىنە، قاسىم-جومارت توقاەۆ ءار سوزىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۇستانىمىنان اينىمايتىنىن قاداپ ايتىپ ءجۇر. دەمەك، بۇل ونىڭ ەلدى باسقارۋ مەن بيلىك ينستيتۋتتارى اراسىنداعى قالىپتاسقان تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋدا دا ۇستاناتىن باعىتى بولىپ قالا بەرەدى.

الايدا، العاشقى كۇننەن باستاپ توقاەۆ ءۇشىن كولەڭكەدە قالىپ قويماي، ەل مەن ەليتانىڭ الدىندا ءوز مۇمكىندىكتەرىن كورسەتۋى، اينالاسىنا ءىشىنارا كادرلىق وزگەرىستەر جاساۋى ماڭىزدى بولاتىن.

پرەزيدەنت ول اۋىس-ءتۇيىستى ەكونوميكالىق نەمەسە باسقا سالادان ەمەس، الدىمەن يدەولوگيا سالاسىنان باستادى. بۇل تۇسىنىكتى دە. بىرىنشىدەن، ەلىمىزدە جاڭا ەلەكتورالدىق تسيكل باستالدى. پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر رەتىندە ۇسىنىلىپ جاتقان قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءۇشىن توڭىرەگىنە ىشكى ساياساتتى تەرەڭ بىلەتىن، ىقپالدى، جاڭاشىل كوماندا جيناۋ اۋاداي قاجەت ەدى.

ساراپشىلار ازىرگە بۇل ماسەلەدە توقاەۆتىڭ قاتەلەسپەگەنىن ايتادى.

مارات مۇحامبەتقازىۇلى ءتاجيننىڭ مەملەكەتتىك حاتشى قىزمەتىنە قايتا ورالۋى توقاەۆتىڭ مەملەكەت باسقارۋدا يدەولوگيالىق ىرگەتاسقا مىقتاپ سۇيەنەتىنىن بىلدىرەدى.

مارات ءتاجين – ساياساتتاعى ەڭ بەدەلدى، سالماعى اۋىر تۇلعالاردىڭ ءبىرى.

ىشكى ساياسات پەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىمەن ۇزاق جىلدار بويى اينالىسقان ءتاجين تۇلعاسى مەملەكەتتىك حاتشى لاۋازىمىنىڭ دا بەدەلىن كوتەرەدى ءارى يدەولوگيا سالاسىنداعى كەشەندى جوبالاردىڭ ىسكە اسۋىنا وڭ اسەر ەتەدى. ولاردىڭ قاتارىنا، ارينە، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن الدىمەن جاتقىزۋعا بولادى. شىن مانىندە، قوعام تاراپىنان ۇلكەن قولداۋ تاپقان بۇل باعدارلامانى ءتاجينسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.

مارات مۇحامبەتقازىۇلى بۇدان ءارى دە مەملەكەتتىڭ يدەولوگيالىق جۇمىستارىنىڭ باس ۇيلەستىرۋشىسى بولاتىنى انىق.

توقاەۆتىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارى ساياساتقا ارالاسقان جاس بۋىننىڭ تاعى بەلگىلى وكىلى دارحان كالەتاەۆتى پرەزيدەنت اكىمشلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ەتىپ تاعايىنداعانى دا ساراپشىلاردىڭ تاراپىنان جوعارى باعالاندى.

دارحان امانۇلى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە، «نۇر وتان» پارتياسىندا، سەناتتا ءوزىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ىسكەرلىگىن تانىتىپ ۇلگەرگەن تۇلعا ەكەنى داۋسىز. كالەتاەۆ سول لاۋازىمداردا ءجۇرىپ، ساياسي ساحنانىڭ سپيكەرى بولىپ قانا قويعان جوق، بيلىك پەن قوعام اراسىندا كونسترۋكتيۆتى ديالوگتارعا جول اشتى، پارتيانىڭ جۇمىسىنا جان ءبىتىردى، وپپوزيتسيانى كەلىسىمدەر ۇستەلىنە وتىرعىزدى.

ول قاي قىزمەتكە كەلمەسىن جاڭا يدەيالار كوتەرىپ، جانىنا جاڭاشىل ادامداردى تارتىپ، جاڭا باستامالار قوزعاۋىمەن ەل ەسىندە قالىپ ءجۇر.

حالىقتىڭ، ساراپشىلاردىڭ اراسىندا بەلگىلى تۇلعالار ەرلان قارين مەن  ەرجان باباقۇماروۆتىڭ پرەزيدەنت كەڭەسشىلىگىنە تاعايىندالۋى دا بيلىكتىڭ ۇتىمدى ءجۇرىسى ەكەنى داۋسىز. سەبەبى، ەرلان كارين دە، ەرجان باباقۇماروۆ تا ەليتانىڭ الدىندا، بيلىك پەن قوعامدىق ينستيتۋتتاردىڭ اراسىندا زور بەدەلى بار ازاماتتار. ولاردىڭ، اسىرەسە، ۇلكەن ساياسي ناۋقان الدىندا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە كەلۋى بيلىكتىڭ سايلاۋ كەزىندەگى جاڭا، كرەاتيۆتى، اشىق ساياسات جۇرگىزۋىنە مۇمكىندىك اشادى دەگەن ءۇمىت بار.

اقوردادا از-اق كۇندە جاساقتالعان بۇل كوماندانىڭ قازىردىڭ وزىندە بىرقاتار ۇتىمدى قادامدارعا بارىپ وتىرعانىن ايتا كەتكەن ءجون.

العاشقى كۇننەن باستاپ ولار قوعاممەن دە، قوعامداعى ءتۇرلى ساياسي كۇشتەرمەن دە كونسترۋكتيۆتى بايلانىس ورناتۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن كورسەتتى. قازىرگى ۋاقىتتا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن قوعامدىق كۇشتەر، باق وكىلدەرى مەن زيالى قاۋىم اراسىندا ينتەنسيۆتى قارىم-قاتىناس ورناعانى ەشكىمگە دە جاسىرىن ەمەس.

مۇنىڭ سىرتىندا ولار كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىن دا وتە ىڭعايلى، ۋاقىتقا قويىپ، اشىق وتكىزۋگە مۇرىندىق بولىپ وتىر. ماسەلەن، 9 ماۋسىم – قاسيەتتى ورازا ايىنىڭ اياقتالار كۇنى. سونداي-اق، ءدال وسى كۇنى گەنادي گولوۆكيننىڭ كەزەكتى شايقاسى بولادى.

مۇنى بىلاي قويىپ، ماۋسىم ايىنىڭ باسىندا ەلەكتورات دەمالىس الدىنداعى كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيدە بولاتىنىن ەسكەرسەك، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندەگى يدەولوگيا اقىلشىلارىنىڭ تاكتيكالىق قادامدارى وتە ءساتتى ەكەنىن بايقايمىز.

ءتۇيىن:

ارينە، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ بارلىق باستامالارى مەن ىستەرى تابىستى بولدى دەۋدەن ءبىز اۋلاقپىز. بۇل ىقپالدى، ساياسي ورگاننىڭ توڭىرەگىندە دە تالاي شەتىن جايلار بولعان. الىسقا بارماي-اق، بىلتىر عانا «مەملەكەتكە ساتقىندىق جاسادى» دەگەن ايىپپەن سوتتالعان بۇرىنعى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى باعلان مايلىباەۆتىڭ  ءىسىن الساق تا جەتىپ جاتىر. وسى وقيعا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ عانا ەمەس، اقوردانىڭ دا بەدەلىنە ولشەۋسىز نۇقسان كەلتىرگەنى انىق.

ءدال بۇگىنگى كۇنى پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ يدەولوگيا مايدانىنداعى سەرىكتەستەرىنىڭ باستى ماقساتى الداعى سايلاۋدى ءادىل، تازا ءارى اشىق وتكىزۋ بولۋى ءتيىس ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ونى ۋاقىت كورسەتەدى جانە وعان كوز جەتكىزۋگە دە الىس قالعان جوق.

پرەزيدەنت سايلاۋى – اقورداداعى جاڭاشىل توپ ءۇشىن ناعىز اۋىر سىناق بولارى اقيقات. بۇل تاقىرىپقا كەلەسى ساراپتامامىزدا كەڭىنەن توقتالاتىن بولامىز...

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz