ءبىزدىڭ ەلدە پوليتسيانىڭ زاڭ بۇزۋى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتكەرلەردىڭ پارا الۋى نەمەسە قورىقشىلاردىڭ براكونەرلىكپەن اينالىسۋى قاتتى تاڭعالىس تۋدىرا قويمايدى. «قاسقىرلارعا قوي باقتىرىپ وتىرعان» قالىڭ قازاقتىڭ بۇعان ەتى ابدەن ۇيرەنگەن. نۇر-سۇلتان قالاسىندا ورىن العان مىنا ءبىر وقيعا وسى ءسوزىمىزدىڭ دالەلى («ۆرەميا» گازەتى).

ول وقيعانىڭ ءمان-جايى مىناداي، نۇر-سۇلتان قالاسى (ول كەزدە استانا قالاسى) مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قايرات جۇماعۇلوۆ پەن ونىڭ قاراماعىنداعى ەكى قىزمەتكەر پارا الۋ جانە ەكونوميكالىق كونتراباندا كۇدىگىمەن ايىپتالىپ، قاماۋعا الىنادى. بىراق كەيىن ولاردىڭ ءىس-ارەكەتتەرىندە قىلمىستىق قۇرام بولماۋىنا بايلانىستى كىناسىز دەپ تانىلدى.

قايرات جۇماعۇلوۆ، نۇر-سۇلتان اۋەجايى كەدەن بەكەتىندە باسشىلىق قىزمەتتە بولعان جانات ايتەنوۆ جانە قاراپايىم مامان سەرىك تىنىمباەۆ 2018 جىلدىڭ كۇزىندە پارا الدى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان. بىراق كەيىن باس كولىك پروكۋراتۋراسى مەملەكەتتىك كىرىس دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى وسى ءىستى توقتاتى.

تارقاتىپ ايتساق، 1 قاراشادا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسى تاعى ءبىر قىلمىستىڭ بەتىن اشقاندارى تۋرالى حابارلادى. وندا ەلگە كونتراباندالىق جولمەن التىن اكەلۋگە جول بەرگەنى ءۇشىن 1,450 دوللار پارا العان كەدەن ورگانىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇستالعانى ايتىلعان. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، جوعارىدا كورسەتىلگەن سومانى الۋعا كەدەن بەكەتىنىڭ قاراپايىم مامانى عانا ەمەس، ونىڭ باسشىلارىنىڭ دا قاتىسى بولعان. الايدا بۇل قىلمىستىق ءىس كۇماندى كورىنگەندىكتەن وبەكتيۆتى تۇردە جۋرناليستىك زەرتتەۋ جاسالعان.

كەدەنشىلەر ۇستالعاننان كەيىن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن «ۆرەميا» ءتىلشىسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل بيۋروسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى بىرقانشا مالىمەتتەردى انىقتاعان. قىلمىستىق ءىس ماتەريالدارىنا سايكەس، بۇل ءىستىڭ بارلىعى بۇرىن دا كونتراباندا بويىنشا سوتتالعان الماتىلىق سانات كوشكىنباەۆتان باستالىپتى.

بۇل ازامات ەلورداداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ قىزمەتكەرى باۋىرجان كەرىمبەكوۆتىڭ الىس تۋىسى بولىپ كەلەدى. ءدال وسى ازامات الماتىلىق تۋىسىنا ءوزىنىڭ قامقورلىعى استىنا قىمبات مەتالدى كونتراباندالىق جولمەن كەدەننەن وتكىزۋدى ۇسىنادى.

وسىدان كەيىن كەرىمبەكوۆ استانا قالاسى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قايرات جۇماعۇلوۆپەن جۇزدەسىپ، ءىنىسىنىڭ كەدەن بەكەتىنەن وتۋىنە كومەكتەسۋىن سۇرايدى. ول كەرىمبەكوۆتى اۋەجاي كەدەندىك بەكەتىندەگى ءوز ادامىنا جىبەرەدى. ال كەرىمبەكوۆ جانات ايتەنوۆپەن سويلەسىپ، «ىنتىماقتاستىق» ماسەلەسى جوعارى جاقپەن شەشىلىپ قويعانىنا سەندىرەدى. ءسويتىپ، ايتەنوۆ سەرىك تىنىمباەۆتىڭ ۇلتتىق بيۋرونىڭ وزگە ءبىر قىزمەتكەرى ەرجان جاقىپوۆپەن بايلانىستا بولۋىنا سەبەپكەر بولادى.

بارلىق قادام تالقىلانعاننان كەيىن، ستامبۋلدان 6 كەلى التىن بۇيىمدارىن الىپ كوشكىنباەۆ كەلەدى. ول كەلىسىم بويىنشا جاقىپوۆقا $ 1,450 كولەمىندە «راقمەت» اقشاسىن بەرەدى. ءدال وسى كەزدە كونترابانداشى ۇستالادى. ياعني، شەتەلدەن التىن كىرگىزۋ جانە پارا بەرۋ قىلمىسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىن-الا ۇيىمداستىرۋىمەن جۇزەگە استى دەگەن ءسوز. ولار وسى ارقىلى كەدەنشىلەردى كونترابانداشىدان پارا الدى دەپ كورسەتىپ وتىر.

وسىدان كەيىن جاقىپوۆ العان اقشانى سەرىك تىنىمباەۆقا الىپ كەلەدى. ارينە جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى دە بىرگە بولدى. سول كەزدەگى تۇسىرىلگەن كادردا كەدەن قىزمەتكەرىنىڭ «راقمەت» سوماسىنان ەكى مارتە باس تارتقانى انىق كورىنەدى. الايدا، پارا الۋدان باس تارتقانىنا قاراماستان تىنىمباەۆ ۇستالىپ، قاماۋ يزولياتورىنا جابىلدى. بۇعان قوسا ايتەنوۆ پەن جۇماعۇلوۆ تا قاماۋعا الىندى. تەرگەۋشىلەر ۇشەۋىن دە وسى قىلمىستا سىبايلاس رەتىندە كورسەتەدى.

ال تۋىسقانى كەرىمبەكوۆتىڭ كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرىپ، كونترابانداعا بارعان سانات كوشكىنباەۆ تا كەدەنشىلەرمەن ءبىر كامەراعا قامالدى. ونىڭ اناسى بيبىگۇلسىن كوشكىنباەۆانىڭ ايتۋىنشا، بالاسىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى بيۋرو قىزمەتكەرلەرى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونىڭ نەمەرە اعاسى باۋىرجان شاريپوۆ الداپ سوققان.

ول كوشكىنباەۆ پەن كەرىمبەكوۆتى تانىستىرىپ، ساناتتى ەلورداعا كەلىسسوزگە جىبەرگەن. ءارى بىرەر ماسەلە تۋىنداسا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى كومەكتەسەدى دەپ سەندىرگەن. الايدا ءبارى باسقاشا اياقتالىپ، كوشكىنباەۆ بۇرىن ەشقاشان كەزدەسپەگەن ءتىپتى سويلەسپەگەن تىنىمباەۆ، ايتەنوۆ جانە جۇماعۇلوۆقا پارا بەردى دەپ ايىپتالدى. ال ول اقشانى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى بيۋرو قىزمەتكەرى جاقىپوۆقا بەرگەن بولاتىن.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، وسى شۋلى ءىستىڭ كوپتەگەن كۇماندى تۇستارى بولدى. بۇنىڭ بارىنە استاناداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرىنىڭ كولەڭكەلى ءىس-ارەكەتتەرى سەبەپ بولعان. زاڭ بويىنشا، ازاماتتاردى قىلمىس جاساۋعا يتەرمەلەۋگە جانە قىزىقتىرۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنادى. الايدا كەرىمبەكوۆ پەن جاقىپوۆ زاڭدى بەلدەن باسىپ، بىلگەنىن ىستەدى. سوندىقتان 362-باپ (بيلىكتى نەمەسە قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانۋ) بويىنشا ءىس قوزعالدى. بۇل ءىستى تەرگەۋ باس پروكۋراتۋرانىڭ ارنايى پروكۋرورى نۇرلىبەك سابيتوۆكە تاپسىرىلدى.

زەرتتەۋ بارىسىندا مكك قىزمەتكەرلەرىنىڭ كىناسى دالەلدەنگەن جوق. مالىمەتتەردىڭ ءبارى باس كولىك پروكۋراتۋراسىندا زەرتتەلىپ، قورىتىندى جاسالدى: قايرات جۇماعۇلوۆ، جانات ايتەنوۆ جانە سەرىك تىنىمباەۆتىڭ ءىس-ارەكەتىندە ەشقانداي قىلمىس جوق. وسىعان بايلانىستى ولارعا قارسى تەرگەۋ توقتاتىلدى. سونىمەن قاتار، پارا بەردى دەپ ايىپتالعان سانات كوشكىنباەۆتىڭ ارەكەتتەرىندە دە قىلمىس جوق دەپ تانىلدى.

ءCويتىپ، تورتەۋىنە قاتىستى بارلىق تەرگەۋ امالدارى توقتاتىلدى. ال العاشقى ۇشەۋى وتكەن جىلى قاراشا ايىنىڭ باسىنان باستاپ، ياعني التى اي بويى تەرگەۋدە بولدى. جۇماعۇلوۆ، ايتەنوۆ جانە تىنىمباەۆقا تاعىلعان ايىپ الىنىپ تاستالادى ءارى ولاردىڭ جۇمىسى قالپىنا كەلتىرىلەدى. سونداي-اق زاڭسىز قىلمىستىق قۋدالانۋ جانە تۇرمەگە قامالۋعا بايلانىستى وتەماقى الۋعا قۇقىلى. قىسقاشا ايتقاندا، تەرگەۋ مەملەكەتتىك كىرىستەر ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ كىناسىز ەكەنىن راستادى.

كونترابانداعا قاتىسقان سانات كوشكىنباەۆ، سونداي-اق ونىڭ اعاسى باۋىرجان شاريپوۆ پەن كۋرەر سامات قوناقباەۆ ەلىمىزگە اكەلىنگەن بەلگىسىز التىن ىسىنە جاۋاپتى بولادى. ولاردىڭ ءىسىن تەرگەۋ قارجى مينيسترلىگى قارجى مونيتورينگى كوميتەتىنىڭ ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەر دەپارتامەنتىنە تاپسىرىلدى. الايدا، بۇل ايىپتاۋ قىلمىس قۇرامى پارا بەرۋمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جەڭىل. ءارى كەتسە ۇلكەن ايىپپۇلمەن نەمەسە شارتتى جازامەن شەشىلۋى مۇمكىن.

ال سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتكەرلەر كەرىمبەكوۆ پەن جاقىپوۆ زاڭسىز ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس، ولاردىڭ قىلمىستارىن تەرگەۋ جالعاسىپ جاتىر. بۇل ءىس مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى بارلىق ادماعا ساباق بولۋى ءتيىس. ساپتاسىن ساتىپ نەمەسە ارانداتۋ جاساۋعا مۇلدە بولمايدى.

ماقالا اۆتورى: ميحايل كوزاچكوۆ

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz