جىلت ەتكەن جاڭالىق شىعا قالسا، جولدىڭ الىس-جاقىندىعىنا دا، قاۋىپ-قاتەرى مەن ماشاقاتىنا دا قاراماستان اساي-مۇسەيىن اسىنىپ، اپىل-عۇپىل اتتانىپ بارا جاتاتىن جۋرناليستەردىڭ قاي-قايسىسى بولسىن ماماندىعىن ماقتانىش تۇتادى. قىزىعى مەن شىجىعى مول جۋرناليستىك سوقپاققا قالاي كەلگەنىن سۇراي قالساڭ، قايبىر جىلدارى، ورتا مەكتەپتىڭ بالەنىنشى سىنىبىندا العاش ولەڭ جازا باستاعانىن ياكي شاعىن شارانى قاعازعا ءتۇسىرىپ، ءوز وڭىرىندەگى گازەت رەداكتسياسىنا الىپ بارعانىن ايتىپ، ارقالانىپ قالادى. سوسىن ءار جازعان ماقالاسىندا، دايىنداعان تەلەسيۋجەتىندە ۇلتتىق مۇددە مەن ءداستۇر، ماسەلە مەن سىن، مامىلە مەن ساياسات، مادەنيەت پەن ءتىل، تىرشىلىك پەن قوعام تىنىسى كورىنىس تاۋىپ، ءار ايتىلعان سوزىندە وي مەن وقيعا ءورىلىپ جۇرەتىن جۋرناليستەردىڭ ارقالاعان جۇگى تىم اۋىر ەكەندىگىن، جەدەلدىك پەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىن بۇل سالا كەزدەيسوقتىقتى كەشىرمەيتىنىن اڭگىمەلەي جونەلەدى.

بۇل بارلىق ءتىلشىنىڭ ەڭبەك جولىنا ورتاق التىن ارقاۋ دەسەك ەش قاتەلەسپەيمىز. قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ ارداگەرى، بەلگىلى تەلەجۋرناليست، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىنىڭ يەگەرى، قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى، قازاقستان جۋرناليستيكاسىنىڭ قايراتكەرى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعى الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ جەتەكشىسى، «جەتىسۋ» جانە «وگني الاتاۋ» گازەتتەرىنىڭ باسىن قوسقان «ولكە تىنىسى» جشس ديرەكتورى مەيرام ءجانادىلوۆتىڭ اقپارات سالاسىنداعى العاشقى قادامى دا وسىنداي ماماندىققا دەگەن اق ماحابباتتان باستالىپتى. وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارى راديو مەن تەلەارنادان جارقىراي كورىنگەن، نەبىر سپورتتىق الامانداردى اسقان شەبەرلىكپەن ساڭقىلداي جۇرگىزگەن كوممەنتاتور، اعا بۋىننىڭ ەسىندە قياق مۇرتىمەن، قوڭىر ۇنىمەن قالعان تەلەجۋرناليست بۇگىندە جەتىسۋ ولكەسىندەگى قوس وبلىستىق باسىلىمنىڭ باسشىسى، ايماقتاعى جاس تىلشىلەرگە جول نۇسقاپ، باي تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ وتىرعان ءوز الدىنا بىلىكتى ۇستاز.

اسقاق كوكشەگە كوز تىگىپ وسكەن كەيىپكەرىمىزدىڭ وقۋشى كەزىندە اۋداندىق گازەتكە شاعىن ماقالالارى جارىق كورىپ، ارمانىنا قانات ءبىتتى. بالا كۇنىنەن سپورتپەن شۇعىلدانىپ، جازۋعا ماشىقتاندى. اۋىلعا الىستان شاڭداتىپ كەلە جاتاتىن ەسكى پوشتا كولىگى ءالى كۇنگە كوز الدىندا. مەرزىمدى باسىلىمنىڭ جاڭا سانىن سارعايا كۇتىپ، جول جيەگىندە تۇراتىنى تاعى بار. ءوزىنىڭ ماقالاسىنان بولەك، كۇندەلىكتى اۋدان، وبلىس، رەسپۋبليكا تىنىسىنان حابار بەرەتىن تاعىلىمدى ماقالالار مەيرامنىڭ نازارىنان تىس قالمايتىن. ءبىرىن قالدىرماي وقىپ، ءار ماقالا سوڭىنداعى اۆتورعا مۇقيات ۇڭىلەتىن. ۇلكەن قارا ارىپتەرمەن قويۋلانا جازىلعان ەسىمدەر جادىندا ماڭگى جاتتالىپ قالدى. سول كەزدە ساناسىندا قاتتالعان اۆتورلاردىڭ بۇگىندە قازاق رۋحانياتىنىڭ ءبىر-ءبىر قارا نارلارى ەكەنىن ويلاسا، كوكىرەگىن ماقتانىش سەزىمى كەرنەيدى. تالاي تۇلعامەن تىلدەستىرگەن، ازامات رەتىندە قالىپتاستىرعان قازاق جۋرناليستيكاسىنا العىس ايتادى.

1 مامىر – بىرلىك كۇنى مەرەكەسىندە تۋىپپىن. اتىمدى دا سول كۇننىڭ قۇرمەتىنە مەيرام دەپ قويىپتى، – دەيدى كەيىپكەرىمىز بالالىق شاقتان اڭگىمە تيەگىن اعىتىپ. – تۋىپ-وسكەن جەرىم – اقمولا وبلىسى، ءبىرجان سال اۋدانى، قۇدىقاعاش اۋىلى. ءار قازاقتىڭ كىندىگى اۋىلمەن بايلانعان عوي. قولىمىز قالت ەتە قالسا، ءبىرجان سال مەن اقان سەرىلەر ءان شىرقاپ، ساكەندەر جىرعا قوسقان سۇلۋ كوكشەگە تارتىپ كەتەمىن. ۇلى دالانىڭ قازاعىمىز عوي، ءبىر بۇيرەگىمىز اۋىلعا بۇرىپ تۇرادى. دەمالىستا تابيعات توسىندە كەڭ تىنىستاپ قايتپاساق، ءبىر نارسە جەتىسپەيتىندەي كورىنەدى. قازىر دە ءتورت قابىرعاعا قامالىپ وتىرعاندى ۇناتپايمىن. قىزمەت اراسىندا ۋاقىت تاۋىپ، قالانىڭ سىرتقا شىعاتىن كوشەلەرىمەن ءجۇرىپ قايتامىن. كۇندەلىكتى تاڭەرتەڭ ساعات 5:00-دە تۇرىپ، سكانديناۆتىق سەرۋەن جاسايمىن، جۇگىرەمىن، باسسەينگە تۇسەمىن.

مەيرام بازارۇلى جەتىسۋ جۇرتشىلىعىنا جۋرناليستىك قىرىمەن عانا ەمەس، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاناتىن سەرگەك قالپىمەن دە ۇلگى. كۇندەلىكتى شۇعىلداناتىن سپورت تۇرلەرى ونى جاس كورسەتەدى. جاس جۋرناليستەرگە دەنساۋلىقتى كۇتۋدىڭ قۇپياسىن جاسىرمايدى. ءوزى سۇيەتىن، كۇندەلىكتى اينالىساتىن سپورتتى الدىعا تارتىپ، ەرتە جاستان بەلسەندى دەنە قيمىلىن تاستاماعان ادام ۇزاق ءومىر سۇرەتىنىن ءارى سەرگەك جۇرەتىنىن ايتادى. مەكتەپتى اياقتاي سالا اعالارىنىڭ اقىلىمەن سپورتتى تاڭداۋى دا بەكەر ەمەس. 1980 جىلى قاراعاندى پەداگوگيكالىق دەنە تاربيەسى ينستيتۋتىن ەلگە تانىمال بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى، اتى اڭىزعا اينالعان سەرىك نۇرقازوۆ، قانات جاقسىباەۆتارمەن بىرگە بىتىرەدى. ءتىپتى، سپورت سالاسىندا جەتىستىكتەرى دە جوق ەمەس. سامبومەن، قازاقشا كۇرەسپەن اينالىستى. وداق كولەمىندەگى چەمپيوناتتاردا توپ جارىپ، كسرو سپورت شەبەرى اتانادى. بىراق باسپاسوزبەن بايلانىسىن ۇزگەن جوق. سپورتتىڭ وقۋىندا جۇرسە دە، بالا كەزدەن قىزىققان جۋرناليستيكاعا مويىن بۇرا بەردى. قاراعاندىداعى وبلىستىق گازەتپەن، تەلەارنامەن بايلانىستا بولىپ، سپورت تاقىرىبىندا ماتەريالدار دايىندايدى. سول كەزدەگى سپورت كوممەنتاتورلارى دياس وماروۆپەن، ومىرزاق جولىمبەتوۆ، رابات جانىبەكوۆتەرمەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، قاراعاندى وڭىرىنەن سپورتتىق حابارلار جىبەرىپ تۇردى. جاس جىگىتتىڭ بۇل تالپىنىسى اياقسىز قالمادى. اقىرى جۇپ-جۇمىر ماتەريالدارىمەن قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ تۇلعاسى، قازاق مەملەكەتتىك تەلەراديو كوميتەتىنىڭ توراعاسى كامال سمايىلوۆتىڭ نازارىنا ىلىگەدى. ءسويتىپ، وڭىردە جۇرگەن ورەن الماتىداعى قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ تورىنەن ءبىر-اق شىعادى.

سپورت رەداكتسياسىنا قىزمەتكە الىندىم. وسىلايشا، بالا كەزدەگى ارمانىما ءبىر تابان جاقىندادىم. كوڭىلىمدە ماقتانىشپەن بىرگە قورقىنىش سەزىمى دە بولدى. ورىمدەي جاسپىز. رەسپۋبليكالىق تەلەارنادا سپورت كوممەنتاتورى بولۋ، كۇن سايىن ەل الدىنا شىعۋ، ۇلكەن جارىستاردى جۇرگىزۋ قانشالىقتى جاۋاپتى ەكەنىن باسىنان وتكەرگەندەر عانا بىلەدى. تاجىريبەلى اعالار ءبىزدى وت پەن سۋعا سالدى، سپورت جۋرناليستيكاسىنىڭ قىرى مەن سىرىن ۇيرەتتى، – دەيدى مەيرام بازارۇلى.

سپورتتا شىڭدالعان جۋرناليست كەيىننەن ساياسي حابارلارعا ويىستى. توقسانىنشى جىلدارداعى توقىراۋ قازاق جۋرناليستيكاسىن اينالىپ وتكەن جوق. مەيرام ءجانادىلوۆ ءدال سول اۋىرتپالىققا تولى كەزەڭدە تەلەارنانىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇردى. ونىڭ دايىنداعان، جۇرگىزگەن ەل كولەمىندەگى، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى سپورتتىق حابارلارى ميلليونداعان كورەرمەنگە تاراپ، قوشەمەتكە بولەندى. سپورتتى سۇيەتىن جاندار مەيرام بازارۇلىنىڭ داۋىسىن اسىعا كۇتەتىن بولدى. توقىراۋ كەزەڭىندە مەيرام بازارۇلى اقپاراتتىق بولىمگە اۋىسىپ، وقيعا ورىندارىنان حابار تاراتىپ ءجۇردى. اسىرەسە، زايسانداعى ءزىلزالا كەزىندە كۇندەلىكتى حابار دايىنداپ، جىلعا جۋىق زارداپ شەككەن اعايىننىڭ قاسىندا بولدى. ەلدىڭ تالاپ-تىلەگىن بيلىككە جەتكىزىپ، التىن كوپىر ورناتتى. ال 1995 جىلدان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن بىرگە حالىقارالىق ىسساپارلارعا شىعىپ، شۆەيتساريا، كورەيا، ساۋد ارابياسى، فرانتسيا، اقش، نورۆەگيا ەلدەرىنەن تىكەلەي رەپورتاج تاراتتى.

ەلباسىمەن بىرگە شىققان ءىسساپارلار اسەر ەتتى مە، كەيىننەن مەيرام بازارۇلى مەملەكەتتىك قىزمەتكە ويىستى. 2000 جىلى جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە تاعايىندالدى. سول كەزدەگى جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ ءوز الدىنا ءبىر ۇلكەن ساياسي مەكتەپ بولاتىن. مەيرام بازارۇلى سول كىسىنىڭ شىڭداۋىنان ءوتىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرەدى. ال 2006 جىلى جەر جانناتى جەتىسۋ ولكەسىنە ات باسىن بۇرىپ، تالدىقورعان قالاسىنان «قازاقستان» تەلەارناسىنىڭ تىلشىلەر قوسىنىن اشادى. 2009-2014 جىلدارى «جەتىسۋ» تەلەارناسى ديرەكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، ديرەكتورى قىزمەتتەرىن اتقارادى. وڭىرلىك تەلەارنانىڭ شىعارماشىلىق-ماتەريالدىق الەۋەتىن، تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋعا، تىلشىلەردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋگە كوپ كۇش سالىپ، ءوزىنىڭ ايشىقتى قولتاڭباسىن قالدىردى.

بۇگىندە مەيرام بازارۇلى باسقاراتىن «ولكە تىنىسى» جشس الماتى وبلىستىق «جەتىسۋ» جانە «وگني الاتاۋ» گازەتتەرىنىڭ مەنشىك يەسى سانالادى. بۇل قۇرىلىمعا اۋىسقان ساتتەن مەيرام بازارۇلى قوس گازەتتىڭ ماتەريالدىق بازاسىن جاڭعىرتۋعا كۇش سالدى. اسىرەسە، گازەت تىلشىلەرىنە قيىندىق تۋدىراتىن كولىك ماسەلەسىن وڭتايلى شەشىپ بەردى. گازەتتەگى ءاربىر جۋرناليست ىسساپارعا شىقسا دا، كۇندەلىكتى قالا ىشىندەگى شارالارعا بارسا دا، كولىكپەن قامتاماسىز ەتىلدى. جۇرگىزۋشىلەر باستىقتار ءۇشىن ەمەس، جۋرناليستەر ءۇشىن دەيدى مەيرام بازارۇلى. قوس گازەت ۇجىمى ونىڭ بۇل قامقورلىعى ءۇشىن العىس ايتىپ وتىرادى.

جاستارمەن بار تاجىريبەمدى بولىسە بىلسەم، سولاردىڭ بيىكتەن كورىنگەن باقىتتى ساتىنە كۋا بولىپ جۇرسەم، ماعان ودان ارتىق ەشتەڭە كەرەگى جوق. قازىرگى جاستار باقىتتى، تەحنيكا تىلىنە جۇيرىك. بىراق بۇل ازدىق ەتەدى. رۋحاني باي، مادەنيەتتى، ۇلتتىق سالت-ءداستۇر مەن اعالار اقىلىن جەرگە تاستامايتىن، بابالار اماناتىنا قيانات جاسامايتىن جاستاردى كورگىم كەلەدى. ونداي ازاماتتار ورتامىزدا كوپ. سوعان شۇكىر ەتەمىن، – دەيدى بۇگىندە مەرەيتوي يەسى. قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ بەتالىسى جايلى ايتار ويى دا ءوز الدىنا ءبىر توبە. ەڭ تازا، ەڭ شىنايى ماماندىق – جۋرناليستيكا ەكەنىن اڭگىمەلەيدى. بۇل ماماندىققا ەشكىم دە كەزدەيسوق كەلە المايتىنىن، ادام جۋرناليست بولىپ قالىپتاسپايتىنىن، كەرىسىنشە، جۋرناليست بولىپ تۋاتىنىن العا تارتادى. ويتكەنى، قالام الىپ، جازۋ ءۇشىن ادامدا تۋمىسىنان تابيعي بەيىمدىلىك قاجەت. تاۋلىك بويى وي ۇستىندە جۇرەتىن، ءبىر ماتەريالدى ءساتتى اياقتاپ، كەلەسىسىن ساناسىندا «ءپىسىرىپ» وتىراتىن، اقپاراتتى وقيعا ورنىنان تاراتىپ، ەل قۇلاعىنا ءبىرىنشى جەتكىزەتىن جۋرناليستەردىڭ ەشقايسىسى ءوز سالاسىن كەزدەيسوق تاڭداعان ەمەس. ويتكەنى، بۇل سالا قازىرگى زاماننىڭ جەگىقۇرتىنا اينالعان تامىر-تانىستىقتى، بارماق باستى، كوز قىستى تەرىس ارەكەتتى استە كەشىرمەيدى. جۇرەگىڭمەن جازا الماساڭ، جۋرناليستيكادا ورىن جوق. الدەكىمنىڭ نۇسقاۋى دا، اقىلى دا جۇرمەيدى. سوندىقتان، سۇيىكتى ىسىڭمەن عانا شۇعىلدانعان ءجون. بىراق قانداي مامان يەسى بولساڭ دا، ىستەگەن ءىسىڭ ەل پايداسىنا شەشىلۋى ءتيىس. بۇل – الپىسىنشى بەلەسىن اتتاعان اقىلمان اعانىڭ اقيقي ءسوزى.

قۋانىش تۇنعاتار

Abai.kz