قۋاندىق شاماحايۇلى. كوركەمدىك ءۇردىستىڭ ۇلگىسى
حح عاسىردىڭ باسىندا قازاق حالقىنىڭ رۋحانياتىندا ويانۋ ءۇردىسىنىڭ ساۋلەلى شۇعىلاسى جارق ەتكەندەي كورىنەدى دە تۇرادى. اباي، شاكارىم جانە الاش ارىستارىنىڭ بارلىعى دا سۇلتانماحمۋد ايتسا ايتقانداي-اق «قاراڭعى قازاق تورىنە ورمەلەپ شىعىپ كۇن بولعان» ەكەن عوي. الايدا، بولشەۆيزمنىڭ قاندى قىرعىنى ولاردى كوزدەن بۇلبۇل ۇشىردى. دەگەنمەن، كوڭىلدەن عايىپ ەتە الماعانىنا دا شۇكىرشىلىك دەيمىز دە. يدەيالارىنىڭ ومىرشەڭدىگى راسىندا، «كۇن سونگەنشە سونبەسى» اقيقاتقا اينالعانداي. ولاردىڭ سول تۇستا جاساعان كەز-كەلگەن تۋىندىسىن قاراستىرىپ كورىڭىز. بارلىعى سول تۇستاعى الەمدىك ۇردىستەن ءبىر ەلى كەيىن قالماعان. بۇگىنشىلەپ ايتقاندا، «الەمدىك ستاندارتقا» ساي كوركەمدىك تۋىندىنى سول اعا بۋىن جاساپ، سىنشىل رەاليزمنىڭ نەگىزىن قازاق دالاسىندا قالاپ كەتكەن جوق پا ەكەن.
جالپى كوركەمدىك دۇنيەدەن تولىق حاباردار ادام ونەر تۋىندىسىنىڭ تىلدىك ەلەمەنتتەرىنىڭ بايلانىسىن، ءوزارا اسەرلەرىن، قارىم-قاتىناسىن يگەرۋ بارىسىندا كوركەمدىك كوڭىل تولقۋلارىنا بەرىلۋمەن قاتار تەرەڭ مادەني مازمۇنعا بويلايدى. كوركەمدىك ءماتىننىڭ وزگە قۇدىرەتىن ايتپاعاننىڭ وزىندە ونداعى ادامنىڭ كەسكىن-كەلبەتى، جاڭا داۋىردەگى دۇنيەتانىم، كوزقاراس ۇلگىلەرى سەكىلدى ونەر تۋىندىلارىندا ءجيى كورىنىس تاباتىن مادەني ەلەمەنتتەرمەن ۇنەمى بەتپە-بەت كەلەمىز.
حح عاسىردىڭ باسىندا قازاق حالقىنىڭ رۋحانياتىندا ويانۋ ءۇردىسىنىڭ ساۋلەلى شۇعىلاسى جارق ەتكەندەي كورىنەدى دە تۇرادى. اباي، شاكارىم جانە الاش ارىستارىنىڭ بارلىعى دا سۇلتانماحمۋد ايتسا ايتقانداي-اق «قاراڭعى قازاق تورىنە ورمەلەپ شىعىپ كۇن بولعان» ەكەن عوي. الايدا، بولشەۆيزمنىڭ قاندى قىرعىنى ولاردى كوزدەن بۇلبۇل ۇشىردى. دەگەنمەن، كوڭىلدەن عايىپ ەتە الماعانىنا دا شۇكىرشىلىك دەيمىز دە. يدەيالارىنىڭ ومىرشەڭدىگى راسىندا، «كۇن سونگەنشە سونبەسى» اقيقاتقا اينالعانداي. ولاردىڭ سول تۇستا جاساعان كەز-كەلگەن تۋىندىسىن قاراستىرىپ كورىڭىز. بارلىعى سول تۇستاعى الەمدىك ۇردىستەن ءبىر ەلى كەيىن قالماعان. بۇگىنشىلەپ ايتقاندا، «الەمدىك ستاندارتقا» ساي كوركەمدىك تۋىندىنى سول اعا بۋىن جاساپ، سىنشىل رەاليزمنىڭ نەگىزىن قازاق دالاسىندا قالاپ كەتكەن جوق پا ەكەن.
جالپى كوركەمدىك دۇنيەدەن تولىق حاباردار ادام ونەر تۋىندىسىنىڭ تىلدىك ەلەمەنتتەرىنىڭ بايلانىسىن، ءوزارا اسەرلەرىن، قارىم-قاتىناسىن يگەرۋ بارىسىندا كوركەمدىك كوڭىل تولقۋلارىنا بەرىلۋمەن قاتار تەرەڭ مادەني مازمۇنعا بويلايدى. كوركەمدىك ءماتىننىڭ وزگە قۇدىرەتىن ايتپاعاننىڭ وزىندە ونداعى ادامنىڭ كەسكىن-كەلبەتى، جاڭا داۋىردەگى دۇنيەتانىم، كوزقاراس ۇلگىلەرى سەكىلدى ونەر تۋىندىلارىندا ءجيى كورىنىس تاباتىن مادەني ەلەمەنتتەرمەن ۇنەمى بەتپە-بەت كەلەمىز.
قازىرگى مادەنيەت عىلىم فيلوسوفيانىڭ قوسالقى بولشەگى بولۋدان قالىپ، شىعارماشىلىق تۋىندى جاساۋ، شەشەندىك ونەر، ونەرتانۋ سەكىلدى كوركەمدىك ءىس قىزمەتتىڭ بەلگىلى سالالارىن زەرتتەيتىن سالاعا اينالدى. ال، فيلوسوفيا اسەمدىك پەن ونەر تابيعاتىن، كوركەم تۋىندىنىڭ قاينار كوزىن زەرتتەدى. الايدا، كوركەم تۋىندىنىڭ پسيحولوگيالىق جانە سوتسيولوگيالىق ماسەلەلەرىن ءبىر عانا فيلوسوفيا عىلىمىنىڭ شاما-شارقى جەتە قويماستاي بيىككە كوتەرىلگەن. وسى سەبەپتەن ەجەلگى داۋىردە پايدا بولعان ونەرتانۋ مەن گرەك كلاسسيكالىق مادەنيەتى تۇسىندا تۋعانىمەن ەللينيزم كەزىندە دامۋدىڭ جوعارعى ساتىسىنا جەتكەن شىعارماشىلىق پەن شەشەندىك ونەر ماسەلەنى شەشۋگە ءوز ۇلەسىن قوساتىن بولعان. وسى تۇستان باستاپ ەستەتيكالىق دامۋ ءۇردىسى فيلوسوفيالىق جانە ونەرتانۋ باعىتى بويىنشا دامىدى. الايدا، ونەر سالاسىنداعى عىلىم وكىلدەرى تىكەلەي دەربەس عالىمدارعا اينالىپ كەتپەدى، ءبىرشاما ۋاقىت فيلوسوفيانىڭ بەلگىلى ءبىر تارماعىنا جاتقىزىلىپ كەلدى.
جاڭا عىلىمي اعىمنىڭ قامتيتىن اۋماعى تەك قانا ءبىر ونەر جانرىن انىقتاۋشى ۇستانىم رەتىندە تۋىندىگەردىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىق جولى جانە اينالاسىن قامتىدى. ەستەتيكالىق ويلاۋدىڭ العاشقى بولمىسى رەتىندە ونەردىڭ جاڭا جانرى اعارتۋشىلىق ءداۋىردىڭ ماڭىزدى سيپاتى كوپتىڭ ساناسىنا، رۋحاني ويىنا ىقپال ەتەتىن مىندەتىمەن ۇندەستى. سەبەبى، ونەردىڭ ءوزى تولىققاندى اسەمدىكتى ايشىقتاۋدى كوزدەيدى. الايدا مۇنداي جاعدايدا اسەمدىكتىڭ ايقىندالۋ كورىنىسى بولاتىن ونەردەگى ايقىنداما مەن ارەكەتى وزىنە قاۋىپ توندىرەدى. سوندىقتان، ەجەلگى تۋىندىگەرلەر اسەمدىكتى جاساۋ ءۇشىن قيىندىقتى كورسەتۋدەن، شىنايى ءومىردى دالمە ءدال بەينەلەۋدەن بويلارىن اۋلاق سالدى. اسەمدىك پەن شىنايى ايقىنداما ەكەۋى وسىلايشا ءبىر قاراما-قايشى پوليۋستەن ورىن تەۋىپ، ونەردەگى ولاردىڭ بىرلىگى ەستەتيكانىڭ ەڭ ماڭىزدى تالابى بولاتىن اسەمدىك ماسەلەسىنە اكەلەدى.
XVII- XVIII عاسىرلارداعى كوركەمدىك ويلاۋ جۇيەسى جاڭادان قالىپتاسقان قوعامنىڭ جاڭا تۇرمىس سالتىنىڭ ەستەتيكالىق ماسەلەلەرىن شەشۋگە تىرىسسا، ءحىح عاسىرداعى سىني رەاليزم ادام مەن ونىڭ ەستاتيكالىق ويلاۋ پروبلەمالارىنا باستى نازار اۋداردى. جالپى سىني رەاليزمنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگىنىڭ ءوزى ماسەلەگە دەنى دۇرىس ويمەن قاراۋعا تىرىساتىندىعى ەدى. XVII- XVIII عاسىرلار تۇسىنداعى ادەبيەتتە نەگىزىنەن جاعىمدى كەيىپكەر تۇرعىسىندا كورىنىس تاباتىن ەستەتيكالىق ارمان مۇددە سىني رەاليزم تۋىندىگەرلەرىنىڭ بەينەلەپ وتىرعان كەيىپكەرىنە دەگەن كوزقاراسىن بىلدىرەتىن تولىق ءبىر جۇيە ارقىلى ايقىندالاتىن بولدى. بۇل جۇرە كەلە قوعام مەن ونىڭ قۇرىلىمىن سىنعا الۋعا يتەرمەلەدى. ن.گ. چەرنىشەۆسكي ايتقانداي، ونەردىڭ ماقساتى شىنايى ءومىردى وبراز ارقىلى اشۋعا باعىتتالدى. ءحىح عاسىردىڭ 20-جىلدارىنان باستاپ، ەۋروپادا سىني رەاليزم قارقىندى دامىدى. اتالمىش اعىمنىڭ دامۋ ناتيجەسىندە فرانتسيادا و. بالزاك، ستەندال، انگليادا چ. ديككەنس، رەسەيدە ل. تولستوي، ف. دوستوەۆسكي، ا. چەحوۆ سىندى ونەر مەن ادەبيەتتىڭ كورنەكتى وكىلدەرى تۋدى. ايتالىق، سىني رەاليزمنىڭ رەسەيدە قىسقا مەرزىمدە دامىعانى سونشالىق ا. پۋشكين، م. لەرمونتوۆ، ن. گوگول سەكىلدى اقىن، جازۋشىلار رومانتيزمنەن رەاليزمگە اۋىستى.
ءحىح عاسىر تۇسىندا ادامزات تاريحىندا العاش رەت شارۋاشىلىقتىڭ بىرلەسكەن جۇيەسى قالىپتاسىپ، قوعامدىق ءوندىرىس اياسىنا ءتۇرلى سالالار تارتىلا باستادى. وسىعان بايلانىستى ونەر زەرتتەۋ اۋماعى دا كەڭەيدى. ونەر ىقپالىنىڭ اياسىنا الەۋمەتتىك كەڭ ارنالى ۇدەرىستەر، ادام پسيحولوگياسىنىڭ كۇردەلى قۇبىلىستارى، تۇرمىستىق جان-جاقتى كورىنىستەر، تابيعات، شىنايى ءومىردىڭ قاپتاعان نىساندارى قامتىلدى. سول ارقىلى الەۋمەتتىك ماڭىزدىلىققا، ەستەتيكالىق قۇندىلىققا بالاندى. ونەردىڭ باستى زەرتتەۋ نىسانى بولىپ تابىلاتىن ادام تۋرالى ماسەلە تەرەڭ وزگەرىسكە ەنىپ، الەۋمەتتىك بايلانىستار جالپى ورتاق سيپات تاپتى. اتالمىش وزگەرىستەرگە ساي ادامنىڭ رۋحاني ومىرىندە ونەر، كوركەمدىك دۇنيە سيپاتىنداعى ساباقتاستىقتى كورسەتەتىن قۇبىلىستار پايدا بولدى. ناتيجەسىندە، سىني رەاليزمگە نەگىزدەلگەن كوركەمدىك جاڭا اعىم قالىپتاستى.
مادەنيەت جەكە ادامدى جالعىزدىقتان قۇتقارىپ، ادامي قارىم-قاتىناسقا تارتادى جانە قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزدىرەتىنى ءمالىم. حح عاسىردا مادەنيەت پەن ونەر شىنايى ءومىردىڭ كۇردەلى ۇردىستەرىمەن، الەۋمەتتىك دامۋدان تۋىنداعان قيىندىقتارمەن، قوعامدىق قايشىلىقتاردىڭ تەرەڭدەۋىمەن، عىلىمي-تەحنيكالىق رەۆوليۋتسيانىڭ ناتيجەسىنەن تۋىنداعان وتكىر پروبلەمالارمەن، بۇكىل ادامزاتتىق مۇددەنى بىلدىرەتىن ساياسات، ەكولوگيا، مورالدىق قىرۋار ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلدى. وسىنىڭ ءوزى اقىر اياعىندا بارشا جۇرتتىڭ ونەرگە دەگەن جاڭا تالاپتارىن تۋعىزدى. باتىس الەمىنىڭ ونەرىندەگى ەڭ وزىق پروگرەسسيۆتى اعىم رەتىندە سىنشىل رەاليزم اتالمىش جاڭا تالاپتارعا جاۋاپ بەرىپ، ءوز كوزقاراسىنىڭ نەگىزگى باعىتىن ادامدار اراسىنداعى قاتىناستىڭ قاراقان باستارىنىڭ قامىن كۇيتتەۋشىلىكتەرىنە، كىسىمشىلىكتەرىنە، اشتى ارازدىقتارىنا، جالپى ءتۇيىندى پروبلەمالارعا ارنادى. ۋ. فولكنەر، ە. حەمينگۋەي، ا. سەنت ەكزيۋپەري، ي. بەرگمان، م. انتونيوني، ف. فەلليني، س. كرەيمەر، ر. كەنت، ن. رەريح سەكىلدى باتىستىق رەاليست تۋىندىگەرلەردىڭ شىعارمالارىنداعى ادام جالعىزسىراۋىنىڭ ەكزيستەنتسيال (زاڭدىلىقپەن ورىن تەبۋشىلىك) تاعدىردى ەڭسەرۋدىڭ مىندەتتى ەكەندىگىن دالەلدەگەن وقيعالار كوپتەپ بەينەلەندى. ايتالىق، ا. سەنت ەكزيۋپەري ادامدى ءۇردىس جانە بەلسەندى تۇلعا دەپ قاراستىردى. ونىڭ ەڭبەكتەرىندە قولدانىلاتىن نەگىزگى ۇستانىم «ەگەر مەن وقيعاعا قاتىسۋشى بولماسام وزگە كىم بولعانىم؟» دەگەن ساۋال بولاتىن. ول ادامدار اراسىندا باۋىرلاستىق قاعيدا ورناتۋدى ناسيحاتتادى. ونىڭ «كىشكەنتاي حانزادا» شىعارماسىنىڭ نەگىزگى يدەياسى ەگەر كىم دە كىم وزگە ءبىر ەلدە نەمەسە جات عالامشاردا قيىندىق كورىپ، ازاپتالىپ جاتسا ەشكىمنىڭ ەشقاشان باقىتتى بولا الماعانى دەگەنگە كەلىپ سايادى. سوندىقتان، ا. سەنت ەكزيۋپەريدىڭ ءومىردىڭ ءمانىن ءتۇسىنۋى، شىعارمالارىنىڭ جاندى تۇسى ادامدار اراسىنداعى قاتىناس جانە ونداعى قايشىلىقتاردى، جەكە باستىڭ قامىن ويلاۋشىلىقتى ەڭسەرۋگە شاقىرۋ بولدى.
ادامعا باقىت قۇسى تابىس جەتىستىكتەر عانا ەمەس، العا قويعان ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا جۇمساعان كۇش قايراتىن سەزىنگەن سانالىلىقتىڭ ءوزى ارقىلى كەلىپ قونادى دەگەن كوزقاراس ەرنەست حەمينگۋەي شىعارمالارىنىڭ ارقاۋى بولدى. حەمينگۋەيدىڭ «شال مەن تەڭىزىندە» «ادامدى ولتىرۋگە بولار، بىراق، ولاي جەڭە المايسىڭ» دەگەن جولدار بار. بۇل جازۋشى كەيىپكەرلەرىنىڭ ادامي بولمىسىنىڭ ۇستانىمى ىسپەتتى. حەمينگۋەي ءۇشىن شەكسىز-شەتسىز ۇلى مۇحيت پەن تەڭىزدە جەتىم ارالداي جالعىز ادام ەشقاشان تۇرمايدى. بۇل ونىڭ ومىرگە دەگەن شىندىعى، ونىڭ كەيىپكەرلەرىنىڭ ادىلەتتىككە دەگەن ۇمتىلىسىنىڭ نەگىزى، ادام جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنۋدەگى دۇنيەتانىمىنىڭ كوركەمدىك نۇسقاسى.
جاڭا زامان سىنشىل رەاليزمى، گۋمانيزمى نەمەسە ادامگەرشىلىك كوزقاراس ونىڭ تۋىندىلارىنا ابدەن سىڭگەن قاسيەت. سىنشىل رەاليزمنىڭ تاعى ءبىر كورنەكتى وكىلى گ. بەللدىڭ ءبىر پوۆەسىندە ەكى كەيىپكەر جول ازابىن تارتا ءجۇرىپ، كەزدەسكەن قيىندىقتاردى جەڭگەن سوڭ عانا ءبىر-ءبىرىن تابادى. وسى ارقىلى ءوز بولاشاقتارى مەن ومىرىلەرىندە ءۇمىت پەن سەنىمدى تاپقانىن باياندايدى. شىعارمانىڭ باس كەيىپكەرى «ۋاقىت دەگەن ءوزى ماڭگى ولمەس بولا تۇرا ءولىمنىڭ ءدال سونىڭ قاسىنان تابىلا كەتەتىندىگىن مەن ەش اڭعارماي كەلگەن ەكەنمىن. كوپتەگەن ادامداردىڭ ءولىم-ءجىتىمى، ازاپ-توزاعى، جاردەم كۇتكەن ايعايلارىنىڭ اراسىندا مەن ايتەۋىر ءوز باق جۇلدىزىمدى كورىپ قالدىم. وپتيميزم ءولىمدى دە جەڭە الادى ەكەن» دەيتىنى بار. مۇندا بەلل ماحاببات دەگەن ءومىردىڭ مازمۇنىن تاعايىنداۋشى، ادامگەرشىلىك قاسيەتتىڭ ولمەس ماڭگى قاينار كوزى ەكەندىگىن انىق كورسەتكەن.
ادامزات تاريحىنىڭ بارلىق داۋىرىندە ادام بالاسى ءوزى شىعارما كەيىپكەرىنىڭ ساناسى ارقىلى سونىڭ ويىمەن بايىپ، جەكە تۇلعا قاسيەتىنىڭ اسىل تەگىنەن از دا بولسا بويىنا ءسىڭىرىپ داميتىن كورىنەدى. سوندىقتان، بەلگىلى ءبىر كەيىپكەردىڭ ءومىرى ادامدار تۇرمىسىنا ەنىپ، بارشا ادامزاتتىڭ قۇرامداس بولىگىنە اينالادى. ءومىر اينالىمى وسىلاي تۇيىقتالماق. ءولىم ارقىلى تارىلا تۇسكەن ءومىر مازمۇنى بارشا ادامزات تىرلىگىندە ساقتالىپ، داستۇرگە اينالىپ كەتپەك. جەكە باسىن كۇيتتەگەن جالعىزىراعان جاننىڭ ىشكى شەكتەۋىن ماحابباتتىڭ كومەگىمەن بۇزىپ-جارۋىنىڭ ارقاسىندا بەلل كەيىپكەرلەرى ادامزاتقا ءومىردىڭ ءمانىن ءتۇسىندىردى.
مادەنيەت جانە ونىڭ ەڭ جوعارعى فورماسى بولىپ تابىلاتىن ماحابباتقا نەگىزدەلگەن ادامدار اراسىنداعى قاتىناس جالعىزدىق، تىرشىلىكتىڭ مانسىزدىگىن ەڭسەرۋ قۇرال ءارى ادام بالاسىنىڭ ءومىردىڭ ءمان- ماعىناسىنا جەتۋ جولىن تاباتىن ءتاسىلى دەگەندى رەاليزم وزىنە قاعيدا ەتەدى. سوندىقتان دا بولار، ءبىر مەرزىمدە دەرلىك جاپونيا كينورەجيسسەرى كانەتو سيندونىڭ «جالاڭاش ارالى» مەن يتاليا كينورەجيسسەرى ف. فەللدىڭ «تاماشا ءومىر» ءفيلمىنىڭ شىعارىلۋى سىنشىل رەاليزم ءۇشىن زاڭدى قۇبىلىس بولاتىن. ءومىردى بەينەلەۋى جانە سول بەينەلەۋدە قولدانعان كوركەمدىك ءتاسىلى تۇرعىسىنان اتالمىش فيلمدەر ءبىر بىرىنە قاراما قايشى تۋىندىلار بولعانىمەن بەلگىلى ءبىر ماسەلەنى سان قىرىنان كورسەتىپ ءتۇسىندىرۋى جاعىنان كەلگەندە ۇقساس. «جالاڭاش ارال» كينوسىندا دەمالىپ كوڭىل كوتەرۋ، رۋحاني قۇندىلىقتار، جاڭا ءداۋىر وركەنيەتىنەن ۇيرەنۋ ءۇشىن ساعاتسىز ەڭبەك ەتۋدىڭ ءمان-ماعىناسىز، كۇيرەتۋشى، ادامدىقتان ادا سيپاتتاردى كورسەتەدى. ال، «تاماشا ءومىر» فيلمىندە باسسىز، اياقسىز توي-تومالاق پەن شەكتەۋسىز مەيىرام ادامدى ىسكەرلىك ەڭبەكتەن تولىقتاي اجىراتىپ، مازمۇنسىز بۇلدىرگىگە، تۇرمىستىڭ تۇتقىنىنا اينالدىراتىندىعىن ەسكەرتەدى.
ف. فەللينگتىڭ «التى جارىم» اتتى فيلمىندە جەر الەمىنىڭ اسا كۇردەلى، جيىنتىق تۇرىندەگى ءتۇرلى دۇنيەلەردى كورسەتكەنىمەن ادامنىڭ ومىردە ءوز ورنىن تابۋىن، تىرلىكتىڭ ءمانىن تابۋ مۇمكىندىگى تۋرالى باياندايدى. ءفيلمنىڭ باس كەيىپكەرى الدە ءبىر تىڭ يدەيا تابۋ ءۇشىن تابانىنان تاۋسىلا ىزدەپ جۇرگەن كينورەجيسسەر. ول شىعارماشىلىقتاعى ءومىردىڭ مازمۇنىن ىزدەپ جۇرگەنىمەن ونى ادامدارعا قالاي جەتكىزۋدىڭ امالىن تاپپاي شارشاپ جۇرگەن بىرەۋ. ءومىر شىندىعىن ءبارىمىز تانىپ بىلگەن سەكىلدى كورىنگەنىمىزبەن ادامدار ءباز باياعى قالپى باقىتسىز عۇمىر كەشىپ جاتىر. ولارعا ساياسي ناسيحات، فيلوسوفيالىق قاعيدا، دىنگە تابىنۋ ءبارى دە كومەكتەسە المادى. سوندىقتان تۋىندىنىڭ باس كەيىپكەرى اتالمىش ماسەلەنىڭ ءبارىن شەشۋگە قابىلەتتى «ءومىر تەرمينىن» ىزدەيدى. ولار اسا بيىك مۇنارا تۇرعىزىپ، وعان عارىش كولىگىن ورنالاستىرادى. سونىمەن اتوم مەن يادرولىق قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان جەر عالامشارىنان قاشپاق بولادى. قازىرگى زاماننىڭ عارىش كولىگى ءبىر توپ تاڭداۋلى ادامداردى جيناپ الىپ شەكسىز اسپان الەمىنەن باقىت ىزدەۋگە بەل بايلايدى.
الايدا، عارىش كەڭىستىگىندە قانشا سامعاسا دا ەت جاقىن جەر-عالامشارى ولاردان ايىرىلمايدى. وسىلايشا جاھاندىق قايشىلىقتار مەن مازاسىزدىقتان قاشۋ دەگەنىمىز داعدارىستان شىعۋدىڭ امالى ەمەس ەكەنى بەلگىلى بولادى. اقىرى، باس كەيىپكەر- رەجيسسەر ادامداردى عارىشتىق كەمەدەن ءتۇسۋدى بۇيىرادى. ماسەلەنى شەشە الماعان رەجيسسەر اياق استىنان وتە ءتيىمدى يدەيا تابادى. ونىڭ پارمەنىمەن مۋزىكا ويناپ، ادامداردار جەتەكتەسە تۇرىپ ءان شىرقايدى. وسىلاي ءان ايتقاندا ولار ءۇشىن اتوم بومبادان كەلەتىن قاۋىپ تۇككە تۇرمايتىنداي سەزىلەدى. ولارعا ەڭ باستىسى عارىش كەمەسى ەمەس، باۋىرلاس قاتىناستىڭ، بىرلىكتىڭ ماڭىزدىلىعى تۇسىنىكتى بولادى. قازىرگى زامان الەمىنىڭ گۋمانيستىك وبرازىن جاساعان اتالمىش كينو ءاربىر قايشىلىق پەن كۇرەستىڭ بىرلىگى، جاقىنداسۋى ادامدار اراسىنداعى تۇسىنىستىك ارقىلى قالىپتاساتىندىعىن ايعاقتايتىن سىنشىل رەاليزمنىڭ ناقتى مىسالىنا اينالدى.
وسىلايشا، حح عاسىرلىق سىنشىل رەاليزمنىڭ ىقپالىمەن باتىس ەلدەرىنىڭ ونەر شەبەرلەرى شىعارماشىلىق تۋىندىلارىن جاساپ، سول شىعارمالارىندا ادامگەرشىلىك ماسەلەلەرى، ادامنىڭ قوعامداعى ورنى، قارىم-قاتىناسى سەكىلدى فيلوسوفيالىق پروبلەمالاردى كوركەمدىك تاسىلمەن تۇسىندىرۋگە تىرىسۋلارى ءىرى پروگرەسس بولاتىن.
سول سىنشىل دا سىرشىل رەاليزمنەن وتكەن عاسىر باسىندا قازاق ساناسىنا سىلكىنىس جاساعان الاش ارىستارى دا تىس قالماعانىنىڭ دالەلى جازىپ قالدىرعان ادەبي مۇرالارى ىسپەتتى كورىنەدى دە تۇرادى.
«اباي-اقپارات»