اقنۇر جۇماباەۆا، 8 بالالى انا. "ەكسپرەسس-كونسالتينگ" كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى. 

- اقنۇر اپكە، سەگىز بالالى انا ەكەنسىز. ءوزىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز...

- «ايەل باقىتى – بالا» دەمەكشى – ءيا، مەن باقىتتى جانمىن - سەگىز بالانىڭ اناسىمىن.

مەن جيىرما جاسىمدا تۇرمىسقا شىعىپ، تۇڭعىش ۋلىمدى 21 جاسىمدا دۇنيەگە اكەلىپ، انا اتاندىم. قازىرگى تاڭدا جولداسىم ەكەۋمىز ءۇش ۇل مەن بەس قىز ءوسىرىپ، تاربيەلەپ وتىرمىز. سەگىزىنشى بالامدى جۋىردا 8-مامىر كۇنى بوساندىم.

ءبىز كوپبالالى جانۇيا بولۋدى الدىن الا جوسپارلادىق. سەبەبى، مەنىڭ جولداسىم وتباسىندا جالعىز بالا بولعاندىقتان، ۇلكەن وتباسى وتاعاسى بولۋ ونىڭ ارمانى بولاتىن. ارينە، وڭاي بولمايتىنىن بىلدىك، بىراق نە بولسا دا بارلىق قيىندىقتارعا توزەمىز دەپ شەشتىك. كوپبالالى وتباسى بولۋ - ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن تولىق سەزىنىپ، وسىنداي جاۋاپتى شەشىمگە سانالى تۇردە كەلدىك. ويتكەنى، بالا-شاعانى ماحاببات پەن قامقورلىقتا ءوسىرۋ، ولارعا بارلىق جاعداي جاساۋ – اتا-انانىڭ باستى مىندەتى ەمەس پە؟

ايەل ادام - تەك عانا انا رەتىندە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءوز سالاسىندا مىقتى كاسىپكەر بولىپ، جانۇيالىق مىندەتى مەن قاتار جۇمىستى دا ىستەي الادى دەپ، جۇمىسقا شىعۋعا مەن دە بەل بۋدىم. ونىڭ ۇستىنە، قازىرگى نارىق زامانىندا كوپبالالى جانۇيا بولا وتىرىپ، بالالىرىمىزدى ەلدەن قالدىرماي ءوسىرۋ ءۇشىن، مەن دە ۇلەسىمدى قوسامىن دەپ شەشىم قابىلدادىم دا، دەكرەتتىك دەمالىسقا شاقپاي-اق، ءالى كۋنگە شەيىن جۇمىس ىستەپ كەلەمىن.

مەنىڭ ەكى جوعارى ەكونوميكالىق جانە زاڭگەرلىك ءبىلىمىم بار، ەكونوميكا عىلىمىنىڭ ماگيسترىمىن. باستاپقىدا بانك سالاسىندا جۇمىس جاسايتىنمىن، ال ءۇشىنشى بالامدى دۇنيەگە اكەلگەنىمدە - ءوزىمنىڭ كاسىبىمدى اشۋدى ۇيعاردىم. سەبەبى، كوپبالالى اناعا بانك قۇرىلىمىنداعى قاتاڭ جۇمىس كەستەسىمەن جۇمىس ىستەۋ وڭاي ەمەس. سول كەزدەن باستاپ كونسالتينگ كومپانياسىن باسقارامىن، جالپى 20 جىلدان بەرى باعالاۋ قىزمەتىمەن اينالىسامىن. وعان قوسا ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ، كاسىبي تاۋەلسىز باعالاۋشىلار پالاتا كەڭەسىنىڭ، قۇقىقتىق كەڭەسشىلەر پالاتاسىنىڭ جانە حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ورتالىعىنىڭ (مەدياتسيا ورتالىعىنىڭ) مۋشەسىمىن.

- ول كومپانيا نەمەن اينالىسادى؟

- نەگىزىنەن كونسالتينگتىك قىزمەت، ونىڭ ىشىندە باعالاۋ قىزمەتى، بۋحگالتەرلىك جانە زاڭگەرلىك كەڭەس بەرۋ سياقتى قىزمەتتەر كورسەتىلەدى. سونىمەن قاتار، سوتتا ساراپشى بولىپ جانە وكىلدىكتىڭ قىزمەت اتقارۋ جۇمىستارىمەن اينالىسامىن.

«ءبىر قوزى تۋسا، ءبىر ءتۇپ جۋسان ارتىق شىعادى» دەگەن راس ەكەن، بايقاۋىمشا، ءار بالا وزىمەن بىرگە ءبىر جاڭا مۇمكىندىك الىپ كەلەدى ەكەن. ءار بالاممەن قوسىمشا وقۋ وقىپ جاڭا جۇمىس جاساۋعا مۇمكىندىك ارتا تۇسەدى. مىسالى، جاقىندا مەدياتر وقۋىن وقىپ، قوسىمشا جاڭا كاسىپ كوزىن اشتىم.

- قازىر قوعامدا كوپبالالى انالاردىڭ ماسەلەسى ۋشىعىپ تۇر. وسى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟

- بۇل ماسەلەگە نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى ءبىر وتباسىنىڭ قايعىلى وقيعاسى سەبەپ بولعانىن بارىمىزگە ءمالىم. سول جاعدايدان كەيىن، كوپبالالى  انالار وزدەرىنىڭ تۇرمىس-جاعدايى جايلى شاعىمدارىن، جانايقايىن جەتكىزىپ، تالاپتارىن ايتۋدا. شىنىمەن دە، وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوزىنىڭ قيىن كۇن كەشىپ وتىرعانىن ءتىس جارماي كەلگەن، تۇرمىسى تومەن وتباسىلار كوپ ەكەن. كوپشىلىگى جالعىزباستى كوپبالالى انالار، اراسىندا مۇلدە جۇمىس ىستەمەيتىن، بەس-ون بالامەن جالدامالى باسپانانى مەكەندەپ جاتقاندار دا از ەمەس.

- ەندى كوپبالالى انالار شىن مانىندە شاراسىز كۇيدە قالىپ وتىر عوي. سول كىسىلەرگە قانداي بەرەر ەدىڭىز...

- ارينە كوپبالالى جانۇيا بولۋ وڭاي ەمەس. قازىرگى زاماندا ءبىر نەمەسە ەكى بالا ءوسىرىپ جاتقان وتباسىلار - ۇلكەن وتباسى قۇرۋدى «ەرەجەدەن تىس» دەپ سانايدى، كەيبىرەۋلەرى ونى «ەرلىك» دەپ جاتادى. راسىندا دا ول ەرىك. سەبەبى، قازىرگى نارىق زامانىندا ءبىر بالانى ءوسىرىپ جەتىلدىرۋدىڭ ءوزى - وڭاي شارۋا ەمەس.

قازىر شىنىمەن دە كوپبالالى انالار قيىن جاعدايدا ءومىر سۇرۋدە. جۇمىس تاپشىلىعى ءبىر جاعىنان قيىندىق تۋدىرسا...سونىمەر قاتار شەتتەي بالا-شاعامەن جۇمىسقا دا شىعۋ مۇمكىندىگى جوق. سەبەبى، كىشكەنتاي بالالارىن بالا-باقشاعا بەرەتىن اقشاسى دا بولماي، قينالىپ جۇرگەن وتباسىلار دا جەتكىلىكتى.

سول ءۇشىن، قازىر ۇكىمەت تاراپىنان جاعدايى تومەن كوپبالالى وتباسىلارىنا جەڭىلدىكتەر مەن الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلىپ جاتىر.

ونىڭ ءبىرى – ەكىنشى بالادان باستاپ بالالاردى بالاباقشاعا تەگىن ورنالاستىرىلۋ. ول ارينە ۇلكەن كومەك. دەمەك، كوپبالالى  انالاردىڭ بالالارىن بالاباقشاعا تەگىن ورنالاستىرىپ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىندا قايتا وقۋ وقىپ، جۇمىسقا شىعۋىنا مۇمكىندىكتەرى بار.

مەن، قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ ساراپشىسى رەتىندە، ءتىپتى بوسانعانىمشا، جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى، «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى» جانە «اتامەكەن» قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرگە كوپبالالى انالارمەن كەزدەسۋلەر وتكىزدىك، وندا جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، ءوزىنىڭ جەكە كاسىبىن اشۋ، گراند پەن شاعىن كرەديت بەرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا مالىمەت بەرىپ، انالاردىڭ سۇراقتارىنا تولىقتاي جاۋاپ بەردىك. سونىڭ سالدارىنان، انالار قايتا وقۋ وقۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرىپ، كەي-بىرەۋلەرى وقۋ باعدارلاماسىنا دا جازىلدى. ماسەلەن، جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىندا 65 ءتۇرلى ماماندىق  بويىنشا 1 ايدان 3 ايعا دەيىن تەگىن وقىتۋ قولعا الىنعان. سونىمەن قاتار، سول كۋرستى وقىعان انالاراعا ايىنا 16 700 تەڭگە جۋىق ستيپەنديا تولەنەدى.

مەنىڭشە، بۇل انالارعا جاسالىپ وتىرعان ۇلكەن كومەك. ويتكەنى، ءبىزدىڭ كەزىمىزدە مۇنداي كومەك بولعان جوق. ءوزىمىز تاۋەكەل ەتىپ، ەشكىمنەن كومەك الماي وقۋ وقىپ، ءوزىمىز كاسىپ باستادىق. ال، قازىرگى تاڭدا اتا-انالارعا وزدەرىنىڭ جاڭا كاسىپ بويىنشا ءبىلىم الۋلارىنا مۇمكىندىك تۋىپ وتىر.  سول كۋرستان وتكەن سوڭ، وقىتقان كاسىپورىندارمەن بىرىگە وتىرىپ، ارى قاراي انالاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىن دا قامتاماسىز ەتەدى.

وعان قوسا ۇكىمەتتەن انالارعا ءوز جەكە كاسىبىن اشۋىنا جاڭا بيزنەس-يدەيالارعا قايتارىمسىز 505 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە مەملەكەتتىك گرانتتار بەرىلۋ قاراستىرىلعان. ول اقشاعا كاسىبىنە قاجەتتى جابدىقتارىن الۋىنا بولادى. ەگەر كاسىپ اشۋ ءبىر وزىنە قيىن بولسا، ەكى-ءۇش ادام بىرىگىپ ورتاق كاسىپ باستاۋعا بولادى. وسى سۇراقتار ماسەلەسىنە دە زاڭگەرلىك كەڭەس بەرىپ، كومەك كورسەتىپ كەلەمىن.

جانە، جۋىردا الماتىدا كوپبالالى انالارعا ارنالعان «باقىتتى وتباسى» قالالىق ورتالىعى قۇرىلدى، وندا ءبىر تەرەزە قاعيداتى بويىنشا قۇقىقتىق جانە پسيحولوگيالىق كەڭەس بەرىلىپ، وڭالتۋ كومەگى كورسەتىلۋدە. انالارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن ورتالىقتا شاعىن بالا-باقشا ۇيىمداستىرىلدى. مۇندا كوپبالالى انالاردىڭ وزدەرى جۇمىسقا ورنالاسا الادى. مەنىڭشە، قازىر ۇكىمەتتىڭ بەرگەن وسىنداي مۇمكىندىكتەرىن بارلىق اتا-انالارعا پايدالانۋ قاجەت.

ال، مەملەكەتتىڭ كومەگىنسىز، ءوز كۇشىڭمەن  ماتەريالدىق تابىسقا جەتۋگە بولا ما؟

- ارينە، بولادى. ءوز تاجىريبەمە جۇگىنسەم، بەرەتىن كەڭەسىم مىناداي - ەڭ الدىمەن قانداي جۇمىس جاسايتىنىن نەمەسە قانداي كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىنىن ۇيعارۋ كەرەك. تابىستى بولاتىن قولىنان كەلەتىن كاسىپ تۇرلەرىن انىقتاعاننان سوڭ سول كاسىپتى اتقارۋعا تاۋەكەل ەتىپ، بەل بۋىپ كىرىسۋ كەرەك. بىراق، ول ءۇشىن ارينە تاڭداعان سالادا ءبىلىم مەن كەرەكتى قابىلەت قاجەت. جانە دە الدىنا ناقتى ماقسات قويىپ ەشقانداي قيىندىقتان قايمىقپاۋ كەرەك. سوندا، بارلىق العا قويعان ماقساتقا جەتۋگە بولادى...

ماسەلەن، ءۇشىنشى بالاما اياعىم اۋىر كەزدە زاڭگەرلىك ماماندىعىن مەڭگەرگەننىڭ ارقاسىندا، قوسىمشا زاڭگەرلىك قىزمەت اتقاردىم. ال، جۋىردا بوساناردىڭ الدىندا، ايتىپ كەتكەندەي،  مەدياتردىڭ ديپلومىن الىپ شىقتىم.

سوندىقتان، كوپبالالى انالاردى قوسىمشا ءبىلىم الىپ نەمەسە قايتا وقۋ وقىپ، كاسىپ اشۋعا شاقىرامىن. ويتكەنى، بالانى ومىرگە اكەلگەن سوڭ، ءبىز ولارعا جاۋاپتىمىز. بالالارىمىزدى باقىتتى ەتىپ ءوسىرۋ ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز. اتا-انالار وسىنى تەرەڭ ءتۇسىنىپ، باقىتتى وتباسى قۇرۋعا وزدەرى دە بارىنشا ات سالىسىپ تالپىنۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن.

مەن، مىسالى بالالارىم قىرقىنان شىققان سوڭ جۇمىسىما قايتا كىرىسەمىن، ەمىزۋلى بالامدى كەم دەگەندە التى ايعا تولعانشا وزىممەن بىرگە الىپ جۇرەمىن. ءوز كاسىبىم بولعاندىقتان جۇمىسىمدا بالاعا ارناپ بارلىق كەرەكتى جاعداي جاسايمىن، جانە دە  قاسىمدا اراسىندا كومەكشى قىزدار بولادى. كەيىن، قوسىمشا تاعامدار بەرە باستاعاندا، كەيدە ۇيدە قالدىرا الاتىن مۇمكىندىك بولادى. كومەكتەسەتىن قىزدارىم دا ءوسىپ قالدى، ونىڭ ۇستىنە اتا-ەنەمىزبەن بىرگە تۇرامىز. ولاردىڭ دا كومەگى تيەدى، اپامىز بالا تاربيەسىنە ءوز ۇلەسىن قوسادى.

Abai.kz