جاقىندا رەسەي پورتالدارىنىڭ بىرىندە وبلىسىمىزدىڭ جۇرشىلىعىن ەلەڭ ەتكىزەتىن جايسىز دۇنيە تاراپ كەتتى. BNews اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا وسى جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ اياعىندا ءبىزدىڭ ەلدىڭ ۇكىمەتى مەن رەسەي ۇكىمەتىنىىڭ اراسىندا قازاقستاننىڭ قوستاناي وبلىسىنىڭ تورعاي وڭىرىندەگى 5,8 مىڭ گەكتار، ياعني  58 مىڭ شارشى مەتر ۇلانعايىر جەر «بايقوڭىردان»  ۇشىراتىن زىمىراندارىنىڭ قۇلايتىن ورنى دەپ بەلگىلەپ، ولارعا جالعا  بەرىپ قويدى. ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر دە العىر دا ىسكەر ەمەس پە، ماسەلەنىڭ ءىزىن سۋىتپاي-اق ۇكىمەتتىڭ وسى جىلعى 23 مامىرداعى  №313 قاۋلىسىمەن تاستاي ەتىپ بەكىتىپ تاستادى. ەندى بىلق ەتە المايسىڭ.

توبەڭنەن زىمىراننىڭ قالدىعى كۇندە قۇلاپ جاتسا دا دىمىڭدى شىعارماي، ىشتەي تىنىپ جۇرە بەر. ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ ۇكىمەت تورعاي حالقىن تۇرمىسىن تۇزەتىپ، قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالايتىن زامان ورناتاتىن كورىنەدى. ويتكەنى، سار دالاڭدى رەسەيدىڭ ەسكىرگەن زىمىران قالدىقتارى ابدەن ۋلاپ بىتكەنى ءۇشىن «مىرزا» كورشىمىز تورعايلىقتارعا  اتتاي 460 مىڭ دوللار تولەيدى-ءمىس. نە دەگەن «دارقاندىلىق» دەسەڭىزشى. ولار ءۇشىن كوپ اقشا شىعار، ال ءبىزدىڭ كومەكەيى كەڭ جەمقورلار ءۇشىن ول ۇساق-تۇيەك دۇنيە. ال جاڭاعى مول دوللار دەگەنىڭىزدى ءوزىمىزدىڭ تەڭگەگە شاقساق، نەبارى  175 ميلليون تەڭگە عانا بولىپ شىعادى. اۋ، بۇل دەگەنىڭىز مينيسترلەردى ايتپاعاندا پارامەن ۇستالعان ورتاڭقول شەنەۋنىكتەردىڭ سوتقا تولەيتىن ايىپپۇلى ەمەس پە؟

مۇنى از دەسەڭىز، وسى ماسەلەگە جاۋاپتى دەيتىن اتىنىڭ ءوزىن ايتىپ تاۋىسا المايتىن ەلىمىزدىڭ تسيفرلىق دامىتۋ، قورعانىس جانە اەروعارىشتىق ونەركاسىپ مينيسترلىگىنىڭ ۆيتسە-ءمينيسترى مارات نۇرعوجين رەسەيدىڭ بۇل «ساداقاسى» وسىنداعى جانكەلدين اۋدانىنىڭ بيۋدجەتىنە قۇيىلىپ، سول اۋداننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەرىن شەشەۋگە باعىتالادى ەكەن-ءمىس. مارات مىرزا، قاسيەتتى تورعايدىڭ نامىستى ازاماتتارى سىزدەن قاشان قولقابىس بەرە كور دەپ كومەك سۇراپتى؟ ونداعى تۇرعىندار ەشكىمگە دە الاقان جايماي، ءوز كۇندەرىن وزدەرى كورىپ وتىر. ەشكىمگە دە الاقان جايمايدى. دارقان دا ەڭبەككەر حالىق. ال ەندى الەۋمەتتىك نەمەسە ەكونوميكالىق ماسەلەلەر قاي جەردە جوق؟ ولاردى شەشەتىن جەرگىلىكتى بيلىك بار ەمەس پە؟ الدە ونى رەسەي شەشىپ بەرۋى كەرەك پە؟

وسى ءوڭىردى رەسەيگە جالعا بەرۋگە كەلگەندە ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ ەشكىمنىڭ دە پىكىرىمەن ساناسپاي ءوز بىلگەنىن ىستەۋگە ابدەن ەتى ۇيرەنگەن. كەزىندە وسى ماسەلە كوتەرىلگەندە ءبىز دە وسى پورتالعا وعان حالىقتىڭ قارسى ەكەنىن جازعانبىز. تەك قانا قالىڭ قازاق ورنالاسقان بۇل وڭىرگە زىمىراننىڭ قالدىعىنىڭ قانداي زارداپتارعا اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرۋ قاجەتتىگىن دە جەتكىزگەنبىز. ودان دا ەشتەڭە شىقپادى. مىنە قازىر دە سول «ەرتەگىلەرىن» قايتالاي بەرەدى. جاڭاعى مىرزانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا «سويۋز-2» دەگەن (وسىلار «سويۋز» دەگەندى اۋزىنان تاستامايدى، ايتەۋىر) زىمىران جەرماي مەن وتتەگى سەكىلدى ەكولوگيالىق جاعىنان اسا تازا وتىنمەن جۇمىس ىستەيتىن اسا ءبىر زاماناۋي كولىك كورىنەدى. ەندى تەك الگى دوللاردى قوينى-قونىشىڭا تىعىپ قويىپ، ەشتەڭە دە الاڭداماي، مالىڭدى باعىپ، رەسەيگە كۇندە العىس ايتىپ جۇرە بەرەتىن جۇماق تۋعان با دەپ قالاسىڭ.

ال شىندىعىندا مۇنىڭ ءوزى شىلعي وتىرىك، كوپشىلىكتى الداۋ. جەرماي مەن وتتەگىنىڭ جەرگە دە، ونىڭ ءشوبىن جەيتىن مالعا دا تيگىزەتىن زالالى شاش ەتەكتەن كورىنەدى. ودان تۇپتەپ كەلگەندە تەك تورعاي حالقى عانا ەمەس، ونىڭ ەتى بال تاتىعان مالىن سۇيسىنە جەيتىن وزگە اۋداننىڭ تۇرعىندارىنانىڭ دەنساۋلىعىنا دا قاۋىپ تۋاتىنى ايدان-انىق. بىزگە «ەشبىر دالەلسىز وتىرىك ايتتى» دەپ كىالالاماس ءۇشىن وسى سالانىڭ ماسەلەسىنە قانىق ازاماتتاردىڭ پكىرىنە قۇلاق تۇرەلىك. سونىڭ ءبىرى جاسۇلان كوجەكوۆ دەگەن  جۋرناليست. ءسوزىمىز دالەلدى بولدۋ ءۇشىن ونىڭ پىكىرىن سول قالپىندا بەرەلىك.  ول: «پوميمو كەروسينا ي جيدكوگو كيسلورودا ۆ توپليۆنوي سمەسي يمەيۋتسيا ي ستويكيە ورگانيچەسكيە زاگريازنيتەلي (سوز), يسپولزوۆانيە كوتورىح رەگۋليرۋيۋتسيا وتدەلنوي ستوكگولمسكوي كونۆەنتسيەي – ناستولكو وني جيۆۋچي ي وپاسنى. نو وب ەتوم پومالكيۆايۋت ي روسسيانە، ي ناشي. تاك چتو ميفى و «بەزۆرەدنوستي» «سويۋزوۆ» پريبەرەگيتە دليا ۆپەچاتليتەلنىح داموچەك» دەگەن دايەگى بۇكىل عالامتور جۇيەسىنە تاراپ كەتتى. وعان ەشكىم دە قارسى پىكىر ايتىپ، ءوز ويلارىن دالەلدەگەن ەمەس. ءسىرا، بىزدە «ۇندەمەگەن ۇيدەي پالەدەن قۇتىلادى» دەگەندى بەكەم ۇستانىم تۇتسا كەرەك.

جالپى، «ەكولوگياعا كەلەتىن ەشبىر زيان جوق» دەپ قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرۋ حالىقتىڭ بولاشاعان ويلاماۋ دەپ بىلەمىز. زىمىران قالدىقتارىنىڭ زارداپتارىنىڭ الدىن الۋعا قام جاساماساق، كۇنى ەرتەڭ ۇلكەن اپاتقا ۇشىراۋىمىز ءسوزسىز. وسىدان ەكى جىل بۇرىن جەزقازعان ماڭىندا قۇلاعان زىمىراننىڭ قالدىقتارىنان الاپات ءورت شىعىپ، ءبىر ادام وپات بولىپ، ەكىنشىسىنىڭ ماڭگىلىك مۇگەدەك بولىپ قالعانىن قالايشا تەز ۇمىتتىق. ونى از دەسەڭىز، ءدال وسى جەرگە جاڭاعىداي زىمىران تاعى دا قۇلادى. ونى دا جىلى جاۋىپ قويدىق. ءبىزدىڭ ماماندار بولسا «الاڭداماڭدار، ەلگە ەش قاۋىپ جوق» دەگەندى قايتالاۋدان جالىقپايدى. ال شىندىعىندا قانداي دا قاۋىپتىڭ بار نە جوق ەكەنىن ءبىزدىڭ ماماندار مۇلدەم بىلە المايدى. ويتكەنى بىزدە ونى انىقتايتىن وسى زامانعى وزىق زەرتحانالار اتىمەن جوق. ولار تەك رەسەيدە عانا. ال ولاردىڭ شىندىقتى ايتپايتىنى بەسەنەدەن دە بەلگىلى. مىنە سوندىقتان دا ءبىز جوعارىدا ءسوز ەتكەن جاسۇلان كوجەكوۆتىڭ رەسەيمەن شارت جاساسقاندا قۇلاعان زىمىراننىڭ زارداپتارىن انىقتايتىن كوميسسياعا شەتەلدىك تانىمال ساراپشىلاردى دا قوسۋعا مىندەتتەيتىن باپ ەنگىزۋ  كەرەك» دەگەن ءسوزىنىڭ جانى بار. ونسىز ءبىزدىڭ ايتقانىمىزدى رەسەي ەش ۋاقىتتا قۇلاعىنا دا قىستىرمايدى. اتام قازاق «كۇشتىنىڭ قۇيرىعى ديىرمەن  تارتادى» دەگەندى بەكەر ايتپاسا كەرەك.

ءبىز مۇنى قاۋىپ ەتكەننەن ايتامىز. ەندىگى ءسوز عارىش سالاسىنىڭ ماماندارىندا.

جايبەرگەن بولاتوۆ، قوستاناي

Abai.kz