قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى
قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ نازارىنا!

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى
اسقار ۇزاقبايۇلى ءماميننىڭ نازارىنا!

مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ماسەلە شەشەتىن ۋاكىلەتتى ورىندارعا تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن قىسقاشا تۇسىنىكتەمە بەرە كەتەيىك.

اسىقاتا – تاريحي اتاۋ. سىردىڭ ورتا اعىسىنىڭ جاعالاۋىن مەكەن ەتكەن حالىق ءپىر تۇتقان قاسيەتتى ورىنداردىڭ ءبىرى – اسىقاتا كەسەنەسى بولعان. 1917 جىلعا دەيىن ءمىرزاشول وڭىرىندە اسىقاتا مەشىتى دە جۇمىس ىستەگەن. اسىقاتا كەسەنەسى مەن مەشىتى تۇركىستان گەنەرال-گۋبەرناتورلىعىنا قاراستى سامارقان وبلىسىنىڭ قوجەنت ۋەزىندەگى ءيىرجار بولىسىنىڭ اقتوبە اكىمشىلىك اۋىلىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان.

تاريحي اسىقاتا كەسەنەسى حح عاسىردىڭ 60-70-ءشى جىلدارى شاردارا سۋ قويماسى سالىنعان كەزدە سۋدىڭ استىندا قالىپتى. بۇرىنعى اسىقاتا مەشىتىنىڭ عيماراتى دا سونىڭ كۇيىن كەشكەن. ەگەر تاريحشىلار تەرەڭىنەن زەرتتەيتىن بولسا، اسىقاتا – ەجەلگى تاريحي قالانىڭ ورنى بولۋى دا مۇمكىن.

1936 جىلعى 29 مامىردا بۇكىلوداقتىق ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى ماقتاارال اۋدانىنىڭ قۇرامىندا اسىقاتا اۋىلدىق كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى. الايدا، قازاق كسر ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ 1937 جىلعى 31 ناۋرىزداعى قاۋلىسىمەن وسى اسىقاتا اۋىلدىق كەڭەسى تاراتىلىپتى.

تاريحي اسىقاتا وڭىرىندە قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1940 جىلعى 10 قاراشاداعى جارلىعىمەن ءمىرزاشولدىڭ يگەرىلگەن جەرلەرىندە، ماقتاارال جانە قىزىلقۇم اۋداندارىنىڭ شەكتەسەتىن تۇسىندا كيروۆ اۋدانى قۇرىلدى. اۋدان ورتالىعى بولىپ باعارا سەلوسى بەلگىلەندى. كسرو جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1956 جىلعى 13 اقپانداعى № 133/1 جارلىعىمەن كيروۆ اۋدانىنىڭ 326,4 مىڭ گەكتار جەرى وزبەكستانعا بەرىلدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ جارلىعىمەن 1956 جىلعى 27 ساۋىردە قىزىلقۇم جانە كيروۆ اۋداندارى ورتالىعى باعارا سەلوسىندا ورنالاسقان كيروۆ اۋدانى بولىپ بىرىكتىرىلدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ جارلىعىمەن 1962 جىلعى 2 قاڭتاردا ورتالىعى جەتىساي كەنتىندە ورنالاسقان كيروۆ اۋدانى قۇرىلدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1962 جىلعى 9 شىلدەدەگى جارلىعىمەن باعارا سەلوسىنىڭ اتى – كيروۆ سەلوسى بولىپ وزگەرتىلدى. قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1963 جىلعى 26 قاڭتارداعى جارلىعىمەن كيروۆ جانە قىزىلقۇم اۋداندارىنىڭ قىزىلقۇم جانە شىمقورعان اۋىلدىق كەڭەستەرى وزبەك كسر-ءىنىڭ جاڭادان قۇرىلعان سىرداريا وبلىسىنا ءوتىپ كەتتى، ياعني جوعارىدا كورسەتىلگەن 326,4 مىڭ گەكتار جەرگە قوسا كيروۆ اۋدانىنىڭ تاعى دا 805,2 مىڭ گەكتار جەرى كورشى وزبەكستاننىڭ قاراماعىنا بەرىلدى. وزبەك كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1971 جىلعى 11 مامىرداعى، ال قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى تورالقاسىنىڭ 1971 جىلعى 12 مامىرداعى جارلىقتارى بويىنشا كيروۆ اۋدانى جەرىنىڭ ءبىراز بولىگى قازاقستاننىڭ سول كەزدەگى شىمكەنت وبلىسىنىڭ قۇرامىنا قايتارىلىپ بەرىلدى.

الايدا، قازاقتىڭ ءمىرزاشول وڭىرىندەگى كيروۆ اۋدانىنىڭ كوپ جەرلەرى وزبەكستاننىڭ قۇرامىندا قالىپ قويدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ 1996 جىلعى 9 قازانداعى جارلىعىمەن كيروۆ اۋدانىنىڭ اتى اسىقاتا اۋدانى بولىپ وزگەرتىلدى.

رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا اسىقاتا اۋدانىنىڭ ورتالىعى اسىقاتا كەنتى شىمكەنت قالاسىنان 243 شاقىرىم، جەتىساي تەمىرجول ستانساسىنان 20 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان. اسىقاتا كەنتىندە 10,5 مىڭعا جۋىق حالىق تۇرادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتiنiڭ 1997 جىلعى 24 ساۋiردەگi № 3474 جارلىعىمەن اسىقاتا، جەتiساي، ماقتاارال اۋداندارى تاراتىلىپ، ولاردىڭ اۋماعىندا اكiمشiلiك ورتالىعى جەتiساي قالاسىندا بولاتىن ماقتاارال اۋدانى قۇرىلدى.

بۇرىنعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ 2018 جىلدىڭ 20 اقپانىندا وتكەن سەسسياسىندا ماقتاارال اۋدانىن ءۇش اۋدانعا، ياعني ماقتاارال، اسىقاتا جانە جەتىساي اۋداندارى ەتىپ ءبولۋ جانە بۇرىنعى اۋدان ورتالىقتارى مىرزاكەنت كەنتىن، اسىقاتا كەنتىن جانە جەتىساي قالاسىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان ەدى.

سايكەسىنشە، ماقتاارال اۋدانىن ءۇش اۋدانعا ءبولىپ، بۇرىنعى ماقتاارال، جەتىساي، اسىقاتا اۋداندارىن قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى قر پرەزيدەنتى جارلىعىنىڭ جوباسى 2018 جىلعى 23 اقپاندا «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ۆەب-پورتالىندا جاريالانىپ، قوعامدىق تالقىلاۋدان ءوتتى.

الايدا ارادا ەكى ايعا جۋىق ۋاقىت وتكەن كەزدە، ياعني 2018 جىلعى 17 ساۋىردە وتكىزىلگەن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ءماسليحاتىنىڭ سەسسياسىندا سول تۇستاعى وبلىس جانە اۋدان باسشىلارىنىڭ باستاماسىمەن ماقتاارال اۋدانىن ۇشكە ەمەس، ەكىگە ءبولۋ تۋرالى قايتادان ماسەلە كوتەرىلدى.

وسىلايشا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2018 جىلعى 5 ماۋسىمداعى № 698 جارلىعىمەن بۇرىنعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ماقتاارال اۋدانىن ءبولۋ جولىمەن əكىمشىلىك ورتالىعى جەتىساي قالاسىندا بولاتىن جەتىساي اۋدانى، əكىمشىلىك ورتالىعى مىرزاكەنت كەنتىندە بولاتىن ماقتاارال اۋدانى قۇرىلىپ، تاريحي اسىقاتا اۋدانى اشىلماي قالدى.

اسىقاتا ءوڭىرىنىڭ حالقى 1997 جىلى تاراتىلعان اسىقاتا اۋدانىنىڭ قايتادان اشىلايىن دەپ تۇرعان جەرىنەن اشىلماي قالعانىنا بايلانىستى وزدەرىنىڭ ءوتىنىش-تىلەكتەرىن ەلباسىمىزدىڭ اتىنا بىرنەشە رەت جولدادى.

ءبىز دە وسى ماسەلە بويىنشا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا دا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە دە قايتا-قايتا جازدىق.

وكىنىشكە قاراي، بۇل ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن تەرەڭىرەك زەرتتەپ، ءتيىستى ورىندارعا ۇسىنىس جىبەرۋدىڭ ورنىنا جەتىساي اۋدانىنىڭ اكىمدىگى ءوزىنىڭ رەسمي سايتىندا «اسىقاتا ءوڭىرىن بولەك اۋدان ەتىپ ءبولۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىندە تۇرعان جوق» دەگەن تاقىرىپپەن قىسقاشا اقپارات جاريالاۋمەن عانا شەكتەلدى.

بۇعان دەيىن دە جازعانىمىزداي، ەلوردامىز نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى «زەرتتەۋشى» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» جەكە مەنشىك مەكەمەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى» كوممەرتسيالىق ەمەس اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ 2019 جىلعى «بالالار جانە ءبىلىم بەرۋ، بوس ۋاقىت جانە مادەني ءىس-شارالار» اتتى تاقىرىپتاعى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك گرانتى بويىنشا ءمىرزاشول وڭىرىندە بەلگىلەنگەن جوسپار بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز.

ءبىزدىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن تۇركىستان وبلىسىنداعى بۇگىندە جەتىساي اۋدانىنىڭ قۇرامىنا بەرىلگەن اسىقاتا وڭىرىندە جۇزەگە اسىرىپ جاتقان ءىس-شارالارىمىزدىڭ ءبىرى – بالالار جانە جاسوسپىرىمدەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە مۇراجايلاردىڭ، كىتاپحانالاردىڭ جانە مادەني-دەمالىس ۇلگىسىندەگى مەكەمەلەردىڭ اقپاراتتىق-تانىمدىق، شىعارماشىلىق جانە وقىتۋ قىزمەتىن دامىتۋ جونىندەگى جوسپار ازىرلەۋ جانە ىسكە اسىرۋ.

وسى ماقساتپەن، ءبىز وتكەن جەكسەنبى، 2019 جىلعى 28 شىلدە كۇنى اسىقاتا ءوڭىرىن ارالاپ، اشىلايىن دەپ تۇرعان جەرىنەن اشىلماي قالعان بۇرىنعى اسىقاتا اۋدانى اۋماعىنىڭ قازىرگى جاعدايىن فوتوسۋرەتتەرگە ءتۇسىرىپ العان ەدىك.

تاريحي اسىقاتا ءوڭىرىن ارالاپ شىققان سوڭ ءبىزدىڭ كوكەيىمىزدە مىناداي جالعىز عانا: «اسىقاتاعا جانى اشيتىن اكىم بار ما ءوزى؟!» - دەگەن سۇراق پايدا بولدى

سونىمەن، اسىقاتا – ەلىمىزدىڭ قيىر وڭتۇستىگىندە جاتقان ءمىرزاشول وڭىرىندەگى بۇرىنعى اۋداننىڭ اتى.

اسىقاتانىڭ بۇگىنگى احۋالىن بەينەلەيتىن فوتوسۋرەتتەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ نازارىنا جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تالاپ-تىلەگىنە قۇلاق تۇرسەڭىزدەر دەگەن ويمەن ۇسىنىپ وتىرمىز.

سىلتەمە:
ءمىرزاشول حالقى: ەلباسى، بىزگە اسىق اتا اۋدانىن قايتا اشىپ بەرىڭىزشى! // https://qamshy.kz/…/46001-myrzashol-khalqy-elbasy-bizge-asy…!

وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ جۇرتشىلىعى ەلباسىمىزدان مىرزاشولدە جاڭا وبلىس اشىلىپ، بۇرىنعى اسىقاتا اۋدانى قايتا تۇرىلۋىن ءوتىنىپ وتىر // zertteushi.kz سايتى.

قۇرمەتپەن،

مىرزانتاي قوجابايۇلى جاقىپ،

ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسورى (of Associate Professor), فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى (PhD), «زەرتتەۋشى» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» جەكە مەنشىك مەكەمەسىنىڭ جانە «Kásiptik baǵdar» مەديابىلىم عىلىمي ورتالىعى» مەكەمەسىنىڭ ديرەكتورى.

Abai.kz