قازىرگى تاڭدا قوعامدىق ومىرىمىزگە “گەندەرلىك ساياسات” دەگەن ءسوز ەتەنە ارالاسىپ كەتتى. ال، گەندەر دەگەن ءسوزدىڭ ءوزىن جەكە الىپ قاراساق، “Gender” – ەرلەر مەن نازىك جاندىلاردىڭ ورتاسىنداعى ءوزارا الەۋمەتتىك قارىم-قاتىناستى انىقتاپ كورسەتەدى.

 ال، ەلىمىزدە جيىرما بەس جىلعا  جۋىق ۋاقىتتان بەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنان “وتباسى، ايەلدەر ىستەرى جانە دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كەڭەس” جۇمىسىن باستاعان بولاتىن. اتالعان كەڭەس كەيىننەن ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كوميسسيا بولىپ قايتا قۇرىلدى.

ال، 2005 جىلى ەلباسى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى  نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ جارلىعىمەن قر گەندەرلىك ساياساتتىڭ ون جىلدىق ستراتەگياسى جاسالدى. اتالعان ساياسات بيلىك سالاسىنداعى ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ قۇقىعىن تەڭەستىرۋدى ماقسات تۇتقان.

الايدا، اتالعان ساياساتتى باستاپقى كەزەڭدە قابىلداي المايتىندار كوپ بولدى. وعان سەبەپ تە جوق ەمەس. ويتكەنى، ءبىزدىڭ مەنتاليتەتىمىزدە ەر مەن ايەلدىڭ تەڭدىگى دەگەن ۇعىم جوق. الايدا، ۋاقىت تالابى ءبىزدىڭ دە الەمنىڭ دامىعان ەلدەرى سەكىلدى ادام قۇقىعىن، ونىڭ  ىشىندە ايەلدەر قۇقىعىن ەرلەرمەن تەڭەستىرۋ قاجەتتىگىن تۋىنداتتى. بۇگىندە گەندەرلىك ساياسات دۇنيەجۇزىنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە جان-جاقتى زەرتتەۋ جاسالىپ، ناقتى ارەكەتتەر ارقىلى جۇزەگە اسۋدا.

وسىنى تەرەڭنەن ۇعىنعان ەلباسىمىز، تۇڭعىش پرەزيدەنت ن.ءا.نازاررباەۆ “قر داعى 2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسىن” بەكىتتى. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ 2016 جىلدىڭ 6-جەلتوقسان كۇنگى №384 جارلىعىنا سايكەس جاسالعان.

ايتا كەتەيىك، ەلىمىز “قازاقستان – 2050 ”ستراتەگياسى: قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى” جوسپارى بويىنشا، قازاقستان دۇنيەجۇزىنىڭ ەڭ دامىعان 30 مەملەكەتىنىڭ قاتارىنا  كىرۋ جونىندەگى جوسپارىن بەكىتتى. اتالعان جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن: عىلىمدى قاجەت ەتەتىن ەكونوميكا قۇرۋ، ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، زاماناۋي ينفراقۇرىلىمداردى قالىپتاستىرۋ جانە  حالىقارالىق ينتەگراتسيانى تەرەڭدەتۋ، ينستيتۋتسيونالدىق ورتانى جەتىلدىرۋ سىندى ءتيىمدى جولداردى قاراستىرادى.

بۇل تۇرعىدا ەلباسىنىڭ قابىلداعان 2006-2016 جىلدارعا ارنالعان گەندەرلىك تەڭدىك ساياساتىنىڭ دا ماڭىزى وراسان زور. سەبەبى مۇندا تەك ايەلدەردىڭ عانا ەمەس، سونداي-اق، ەر ازاماتتاردىڭ دا قۇقىقتارى مەن ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرىنە تەڭ قاراۋعا جول اشادى.

ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدەگى بارلىق سالاداعى ىيەلدەردى كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەۋ تۋرالى حالىقارالىق كونۆەنتسيانىڭ ەرەجەلەرىن ورىنداۋدا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى كوميتەتى ەلىمىزدەگى ىيەلدەر مەن ەرلەردىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن قۇقىقتارىن تەڭەستىرۋ تۋرالى زاڭنامالىق بازاعا وڭ كوزقاراس تانىتىپ، جاقسى باعا بەردى.

ەلىمىزدە، گەندەرلىك تەڭدىك ستراتەگياسىنا سايكەس، ءار سالاداعى ايەلدەر ۇلەسىن 35% كە جەتكىزۋ جوسپارلانعان.

ودان بولەك، ەلىمىزدە بارلىق دەڭگەيدەگى بدجەتتەردى جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ باعدارلاماسىن دايارلاۋ بارىسىندا گەندەرلىك ساياساتتىڭ ۇستانىمدارىن ەنگىزۋ دە قولعا الىنعان.

بۇگىندە قازاقستاننىڭ زاڭ شىعارۋشى ورىندارىندا 26 ايەل ادام وتىر. ودان بولەك، وبلىس اكىمدەرى مەن اۋدان اكىمدەرىن دە ىيەل ازاماتتار باسقاراتىن وڭىرلەر بار. وسىدان ەكى جىل بۇرىن اۋداندىق دەڭگەيدەگى  اكىمدەردىڭ ورىنباسارالارىنىڭ 18 % ءتىن ايەل ازاماتتار قۇراعان بولاتىن. قازىر دە بۇل كورسەتكىش ەداۋىر ۇلعايعان. سونىمەن قاتار، جوعارعى بيلىكتە دە مينيستر، ۆيتسە-مينيستر لاۋازىمىنداعى نازىك جاندارىمىز جەتەرلىك. ەلىمىزدەگى گەندەرلىك ساياساتتىڭ دۇرىس ىسكە اسۋى الادى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىشتى ودان ءارى ۇلعايتاتىنىنا سەنەمىز.

قازىرگى كەزەڭنىڭ ءوزى ۇزدىكسىز ەڭبەك ەتۋ مەن ءوزىڭدى دامىتۋعا باعىتتايدى دەسەك، ءار سالاداعى ايەلدەر ۇلەسىنىڭ ارتۋى قوعام ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك. سەبەبى، ەر ازاماتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ءبولىسىپ، ولارمەن يىق تىرەسە قىزمەت ەتىپ جۇرگەن نازىك جاندىلارىمىزدىڭ ءىس-ارەكەتى  قوعامنىڭ دامۋىنا دا ۇلكەن ۇلەس قوسارى انىق.

Abai.kz