عالىم باقىتكەرەيۇلى. قۇلشىلىقسىز مۇسىلمان قانشالىقتى مۇسىلمان؟
اسا قامقور ەرەكشە مەيرىمدى اللانىڭ اتىمەن باستايمىن!
اللا تاعالا ادام بالاسىن وزىنە قۇلشىلىق ەتۋ ءۇشىن جاراتتى. جانە ولارعا راببىلارىنا بوي ۇسىنىپ، قۇلشىلىق ەتۋدىڭ قاجەتتىلىگى جان-جاقتى ەسكەرتىلۋدە. بىراق، دۇنيە قىزىقتارىنا الدانىپ، سولارعا باستارى بايلانىپ قالعان كەيبىر جانداردىڭ اللا تاعالاعا قۇلشىلىق ەتۋگە مۇلدە ىقىلاستارى جوق. سوندىقتان دا ولار تۇرلى ۋاجدەر ايتا وتىرىپ قۇلشىلىق ەتۋدەن باستارىن ارشىپ الماق بولۋدا.
وسىنداي جانداردىڭ كەيبىرەۋى «مەن قۇدايعا سەنەمىن» دەيدى دە، سونىسىمەن ءوزىنىڭ اللا تاعالانىڭ الدىنداعى بار پارىزدارىنان قۇتىلعانداي سەزىنەدى. بىراق، شىندىعىنا كەلگەندە «سەنەمىن» دەگەن ءسوزدىڭ سالماعى اۋىر. ويتكەنى، سەنۋمەن ادامنىڭ اللانىڭ الدىنداعى بار مىندەتى بىتپەيدى. كەرىسىنشە، سەنۋ ادام ءۇشىن ورىنداۋعا ءتيىستى ءدىني مىندەتتەرىنىڭ باستاۋى بولىپ تابىلادى.
بۇل مىندەتتەردىڭ ىشىندە قاتاڭ سۇرالاتىنى اللا تاعالا بەلگىلەگەن پارىز امالدار. وسى امالداردى قالاي ورىنداۋىنا بايلانىستى ادامنىڭ سەنىمىنىڭ قانشالىقتى مىقتىلىعى، ونىڭ ءدىندار رەتىندە نەگە تۇراتىنى انىقتالادى. سوندىقتان دا «مەن اللاعا سەنەمىن» دەپ، بىراق، مۇمكىندىگى بولا تۇرا ودان ءارى باسپاي قالاتىن مۇسىلماننىڭ سەنىمى يماننىڭ ەڭ ءالسىزى بولىپ تابىلادى.
اسا قامقور ەرەكشە مەيرىمدى اللانىڭ اتىمەن باستايمىن!
اللا تاعالا ادام بالاسىن وزىنە قۇلشىلىق ەتۋ ءۇشىن جاراتتى. جانە ولارعا راببىلارىنا بوي ۇسىنىپ، قۇلشىلىق ەتۋدىڭ قاجەتتىلىگى جان-جاقتى ەسكەرتىلۋدە. بىراق، دۇنيە قىزىقتارىنا الدانىپ، سولارعا باستارى بايلانىپ قالعان كەيبىر جانداردىڭ اللا تاعالاعا قۇلشىلىق ەتۋگە مۇلدە ىقىلاستارى جوق. سوندىقتان دا ولار تۇرلى ۋاجدەر ايتا وتىرىپ قۇلشىلىق ەتۋدەن باستارىن ارشىپ الماق بولۋدا.
وسىنداي جانداردىڭ كەيبىرەۋى «مەن قۇدايعا سەنەمىن» دەيدى دە، سونىسىمەن ءوزىنىڭ اللا تاعالانىڭ الدىنداعى بار پارىزدارىنان قۇتىلعانداي سەزىنەدى. بىراق، شىندىعىنا كەلگەندە «سەنەمىن» دەگەن ءسوزدىڭ سالماعى اۋىر. ويتكەنى، سەنۋمەن ادامنىڭ اللانىڭ الدىنداعى بار مىندەتى بىتپەيدى. كەرىسىنشە، سەنۋ ادام ءۇشىن ورىنداۋعا ءتيىستى ءدىني مىندەتتەرىنىڭ باستاۋى بولىپ تابىلادى.
بۇل مىندەتتەردىڭ ىشىندە قاتاڭ سۇرالاتىنى اللا تاعالا بەلگىلەگەن پارىز امالدار. وسى امالداردى قالاي ورىنداۋىنا بايلانىستى ادامنىڭ سەنىمىنىڭ قانشالىقتى مىقتىلىعى، ونىڭ ءدىندار رەتىندە نەگە تۇراتىنى انىقتالادى. سوندىقتان دا «مەن اللاعا سەنەمىن» دەپ، بىراق، مۇمكىندىگى بولا تۇرا ودان ءارى باسپاي قالاتىن مۇسىلماننىڭ سەنىمى يماننىڭ ەڭ ءالسىزى بولىپ تابىلادى.
يمان ەكىنىڭ بىرىنە بەرىلمەيتىن، ال بەرىلگەن ادامعا زور يگىلىكتەرگە جول اشىلاتىن قۇن جەتپەس قازىنا. ويتكەنى، يمان ادامنىڭ «بەس كۇندىك» ءومىرىن ماڭگىلىك باقىتتى ومىرگە جالعايدى. ال، يمانسىز ادامنىڭ ءومىرى بار ىستەرى زايا كەتكەن تۇردە ماڭگىلىك ازاپقا ۇلاساتىن بولادى. سول سەبەپتى دە ادامعا وزىندە بار از عانا سەنىمىن قاستەرلەپ، ونى ۇلعايتۋعا مەيلىنشە تىرىسقان ءجون.
اللانىڭ ريزالىعى ءۇشىن اتقارىلاتىن قۇلشىلىق امالدار ارقىلى ادامنىڭ جانى تازارىپ، كوكىرەك كوزى اشىلىپ، ونىڭ ءالسىز سەنىمى مىقتى يمانعا اينالدى. ال، قۇلشىلىق جوق جاعدايدا ادامنىڭ جانى ۇزدىكسىز لاستانىپ، كوكىرەگى كورگە اينالىپ، ول ءوزىنىڭ بولىمشى سەنىمىنەن دە ايرىلىپ قالاتىن بولادى.
وسىلاي وزىندە بار سەنىمىنەن ايرىلىپ قالماس ءۇشىن دە اللا تاعالا ادام بالاسىنا قۇلشىلىق ەتۋدى مىندەتتەدى. ال، سونىڭ ىشىندە قاتاڭ تالاپ ەتىلەتىن قۇلشىلىقتار بەس ۋاقىت ناماز وقۋ، تابىسىنان زەكەت بەرۋ، ءبىر ايلىق ورازا ۇستاۋ، جانە مۇمكىندىك بولسا قاجىلىققا بارۋ. بۇل پارىزداردىڭ قانشالىقتى وتەلگەنى ءوزىن مۇسىلمانمىن دەپ بىلەتىن ءار ادامنان مىندەتتى تۇردە سۇرالادى. سول سەبەپتى دە «مەن قۇدايعا سەنەمىن» ءوزىنىڭ ازىن-اۋلاق سەنىمىن مالدانىپ، قامسىز ءجۇرۋ كىم ءۇشىن بولسا دا زور قاتەلىك بولىپ تابىلادى.
قۇلشىلىق ەتۋدىڭ باستى شارتتارىنىڭ ءبىرى اللا تاعالانى ەسكە الا وتىرىپ جاقسى ىستەر جاساپ، جامان ىستەردەن تيىلۋ. ويتكەنى، جامان دەپ تانىلعان ىستەردى جاساعان ءاربىر ادام، مەيلى ول قۇدايعا سەنسىن، مەيلى سەنبەسىن مىندەتتى تۇردە وزىنە كۇنا تابادى. جانە بىرەۋ ەرتە، بىرەۋ كەش بولسىن، اركىم دە سول ىستەرىنىڭ سازايىن تارتاتىن بولادى.
يسلام ءدىنى بويىنشا جامان ىستەرگە اللانى مويىنداماۋ، وعان بوي ۇسىنباۋ، وعان، جانە ونىڭ دىنىنە قارسى شىعۋ، وعان سەرىك قوسىپ جاندى دا جانسىز «پۇتتارعا» سيىنىپ، تابىنۋ، اتا- انانى سيلاماۋ، تۋىستاردان بەزىنۋ، باسشىلارىنا باعىنباي ولارعا قارسى شىعىپ بۇلىك (فيتنا) شىعارۋ، جازىقسىز ادامدى ءولتىرۋ، سيقىرمەن اينالىسىپ، بال اشىپ، دۋا جاساۋ، وزگەلەردىڭ، سونىڭ ىشىندە جەتىمدەردىڭ اقىسىن جەۋ، پارا الىپ، پارا بەرۋ، تارازىدان جەپ، ساۋدادا الداۋ، ءوسىم الۋ، قاراقشىلىقپەن اينالىسۋ، ۇرلىق جاساۋ، حارام تابىس تاۋىپ، حارام اس-سۋلاردى ءىشىپ جەۋ، زيناقورلىقتان باستاپ ءتۇرلى جىنىستىق ازعىندىقتارمەن اينالىسۋ، زورلىق-زومبىلىق جاساۋ، ماسايتاتىن ىشىمدىكتەر مەن ەلىتەتىن ەسىرتكىلەردى پايدالانۋ، جاساندى تۇسىك جاساتۋ، بالادان باس تارتۋ، اماناتقا قيانات جاساۋ، جالا جابۋ، جالعان انت- سۋ ءىشۋ، اللانىڭ اتىنان باسقامەن انت ەتۋ، وسەك-وتىرىك ، عايبات، بالاعات ايتۋ، شەكتەن تىس اشىلىپ كيىنۋ، جانە باسقا دا شاريعات بويىنشا تيىم سالىنعان ىستەر جاتادى.
ەگەر «مەن اللاعا سەنەمىن» دەگەن ادام وسىنداي كۇنالاردان تارتىنباسا، كەرىسىنشە، حالىق اراسىندا ولاردىڭ تارالۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ، ءتىپتى، ول كۇنالاردى بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتاپ جۇرسە، وندا ونىڭ اللاعا سەنبەيتىندەردەن قاي جەرى ارتىق؟ ونىڭ اللاعا قارسى شىققان ادامداردان ايىرماسى نە؟ مۇنداي سەنىمىنەن ونىڭ وزىنە دە، وزگەلەرگە دە نە پايدا بار؟ بۇلايشا اللاعا سەنەتىنىن جۇرتقا جاريا ەتىپ، ال، ءىس جۇزىندە جامان ىستەرمەن اينالىسۋى ادامدى بۇل دۇنيەدە بەينەتكە ۇشىراتىپ، اقيرەتتە ازاپقا دۋشار ەتەتىن زور ەكىجۇزدىلىك.
جالپى، كىم بولسا دا وزگەلەردىڭ ءوزىن سيلاعانىن، وزگەلەر تاراپىنان وزىنە تيىسىنشە قۇرمەت كورسەتىلگەنىن جانى قالاپ تۇرادى. ال، ەگەر بىرەۋ ونى ادەيى كوزگە ىلمەگەن بولسا، وندا ول ءسوزسىز قورلانىپ، ىشىنە كەك ساقتاي باستاعان بولار ەدى. سول ءتارىزدى ادامداردىڭ يەسى بولىپ تابىلاتىن اللا تاعالا دا وزىنە تيىسىنشە كوڭىل ءبولىنىپ، قۇرمەت كورسەتىلۋىن تالاپ ەتەدى. بىراق، «اللاعا سەنەمىن» دەي تۇرا كەيبىر جاندار ونىڭ تالاپتارىن ورىنداپ، تيىمدارىنا بوي ۇسىنۋعا اسىقپايدى. سول ارقىلى ولار وزدەرىنىڭ اللا تاعالاعا قاتىستى مەنسىنبەۋشىلىك تانىتىپ جۇرگەندەرىن ويلامايدى.
ادەتتە، ادامدار ءبىرىن-ءبىرى سيلاعاندىقتان، نەمەسە قورىققاندىقتان، ءتىپتى بولماسا سىپايىلىقپەن قۇرمەت كورسەتەدى. ال، اللاعا سەنەتىنىن اۋزىمەن ايتىپ، جۇرەگىمەن بەكىتە تۇرا ونى سيلاپ تا، قورقىپ تا، ەڭ قۇرىعاندا سىپايىلىقپەن دە قۇرمەت كورسەتىپ قۇلشىلىق ەتپەيتىن ادام ءوزىنىڭ كىمنىڭ ءتوزىمىن سىناپ جۇرگەنىن ويلاپ اۋرە بولمايدى. ارينە، اللا تاعالانىڭ كەڭشىلىگى مول، بىراق، ول شەكسىز ەركەلىكتى كوتەرىپ، اركىمدى توبەسىنە شىعارىپ ويناتا بەرەتىن ىنجىق تا ەمەس. قازىر عانا ەركەلەپ، تايراڭداپ جۇرگەن جاننىڭ ءبىر ساتتە- اق راببىسىنىڭ كوز قيىعىن سالۋىنا دا زار بولىپ ەڭىرەگەندە ەتەگى جاسقا تولىپ وتىرۋى عاجاپ ەمەس.
ءوزىن سيلاماعان ادامعا وشتىگى ءتۇسىپ، ونى مۇقاتىپ، وعان جاپا شەكتىرۋ ارقىلى ءوزىن تانىتۋعا تىرىساتىن ءاربىر ادام ءوزىن تانىتۋ ءۇشىن دە جازالاۋعا قۇقىعى بار راببىسىنا «مەن نە جازىپ قويىپ ەدىم» دەپ تۇلدانىپ، سۋدان تازا، سۇتتەن اق پەرىشتە بولىپ شىعا كەلەدى. كەرىسىنشە، وعان «جاراتقان يەم، مەن ساعان نە ىستەمەدىم» دەپ كۇيزەلىپ جاس توككەن ءجون بولار ەدى. وسىدان- اق ادام بالاسىنىڭ كەڭشىلىكتى باعالاي بىلمەيتىن، ءوزىن كىنالى ساناعىسى دا كەلمەيتىن پەندەشىلىككە بەيىم ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى.
«اللاعا قۇلشىلىق ەتىپ بۇرىن-سوڭدى ىستەگەن كۇنالارىڭدى وتە» دەلىنسە «مەن نە كۇنا جاساپ قويىپپىن؟» دەپ بەيكۇنا كەيىپ تانىتىپ شىعا كەلەتىن كىسىلەر دە بار. شىن مانىندە، ادامداردىڭ ىشىندەگى اللا تاعالاعا ەڭ جاقىن بولىپ سانالاتىن پايعامبارلاردىڭ وزدەرى دە «مەن كۇناسىزبىن» دەپ ايتۋدان قورقاتىن بولعان. ولارعا اللا تاعالا تاراپىنان شاپاعات ەتىلىپ، جۇماقتان جوعارى ورىندار دايىندالىپ قويىلسا دا، ولار قۇلشىلىقتارىن ارتتىرعان ۇستىنە ارتتىرىپ، راببىلارىنان جارىلقاۋ تىلەپ جالبارىنۋدان تانباعان. ال، كۇنا جاساۋدان باسقا كاسىپتەرى جوق كەيبىر جاندار بولسا وزدەرىن كۇناسىز ساناپ، قۇلشىلىق ەتۋگە ءتىپتى دە مۇقتاجدىق سەزىنبەيدى. ەگەر شىندىقتى كورە الماستاي ەتىپ كوكىرەك كوزىن ناداندىق تۇمشالاپ، شىندىقتى مويىنداتپايتىن قىڭىرلىق اقىل- ەسىن سىرەستىرىپ تاستاماسا قانداي ادام مۇنداي ءجونسىز ءسوزدى ايتار ەدى؟
شىن مانىندە، استامشىلىققا بوي الدىرىپ، مەنمەندىك تانىتپايتىن; قىزعانىش بۋىپ، كورە الماي، كۇنشىلدىك جاسامايتىن; قورقىتىپ، جاسقاپ، جاسىتىپ، وكتەمدىك كورسەتپەيتىن; رەنجىپ، جەككورىپ، اشۋ-ىزاعا بۋلىقپايتىن; وكىنىپ، كۇيىنىپ، تورىقپايتىن; وسەك ايتىپ، عايباتتاپ، قارعاپ- سىلەمەيتىن; كولەڭكەسىنەن دە ۇركىپ، بويىن ۇرەي بۋمايتىن; وتىرىك ايتىپ، الداپ- ارباپ ازعىرمايتىن; كىنالاپ سوگىپ، ايىپ تاعىپ جازعىرمايتىن; تاعى باسقا دا وسى تارىزدەس جامان قاسيەتتەرى جوق ادام بار ما؟ بىراق، كەيبىر جاندار مۇنداي قاسيەتتەردى كۇنا رەتىندە سانامايدى. سول سەبەپتى دە ولار كۇن سايىن، ساعات سايىن، ءسات سايىن كۇنا جاساپ ايىپتى بولىپ ءجۇرمىز دەپ ويلامايدى. سوندىقتاندا ولار كۇنالارىن وتەۋگە اسىقپاي مۇلدە قامسىز جۇرەدى.
ءتىپتى ەشقانداي كۇناسىز بولىپ تابىلسا دا، بۇل كۇناسىزدىك ادام بالاسىن اللاعا قۇلشىلىق ەتۋ مىندەتىنەن بوساتپاس ەدى. ويتكەنى، كۇناسىز بولىپ تابىلاتىن جەر مەن كوكتەگى سانسىز پەرىشتەلەردىڭ وزدەرى دە اللا تاعالاعا قۇلشىلىق ەتىپ، ونىڭ امىرلەرىن مۇلتىكسىز ورىنداۋدا. ولاي بولسا، ادام بالاسى ءۇشىن قۇلشىلىقتان جالتارۋعا ەشقانداي دا سىلتاۋ جوق. بۇل دۇنيەدە بىرەۋلەر اقتالىپ اۋرە، بىراق، اقيرەتتە ولار اقتالۋعا دا تىرىسپايتىن بولادى. ويتكەنى، ولاردى ەشكىم دە تىڭدامايتىن بولادى.
كەيبىرەۋلەر بولسا، «اللاعا دەگەن نيەتىم ءتۇزۋ» دەپ قويىپ الاڭسىز ءوز بەتىمەن جۇرە بەرگىسى كەلەدى. اللا تاعالا «نيەتىم ءتۇزۋ» دەگەنگە الدانىپ، ءماز بولىپ ەلپىلدەيتىن الدەبىرەۋ ەمەس. ول ادامنىڭ وزىنە دەگەن نيەتىنىڭ قانشالىقتى ءتۇزۋ، قانشالىقتى قيسىق ەكەنىن ونىڭ وزىنەن دە ارتىق بىلەدى. سوندىقتاندا وعان از-ماز نيەتىڭدى ساۋدالاپ الدارقاتۋدىڭ قاجەتى جوق. اللا تاعالا ءاربىر ادامنان وزىنە ءسوزسىز بوي ۇسىنىپ، قۇلشىلىق ەتۋدى عانا تالاپ ەتەدى. ال، قۇلشىلىق ەتۋگە اسىقپايتىن، ءتىپتى، ونداي نيەتى دە جوق بىرەۋلەردىڭ قۇرعاق نيەتپەن الىسقا بارامىن دەپ دامەلەنۋى اقىماقشىلىق.
بىرەۋلەر «ناماز وقىپ، ورازا ۇستاپ، قۇلشىلىق ەتىپ جۇرگەندەردى دە كورىپ ءجۇرمىز، ولاردىڭ قاسىندا مەنىڭ جۇرەگىم تازا، جانىم اق» دەپ ماقتانىپ، وسىلايشا قۇلشىلىق ەتۋدەن باسىن ارشىپ الۋعا تىرىسادى. كىمنىڭ جانىنىڭ قانشالىقتى تازا، جۇرەگىنىڭ قانشالىقتى اق ەكەندىگى ءبىر اللاعا عانا ايان. نەگىزىندە، ادام بالاسى ءوزىن-ءوزى اسىرا باعالاپ، الدارقاتۋعا بەيىم تۇرادى. ءتىپتى، ازىپ-توزىپ قور بولىپ جۇرگەن كىسى دە ءوز بويىنان ءبىر ارتىقشىلىق تاۋىپ الىپ، سونى كادىمگىدەي مالدانىپ ءوزىن- ءوزى جۇباتۋمەن جۇرەتىنى راس.
شىن مانىندە، ەگەر ادامنىڭ جانى تازا، جۇرەگى اق بولسا، وندا ول ءبىرىنشى كەزەكتە اللا تاعالانى مويىنداپ، وعان بوي ۇسىنۋعا ءتيىستى. ەگەر راببىسىنا قۇلشىلىق ەتۋدەن تياتىن بولسا ونداي تازالىقتان، ونداي اقتىقتان ادامعا نە قايىر؟ وسىنداي «جانى تازا، جۇرەگى اق» تالاي كىسىلەردىڭ اداسىپ توزاققا قاراي كەتىپ بارا جاتقاندارى ايدان انىق.
اللا تاعالا وتكەن زامانداردا جانى تازا، جۇرەگى اق بولىپ تابىلاتىن جانداردى حالىق اراسىنان تاڭداپ الىپ ولاردى وزىنە پايعامبار ەتكەن. ەگەر جانى تازا، جۇرەگى اق ادامدار ارقالارىن كەڭگە سالىپ بەيقام جۇرۋگە ءتيىستى بولسا، وندا ەڭ اۋەلى سول پايعامبارلار اللاعا ەركەلىك جاساعان بولار ەدى. بىراق، ولار بولسا، كەرىسىنشە، اللادان قورىققان تۇردە كۇندىز دە، تۇندە دە قۇلشىلىق ەتىپ، جارىلقاۋ تىلەپ جالبارىنىپ، كوز جاستارىن توگەتىن بولعان. ەگەر راببىسىنا وسىلاي قۇلشىلىق ەتە الماسا، وندا ول ادامنىڭ «جانىم تازا، جۇرەگىم اق» دەپ ماقتانۋى ءتىپتى دە بەكەر.
بۇل دۇنيەدە ادام بالاسى ءۇشىن باستى تالاپ اللاعا بوي ۇسىنۋ. اللاعا بوي ۇسىنعان ادام مىندەتتى تۇردە قۇلشىلىق امالدارىن اتقارۋعا ۇمتىلادى. ونداي جان قانشالىقتى لاس، قانشالىقتى قارا بولسا دا اللا تاعالا ونى ءوز مارحاماتىمەن تازارتىپ، اعارتىپ الادى. ال، ءوزىن تازاسىنىپ، اقسىنىپ اللاعا بوي ۇسىنباي جۇرگەن كىسى كۇندەردىڭ كۇنىندە وسى ءبىر قارسىلىعىنىڭ سالدارىنان جانىنىڭ قانشالىقتى لاستانىپ، جۇرەگىنىڭ قانشالىقتى قارايىپ كەتكەنىن ءوزى دە اڭعارماي قالۋى مۇمكىن. سوندىقتاندا ءار ادام ءتۇرلى سىلتاۋ ايتا ءجۇرىپ زياندا قالماس ءۇشىن قۇلشىلىق ەتۋگە اسىعۋعا ءتيىستى.
http://www.masa.kz/article/view/id/2060
