ساكەن بوزاەۆ. قىزىعىمىزدان قىجىلىمىز كوبەيىپ تۇر
قازاقتىڭ قانىندا بار دارقاندىعى مەن اقكوڭىلدىلىگى شەكتەن تىس سەنگىشتىك پەن بەيجايلىققا ۇلاسىپ، بويىمىزعا كەۋلەپ كىرىپ بارادى.
«ءوزىڭدى يتكە قاپتىرعانشا، وعان جول بەر»، - دەگەن مومىندىعىمىز بۇقپالىققا اينالىپ، قىردان اسا الماي، ويپاڭدا تەزەك تەرىپ جۇرگەن سەكىلدىمىز. تۇلكى ىشىك كيمەك بولعان اڭشىنىڭ قاشقان تۇلكىنى قۋىپ كەلە جاتىپ «ءىشىن تاپتىم سىرتى جوق، قىرىلعىردىڭ قىزدارى تىگىپ بەرەر دەيسىڭ بە؟» دەگەنىندەي ەلەس ۇمىتكە مالدانىپ جۇرمىز. الداۋشىسى مەن ارباۋشىسى كوبەيگەن تۇلكى بۇلاڭ كەزەڭ تىرلىگىنىڭ قىرىق قابات قاتپارلانعان بوقتىعىن اجىراتا الارلىق وي كەڭىستىگىمىز ورىسكە شىعا الماي جاتىر.
«وركەشىڭ نەگە قيسىق دەگەندە «نەمەنە، مەنىڭ باسقا جەرىم كەلىسىپ تۇر ما ەدى»، - دەگەن ەكەن تۇيە جارىقتىق. سول ايتقانداي بايلىعىمىزعا شايلىعىمىز ساي كەلمەيتىن كەلەڭسىزدىكتەر كوزگە ۇرىپ تۇر. «السىزدەردىڭ اقىسىن كۇشتىلەردەن الىپ بەرە الماعان ەل قۋاتتى بولا المايدى»، - دەگەن بار. الشاعىر ءبيدىڭ: «باسشىسى كەلىسپەسە - ەل جەتىم، ۇقپاسقا ايتقان - ءسوز جەتىم» دەگەن ءسوزى بۇگىنگى كۇيىمىزدى بەينەلەپ تۇرعانداي.
قازاقتىڭ قانىندا بار دارقاندىعى مەن اقكوڭىلدىلىگى شەكتەن تىس سەنگىشتىك پەن بەيجايلىققا ۇلاسىپ، بويىمىزعا كەۋلەپ كىرىپ بارادى.
«ءوزىڭدى يتكە قاپتىرعانشا، وعان جول بەر»، - دەگەن مومىندىعىمىز بۇقپالىققا اينالىپ، قىردان اسا الماي، ويپاڭدا تەزەك تەرىپ جۇرگەن سەكىلدىمىز. تۇلكى ىشىك كيمەك بولعان اڭشىنىڭ قاشقان تۇلكىنى قۋىپ كەلە جاتىپ «ءىشىن تاپتىم سىرتى جوق، قىرىلعىردىڭ قىزدارى تىگىپ بەرەر دەيسىڭ بە؟» دەگەنىندەي ەلەس ۇمىتكە مالدانىپ جۇرمىز. الداۋشىسى مەن ارباۋشىسى كوبەيگەن تۇلكى بۇلاڭ كەزەڭ تىرلىگىنىڭ قىرىق قابات قاتپارلانعان بوقتىعىن اجىراتا الارلىق وي كەڭىستىگىمىز ورىسكە شىعا الماي جاتىر.
«وركەشىڭ نەگە قيسىق دەگەندە «نەمەنە، مەنىڭ باسقا جەرىم كەلىسىپ تۇر ما ەدى»، - دەگەن ەكەن تۇيە جارىقتىق. سول ايتقانداي بايلىعىمىزعا شايلىعىمىز ساي كەلمەيتىن كەلەڭسىزدىكتەر كوزگە ۇرىپ تۇر. «السىزدەردىڭ اقىسىن كۇشتىلەردەن الىپ بەرە الماعان ەل قۋاتتى بولا المايدى»، - دەگەن بار. الشاعىر ءبيدىڭ: «باسشىسى كەلىسپەسە - ەل جەتىم، ۇقپاسقا ايتقان - ءسوز جەتىم» دەگەن ءسوزى بۇگىنگى كۇيىمىزدى بەينەلەپ تۇرعانداي.
ەشكىمگە جاعىنباي، جالتاقتاماي، جارامساقتانباي جۇرگەندەردىڭ بابى قانىپ، باعى جانار ەمەس. تەرەڭ قازىلعان وردان اتتاپ، قامشى تاستاپ ايتارىنان قايمىعىپ، «...سويلەپ ءجۇرمىز، ايتىپ جاتىرمىز»، - دەپ ايتىلۋعا ءتيىستىنى تۇگەندەي الماي جۇرگەن ءوزىمىز. كيىكباي شەشەن ايتقان: «... سوزدەن اداسقان جان - كونەكوزدەن سۇرايدى. كونەكوز اداسسا - كورەگەندىدەن سۇرايدى. كورەگەندى اداسسا - كوپتەن سۇرايدى» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوز بار ەدى. «ىشىمدەگىنى تاپ» دەگەندەي، ايتارىمىزدى اشىپ ايتا الماي جۇرگەن كۇيىمىزگە سىرت جۇرت « ايتقانىڭا بولايىن» دەپ جۇرگەنىن ءبىلىپ جاتىرمىز. قىزدىرما تىلمەن وڭىنان دا، سولىنان دا سىلتەي بەرەتىن مەنشىكتەنىپ العان تاقىرىپتارىمىز بار. سول تاقىرىپتار توڭىرەگىنەن عانا ورنىقتى، وردالى ويىمىزدى ايتقان بولىپ جاتامىز... كەيدە اسىپ-تاسىپ ، كەيدە قولىندا قۇرىعى بار شابارمانداردىڭ قوتىرىن قاسۋدان ارىگە ۇزاي الماي، شاڭ شىعارا الماي ءجۇرمىز.
قۇيرىعىن تازىعا جۇلدىرعان تۇلكىنىڭ ورمانداعى اڭدارعا «قۇيرىعىمىزدى كەسەيىك» دەگەنى سەكىلدى اقىل ايتاتىن قالاۋلىلار مەن تاڭداۋلىلارىمىز دا بار. ايتقان اقىلىن وزدەرى ورىنداپ جاتسا ءجون بولار ەدى. اۋزى تەسىكتىڭ بارىنە بىردەي ءپاتۋالى ءسوز ايتۋ بۇيىرا بەرمەگەندىگى بەلگىلى. باسىپ جەمەي، ۇرلاپ - شاشىپ جەۋگە ۇيرەنگەندەردىڭ قاتارىندا قازديىپ تۇرعانداردىڭ تەگىن اقىلىنىڭ قۇنى بولماي تۇر.
ءومىر وزەگى مەن ءورىسى تۋرالى زامانا اڭعارىن بولجاي بىلگەن دانا بي موڭكە تىلەۋۇلىنىڭ:
«...الاشۇبار ءتىلىڭ بولار، ءدۇدامال ءدىنىڭ بولار،
«الھام» دەگەندى ايتا العان ادام مولدا بولار،
ايەل - بازارشى، ەركەك - قازانشى بولىپ،
ەرتەڭىنە سەنبەيتىن زامان بولار»، - دەگەن ساۋەگەيلىگى بۇگىنگى تىرشىلىگىمىزدەن تىس بولماي تۇرعانى الاڭداتادى. ار زاماننىڭ ءوز قىزىعى، ءوز قىجىلى بولادى دەگەندەي، قىزىعىمىزدان قىجىلىمىز كوبەيىپ تۇر.
اتىراۋ وبلىسى
«اباي-اقپارات»
