شىڭىندا وسكەن التايدىڭ...
قادىم بەجىڭنىڭ قاق ورتاسىندا شاعىن عانا بامبۋك توعايى بار. قىتايلار بۇل اۋداندى تسجيۋان دەپ اتايدى. ءبىزدىڭ قازاقتىڭ قارا ولەڭىندەگى «دۇنيەدە بالىق ۇلكەن، قامىس جۋان» دەيتۇعىن بامبۋك وسى (سول شالداردىڭ «بالقان، بالقان، بالقان تاۋ، و-داعى ءبىزدىڭ بارعان تاۋ» دەگەنىنە سەنبەي كور، ەندى). ءارى وتكەن، بەرى وتكەننىڭ كوزىن تارتاتىن ەسكى، جاڭا جازۋلار مۇندا كوپ-اق. باياعى «ۇسىلي ءجاديد بايتۇرسىني» جازۋ ۇلگىسىمەن ۇلكەن كوپىردىڭ تىرەۋىنە ويىپ جازىلعان «جەتە الماي ءجۇزىپ جايىققا، جاعادا قالعان قايىقتاي» دەگەن قازاقشا جازۋ دا بار. "جىلقى ىشىندە الا -ءدۇر" انادايدان كوزىڭە وتتاي باسىلادى. كىم دە بولسا بالاعىندا ءبيتى بار قازاقتىڭ ءبىرى جازعان بولۋعا كەرەك. موجانتوپاي توبىرعا كوركەمسوزدىڭ كەرەگى جوق. قىتايدىڭ اششى كوجەسىنە تويىپ الىپ كۇنىن وتكىزە بەرەدى. شەتەلگە كوپ شىققان اعايىندار جاقسى بىلەدى، قالاي ەكەنىن قايدام، سان ميلليون ءنوپىر حالىقتىڭ اراسىنان قازاقتار ءبىرىن ءبىرى وپ-وڭاي تاۋىپ الاتىنى قىزىق. قاعىلەز قارا بالا ءوتىپ بارا جاتىپ قايىرلىپ تۇرا قالادى. "اعا، قازاقسىز با؟ ". اينالايىن-اي، وسى ءبىر-اق اۋىز سوزدە قانداي قورعاسىن سالماق جاتقانىن بىلسەڭ عوي سەن...ۇزاماي قارا بالانىڭ (ونىڭ قامەت ەسىمدى اقىن جىگىت ەكەنىن كەيىن بىلەسىز) ماڭىنا، ياكي ءسىزدىڭ توڭىرەگىڭىزگە ءبىر توپ بالا (ىبىراي، عۇسمان، الپەن، زاڭعار، تىزىمبەك، ەرزات) قالاي جينالىپ قالعانىن ءوزىڭىز دە بىلمەي قالاسىز. پەكيندەگى قازاق بالالارىنىڭ ءبارى دە دەرلىك قىتاي حالقى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى.
قادىم بەجىڭنىڭ قاق ورتاسىندا شاعىن عانا بامبۋك توعايى بار. قىتايلار بۇل اۋداندى تسجيۋان دەپ اتايدى. ءبىزدىڭ قازاقتىڭ قارا ولەڭىندەگى «دۇنيەدە بالىق ۇلكەن، قامىس جۋان» دەيتۇعىن بامبۋك وسى (سول شالداردىڭ «بالقان، بالقان، بالقان تاۋ، و-داعى ءبىزدىڭ بارعان تاۋ» دەگەنىنە سەنبەي كور، ەندى). ءارى وتكەن، بەرى وتكەننىڭ كوزىن تارتاتىن ەسكى، جاڭا جازۋلار مۇندا كوپ-اق. باياعى «ۇسىلي ءجاديد بايتۇرسىني» جازۋ ۇلگىسىمەن ۇلكەن كوپىردىڭ تىرەۋىنە ويىپ جازىلعان «جەتە الماي ءجۇزىپ جايىققا، جاعادا قالعان قايىقتاي» دەگەن قازاقشا جازۋ دا بار. "جىلقى ىشىندە الا -ءدۇر" انادايدان كوزىڭە وتتاي باسىلادى. كىم دە بولسا بالاعىندا ءبيتى بار قازاقتىڭ ءبىرى جازعان بولۋعا كەرەك. موجانتوپاي توبىرعا كوركەمسوزدىڭ كەرەگى جوق. قىتايدىڭ اششى كوجەسىنە تويىپ الىپ كۇنىن وتكىزە بەرەدى. شەتەلگە كوپ شىققان اعايىندار جاقسى بىلەدى، قالاي ەكەنىن قايدام، سان ميلليون ءنوپىر حالىقتىڭ اراسىنان قازاقتار ءبىرىن ءبىرى وپ-وڭاي تاۋىپ الاتىنى قىزىق. قاعىلەز قارا بالا ءوتىپ بارا جاتىپ قايىرلىپ تۇرا قالادى. "اعا، قازاقسىز با؟ ". اينالايىن-اي، وسى ءبىر-اق اۋىز سوزدە قانداي قورعاسىن سالماق جاتقانىن بىلسەڭ عوي سەن...ۇزاماي قارا بالانىڭ (ونىڭ قامەت ەسىمدى اقىن جىگىت ەكەنىن كەيىن بىلەسىز) ماڭىنا، ياكي ءسىزدىڭ توڭىرەگىڭىزگە ءبىر توپ بالا (ىبىراي، عۇسمان، الپەن، زاڭعار، تىزىمبەك، ەرزات) قالاي جينالىپ قالعانىن ءوزىڭىز دە بىلمەي قالاسىز. پەكيندەگى قازاق بالالارىنىڭ ءبارى دە دەرلىك قىتاي حالقى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى. شىڭجاڭنان جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار شىققان وقۋ وزاتتارىن ارنايى جولدامامەن ورتالىققا جىبەرەدى. وزدەرى ءسۇيىپ شىرقايتىن «شىڭىندا وسكەن التايدىڭ سەن ءبىر شىنار» دەيتۇعىن اندە ايتىلاتىنداي، دارا ءبىتىمدى بالالار شىنىندا العىر-اق. قاي وقۋدا، قاي سالادا جۇرسە دە ولار ءۇشىن قاشان دا ءبىرىنشى ورىندا كوركەم ادەبيەت تۇرماق. اباي مەن امانحاننىڭ ارالىعىنداعى قالام تارتقان قازاقتىڭ قاي-قايسىسىن دا جاتقا بىلەدى. تاتۋ. ارا-تۇرا "ۇيشما" (ۇيىم), "جۇڭگە" (قىتاي), «ورىنباسار باستىق" (باستىقتىڭ ورىنباسارى), سەكىلدى "تىلبۇزارلىقتارىن" ەسكەرمەسەك، تازا قازاقشا سويلەيدى. ۇيىمشىل. قوناقجاي. وزدەرى پەكيندە جۇرسە دە، كوزدەرى الماتىدا. كەيىنگى شىققان ەرلان ءجۇنىس، باۋىرجان قاراعىز، توقتارالى تاڭجارىق، ايگۇل سەيىلوۆا، ىرىسبەك دابەي، ىقىلاس وجاي، ەرعالي باقاش، ۇلاربەك دالەي جانە ۇلاربەك نۇرعالىم، سونداي-اق اقبەرەن ەلگەزەك سەكىلدى بالالار تۋرالى سۇرايدى. مارالتايدىڭ جاڭا كىتابىن، ءامىرحاننىڭ، امانگەلدىنىڭ سىن ماقالالارىن تالقىلايدى. وسىندايدا قازاق دەگەن حالىقتىڭ قىرىق جىل قىرعىن بولسا دا ولمەيتىنىنە سەنەسىڭ.
ەندى ولەڭدەرىنە كەلەلىك. جالپى، زاماناۋي قازاق ادەبيەتىنىڭ ءىرى ءبىر بۇتاعى قىتاي جەرىندە ماۋەلەگەنىن بۇرىن دا ايتقانبىز. سودان سوڭ مونعوليادا. باسقا شەتەلدەردەگى قازاقتاردا ادەبيەت پەن ونەردەن گورى ساۋدا-ساتتىق، تىرلىك قامى كوبىرەك دامىعان. شىندىق سولاي. مىنا جىگىتتەر ەرتەدە وتكەن اقىت قاجى،تاڭجارىقتاردان باستاپ كەشەگى قاجىعۇمار، ومارعازىلاردىڭ زاڭدى جالعاسى. البەتتە، نەگىزگى مەكتەبى جوعارىدا ايتقانىمىزداي قازاقستانداعى قازاق ادەبيەتى. سول ولەڭدەردىڭ ءبىرسىپىراسىن الىپ كەلىپ، «دالا مەن قالا» ارقىلى قالىڭ وقىرمانعا ۇسىنعىم كەلدى. وقىڭىزدار. سىرتتا جۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ جۇرەك ءلۇپىلى بار مۇندا.
ودان بەرى قانشا ۋاقىت ءوتتى، سول بامبۋك پاركىندەگى كوپىرگە ويىپ جازىلعان ەكى جول ەسىمنەن شىعار ەمەس: «جەتە الماي ءجۇزىپ جايىققا، جاعادا قالعان قايىقتاي...»
ەسەنعالي راۋشانوۆ،
اقىن، كر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.
الپەن ءۋايىسۇلى
كۇزگى ارمان
سوڭعى رەت ءبىر ءۇنىن ەستىپ بۇلبۇلدىڭ،
ساباعىمنان ۇزىلسەم دەپ تۇر ءبىر گۇل.
سوڭعى مارتە سامال ءوبىپ ءجۇزىمدى،
قۇلاسام دەپ قۋ جاپىراق تۇردىڭ كىل.
«ءماز بولار ەم قۋ تۇلكىگە قۇتپان ساپ»،
دەپ سارى اعام سالپىلدايدى قىستى اڭساپ.
ال، جۋساننىڭ سوڭعى ارمانى جۇزىنە،
شىق تۇرسا ەتتى كۇن ۇيادان شىققان شاق.
سارى دالا، ساعىم دالا، كەشەندى،
اڭسايدى ءبىر ەسىن الار نوسەردى،
اناۋ ايدىن سوڭعى رەت ءبىر جۇزدىرمەك،
ءانى- گاككۋ، ارۋ اققۋ- كوسەمدى.
جىل قۇستارى جىلار قيماي اسپانىن،
كارى كەيىپ تانىتادى جاس تالىڭ،
جەل اكەتسە ءجيدىپ تۇسكەن شاشتارىن،
كۇز پالەگە قارعىس ايتار جاس قايىڭ.
بۇل شاق وسى - بۋار ءبارىن بۇلدىر مۇڭ،
وكپە ارتا المان، ۋلى ۋاقىت، قۇرعىر جىل.
ماۋقىن باسسىن، سوسىن وزگەرت زاڭىڭدى،
بارلىعىنا ءماۋلىت بەرىپ ءبىر-ءبىر كۇن.
توي-دۋمانىڭ، قاستىق-دوستىق، سيلاستىق،
قالار ءبارى، قالتىرارمىز ميراس قىپ.
قيماستىق قوي بىزبەن بىرگە كەتەرى،
قيماستىق - كۇز، كۇز سول ءۇشىن قيماستىق.
ءتۇن جىرى
كوتەرىلدى كوككە انە، كۇمىس تاباق،
كۇمىس تاباق توبەگە تىنىستاماق.
ءتۇن پەرىسى الەمنىڭ ار جاعىنان،
التىن شاشتى اسپانعا ۋىستاپ اپ.
جاس قۇراقتى جايقالتىپ جاعاداعى،
ساي ىشىنەن سىڭسيدى سامال ءانى.
اي سۇلۋدىڭ اق ءجۇزىن سيپاپ ءوتتى،
ءتۇن ارۋدىڭ اق مامىق ورامالى.
كوز جاسىتىپ كورشى ۇيدەن جانعان وتتار،
كوڭدە وتىرمىن، دارمەن جوق قالبالاقتار.
كوركەم ءتۇننىڭ كوبەسىن سوگىپ ۇشىپ،
جالباڭ قاعىپ بارادى جارعاناتتار.
كوسەپ قويىپ كورشى ايەل جەروشاعىن،
كەشىكتى دەپ قارعاپ ءجۇر «قارا سانىن».
كۇڭكىلدەۋىك كەلىنشەكتىڭ كۇبىرىنە،
كۇلەدى ءىنىم ۋقالاپ الاقانىن.
تالىپ جەتكەن قۇلىننىڭ قۇرعىر ءۇنىن،
ەستىپ ءىنىم ەسكە الدى سىرلى مۇڭىن.
مەن وتىرمىن قۇلىن ءۇن قۇربىمدى ويلاپ،
ءىنىم ويلاپ قىزعا ەتكەن «جىندىلىعىن».
ەمىرەنىپ ويلارسىڭ ەندى نەنى،
(ەزىلەر مە وزگەگە ەر جۇرەگى).
تەمىر قازىق ماڭايىن شولىپ ءوتىپ،
تەنتەك ءىنىم بەتىمە تەلمىرەدى.
ءتۇن قۇشاعىن كەتكەندە كەزىپ ءۇمىت،
قيال شىركىن قالعيدى كوزىن ءىلىپ.
ءشامىل شالدىڭ شاڭقانى ءبىر مەزەتتە،
شاۋىلىنە باسادى مەزى قىلىپ.
اي نۇرىنا بوككەندە ءار ساي-بەلەڭ،
مامىق تۇندە كەۋدەمدە مالتايدى ولەڭ.
ءتۇن قۇشاعى اشىلماي تۇرسا دەيمىن،
ال، ءىنىم، ول كۇندىزدى اڭسايدى ەرەن.
بىلىنبەيدى سالدەن سوڭ وزگە سىبىس،
وتىرامىز ءىنىم دە، مەن دە تىنىش.
ەستۋىمشە ءتۇن دەيتىن تىلسىم عالام
قيعىلىق پەن قيالدىڭ پەردەسى-مىس.
ۋىز ءتۇندى ىرىتپە، و، جاراتقان،
تۇندەي عاشىق ەتپەيدى عالامات تاڭ.
دەگەنىمدى قوسىلا قۇپتاعانداي،
قوس كولەڭكە بايقالدى قورا جاقتان.
اشىلعاندا سۇلۋ ءتۇن تەرەزەسى،
كىم-كىمنىڭ دە قوزارداي دەلەبەسى.
تۇنگە قۇشتار قيالدى قۇرتتى-اۋ، اتتەڭ،
سىقىر ەتكەن بولمە ءۇيدىڭ بورەنەسى.
تەكتىلىك تۋراسىندا
توبەدەي كورىپ سىيلاعان تورەسى حالقىن،
تەكتىلەر دەگەن تۇركىلەر تەك وسى، بالكىم.
تەكتىلىك ەمەي نەمەنە سكيف پەن ساقتىڭ،
جاۋىنا اتقان جەبەسى دە التىن.
حاندىعى بەرىك، عۇنداردىڭ قاڭعاسى دا التىن،
بۇلار دا سوناۋ ساقتاردىڭ جالعاسى، بالكىم.
احينا قىلىش اسىنعان اتتيلا ءدۇرىم،
الداسپان ءجۇزىن الماس پەن قانعا سۋاردىڭ.
توسكەيدە تۇركى توتەمىن كوكبورى ەتكەندە،
كۇش العان سودان ءورت جىلدى وتكەلەكتەردە.
تەگىنە تارتقان تەبىندى بابالار كەشە،
جەڭىستىڭ تۋىن بەرمەگەن جەكپە-جەكتەردە.
قۋلارعا ەلدىڭ بىرلىگىن قۇلاتپاي قاپىل،
قايسى ءبىر جۇرتتان تۋا الدى شىراقتاي باتىر.
پارسىنىڭ سان مىڭ جاساعىن قاڭعىرتقان ەردىڭ،
ايلاسى اساۋ تولقىندى تۇزاقتايدى اقىر.
سالماعان شيىر بار ما ەكەن ساق پەن عۇن، تۇرىك،
تاباندا سانسىز جاۋ بولعان جاتتى ەل بۇلقىنىپ.
شۋ باتىر شۇرقان سالعان جۇرت سابىرى قالماي،
امىرگە باسىن ءيدى اقىر ابدەن تۇرشىگىپ.
ارعىماعى ايعا اتىلعان ارىستاندارىم،
الماي ءبىر قويماس ايقاستا الىسقان جاۋىن.
تەكتىلىك قوي دەپ تەبىرەنەم داريدىڭ باسىن،
تۇمارداي ايەل تولقىنعا توعىتقاندا مىڭ.
ەرلەردىڭ ءىسىن تاريح تەزىمەن ەكشەپ،
جەتتى بىزدەرگە زاماننىڭ جەلىمەن ەسكەك.
تەنتەكتىك ەتىپ السام دا تەبىرەنەم سوسىن،
تەگىنە تارتقان دەيتىن ءسوز تەگىن ەمەس دەپ.
ىبىراي ءدۇيسەنۇلى
ەسەنعاليعا حات
سەرىك بولعان كەشتە قوڭىر، تاڭدا دا اق،
قۇسقا جاقىن، ەمەس تاعى مالعا جات.
نار تۋرالى ءجيى-ءجيى جازاتىن،
نار تۇلعالى سارى قازاق.
ءبىر اقىن بار - ءۇش قۇشتايدان مەكەنى،
جەتەگىندە ولەڭ دەيتىن سەتەرى.
الماتىعا ول بارمايدى، نە قىلسىن،
الماتىعا سول سارى قازاق جەتەدى.
قۇشتاي، كوكسۋ كوكىرەگىنە كەڭ سيىپ،
جانارىندا جۇرەدى ىلعي دەرت ۇيىپ.
«قابا جالدى قارا قۇنان» سەكىلدى،
قارا تۇندە تۇرادى ءۇنسىز سەلتيىپ.
كۇلە جىلاپ، جىلاي ءجۇرىپ كۇلەدى،
ءارى تۇيىق، ءارى اشىق بۇل ءوزى.
ميلليونعا ۇقساسا دا ءتۇر-ءوڭى،
ءجۇز مىڭ قازاق جۇرەگىندەي جۇرەگى.
ەرجەتتى ول دا سىنباي، كورمەي كوپ ازاپ،
كەرەمەتتەي ءسۇيدىردى ونى و، عاجاپ.
ءمىرزاشولدى قيماي ءجۇرىپ اقىرى،
مىرزاشولدەن كوشىپ كەتكەن سو قازاق.
باتىپ بارا جاتقان تۇستا كۇن ءولىپ،
كۇنگە قاراپ كوكىرەگىنەن گۇل ءورىپ.
مۇلگيدى-اي كەپ، كوركەم تاۋىس سەكىلدى،
جىر قاناتىن كوككە جايىپ جىبەرىپ.
شەرتەتۇعىن تاۋ-وزەنگە سىرلارىن،
اعىپ وتەر جۇلدىز ەدى-اۋ بۇل دا ءبىر.
ۋا، ەس-اعا، كىرمەدى مە تۇسىڭە،
سەندەر جايلى جازىلاتىن جىرلارى،
سول بالانىڭ الىس ەلدە تۋعانى...
كەمپىرقوساق
قىزىل-جاسىل قويلار كورەم تۇسىمدە،
سەلك ويانام، سەكىلدەنىپ شەرلى قۇس.
اسپانداعى قازاقتاردىڭ ىشىندە،
اسا ءبىر باي كەمپىر بوپتى دەيدى-مىس.
جىلايدى اسپان، كوزدىڭ جاسىن كول قىلىپ،
سوندا كەمپىر، (ايتەۋ ءوزىم سەنەمىن)
جاڭبىر سايىن ەكى باسىن جەرگە ءىلىپ،
اسپان جاققا تارتادى ەكەن كوگەنىن.
تىنادى اسپان، تارقاتىپ بۇلت ايدارىن،
توپىراق ءيسى اڭقيدى كەپ جەردەن كىل.
ساۋماق بولىپ قىزىل-جاسىل قويلارىن،
كوگەنگە اكەپ قوساقتار-مىس سول كەمپىر...
بەۋ، دۇنيە-اي، نازىكتىكتى تالدادىم،
سۇيسىنەمىن سۇلۋلىققا تۇرىپ قاپ.
قىزىل-جاسىل قويدى كەمپىر ساۋعانىن،
جۇرەدى ەكەن جەردەگىلەر قىزىقتاپ...
زاڭعار تۇراربەكۇلى
بايعىز جىرى
ءتۇن پەردەسىن جامىلعاندا بار اۋماق،
اي سۇلۋى سىعالايدى قىراتتان .
ارشا وتىنىڭ كىل ساۋلەسى ماناۋراپ،
بايعۇز ءۇنى تالىپ جەتەر قۇلاققا.
قۇس جولىنا تەلمىرەمىن تەك ءۇنسىز،
اسپان ماعان سەزىلەدى تىم ىستىق.
سامال جەل جوق، اق قايىڭدار سىبىرسىز،
بۇل نەدەگەن قۇلازىعان تىنشتىق .
جالعىز قالام،
جالعىز داپتەر،
جاپ-جالعىز،
جازعانىنا باسىمدى ءيدىم تاعدىردىڭ.
مۇڭلى ءانىن قايتالار جاقپار- قۇز،
بايعۇزدىڭ.
قارا تۇندە قارا تاۋعا جەتتىم دە،
قۇشاعىنا سۇڭگىپ كەتتىم - تىنىشتىق.
بايعىز ءۇنىن جىرىما ارقاۋ ەتتىم دە،
بايعىز مۇڭىن الدىم بىردەن تۋىس قىپ.
سارى جاپىراق ساعىنشىم ءبۇر جاردى،
الاقىزىپ وتىرا الماي كەش قۇرىم.
ەشكىمنەن دە ەستىمەگەن جىرلاردى،
قارا تاۋدا قارا تۇننەن ەستىدىم.
مەن بەكىندىم جازارىمدى جازىپ بوپ،
جىرلارىمدى وقىتامىن بايعىزعا .
تۇرام سوسىن كوكتە تەمىرقازىق بوپ،
جۇرەگىمدى ءبولىپ بەرىپ بار قىزعا.
مۇسىركەمە مىلقاۋ ءتۇن دەپ جىرلاسام،
قاسىرەتىم
ەمەس مۇلدەم ەرمەك بۇل.
و، ادامدار، بايعىز جىرىن تىڭداساڭ،
ءشۇبالانبا، مەن دەپ ءبىل.
تەڭىز سۋرەتى
كوگىلدىر تەڭىز، كوگىلدىر ساعىم، نە ءتۇرلى،
كوركىنە كوزىم قاراعان سايىن قانبايدى.
بىرىنە-ءبىرى تىم ىنتىق جاندار سەكىلدى،
اق بۇيرا تولقىن جاعانى ءسۇيىپ وينايدى.
شاعالالاردا قۇشتارلىقپەنەن قارايدى،
شەكسىز دە ءتۇپسىز قۇدىرەتىنە باعىنام.
كۇن ارۋىنىڭ الەمگە نۇرى تارايدى،
كوتەرىلگەندە تىنىقتىڭ ارعى جاعىنان.
كۇن ارۋىنىڭ كەرەمەت شاعى شالقىعان،
ەرىنە باسىپ كوتەرىلگەندە ويانىپ.
تۇرادى سوسىن ماگمالارداي بالقىعان،
كوگىلدىر تەڭىز قىپ-قىزىل قانعا بويالىپ.
سيپايدى سامال جاعىمپازدانىپ قاراداي،
تەڭىزدىڭ كوركەم سالالاپ بۇيرا شاشتارىن.
داۋىل تۇرعاندا دولدانار تەنتەك بالاداي،
جارتاسقا ۇرىپ باستارىن.
مولدىرلىكپەنەن قارسى العان كۇلىپ سان ايدى،
بەۋ، تەڭىز، سەنى اڭسايمىن، ءار كۇن ساعىنام.
كۇن ارۋىنىڭ الەمگە نۇرى تارايدى،
كوتەرىلگەندە تىنىقتىڭ ارعى جاعىنان.
قۇسمان قۇماشۇلى
قۇم جىرى
كۇن ءسۇيىپ جاتقان قۇمداققا،
جوعالعان ءمولدىر مونشاقپىن.
جاڭبىردىڭ ءنىلىن ارداقتاپ،
جاسىل ءتۇس كورسەم مۇڭ شاقتىم.
جىڭعىلدىڭ ءتۇبى جىلانشىق،
جىلىستاپ اققان جىرىمداي.
ءسۇتسىز قۇدىقتان قۇم ارشىپ،
سۋات قىلسام با سۋىنباي؟!
الاپات اۋىر كۇنىمنىڭ،
سەرىگى بولعان سەكسەۋىل.
تۇبىڭنەن سەندە جۇلىندىڭ،
قۇبا-قۇپ وعان ەكسە گۇل.
قاڭباق كوشەدى مۇڭدانا،
قونىسى بولعان قۇبا ءدۇز.
ۇشاتىن جەرىن سۇراما،
قوناتىن جەرىن سۇراڭىز...
ونىڭ جانى
و، اسىل ءتۇن، عاسىر ءتۇن،
دانالاردىڭ پاراقتاتقان داپتەرىن،
ونىڭ جانى تابيعاتتاي اسىل-تىن،
اي ساۋلەسى سياقتى ەدى اق كەرىم.
ەستىپ جاتىپ قارسى الامىن ءار تاڭدى،
عۇلاما ءتۇن اۋداراتىن حامسانى.
سونسوڭ ءوزىم سۇيگەن سول ءبىر قالقانى،
جىرلايمىن كەپ تامسانىپ.
بۇلك ەتپەيدى سايتاندارى ساي قالا،
ءتۇن قۇستارى تۇر جىرلاپ.
كۇزدىڭ سوڭعى جاپىراعى جاي عانا،
ءار نەمەنى ايتىپ جاتىر بىلدىرلاپ.
سارى جامباس بوپ ازەر جەتەر اق تاڭعا،
قانداي ۇزاق عاسىر-ءتۇن.
قازاق قىزى-اي تاتيتۇعىن ماقتانعا،
ونىڭ جانى تابيعاتتاي اسىل-تىن.
ادىلەت احمەتۇلى
ءداۋىر وسى
تاعى كەلدى ماعىناسىز مينۋتتار،
سىبدىرى جوق تاسقاراڭعى كوردەي ءتۇن.
ادىمىڭدى اشتىرمايدى قۇي- باتپاق،
ءولدىم - تالدىم دەيسىڭ، بىراق ولمەيسىڭ!؟
تاعى كەلدى ماعىناسىز ساعاتتار،
ۇرەيلى ىستەر كورىپ شىقتىڭ تۇسىڭدە.
ءبىر جالعىزدىق جۇرەگىڭدى ازاپتار،
وتىرساڭ دا توپتى جۇرتتىڭ ىشىندە.
جەتتى وسىلاي ماعىناسىز كۇن- ايلار،
جۇزىڭە شىن كۇلكى تابى تۇسپەيتىن،
توڭىرەكتەپ سۋىق، سۇرى سۇم ايلا،
كەڭ وتىرىپ، تاماعىڭدى ىشپەيتىن.
كۇلىمسىرەۋ اينالدى ۇلكەن فورماعا،
اينالاڭدى باجايلاساڭ وتىرىپ.
مۇنداعى جۇرت جىميادى زورلانا،
ءبىر- بىرىمەن سيلاسادى وتىرىك.
ءوز ىسىڭمەن بولساڭ ەگەر ءۇن قاتپاي،
وندا ءبىتتىڭ، بۇل ورتاعا جاقپايسىڭ.
امالسىزدان ءتىل - جاعىڭدى قۇرعاتپاي،
زورلاناسىڭ، جىمياسىڭ، ماقتايسىڭ....
ءداۋىر وسى...
بولتىرىگىنەن بولىنگەن...
بولتىرىگىنەن بولىنگەن...
ەستىپ پە ەدىڭ ەركە قۇل،
ەسىڭدى جيشى، قاي ۋاقىت؟
بورىلەر جورتقان ولكە بۇل،
بولتىرىكتەرىن ويناتىپ.
بۇل زامان دەگەن قاي زامان،
بوكتەردەن بارىس كورىنگەن؟
بەتكەيدە اڭ - قۇس جايراعان،
ءبورى مەن ءبورى بولىنگەن...؟؟
كەزەڭدەر كۇنگەي ـ تەرىسكەي،
كەتىلدى قالاي كەلتە ءومىر؟
كۇشىك پەن ەنە كەزىكپەي،
كەدەرگى بولدى- اۋ تور تەمىر!
كوزىڭدى اششى بولتىرىك،
كەگىڭدى قايتار ولەكشىن.
كەڭ ساحارادا جەلپىنىپ،
كەمسەڭدەر كۇنگە نە جەتسىن!!!
كۇلىمدەي توگىپ كۇن نۇرىن،
كوك ءتاڭىر ەندى جولىقتىر.
كورىپ ءجۇر ولار ءبىر -ءبىرىن،
كولدەنەڭ ءبىر تور ءبولىپ تۇر...
كوزدەلىپ وعان كوك ساداق،
كورىندى ءبارى قاس بولىپ.
كۇن باتىس جاققا كوپ قاراپ،
كوزىنە تۇردى جاس تولىپ.
كوگىندە مىناۋ ءومىردىڭ،
كەتپەسىن كەرى كەي جولدار.
كەسەپات بولعان تەمىردىڭ،
كەتىگى قايدا، ەي، كوكجال...؟
كورىنسە ەگەر ءبىر كەتىك،
كەڭ قارعىپ ودان ءوت بەرى.
كوك بەلدە جىلاپ جۇزدەسىپ،
كۇشىگىڭدى ەمىز، كوكبورى!!!
ولەكشىن انا جول باستا،
تۇرسا دا ماۋقىڭ باسىلماي.
جەتىڭدەر تەزدەن سول جاققا،
ساحاراڭ كۇتىپ جاتىر باي...
سەندەرگە شاتتىق كۇن تۋات،
ايتەۋىر كەش پە، ەرتە مە؟
قوڭىر بەلدەردە قىڭسىلاپ،
دالاڭا ەركىن ەركەلە،
دالاڭا ەركىن ەركەلە!!!
قامەت نۇربازارۇلى
بيبولعا
(اياۋلى اقىن دوسىم، ومىردەن 21 جاسىندا اتتانعان مارقۇم بيبول جۇماعاليۇلىنا)
ءومىردىڭ جەلى توسىن ايداعان،
كەتتى عوي الىس جاققا الىپ
ولەدى كۇندەر وسىلاي عانا،
ساعىنىشىما تاپتالىپ
سەرىك بولمادى اقىلعا سەنىم،
قايعىنى قولدان جاسادىق
زيراتىڭ ءۇنسىز جاتىر ما سەنىڭ...
ولەڭىڭ تاسقا قاشالىپ.
جەكە كۇندەردىڭ جەتىم ءۇنى عوي،
ىڭىرسىپ مەنىڭ سالعانىم.
سەن بولىپ كەتكەن سەكىلدىمىن مەن،
سەرى بوپ وتكەن ارداعىم.
سەبەپسىز عانا سەن كەتىپ قالدىڭ،
ساعىنشتاعى حال قيىن.
جىرىڭا سەنىڭ شولدەدىك تاعى،
جيىرما ۇشكە شىقتىڭ ءدال بيىل.
كوڭىلدە قايناپ جاتادى ىلعي،
سەن جازار جىرلار، سەندىك وي.
باتقانمەن كۇندەر باستارىن شۇلعي،
الماتى ءۇنسىز دەيدى عوي...
ءومىردىڭ جەلى توسىن ايداعان،
كەتتى عوي الىس جاققا الىپ.
ولەدى كۇندەر وسىلاي عانا،
ساعىنىشىما تاپتالىپ
كەشە ءبىز ۇلى قورعانعا شىقتىق......
كەتىك تام،
قاشانعى؟
قايداعى؟
قورىققان ، قورقىتقان...
ناشاردىڭ
ايعاعى...
تابانعا تاپتادىم
تىڭدايمىن،
جەل گۋلەپ...
وسى ما ماقتانىڭ.......
بىرەۋلەر شۋلايدى
- ءولدىم دەپ.
تۇنەك تام،
قان جاپقان،
تىسى اپپاق.
سۋرەتكە ال
ارۋاقتى.
قۇشاقتاپ...
«مەنىڭ ەلىم»
وتى بار
شىڭدا وسى
ەڭىرەدىم....
ويىمدا وتىرار
سۇلباسى..
وتىردىم.
شايتان مۇڭ
يەكتەپ.
كوپىردىم:
«بابامنىڭ ايقايىن
سۇيەم تەك...»
سەرت-ولەڭ
ازعىرما،
ىشپەيمىن، مەن بۇگىن.
قورعاننىڭ بەتىنە
جاسىممەن جازدىم دا
بابامنىڭ ەرلىگىن.........
قان...
كەك جىرى.
قولتاڭبا..
"اباي-اقپارات"
