قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسى

توراعاسىنىڭ ورىنباسارى

گۇلميرا يسيمباەۆاعا

جانە

ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ، قانات مۋسين، مەيرام

پىشەمباەۆ، باقىتبەك سماعۇل، دارحان مىڭباي

قاتارلى دەپۋتاتتارعا!

قۇرمەتتى گۇلميرا يستايبەكقىزى!

«بوسقىنداردىڭ جاعدايى تۋرالى» كونۆەنتسيا (جەنەۆا، 28 شىلدە 1951 ج.) «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بوسقىنداردىڭ مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسياعا جانە بوسقىنداردىڭ مارتەبەسىنە قاتىستى حاتتاماعا قوسىلۋى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1998 جىلعى 15 جەلتوقسانداعى N317-I زاڭىمەن راتيفيكاتسيالاپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى وزىنە حالىقارالىق مىندەتتەمەلەر العانىن ءسىز وتە جاقسى بىلەسىز.

قۇدايعا شۇكىر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى وسى مىندەتتەمەسىن اتقارىپ، ءوزىن  گۋمانيست مەملەكەت رەتىندە كورسەتىپ كەلەدى. قازىرگە دەيىن ەلىمىزدە 523 بوسقىن تىركەلگەن. ونىڭ 509-ى اۋعانستاننان كەلگەن ەكەن.

سوڭعى جىلدارى شىعىستاعى كورشىمىز قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىندا ازشىلىق ۇلتتارعا جۇرگىزىلگەن ادام توزگىسىز ساياسي قىسىمداردىڭ سالدارىنان وندا تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ دا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا مەملەكەتتىك شەكارانى كەسىپ وتۋگە ءماجبۇر بولعانىن جاقسى بىلەسىزدەر.

قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ قىرىقتان استام مەملەكەتىندە بەس-التى ميلليون قانداسىمىز جاسايدى. قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلىپ تۇرعان اۋمالى-توكپەلى زاماندا، قۇداي ونىڭ بەتىن ارى قىلسىن، ەتنيكالىق قازاقتارعا قاتىستى مۇنداي جاعدايلاردىڭ بۇدان بىلاي دا جالعاسۋى، ءتىپتى كوبەيە ءتۇسۋى بەك مۇمكىن. قىسقاسى، بوسقىن قازاق كوبەيمەسە، ازايماسى انىق. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا ايتقان «قايدا جۇرسە دە قازاقتىڭ تاريحي وتانى بىرەۋ عانا، ول – قازاقستان. اتامەكەنىمىز جالعىز، ول - ءبىر ۋىس توپىراعىنا دەيىن قاسيەتتى ءبىزدىڭ ۇلى دالا - قازاق ەلىمىز!» دەگەن ءسوزىن ەسكە الساق، قيىر جايلاپ، شەت قونىپ جۇرگەن قازاقتىڭ قازاقستاننان باسقا پانالايتىن جەرى جوق!

قىتاي قىسىمىنان قاشىپ كەلىپ، پانا سۇراعان بەس بىردەي قانداسىمىزدىڭ جاعدايىنان بۇگىندە بۇكىل دۇنيەجۇزى حابار تاۋىپ، ولاردىڭ قازاقستاندا «بوسقىن» مارتەبەسىن الىپ، كەلگەن ەلىنە كەرى قايتارىلماۋىنا تىلەك ءبىلدىردى.

سونىڭ ءبىرىنشىسى – سايراگۇل ساۋىتباي.

كۇيەۋى، بالالارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى ەكەن. جازاسىن شارتتى تۇردە وتەگەن سوڭ، وتباسىمەن شۆەتسياعا قونىس اۋدارىپ كەتتى;

ەكىنشىسى – قايشا اقان.

جاركەنت قالاسى، پانفيلوۆ اۋداندىق سوتى وعان «قىلمىستىق كودەكستىڭ» 392-بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 23 جەلتوقسان كۇنى التى اي شارتتى جازاعا كەسىپ، جازاسىن قازاقستاندا وتەۋگە بۇيىردى;

ءۇشىنشىسى جانە ءتورتىنشىسى – مۇراگەر ءالىمۇلى مەن قاستەر مۇساقان.

بۇل ەكى جىگىتكە دە «قىلمىستىق كودەكستىڭ» 392-بابى بويىنشا ءىس قوزعالىپ، تەرگەۋ جۇمىسى اياقتالىپ، ءىسى سوتقا ءوتۋ الدىندا تۇر. قازىر وسكەمەن قالاسىندا قاماقتا وتىر. ەكەۋىنىڭ دە جاقىن تۋىسى جانە تۋىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى ەكەنى ايتىلۋدا;

بەسىنشىسى –  باعاشار مالىكۇلى.

ونىڭ دا ايەلى مەن ءۇش بالاسى قازاقستان ازاماتى. جاقىندا ۇقك باعاشار مالىكۇلىنىڭ ۇستىنەن 23 قاراشادا قوزعالعان قىلمىستىق ءىستىڭ قىسقارعانىن حابارلادى.

وكىنىشكە وراي، ەلىمىز «بوسقىنداردىڭ جاعدايى تۋرالى» كونۆەنتسيانى (جەنەۆا، 28 شىلدە 1951 ج.) راتيفيكاتسيالاپ، وزىنە حالىقارالىق مىندەتتەمەلەر الا تۇرا، وسى ازاماتتاردىڭ بىردە-بىرەۋىنە «بوسقىن» مارتەبەسىن بەرگەن جوق! اۋعاندارعا بەرىلگەن مارتەبە ءوز قانداستارىمىزعا بۇيىرماي تۇر...

دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن وسىنداي ماسەلەنى وڭتايلى شەشۋ ءۇشىن پارلامەنت دەپۋتاتتارى قاتىستى زاڭنامالارعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋ ەنگىزۋگە باستاما كوتەرە مە دەسەك، ءۇنسىز وتىر.

ەسەسىنە، مۇراگەر ءالىمۇلى مەن قاستەر مۇساقانعا بايلانىستى، دەپۋتات قانات مۋسين «زاڭ بويىنشا، شەكارانى زاڭسىز وتكەندەر قايتارىلۋى كەرەك!» دەپ سالدى.

ءسىز باسقارىپ وتىرعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ 2019 جىلعى 09 جەلتوقساندا «ازاتتىق» راديوسىنىڭ جۋرناليسىنە بەرگەن وسىنداي وعاش پىكىرلەرى حالىقتىڭ قاتتى نارازىلىعىن تۋعىزدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنىڭ 77-بابىنىڭ 1-تارماعىندا «سۋديا سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ كەزىندە تاۋەلسىز جانە كونستيتۋتسيا مەن زاڭعا عانا باعىنادى» دەپ جازىلعان. ال، 2-تارماعىندا «سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى سوتتىڭ قىزمەتىنە قانداي دا بولسىن ارالاسۋعا جول بەرىلمەيدى، جانە ول زاڭ بويىنشا جاۋاپكەرشىلىككە اكەپ سوعادى» دەپ كورسەتىلگەن.

دەمەك، ءىس قوزعالىپ، تەرگەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ جاتقان ادامدارعا بايلانىستى ەشكىمنىڭ ۇكىم ايتۋ قۇقىعى جوق!

جۇرت قازاق دەپۋتاتتارىنىڭ ءوزى شىعارعان زاڭ تۇرماق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىن دۇرىس بىلمەيتىنىن ايتىپ، شۋلاپ كەتتى.

ودان دا وكىنىشتىسى، وسى مالىمدەمەلەردى ەستىپ، اشۋعا بۋلىققان جاستار اقش-تا ەلباسىمىزدىڭ سۋرەتىن جىرتۋعا دەيىن بارىپتى...

ءسويتىپ، قازاق دەپۋتاتتارى ەلىمىزدىڭ بەدەلىنە وراسان زور شىركەۋ كەلتىردى!

قۇرمەتتى گۇلميرا يستايبەكقىزى!

«بوسقىندار تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2009 جىلعى 4 جەلتوقسانداعى N216-IV زاڭىنىڭ 3-بابىنىڭ  2-تارماعىندا «ەگەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى راتيفيكاتسيالاعان حالىقارالىق شارتتا وسى زاڭدا كوزدەلگەندەگىدەن وزگەشە ەرەجەلەر بەلگىلەنسە، وندا حالىقارالىق شارتتىڭ ەرەجەلەرى قولدانىلادى» دەپ جازىلعان.

دەمەك، دەپۋتاتتار مەڭزەپ وتىرعان ەكى مەملەكەت اراسىنداعى كەلىسىمدەردەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى راتيفيكاتسيالاعان حالىقارالىق شارتتار جوعارى تۇرادى.

ءبىر ەمەس، بەس بىردەي ەتنيكالىق قازاق شەكارانى بۇزىپ قاشىپ كەلدى. بولار ءىس بولدى. ەندى ولاردى كەلگەن ەلىنە كەرى قايتارۋ – جەرگىلىكتى حالىقتىڭ عانا ەمەس، حالىقارالىق قۇقىققورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ دا، الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ دا نارازىلىعىن تۋدىرعالى تۇر. تۋدىرىپ تا جاتىر...

ونىڭ ۇستىنە، جوعارىدا ايتىلعانداي، ولاردىڭ كوبىنىڭ تۋىستارى مەن جاقىن تۋىستارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى ەكەن.

وسى جانە باسقا دا جاعدايلاردى ەسكەرە وتىرىپ، مەن اۋىت مۇقيبەك قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى رەتىندە سىزدەن «بوسقىندار تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2009 جىلعى 4 جەلتوقسانداعى N 216-IV زاڭىنىڭ 11-باپتىڭ 2-بولىگىنە  «وسى زاڭنىڭ 1-بابىنىڭ 1) تارماقشاسىندا كوزدەلگەن ءمان-جايلار بولعان جاعدايدا، ەگەر پانا ىزدەگەن ادامنىڭ تۋىستارىنىڭ جانە (نەمەسە) جاقىن تۋىستارىنىڭ بىرەۋى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولسا، بوسقىن دەپ تانىلۋى مۇمكىن» دەگەن تولىقتىرۋ ەنگىزۋدى ۇسىنامىن.

ءدال قازىر ماجىلىستە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى جانە كوش-قون ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قر زاڭ جوباسى تالقىلانىپ جاتىر.

بوسقىن قازاققا بولىسامىز دەسەك، وسىدان ارتىق شارا جوق دەپ ويلايمىن!

سىزدەن وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، وسى حاتتا اتى اتالعان ارىپتەستەرىڭىزبەن بىرلەسە وتىرىپ، اتالعان نورمانى زاڭداستىرۋعا ىقپال ەتۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن.

اۋىت مۇقيبەك، 

قر پرەزيدەنتى جانىنداعى

ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى.

Abai.kz