سوڭعى كۇندەرى وتە اكتۋالدى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى.

ەكونوميكامىزعا سوققى بولىپ ءتيىپ وتىرعان سالدارلاردىڭ ءبىرىنشىسى، مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى. باعانىڭ تومەندەۋى مۇنايعا دەگەن ۇسىنىستىڭ كوبەيۋىنە، ياعني كەرەكتى دەڭگەيدەن مۇنايدىڭ كوپ شىعارىلۋىندا بولىپ وتىر.
⠀
ەكىنشىدەن ۇلكەن پروبلەماعا اينالعان “كوروناۆيرۋس” الەمدى شارپىپ جاتقاندىقتان، مەملەكەتتەر اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق ازايىم جانە ءوندىرىستىڭ توقتاۋىنا الىپ كەلىپ وتىر. نە سەبەپتى ەلىمىزدىڭ قارجى ۇيىمدارى دابىل قاعۋدا؟ تەڭگەنىڭ دوللارعا قاتىناسى 400 تەڭگەگە جۋىقتايتىنداي نە بولدى؟! دوللار باعامىنىڭ كوتەرىلۋى ءبىز ءۇشىن تانىسىق ەمەس، الايدا تەڭگەمىزدىڭ السىزدىگىنىڭ ءوزىنىن سەبەپتەرى بار.
⠀
ءبىرىنشىسى، ەلىمىزدە ءوندىرىستىڭ ءارتاراپتانباۋى، شيكىزات وندىرىسىنە دەن قويۋىمىز بولىپ تابىلادى. ەلىمىزدە پوتەنتسيالدى ەكونوميكامىزدى دامىتاتىن سالالار بولساداعى، شيكىزات وندىرۋگە جانە وندىرە بەرۋىمىز قىسقا مەرزىمدە عانا پايدالى.
⠀
ەكىنشىدەن، سىرتتان كەلەتىن زاتتاردى تۇتىنۋدا ساۋدا-ساتتىقتى دوللارمەن جاسايمىز. جوعارىدا ايتىپ كەتكەندەي، الەمدىك دەڭگەيدە ساۋدا جاعدايى ءماز ەمەس بولعاندىقتان، ول بىزگە تىكەلەي اسەر ەتەدى. ساۋدا جاساۋ ءۇشىن دوللاردى كوبىرەك ساتىپ الۋعا ءماجبۇر بولامىز. بۇل دەگەنىمىز، قور نارىعىنىڭ جۇمىس جاساۋى بويىنشا، ساعان كەرەكتى بولاتىن دوللارىڭدى نارىق كورسە، سەنىڭ قالايدا ساتىپ الاتىنىڭدى ءبىلىپ باعانى كوتەرەدى. بۇل جەردە سۇرانىس-ۇسىنىس زاڭى ورىندالادى.
⠀
مۇنىڭ اسەرى نەگە الىپ كەلۋى مۇمكىن؟!
تەڭگەمىزدىڭ ودان ءارى قۇنسىزدانۋىنا، ەلدە ينفلياتسيانىڭ جوعارىلاۋىنا الىپ كەلەدى. تيىسىنشە، ينفلياتسيانى جوعارىلاۋى حالىقتىڭ بايلىعىنا (wealth) نەگاتيۆتى اسەر ەتەدى.
⠀
بۇگىنگى كۇندە ۇلتتىق بانك تاراپىنان وكتەمدىك ساياساتى ورىندالىپ، تەڭگەنى نىعايتۋعا جۇمىس جاساپ جاتىر. نىعايتۋ ءۇشىن ۇلتتىق قورداعى اقشانى شىعارىپ، بازالىق مولشەرلەمەنى كوتەردى. ەكى جاعدايدا، قۋاناتىن نارسە ەمەس، ۇلتتىق قورداعى اقشا ءبىزدىڭ كەلەشەك ۇرپاعىمىزعا ارنالسا، ەكىنشىسى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ نەسيە بەرۋىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى.

جالعاسبەك اقبولاتتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz