«ولسەم ورنىم قارا جەر...»
حالقىنىڭ بولاشاعىنا كۇمانمەن قاراپ، قايعىعا بەرىلگەن مۇڭدى ابايعا 1891 جىلى جاقسى كورەتىن ءىنىسى وسپاننىڭ قايتىس بولۋى ۇلكەن قايعى اكەلەدى.
كەشەگى وسپان اعاسى،
كىسىنىڭ مالىن جەمەپتى.
مال سۇراعان كىسىگە
جوق، قايتەمىن دەمەپتى.
ادالدىق ءۇشىن الىسىپ،
جەگىشكە اقى تولەتتى،- دەپ باستالاتىن بۇل جوقتاۋ ولەڭدەر ابايدىڭ جەكە باسىنىڭ ۇيىشىلىك قايعىسى سەكىلدى كورىنسە دە، قازاق پوەزياسىندا كوپ كەزدەسەتىن كوڭىل شەرى، مۇڭدى جوقتاۋ سارىندارىندا جازىلىپ، اباي اقىندىعىنىڭ وزگەشە ۇلگىسى، بۇرىن شىقپاعان شەبەرلىك شىڭى ىسپەتتى. وسپاندى جوقتاعان اباي ولەڭدەرى، ەسكى جوقتاۋ سارىنىندا جازىلسا دا ارامىزدا جوق سول قايتىس بولعان جاننىڭ ومىردە قانداي ادام بولعانى، ولەڭنىڭ تۇتاس بولمىسىندا جاقسى اڭعارىلادى. جانى كۇيزەلىپ، ءىنىسىن جوقتاعان، جانى جارالى اعا «باي ەدىڭ»، «باعلان ەدىڭ» دەپ ەمەس، «ادام ەدىڭ»، «ادامدىق قادىرىڭ باسقادان بولەك ەدى» دەپ جوقتايدى.
جايناعان تۋىڭ جىعىلماي،
جاسقانىپ جاۋدان تىعىلماي.
...جالىن جۇرەك سۋىنباي،
جان بىتكەننەن تۇڭىلمەي،
جاعالاي جايلاۋ داۋلەتىڭ،
جاسىل ءشوبى قۋراماي.
...جان بىتكەنگە جالىنباي،
جاقسى ءولىپسىڭ ياپىر-اي!- دەيدى ۇلى اباي، جاقسى ىنىسىنە ارناعان الليتراتسيالىق جولعا قۇرىلعان جوقتاۋىندا.
ءولىم – بۇل فيلوسوفيالىق ۇعىم.
«ءسابيدىڭ ومىرگە اتتاعان العاشقى قادامى، ولىمگە اتتاعان العاشقى قادامى» - دەيدى ۇلى فيردوۋسي. ءولىمنىڭ جولىندا جاس ءسابيدى دە اياپ وتىرماعان سەكىلدى.
«ءومىر – ماڭگىلىك ۇيقى الدىنداعى كەشكى سەرۋەن» - دەگەن گەتە، ءولىمنىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەمەسە دە، فيردوۋسي ويىن قۋاتتاپ تۇرعانداي.
مەنى دە ءولىم الديلە،
الديلە، ءولىم الديلە،- دەگەن ماعجان شە؟ ءولىمدى ساعىنىپ وتىرعان سەكىلدى. تۇسىنىكسىز. «ءولىم باردا قورلىق جوق» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوزدى ايتقان حالىق اراسىنان شىققان اباي:
جايناعان تۋىڭ جىعىلماي،
جاقسى ءولىپسىڭ ياپىر-اي!- دەپ جازعان ۋاقىتتا، ءولىمدى ويلاي باستاعانى اقيقات!
الدە، ول دا ۇلى اقىن ىنىسىندەي ءولىمدى ساعىنا باستادى ما ەكەن؟ قالاي بولعاندا دا، ۇلى وي الىپتارى – دانىشپانداردىڭ، ءبىز فيلوسوفيالىق كاتەگوريا دەپ جۇرگەن ولىمگە ءوز كوزقاراستارى بولعانى انىق!
ولسە ولەر تابيعات، ادام ولمەس،
ول بىراق قايتىپ كەلىپ، ويناپ كۇلمەس.
«مەنى» مەن «مەنىكىنىڭ» ايىرىلعانىن،
«ءولدى» دەپ ات قويىپتى وڭكەي بىلمەس،- دەگەن ابايدىڭ ءولىم تۋرالى ويى باسقالارعا ۇقسايدى دەپ ايتىپ كورىڭىزشى. اقىن ۇعىمىندا «مەنى» مەن «مەنىكى» بۇل – جان مەن ءتان. جان مەن ءتاننىڭ ەكىگە ايىرىلۋى، ابايدىڭ پىكىرىنشە، ول – ءولىم ەمەس.
كوپ ادام دۇنيەگە بوي الدىرعان،
بوي الدىرىپ، اياعىن كوپ شالدىرعان.
ءولدى دەۋگە سيا ما، ويلاڭدارشى
ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان،- دەگەن اباي، «ولمەيتىن ءسوز» ياعني وشپەيتىن ءسوز، ۇمىتىلمايتىن وي ەڭبەگىن، ونەر مۇراسىن قالدىرعان ادام ماڭگى جاسايدى دەيدى. قالاي كەلىسپەيسىڭ. ۇزاققا بارماي-اق قوي، ۇلى اباي سوزدەرى ءار قازاقتىڭ، ۇلتىنا قاراماي ءاربىر ادامنىڭ جۇرەگىندە جازۋلى ەمەس پە؟
وسى ابايدى، بولماسا ادامزات تاريحىندا وشپەس ءسوز قالدىرعان ۇلى دانىشپان وي يەلەرىن قالاي ءولدى دەيمىز؟!
اباي پوەزياسى – وقىرمانىن ويعا شاقىراتىن فيلوسوفيالىق پوەزيا. ونى جەڭىل كوزبەن، ءجۇردىم-باردىم وقي المايسىڭ.
1895 جىلى ابايعا وسپان ولىمىنەن دە اۋىر تاعى دا ءبىر قايعى جابىسادى. ول – ءوزىنىڭ ۇلكەن ءۇمىتى، ورىسشا كوپ وقىپ، ويداعىداي تاربيە مەن ءبىلىم العان ءابدىراحمان دەگەن بالاسىنىڭ قازاسى. ءابدىراحمان اۋىرعان 1894-1895 جىلداردا كوپ قايعى نالا شەككەن اباي، وعان كوپتەگەن ولەڭدەر ارنايدى.
يا، قۇداي بەرە گور،
تىلەگەن تىلەكتى.
قورقىتپاي ورنىقتىر
شوشىنعان جۇرەكتى،- دەگەن قامقور اكە، اقىن اباي ناۋقاس ۇلىنىڭ اماندىعىن زار تىلەكپەن قۇدايدان ءمىناجات ەتىپ سۇرايدى.
كەيىن ءابدىراحمان قايتىس بولعاندا، اباي:
جاڭا جىلدىڭ باسشىسى – ول،
مەن ەسكىنىڭ ارتى ەدىم.
ارمان دەگەن اششى سول،
سۇيەككە ءتيدى، قارت ەدىم.
قايعى بولدى كۇيگەندەي،
ول قۋاتىم ەدى راس.
كوزگە قامشى تيگەندەي
شىر اينالدى ارتقى جاس،- دەپ جازادى.
ۇزاق وقىپ، مول ءبىلىم الىپ، ەندى ەلىنە جەمىسىن بەرەر كەزدەگى ءابدىراحمان ءولىمى بۇل كەزدە ۇلت ۇستازىنا اينالعان حاكىم - اكەگە دە، كەيىنگى جاستارعا دا قاتتى باتادى.
تىرشىلىگى ءتورت تۇلىك مالمەن تىكەلەي بايلانىستى قازاق حالقى كيەسى مەن وبالىنان قورقىپ، مالدى كوزگە ۇرمايدى. كەيدە ءبىر وقىستان كوزىنە قامشى تيگەن مال، اينالا دۇنيەنى سەزۋدەن قالىپ، ءبىر ورنىندا شىر اينالادى.
«جىل باسى»، ەندىگى جاس قاۋىمنىڭ باسشىسى ءابدىراحماننىڭ قازاسى سوڭىنان ەرگەن جاستارعا تاعدىر سوققىسىنداي قاتتى باتقان قايعىلى كۇيدى، كوزىنە قامشى ءتيىپ، ەسەڭگىرەپ، ەسىنەن ايىرىلعان تۇلىككە تەڭەگەن اقىن «كوزگە قامشى تيگەندەي، شىر اينالدى ارتقى جاس»، - دەپ سۋرەتتەيدى. ارتقى جاس ءبىر ورىندا شىر اينالادى. ويتكەنى جول نۇسقار ەشكىم جوق. وي مەن سەزىم تۇتاسىپ كەلىپ، سۋرەت سارالانىپ تۇر. ءاربىر قازاققا تۇسىنىكتى، تايعا تاڭبا باسقانداي ايقىن، ۇلتتىق بوياۋعا تولى ناقىشتى سۋرەت. وسى ەكى شۋماقتان-اق «ەسكىنىڭ سوڭى» اباي مەن «جاڭا جىلدىڭ باسشىسى» ءابدىراحماننىڭ سوزبەن سالىنعان وبرازى كوزگە ايقىن كورىنىپ، ولاردىڭ كىم بولعانىن ءبىز انىق ۇعامىز.
اباي «جاڭا جىلدىڭ باسى»،-دەپ تەك قانا بالاسى ءابدىراحماندى عانا ەمەس، سول زاماندا ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان، جاڭا تولقىن، جاقسى لەپ، جان-جاقتى ءبىلىم يەلەرى، ۇلتىن جان-تانىمەن، شىن جۇرەگىمەن سۇيگەن، حالقىن بوداندىقتان قۇتقارىپ، تاۋەلسىز مەملەكەت ەتۋدى ارمانداعان، سول جولعا ءومىرىن ارناپ، باسىن بايگەگە تىككەن، شىن مانىندەگى ۇلت زيالىلىلارى، جاڭا جىلدىڭ العاشقى قارلىعاشتارى، ءابدىراحماننىڭ زامانداستارى ءاليحان بوكەيحاندى، احمەت بايتۇرسىنۇلىن، جاقىپ ايتباەۆ، حالەل جانە جيھانشا دوسمۇحامەدوۆتەردى، سانجار اسفەندياروۆ، مۇحاممەدجان تىنىشباەۆ سەكىلدى الاش ارداقتىلارىن ايتىپ وتىرعانداي.
بولاشاعىنان ۇلكەن ءۇمىت كۇتتىرەتىن وسىنداي جاڭا لەپ، قۋاتتى تولقىننىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىن ءبىلىپ، كورەگەن اقىن اباي ولاردى «جىل باسى»، «جاڭا ءتول»، -دەپ اتاعان سەكىلدى. اقىن ءۇمىتى الدامادى...
ەگەر ابايدىڭ وقىمىستى ۇلى ءابدىراحمان مەزگىلىنەن ەرتە قايتىس بولماعاندا، ءسوز جوق، ءوز زامانداستارى، الاش ارداقتىلارىمەن بىرگە ۇلت بولاشاعى، ەل يگىلىگى ءۇشىن حالقىنا ادال قىزمەت ەتكەن بولار ەدى، - دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، جاقسى ءۇمىتتى حالقىمىزدىڭ بولاشاعى جاستاردان كۇتكەن اقىن ارمانى الدامايدى.
حالقىنىڭ بولاشاعىن ويلاپ، حالىق مۇڭىن مۇڭداعان، تاربيەشى-ۇستاز، اقىن ابايعا ءوزىنىڭ جاقسى كورەتىن ءىنىسى وسپاننان، كوپ ءۇمىت كۇتكەن وقىمىستى بالاسى ءابدىراحماننان ايرىلۋ وڭايعا سوقپايدى.
جايناعان تۋىڭ جىعىلماي،
جاقسى ءولىپسىڭ ياپىر-اي،- دەپ، ءىنىسىن جوقتاعان اقىن، ءومىردىڭ ورىنە جەتىپ، ونىڭ ارتتا قالعان قيىر جولدارىنا مۇڭدانا كوز سالىپ، ماڭگىلىك-عۇمىر ءولىمدى ويلاي باستايدى. ءومىرىنىڭ وسى تۇسىندا اقىن قازاق پوەزياسىندا ماڭگى ولمەيتىن «ولسەم ورنىم قارا جەر»،- ولەڭىن جازادى.
“ولسەم ورنىم قارا جەر” ولەڭى – ابايدىڭ زامانى مەن ومىرىنەن مول ماعلۇمات بەرىپ قانا قويمايدى، ول – سونىمەن قاتار اباي ءومىرىن زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن جول نۇسقار - باعدارشام. بۇل جىر ءولىم جايلى تولعانادى. جىردا اقىن كەلەشەكپەن، كەلەشەك ۇرپاقپەن تىلدەسىپ، بار ءومىرىن، شەرلى سىرىن سولارعا ايتىپ وتىرعانداي. ومىردەن ابدەن قاجىعان اقىن، ەشكىمگە شاعىنبايدى. بولاشاق وقۋشىسىمەن ءجاي سىرلاسىپ وتىرعانداي. اقىن وقۋشىعا ءوزى تۋرالى، زامانى، حالقى تۋرالى يمانداي شىنىن ايتادى.
ولسەم ورنىم – قارا جەر سىز بولماي ما،
وتكىر ءتىل – ءبىر ۇيالشاق قىز بولماي ما.
ماحاببات، عازاۋاتپەن مايدانداسقان،
قايران مەنىڭ جۇرەگىم مۇز بولماي ما!
امالسىز تاعدىر ءبىر كۇن كەز بولماي ما،
بىرەۋگە جاي، بىرەۋگە تەز بولماي ما.
اساۋ جۇرەك اياعىن شالىس باسقان،
جەرىن تاۋىپ، ارتقىعا ءسوز بولماي ما!
سوندا جاۋاپ بەرە المان مەن بيشارا،
سىزدەرگە ەركىن تيەر، بايقاپ قارا.
ەكى كۇيمەك ءبىر جانعا ادىلەت پە،
قانى قارا ءبىر جانمىن، جانى جارا.
جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا،
مەن ءبىر جۇمباق اداممىن، ونى دا ويلا.
سوقتىقپالى، سوقپاقسىز جەردە ءوستىم،
مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما!
جاسىمدا البىرت ءوستىم، ويدان جىراق،
ايلاعا، اشۋعا دا جاقتىم شىراق،
ەرتە وياندىم، ويلاندىم، جەتە المادىم،
ەتەك باستى كوپ كوردىم ەلدەن بىراق.
وي كىرگەلى تيمەدى ەرىك وزىمە،
ساندالمامەن كۇن كەشكەن تۇسپە ىزىمە.
ءوزى ەرمەي، ەرىك بەرمەي، جۇرت قور ەتتى،
سەن ەسىركە، تىنىش ۇيىقتات، باق سوزىمە!
ءىشىم – تولعان ۋ مەن ءورت، سىرتىم دۇردەي،
مەن كەلمەسكە كەتەرمىن تۇك وندىرمەي.
ولەڭ شىركىن – وسەكشى، جۇرتقا جايار،
سىرىمدى توقتاتايىن ايتا بەرمەي.
بۇل – اقىننىڭ ءوزى مەن قوعامى، زامانى تۋرالى، وزگە ەمەس، ءوزى ايتقان جان سىرى. اقىن بولاشاقتى بولجاي بىلگەندەي. ول ءوزىنىڭ بولاشاقتىڭ ۇلى اقىنى ەكەنىن ءبىلدى مە ەكەن؟ بىلگەن سەكىلدى. ايتپەسە، اقىن اباي ءوزى تۋرالى وسىلاي جازار ما ەدى؟
كەز-كەلگەن ۇلى اقىننىڭ ءومىرى، زامانى كەيىنگى ۇرپاق ءۇشىن، تاريح ءۇشىن اسا قۇندى تاريحي مۇرا ەكەنى بەلگىلى. «اساۋ جۇرەك» اياعىن شالىس باسقان جەرىن كەيىنگى ۇرپاق دۇرىس ءتۇسىنۋ ءۇشىن، ءوز ءومىرىن وزگە ەمەس، اقىننىڭ ءوزى ايتىپ وتىر. اراب تىلىنەن ەنىپ، ءبىزدىڭ تىلگە ءسىڭىسىپ كەتكەن «ماحاببات» ءسوزى ول تۇسىنىكتى، «مەيىرىم»، «سۇيىسپەنشىلىك» ماعىناسىندا. ال، «عازاۋات» شە؟ ول – زۇلىمدىق، دۇشپاندىق دەگەن ماعىنادا.
سوندا، باسقا ءجاي پەندەلەر سەكىلدى، اباي اقىننىڭ جۇرەگىندە دە ماحاببات پەن زۇلىمدىق قاتار ورىن العان ەكەن-اۋ! اباي ەشتەمەدەن قىسىلماي، تايسالماي اقيقاتتى ايتادى. ول سونىسىمەن دە سىيلى ءھام قۇدىرەتتى. ونىڭ ءبىر جۇرەگىندە ماحاببات تا، زۇلىمدىق تا ورىن العان. ۇلى شەكسپير: «ماحاببات پەن زۇلىمدىقتىڭ اراسى ءبىر-اق قادام»،- دەپ ەدى-اۋ. «اساۋ جۇرەك اياعىن شالىس باسقان جەرىن» ابايدىڭ ءوزى ايتقىسى كەلىپ وتىر. سوندا اباي، زۇلىمدىقپەن كۇن كورگەن پەندە بولدى ما؟ ولاي ەمەس سەكىلدى.
«ەكى كۇيمەك ءبىر جانعا ادىلەت پە؟» دەيدى. دەمەك، ول ءبىرىنشى رەت ءوزىن-ءوزى جەرلەپ، قاتتى سىناپ، كۇيىنگەن.
اقىن: «ەندى ەكىنشى رەت، بولاشاق ۇرپاق، سەنىڭ كۇيدىرگەنىڭ ادىلەت پە؟»-دەيدى. بولاشاقتان اقىن ادىلەت سۇرايدى. «قانى قارا ءبىر جانمىن، جانى جارا». ادىلەتسىزدىككە بارسام دا، سول ءۇشىن كۇيىنگەن جانىم جارالى، دەدى-اۋ اقىن. ول تىرشىلىگىندە ءوز جانىن ءوزى جەگەندەي ار جازاسىمەن كۇن كەشكەن.
يمانداي شىنىن ايتقان اقىن، ەندى وقۋشىسىمەن سىرلاسادى. اقتالىپ، تۇسىنىسكىسى كەلەدى.
جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا،
مەن ءبىر جۇمباق اداممىن، ونى دا ويلا.
ءيا، اينالاسى ءۇشىن اباي جۇمباق جان ەدى...
ونىڭ ءبىر باسىندا اقىندىق ۇلى دارىن، عۇلاما عالىمعا ءتان اقىل-ءبىلىم، ءاربىر پەندە ارماندايتىن بايلىق، بيلىك، اتاق، داڭق – ءبارى بولدى.
بىراق، ول وتە باقىتسىز ەدى. سوندىقتان دا ول اينالاسىنا «جۇمباق ادام» بولىپ كورىنەتىن. ءبىر باسىندا ءجاي پەندەلەر ارماندايتىن باقىت پەن باقتىڭ ءبارى بولا تۇرا، ابايدىڭ باقىتسىز بولۋىنىڭ سەبەبىن، سول فەودالدىق-پاتريارحالدى مەشەۋ قوعامدا اقىنمەن قاتار ءومىر سۇرگەن ساۋاتسىز دا قاراڭعى ونىڭ زامانداستارى تۇگىل، اتوم، كومپيۋتەر، جاھاندانۋ زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز، ءبىلىمدىمىز، جوعارعى وقۋ ورنىن بىتىردىك دەيتىن مەنىڭ زامانداستارىمنىڭ ءوزى تولىق تۇسىنگەن جوق. تۇسىنە دە المايتىن شىعارمىز...
دانىشپان اقىن، عۇلاما عالىم، حاكىم ابايدىڭ جۇمباعىنىڭ سىرى تىم تەرەڭدە.
اباي شىعارمالارىنىڭ سىرتقى ءتۇر-كەلبەتى قانداي قاراپايىم، تۇسىنىكتى بولسا، ونىڭ ىشكى مازمۇنى سونشالىقتى تەرەڭ، كۇردەلى دە، سان قيلى، تۇسىنىكسىز. سوندىقتان دا اباي الەمى – ماڭگىلىك عالام، سىرى تەرەڭ جۇمباق.
ءبىز «جۇمباق ادامنىڭ» سىرىن – ول ءومىر سۇرگەن قوعامدى جان-جاقتى سارالاپ، زەرتتەپ، زەردەلەي وتىرىپ، تەك قانا ونىڭ شىعارمالارى ارقىلى تۇسىنە الساق كەرەك. تەك قانا شىعارمالارى ارقىلى عانا! باسقاشا بولۋى مۇمكىن ەمەس. وسى شۋماقتىڭ سوڭعى ەكى جولىندا اقىن:
سوقتىقپالى، سوقپاقسىز جەردە ءوستىم،
مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما،- دەيدى.
«تۇسىنسەڭشى» - دەگەن اقىن زامانىنا شاعىنعانداي دا بولادى. اقىننىڭ «مىڭمەن جالعىز الىسقانى» تۇسىنىكتى. حالقى قاراڭعى، مەشەۋ، نادان ەدى. بار سانالى عۇمىرىندا اقىن سولاردىڭ «كوكىرەك كوزىن» اشىپ، حالقىنا وركەنيەتتىڭ، بولاشاقتىڭ جارقىن جولىن نۇسقاعىسى كەلدى.
ال، «سوقتىقپالى، سوقپاقسىز» جەردى قالاي تۇسىنەمىز؟ ول قانداي جەر؟ «سوقتىقپالى» دەگەندە اعىلشىن فيزيگى براۋن اشقان مولەكۋلالاردىڭ رەتسىز قوزعالىسى ەسكە تۇسەدى. كەز-كەلگەن دەنەدەگى مولەكۋلالار ەشبىر زاڭعا باعىنباي، وسىنداي «سوقتىقپالى» تۇردە رەتسىز قوزعالادى. اباي ءومىر سۇرگەن كەزدەگى ورىس يمپەرياسىنا وتارلانعان قازاق قوعامى وسىنداي «سوقتىقپالى» كۇيدە ءومىر سۇرگەن ەكەن-اۋ! قايران، اقىن اعا! قاراڭعى، نادان حالقىڭمەن بىرگە، بەلگىلى زاڭى، جولى جوق قوعامدا ءومىر ءسۇرۋ سەن سەكىلدى دانىشپان، حاكىم اقىنعا قانداي اۋىر بولعانىن تۇسىنەمىز.
جاسىمدا البىرت ءوستىم، ويدان جىراق،
ايلاعا، اشۋعا دا جاقتىم شىراق.
ەرتە وياندىم، ويلاندىم، جەتە المادىم،
ەتەك باستى كوپ كوردىم ەلدەن بىراق،- دەگەن جولداردا اباي ءومىرىنىڭ تازا شىندىق اقيقاتى جاتىر. اقىننىڭ «البىرت، جاس» كەزىندە ەل باسقارعانى راس، ال ەل باسقارۋدا اكەسى قۇنانبايدىڭ ۇلگىلى شاكىرتى بولىپ، «ايلاعا دا، اشۋعا دا شىراق جاققانى» تاعى دا راس.
كەيىن، وقۋ-ءبىلىمنىڭ ارقاسىندا ءوز باسىندا وي-پىكىر وزگەرىستەرى بولعان، ساناتكەر-ۇستاز ابايدىڭ ەلىنە وركەنيەت جولىن كورسەتكىسى كەلگەنى تاعى دا شىندىق. قاراڭعى، نادان ەلىنىڭ ۇستاز ابايدىڭ ايتقانىنا كونىپ، سوڭىنان ەرمەگەنى بۇل دا اقيقات!
ەرتە ويانىپ، جەتە الماعان اقىن: «ءوزى ەرمەي، ەرىك بەرمەي جۇرت قور ەتتى» - دەپ، ەلىنە دەگەن وكپەلى ىزاسىن دا جاسىرمايدى.
مەن قولىمنان كەلگەنىنىڭ ءبارىن دە جاسادىم. بىراق، تۇك وندىرە المادىم. وسىنى ءتۇسىن. ساندالمامەن كۇن كەشتىم،- دەيدى. مەنىڭ بۇل جولىما ەندى سەن تۇسپە! باسقا جول تاپ دەگەندەي. وسىلاي عۇمىر كەشكەن مەن بەيباقتى، سەن ەسىركە، تىنىش ۇيىقتات،- دەيدى ۇلى اقىن.
ول ءوز ولەڭىن ازىلمەن «وسەكشى» دەيدى. ىشىمدەگى سىرىمدى اشىپ، جەتكىزۋشى سەن بولارسىڭ-اۋ دەپ، ولەڭ سىرلاسىنا ناز ايتىپ توقتايدى.
ول ءومىر-تىرلىككە لاعىنەت-قارعىس ايتپايدى. دانا اقىننىڭ كەڭ، سابىرلى مىنەزىمەن تىرشىلىك ەسىگىن اقىرىن جاۋىپ شىعىپ كەتكەندەي. ول بولاشاققا ۇمىتپەن قارايدى، كۇدىكسىز سەنەدى.
نۇرعالي ماحان
Abai.kz
