قارا ءسوز قارا ولەڭگە اينالعاندا...
بيىل – اباي جىلى، قازاقتىڭ كەمەڭگەر ۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيلى جىلى. بۇگىندە ەسىمى ەل اتىمەن ەگىز بوپ كەتكەن، «قازاق» دەسە – اباي، «اباي» دەسە – قازاق ەسكە تۇسەتىن ۇلى تۇلعانىڭ مۇراسى جان-جاقتى ساراپتالىپ، قايتا سارالانىپ جاتىر. ويشىل اقىننىڭ وقىعان سايىن قابات-قابات قاتپارى اشىلا تۇسەتىن وزىق شىعارمالارىنا قازىرگى زامان تالابى تۇرعىسىنان نازار سالۋعا، جاڭاشا كوزقاراسپەن زەرتتەپ-زەردەلەۋگە تالپىنىستار جاسالۋدا. ول تۇسىنىكتى دە، ويتكەنى، اقىن شىعارماشىلىعى – سارقىلماس تانىم سالقارى، تەرەڭىنە ۇڭىلە بىلگەن جانعا ۇسىنار ءىنجۋ-مارجانى تۇگەسىلمەس ءتۇپسىز تۇڭعيىق مۇحيت.
حاكىم ابايدىڭ وقىعان جاندى ويلانتپاي قويمايتىن ورنى بولەك تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى – عيبرات پەن تاعىلىمعا تولى ايگىلى قارا سوزدەرى. ولاردى دا ادەبيەتتانۋشىلارىمىز بەن زەرتتەۋشىلەرىمىز ءتۇرلى قىرىنان تالداپ-تارازىلاپ كوردى. ال ت.ايبەرگەنوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى، تانىمال اقىن الىبەك شەگەباي مۇلدە توسىن قادامعا بارىپ، حاكىمنىڭ قارا سوزدەرىن قازاقتىڭ كادىمگى قارا ولەڭ قالىبىمەن قايتا ءورىپ شىعىپتى. مۇنى قاستەرلى اباي مۇراسىن تىڭ تاسىلمەن تاپسىرلەۋ، وعان جاڭا عۇمىر سىيلاۋ دەپ باعالاۋعا بولار، بالكىم. ءبىز بۇگىن قارا ولەڭگە اينالعان قارا سوزدەردىڭ باستاپقى بولىمدەرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.
بىرىنشى ولەڭ
كوڭىلدىڭ تەرەڭىنەن كىردى الايىن،
سەزىمنىڭ ساعاسىنا سىر تاعايىن.
بايانسىز، بايلاۋسىزىن كورىپ ءىستىڭ،
ءومىردىڭ وتكىزىپپىز ءبىرتالايىن.
قايتەمىن بۇل قايعىنى ساقتاپ بولەك،
بەرمەيدى سىرتتان بىزگە جات كەپ كومەك.
ايتىسىپ، الىستىق تا، جۇلىستىق تا،
ەندى قالعان ومىردە قايتپەك كەرەك؟
ەل باعۋ، عىلىم باعۋ، مال باعۋ دا –
جارايتىن جاعداي عانا جان باعۋعا.
عىلىم ءسوزىن سويلەسەر ادام دا جوق،
قىزىق تا جوق بۇلاردان، تاڭ قالۋعا.
دەرتىم بار سانالى ۇرپاق تولعاپ وتەر،
جايايىن ۇستاعانشا قولدا بەكەر.
جانىڭنىڭ تىنىشتىعىن تاپپاعان سوڭ،
ءدىن باعۋ، بالا باعۋ – ول دا بەكەر.
سيا مەن اق قاعازدى ەرمەك قىلىپ،
سانامنىڭ ساڭىلاۋىن جەل كەپتىرىپ...
كەرەگىن كەيىنگىلەر الا جاتار،
ويىمدى تۇسىرەيىن سەرگەك قىلىپ.
تارىلتپاي تاڭداۋىمنىڭ تىنىسىن كوپ،
حالقىما تاراتايىن دۇرىسىن تەك.
ءوز ءسوزىم وزىمدىكى، مۇنان باسقا،
ەرمەك قىلار جۇعىمدى جۇمىسىم جوق!
ەكىنشى ولەڭ
ارقادان ءۇي سالام دەپ، قامىس ارتقان،
بوقتاسىپ ءبىرىن-ءبىرى تاڭ بوزارتقان.
اتقا مىنسە شارشاعان نوقاي نەمە،
ساسىر باس، ەلگە شاۋىپ شاڭدى ۇزارتقان.
قۇلاقتا قيقۋلارى جاڭعىرعان كوپ،
سوزدەرگە سايقىمازاق ءسان قۇرعان تەك.
سارت پەنەن تاجىك، نوعاي، ورىستى دا،
ويلاۋشى ەم «وي، نەعىلعان، انتۇرعان» دەپ.
ادامنىڭ الاسارماس ىزەتى – ەڭبەك،
بۇل كۇندە ويلارىمدى تۇزەتەم كوپ.
سوندا مەن ويلاۋشى ەدىم: «ەي، قۇداي-اي،
ەڭ ءتاۋىر تەكتى حالىق ءبىز ەكەن»، – دەپ.
بۇل كۇندە قاراپ تۇرسام ءبارى باسقا،
سولاردا ەككەن ەگىن، ءدامدى اس تا.
بىرىمەن ءبىرى ەشبىر جاۋلاسپايدى،
ءيىلىپ سالەم بەرەر تانىماسقا.
دىنمەنەن دەگدارلىعىن تاعالاعان،
ءبىلىم مەن ونەردى دە باعالاعان.
بالاعا قيمايتۇعىن مالىڭدى دا،
كىرەلەپ سولار ايداپ، جاعالاعان.
الداۋمەن اتىپ بوسقا اق تاڭىمىز،
بوس كۇلكى، دۇرمەك ەكەن باققانىمىز.
كۇيىنىپ، كۇپىرلىككە كۇيەدى ءىشىڭ:
«قايدا – دەپ، – باعاناعى ماقتانىمىز!»
ۇشىنشى ولەڭ
قازاقتىڭ قۇلاعانداي ار شىنارى،
تالاسقىش قىزمەتكە نان سۇرارى.
قايراتسىز، قورقاق ءارى ناداندىقتان،
ەشكىمگە دوستىعى جوق جان شىعادى.
جولىندا مال تابۋدىڭ توسىلا ما؟
قاسكويلىك جاساۋعا بار دوسىنا دا.
وزگەنىڭ دۇنيەسىن تارتىپ الماق –
قازاقتىڭ بۇگىنگى وي وسى عانا.
كەدەيلىك كەسپىرىمەن توعىستىق تا،
جاۋلاستىق، بەتتەن الىپ جۇلىستىق تا.
مال جيىپ، ءسوزىمىزدى وتكىزبەككە،
تالاستىق بيلىك پەنەن بولىستىققا.
انت ءىشىپ، ارامدىقتان جان ۇزبەدى،
كورىنىپ جاتسا-داعى ءار ىزدەرى.
جاقسىنىڭ ۇستىنەن دە جالا جاۋىپ،
ءارتۇرلى ءىس كورسەتىپ ارىز بەردى.
ارتقان سوڭ امالى مەن ايلالارى،
ءۇش جىلعا بولىستىققا سايلانادى.
جاعىنىپ ۇلىقتارعا جان باعادى،
ەشكىمگە بولماسا دا پايدالارى.
ادامنىڭ شىرقىراي ما جانى بەكەر،
بۇل جولمەن مىناۋ ەلدىڭ باعى كەتەر.
تاۋكەنىڭ «جەتى جارعى» زاڭىن بىلەر،
ساۋاتتى بولماعاسىن ءبارى بەكەر!
تورتىنشى ولەڭ
عافىلدىق كوپ وتكىزىپ جۇرسە بولەك،
ۇياتتان كەتكەن، ءسىرا، دۇمشە دەمەك.
كۇلكىنىڭ ءوزى ماستىق ەكەندىگىن،
بايقاعان ءاربىر ادام بىلسە كەرەك.
جاراتقان بەرگەنىمەن ساي قىلىپ-اق،
بىلمەيدى قونارىن دا قاي كۇنى باق.
دۇنيە شارۋاعا ۋايىم قىلعان –
احيرەت ىسىنە دە قايعى قىلماق.
اۋانىڭ ءوزى قانداي جۇتىنارلىق،
اللادان ءبارىن باستا ءبۇتىن الدىق.
ۋايىمسىز قالعانىڭدى ۋايىم قىل دا،
ورىندى حارەكەت قىل قۇتىلارلىق.
تانىتىپ دۇنيەگە سالقىنقاندىق،
قايعىعا قامالۋ دا انتۇرعاندىق.
كۇلسەڭ دە جاماندىققا، ىزا بوپ كۇل،
ورىندى كۇلكى دە ءبىر التىن ساندىق.
بولماسا عيبراتتى بەت تۇزەرى،
جارامسىز قىلىق ازاپ شەككىزەدى.
دۇنيە راحاتىن سەزىنە الماي،
ءومىرىن قورلىقپەنەن وتكىزەدى.
اۋەلى قۇدايعا سەن، ەڭ دۇرىسى،
ەكىنشى، قايرات قىلار تەكتى كىسى.
تىلەنىپ، كوزىن ءسۇزىپ، قۋلىق ساۋماق،
ونەرسىز ول-داعى ءبىر ءيتتىڭ ءىسى!
بەسىنشى ولەڭ
دۇنيە دەرتىمەنەن جانىپ كەتەر،
ۋايىمعا نەگە كەرەك سالىپ بەكەر.
كوكىرەك قايعىلانسا بۋىندى الىپ،
كوزدەن جاس، تىلدەن ءسوز بوپ اعىپ كەتەر.
جازام دەپ وسىلاردىڭ قالاي دەرتىن،
جاراسىن جۇرەگىمنىڭ جالاي بەردىم.
«ءا، قۇداي، جاس بالاداي قايعىسىز قىل»، –
دەگەنىن بۇل قازاقتىڭ تالاي كوردىم.
بولماسا كەۋدەدەگى كوڭىل باتىر،
قايىرى، قايعىسى دا جولىندا تۇر.
«وزىڭدە جوق بولعاندا، اكەڭ دە جات»، –
دەيتۇعىن بوس سوزدەرى تولىپ جاتىر.
كوڭىلدە تۇرماعان سوڭ جان، كۇي بەكەم،
وسىنشا ماقال ايتۋ ارزي ما ەكەن.
تىنىشتىق، عىلىم، ءبىلىم ءۇشىن ەمەس،
مال ءۇشىن قايعى جۇتىپ، قام جەيدى ەكەن.
جاقىن كور، يا بولماسا جات كور مەيلى،
قۇداي دا مۇنداي ىسكە باق بەرمەيدى.
مال ءۇشىن، كىندىگىنەن جاراتىلعان،
اكەسىن جاۋلاۋدى دا ۇيات كورمەيدى.
ايتقانمەن قانشا جەردەن، تاعى ۇقپايدى،
كەتەدى جۇرەگىڭە تولىپ قايعى.
جاس بالا قىزىل وتتان قورقۋشى ەدى،
بۇلارىڭ توزاقتان دا قورىقپايدى!
التىنشى ولەڭ
جارقىراپ تۇرىلگەنمەن تۇڭلىك مەيلى،
بىرلىكسىز ەش قوعامعا شىر بىتپەيدى.
بۇل قازاق، «ونەر الدى – بىرلىك» بولسا،
دوڭگەلەر «ىرىس الدى – تىرلىك» دەيدى.
ويلانىپ قاتىرعانمەن قانشا ميدى،
بولاسىڭ جۇباتقانداي جاس ءسابيدى.
بىرلىكتىڭ بەرەكەسى – «كيەر كيىم،
اس ورتاق، داۋلەت ورتاق بولسا» دەيدى.
دەسەك تە، دۇنيەگە كەڭ قاراڭدار،
بولىپ تۇر بۇل ءبىر زامان ەندى الاڭدار.
نە پايدا بايلىعىڭنان ولاي بولسا،
ەندەشە، كەدەيلىكتەن نە زالال بار؟!
جاسايتىن ءبىر-بىرىنە قۇلشا كومەك،
اركىمنىڭ نەسىبەسى تۇرسا بولەك.
بىرلىكتى مالعا ساتقان – انتۇرعاندىق،
اعايىن الماي بىرلىك قىلسا كەرەك.
جالقاۋلىق اجىراماس سورى بولسا،
بولمايدى مۇنداي جاننىڭ جولى دا ونشا.
جان قورىپ، ءوزىڭ ءتىرى بولعانىڭمەن،
نە كەرەك كوكىرەگىڭ ءولى بولسا؟
كەسەل مەن جالقاۋلىقتىڭ توڭىن ارتىپ،
شىعادى وسىندايدا سوڭى قالقىپ.
ءىشىڭ ناس، سىرتىڭ پىسىق بولعانىنشا،
اللانىڭ اق بۇيرىقتى ءولىمى ارتىق!
جەتىنشى ولەڭ
جاس بالا تۋعانىندا اناسىنان،
ويانار ەكى مىنەز ساناسىنان.
بىرەۋى – ءىشىپ، جەمەك، ۇيقى بولسا،
ەكىنشى – «نەگە؟»، «نە؟» دەپ، الاسۇرعان.
پەندەنى ءىشىپ، جەمەك قام قىلادى،
ساناسى ەكىنشىنىڭ جاڭعىرادى.
بولعاندا ءبىرىنشىسى – ءتان قۇمارى،
ارينە، ەكىنشىسى – جان قۇمارى.
ادامدا ارمان بار ما ورىندالماس،
سەرمەدىڭ قايسىسىنا قولىڭدى العاش؟
دۇنيە سىرىن ءبىلىپ، تانىماسا،
وندايدان ادامدىققا ورىن بولماس.
جان قالاۋى شىقسا ەگەر قۇرىعىڭنان،
پايدا جوق ءتاننىڭ ۇزىن سىرىعىنان.
ازەلدە جاراتۋشى – ادام جانىن،
حايۋاننىڭ ءۇر جانىنان ءىرى قىلعان.
جانىڭدى جارالاسا تارپىپ كەي سىن،
ءتانىڭنىڭ قۇلى بولىپ تارتىپ جەيسىڭ.
زاۋىدە جاندى تانگە باس ۇرعىزىپ،
«كىمنەن-كىم، وي، ءتاڭىرى-اي، ارتىق!» دەيسىڭ.
تالاسىپ ناداندىقپەن تەگىڭدە جوق،
جۇرەسىڭ كىسىلىكپەن كورىنگەن بوپ.
بۇل كۇندە حايۋاننان دا جامان بولدىق،
ساۋلە جوق كوكىرەكتە، سەنىم دە جوق!
سەگىزىنشى ولەڭ
بىرەۋ – بي، بىرەۋ – بولىس، مىسى قاتتى،
بۇل ەلدى ناداندىققا ۇشىراتتى.
وزدەرى تۇزەلىپ بوپ ادامدىققا،
ەندىگى ەل تۇزەرلىك ءىسى قاپتى.
بىرىمەن ءبىرى مىناۋ كۇندەسكەنى،
مۇندايعا ەستى كىسى كۇلمەس تەگى.
ولاردىڭ تۇزەلەرلىك ويى بولسا،
سايلانىپ ول ورىنعا جۇرمەس تە ەدى.
ساناسىن دۇنيەمەن العان قىمتاپ،
ارمانى مۇندايلاردىڭ ارزان، قۇرعاق.
ادامدىق، اقىل، ءبىلىم بارلىعى دا،
بولماي تۇر بۇلار ءۇشىن مالدان قىمبات.
بولسا دا الدى باتپاق، ارتى باتپاق،
جاتادى جاعىمپازدار جالپى ماقتاپ.
كوزدەرى، كوڭىلدەرى كوكتى كەرنەپ،
وزىندە جوقتى مالمەن ساتىپ الماق.
ۇرى مەن قارىنى دا باپتاپ الىپ،
جاتقانداي باق ۇستىنە باق قالانىپ.
قۇدايى، ءدىنى، جۇرتى، جاقىنى – مال،
جايى جوق ودان وزگە ماقتانارلىق.
ەسەبى قۇلىن بەرىپ، تايدان الماق،
بار ويى السىزدەردى پايدالانباق.
انالار اناداي بوپ تۇرعاننان سوڭ،
قوي ءجۇندى قوڭىرشىلار قايدا بارماق؟!
توعىزىنشى ولەڭ
قيا الماي ولىمگە دە، وكپەگە دە،
كۇي كەشىپ، قايعى جۇتام توكپەلەمە.
قازاقپىن، سويتە تۇرا بۇل قازاقتى
بىلمەيمىن، جاقسى كورەم، جەك كورەم بە؟
ءدۇدامال دەرتىم دە جوق اسقان بولەك،
وزىمنەن ءوزىم بولام قاشقان دەمەك.
ەگەر دە جاقسى كورسەم، قىلىعىنان
كوڭىلگە ءبىر تياناق تاپسام كەرەك.
ءسوز ەدى ءار ۋاقىتتا سەرتتەسكەنىم،
ناداندىق بولدى ءدايىم وشتەسكەنىم.
جەك كورسەم، سويلەسپەستەن، سىرلاسپاستان،
بۇلاردىڭ ورتاسىنان كوشپەس پە ەدىم؟
بولمادى ءپاتۋالى ءىسىم ونگەن،
نە پايدا تۇسىنبەگەن، تۇسىنگەننەن.
ىزادان، ياكي، باسقا سەبەپتەن بە،
سىرتىم ساۋ، كەۋدە قۋىس، ءىشىم ولگەن.
جاندايمىن قالعان بەينە تىلدەن مۇلدە،
كۇرسىنىپ ءوتىپ جاتىر كۇندەرىم دە.
ءوز ءسوزىم ەمەس سىندى – سويلەگەنىم،
ءوزىمنىڭ كۇلكىم ەمەس – كۇلگەنىم دە.
كۇي كەشىپ قاراڭعىعا قامالعانداي،
بارادى قايرات كەمىپ، شامام قالماي.
تەگىندە، الدىڭعىعا تىلەۋ تىلەپ،
ولسەك قوي ارتتاعىعا الاڭ بولماي!
ونىنشى ولەڭ
كەلسە دە داۋىل سوعىپ، تاسقىن مەيلى،
ماڭىراپ مال تۇرماسا اس سىڭبەيدى.
بىرەۋلەر جاراتقاننان بالا تىلەپ،
«ولگەن سوڭ ورىنىمدى باسسىن» دەيدى.
جۇرت ايتار جوق بولعان سوڭ ارداقتى ءىسىڭ،
دۇنيە، مالدى ساقتاپ قالماقپىسىڭ؟
يتتىگىڭ از بولعانداي ءوزىڭ قىلعان،
ەندى كەپ بالاڭدى دا سالماقپىسىڭ؟
قۋلىق پەن سۇمدىق سالىپ ەندى اراعا،
پەندەلىك ءوزىن-ءوزى جەڭە الا ما؟
تىرلىكتە سەن قىلماعان قايىرلى ءىستى،
ولگەن سوڭ بالاڭ قىلىپ بەرە الا ما؟
تۇرعاندا بويدا قۋات، دۇلەي كۇشىڭ،
ءبارىبىر سەنىمسىزسىڭ، ۇرەيلىسىڭ.
ەرىنبەي ەڭبەك ەتىپ، باي بولۋدى،
اۋەلى ءبىر قۇدايدان تىلەيمىسىڭ.
دۇنيە بەرەكەسى باعىم ەمەس،
بۇل ءومىر ماڭگى تۇرار تاعىڭ ەمەس.
عىلىمسىز احيرەت تە، دۇنيە جوق،
عىلىمسىز نامازىڭ دا قابىل ەمەس.
جۇرگەندە ايىرا الماي اق، قارانى،
ازدى كۇن شالقايادى، شاتتانادى.
«ماعان دا باياعىدا مال بىتكەن» دەپ،
تۇسكەندە كەدەيلىككە ماقتانادى!
ون ءبىرىنشى ولەڭ
دۇنيە جيناۋ عانا تۇستەگەنى،
ويىنىڭ وسىندا تۇر پىسپەگەنى.
ازعىرىپ وزدەرىن دە، وزگەنى دە،
بۇل ەلدىڭ ەكى-اق نارسە ىستەگەنى.
ويلايسىڭ ۇرىلاردى شاقار دەپ كىل،
ۇستالسا ۇسقىنىنان قاشار دەگبىر.
ۇلىقتار «الىپ بەرەم»، «قۇتقارام» دەپ،
داۋگەردى، ۇرىنى دا قاتار جەپ ءجۇر.
بىلمەدىم، قانعا سىڭگەن ادەت پە بۇل،
ولاردا قۇلقىن دا ءبىر، تابەت تە ءبىر.
«كەك الاسىڭ، بۇيتسەڭ» دەپ بۇزاقىلار،
ازعىرىپ اۋقاتتىنى الەك بوپ ءجۇر.
ولار ءجۇر ازعىندىنىڭ «بۇراۋىن» جەپ،
«تابىلعان اقىل ەكەن مىناۋىڭ» دەپ.
ۇرلاساڭ، ۇرلاتساڭ دا مۇنداي ەلدە،
بولادى ۇلىقتاردان سۇراۋىڭ تەك.
شاقىرىپ بەلسەندىنىڭ شولاعىن تەك،
اس بەرەر «قادىرمەندى قوناعىم» دەپ.
اۋىلىن، قاتىن-بالا ءبارىن ساتىپ،
شاۋىپ ءجۇر «پارتيالاس بولامىن» دەپ.
كورگەن سوڭ وسىنشاما سۇرقيانى،
كەزەسىڭ قيالىڭمەن ءبىر قيانى.
تىلىنە بۇزاقىنىڭ ەرەتۇعىن،
بايلاردىڭ ازعىندىعىن كىم تىيادى؟!
ون ەكىنشى ولەڭ
كەجەگە كەيىن تارتىپ، «كوپ قوي» دەيمىز،
كەي-كەيدە سونىمىزدان سوققى وي جەيمىز.
كىمدە-كىم عيباداتىن قىلىپ جۇرسە،
نيەتتىڭ جاماندىعى جوق قوي دەيمىز.
الدايمىز، الدانامىز ءوزىمىز دە،
سەنەمىز، سەندىرەمىز سوزىمىزگە.
كورسەك تە كورمەگەن بوپ الگىلەردى،
جاسايمىز قياناتتى كوزىمىزگە.
قاستەرلەپ قۇداي ءسوزىن، ءجونى كەلسە،
اداسپاي جۇرەر ەدى تورىنە ىلسە.
تولىمدى عيباداتقا جەتپەگەندەر،
شارتى بار، بولماعاندا، سونى بىلسە.
اۋەلى تولىقتىرىپ يمانىڭدى،
ءىس جاسا اينالاڭا يلانىمدى.
«وسى دا بولادى» دەپ، جارتى جولدان،
زاياعا كەتىرمەگىن جيعانىڭدى.
اشاتىن جۇرەك پەنەن مي قاباتىن،
مەڭگەرسەڭ ءلازىم بولماق قيراعاتىن.
ۇيرەنىپ جەتپەي جاتىپ، تاستاپ كەتسە,
وندايدىڭ قۇداي ۇردى عيباداتىن.
بايقاساڭ، تاقۋانى سەرت قورعايدى،
ويتكەنى كوڭىلىنە كەك قونبايدى.
جانى اشىپ ىقىلاسىن كۇزەتپەسە،
سالعىرتتىڭ يمانى بار دەپ بولمايدى!
ون ءۇشىنشى ولەڭ
ءبىلۋ حاق ءار ادامعا بەس كۇنانى،
جۇرەكتى يمان عانا قوش قىلادى.
اللانىڭ بارلىعىنا، بىرلىگىنە،
پەندەنىڭ بولماۋ كەرەك ەش كۇمانى.
اۋەلى جۇرەككە يمان قونۋ كەرەك،
بولادى سوسىن وندا سوعۋ بولەك.
مىڭ كىسى مىڭ ءتۇرلى ءىس كورسەتسە دە،
كوڭىلىڭ قوزعالماستاي بولۋ كەرەك.
ارتادى اللا دەسەڭ، قۇنىڭ دەمەك،
اشادى يمان سوندا سىرىن بولەك.
ال ونى ساقتاۋ ءۇشىن، قورىقپاستاي –
جۇرەك پەن بوسانبايتىن بۋىن كەرەك.
قۇراننىڭ قۇندى ءسوزىن جاتتاعايسىڭ،
ەس بولسا يمانىڭدى ساتپاعايسىڭ.
وتىرىكتى «شىنىم» دەپ انت ەتەتىن،
كىسىدەن قۇداي ءوزىڭ ساقتاعايسىڭ.
قۇلىعى بولماعان سوڭ الا بوتەن،
بىلگەنى «قۇلھۋاللا»، سول-اق ەكەن.
قۇدايدىڭ عافۋى مەن پايعامباردىڭ،
وندايعا شافاعاتى بولا ما ەكەن؟
وزدەرى بىلمەسە دە بىلگەندى اربار،
كەكەتىپ ءبىرىن-ءبىرى كۇلگەندەر بار.
«قۇدايدىڭ كەشپەس ءسىرا كۇناسى جوق»، –
دەگەندى قۋات كورىپ جۇرگەندەر بار!
ون ءتورتىنشى ولەڭ
مەن كەيدە ويلانام دا، تاڭ قالامىن،
ديدارىن تاماشالاپ پاڭ دالانىڭ.
جارالعان جۇمساق قانا جۇمىر ەتتەن،
جۇرەكتەن اياۋلىسى بار ما ادامنىڭ؟
وتىرىك سىيلاسقان بوپ قۇر الدايدى،
جاۋلاسپاي، داۋلاسپاي دا جۇرە المايدى.
قازاقتىڭ جۇرەكتىسى – باتىر كىسى،
باسقالاي قاسيەتىن بىلە المايدى.
جاتسا دا العا باسپاي، جۇدەپ ءىسى،
كەلمەيدى ءوزىن-ءوزى تۇزەگىسى.
راقىم، مەيىرىممەن باۋىر باسىپ،
ەزىلە ويلاۋ دا ءبىر جۇرەك ءىسى.
قۇدايدان باق-بەرەكە قونباعاسىن،
باتىرار تاكاپپارلىق سورعا باسىن.
ادىلەت، اقىل، ەرلىك – ءبارى بەكەر،
جۇرەكتە قايرات، جىگەر بولماعاسىن.
وتىرىك، جالعان ماقتاپ، ءماز قىلۋى –
قازاقتىڭ قازاققا ور قازدىرۋى.
كوبىنىڭ «اي، باتىرلاپ» ايتىپ جۇرگەن
سوزدەرى – جاماندىققا ازعىرۋى.
مۇقاتىپ ءبىرىن-ءبىرى مازاقپەنەن،
ءومىر عوي ءوتىپ جاتقان ازاپپەنەن.
سوڭىنان كوشتىڭ يتشە ەرە بەرمەي،
بوي جيىپ الار قايرات قازاقتا كەم!
ون بەسىنشى ولەڭ
ارماننىڭ ءبارى بىردەي التىن دەر كىم؟
دۇنيە-ءيتىڭنىڭ دە ارتىن كوردىم.
اقىلدى كىسى مەنەن اقىلسىزدىڭ،
ايتارلىق بەلگىلى ءبىر پارقىن كوردىم.
قاناعات جاقسىلىققا جەتكىزەدى،
قاسكويلىك قورلىق، ازاپ شەككىزەدى.
قىزىعىپ ورىندى ىسكە ەستى كىسى،
ءومىرىن وكىنىشسىز وتكىزەدى.
جاستىقتا جار-قۇزىڭا قارامايدى،
بايانسىز، باعاسىزدى جاعالايدى.
كەتكەن سوڭ مويىن قاتىپ، بۋىن قۇرىپ،
قىلۋعا قايرات، تالاپ جارامايدى.
بايلامى ەسسىزدىكتىڭ شولاق ەكەن،
قۇمارلىق السىزدەردىڭ قوناعى ەكەن.
دۇنيە جەتەر-جەتپەس بوپ جۇرگەندە
ءبىر ءتۇرلى ماستىق پايدا بولادى ەكەن.
ءجىبىتىپ اقىل، سانا مۇز-دەنەنى،
ءۇمىتىن دۇرىس حاقتان ۇزبەگەنى.
ەستىنىڭ ەسى شىقپاي سونداي ساتتە،
اقىلدىڭ بويىمەنەن ىزدەنەدى.
جۇنىندەي جالبىراماي جاباعىنىڭ،
ىسىنە ارەكەت ەت سانالىنىڭ.
ەگەر دە ەستىلەردەن بولعىڭ كەلسە،
وزىڭنەن ءوزىڭ ەسەپ الا بىلگىن!
الىبەك شەگەباي
Abai.kz
