ءتىل – ۇلتتىڭ ەڭ باستى بايلىعى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇمارى، ازاتتىعىمىزدىڭ ايعاعى. بۇل رەتتە، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «انا ءتىلى» گازەتىنە ارنايى بەرگەن سۇحباتىندا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋى مەن كەلەشەگى جونىندە ايتقان پىكىرلەرى ۇلكەن ماڭىزعا يە. مەملەكەت باسشىسى بۇل كەزەڭدى از سويلەپ، ءىس تىندىراتىن شاق ەكەنىن ەسكەرتە وتىرىپ، ءتىلدىڭ مەرەي-مارتەبەسىن ارتتىراتىن ءتورت قادامدى بەلگىلەدى. 

الدىمەن، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى قوعامنىڭ قازاق ءتىلىن قاجەتتىلىك دەپ تانۋى ءۇشىن بىرقاتار شارالاردى قولعا الۋ تۋرالى بىلايشا ايتادى: «قازاق تىلىندە سويلەۋ ماقتانىش بولۋى ءۇشىن قوعامدا وعان دەگەن قاجەتتىلىكتى ارتتىرعان ءجون. مەملەكەتتىك قىزمەتكە، ونىڭ ىشىندە، حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەيتىن لاۋازىمعا تاعايىنداۋ كەزىندە كاسىبي بىلىكتىلىگىنە قوسا، قازاق ءتىلىن جاقسى بىلەتىن ازاماتتارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك». پرەزيدەنتتىڭ بۇل ۇسىنىسىنا تۇتاس حالىق بولىپ اتسالىسۋىمىز قاجەت دەپ ويلايمىن. بۇل ورايدا، ءاربىر قازاقستاندىق قازاق تىلىندە ساپالى قىزمەت كورسەتىلۋىن تالاپ ەتۋى ءتيىس. ماسەلەن، بانك، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى، دۇكەنگە، تاعى باسقالارىنا بارساق تا سۇراعىمىزدى قازاقشا قويعان ابزال. بۇنىڭ ءوزى كوپشىلىكتىڭ الدىندا ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن وسىرگەنىمىزدىڭ كورىنىسى بولار ەدى. 

ەلوردامىزداعى «رۋحانيات» ورتالاعى ۇيىمداستىرعان ەرەسەكتەرگە ارنالعان قازاق ءتىلى كۋرسىندا ساباق بەرۋ بارىسىندا جاس مامان رەتىندە ازداپ تاجىريبە جيناقتادىم. وقۋ پروتسەسى كەزىندە ءتىل ۇيرەنۋشىلەرگە قازاق ءتىلىن تەز مەڭگەرۋگە موتيۆاتسيا جەتىسپەي جاتقانى بايقالادى. جوعارىدا پرەزيدەنت ايتقان تىلگە دەگەن قاجەتتىلىكتى ارتتىرۋدىڭ ءبىر امالى، ساباق كەزىندە قۇر گرامماتيكامەن شەكتەلمەي، ءتىل ۇيرەنۋشىلەرگە باي رۋحاني الەمىمىزدى تانىستىرۋدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ماسەلەن، تىڭداۋشىلار اراسىندا ابايدىڭ قارا سوزدەرىن وقۋعا قىزىققان، ادەبي تۋىندىلارمەن تانىسۋعا، سالت-ءداستۇرىمىزدى بىلۋگە ىقىلاس بىلدىرگەندەر دە بولدى. مىنە، قاجەتتىلىك دەگەن وسىنداي قاراپايىم دۇنيەلەردەن باستالادى. ەگەر ءبىز ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ وزىق ۇلگىلەرىن ىرىكتەپ، ونى اباي ايتپاقشى «جۇپ-جۇمىر، تەپ-تەگىس» كۇيىندە كوپكە ۇسىنىپ، قىزىعۋشىلاقتارىن وياتساق، ءتىلمىزدىڭ دارەجەسى وسەتىنى انىق. مىسالى، قازىر ادامدار پسيحولوگياعا، ءوزىن-ءوزى دامىتۋ بويىنشا كۋرستارعا كوپ كوڭىل بولەدى. ال سول ءىلىمنىڭ ءبارى ءتول رۋحانياتىمىزدا تۇنىپ تۇر. جانتانۋ عىلىمىنا ءزارۋ بولساق، شاكارىمدى، ءماشھۇر-ءجۇسىپتىڭ ەڭبەكتەرىن، باتىرلار جىرىن، قيسسا-داستانداردى، اڭىز-ەرتەگىلەردى، ماقال-ماتەلدەردى وقيىق.  بۇنىڭ ءبارى، ارينە، كودتالعان قازىنالار. ونىڭ كىلتىن تەك قازاق ءتىلى ارقىلى اشا الامىز. حالقىمىزدىڭ  مادەنيەتى مەن تانىمى ءدۇر مەن گاۋھارعا تولى ەكەنىن بىلسە، ءاربىر وتانداسىمىز، كەرەك بولسا كۇللى ادامزات قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە اسىق بولاتىنىنا سەنىمدىمىن. 

سۇحباتتا كوتەرىلگەن كەلەسى ۇلكەن تاقىرىپتىڭ ءبىرى – قازاقشا دۇرىس سويلەي المايتىن نەمەسە ءتىل ۇيرەنۋگە نيەتى بار توپتى كەمسىتۋ، ولارعا كۇلە قاراۋ: «قازاق ءتىلىن قولدانۋ بارىسىندا فونەتيكالىق جانە ورفوگرافيالىق قاتەلەر جىبەرىپ الاتىن وتانداستارىمىزعا تۇسىنىستىكپەن قاراپ، تولەرانتتىلىق تانىتۋىمىز كەرەك. مۇنداي ازاماتتار جاستارىمىزدىڭ اراسىندا دا از ەمەس. ولاردىڭ تالپىنىسىن مازاق ەتپەي، قايتا قولداي تۇسكەنىمىز ءجون». كەز كەلگەن ءتىلدى جەتىك مەڭگەرىپ كەتۋ ءۇشىن ورتا قاجەت. قازاق ءتىلىن ۇيرەنەم دەپ تالاپ قىلۋشىلاردا ورتا جوق بولعاندىقتان كوپ قينالادى. ماسەلەن،  سوزدەردى ءبىلىپ تۇرسا دا ايتا المايدى. سەبەبى ۇيالۋ سەزىمى باسىم. ونى جويۋ ءۇشىن قازاقي ورتا قازاقشا تازا سويلەي المايتىن ازاماتتارعا قولداۋ كورسەتۋى ءتيىس. ەگەر قاتە سويلەپ جاتسا ءتيىستى جەردە تۇزەپ، ءوز ويىن مانەرلى جەتكىزۋگە ءبىر-بىرىمىزگە ىقپال ەتسەك، بىرلىگى جاراسقان ەلدىڭ وزىق ۇلگىسى بولارىمىز ءسوزسىز.

پرەزيدەنتتىڭ تىلگە قاتىستى ايتقان وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى – تەلەۆيزيالىق جانە راديو حابارلاردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ.  جاس بۋىنعا دا، ەرەكسەكتەرگە دە لايىقتى ينتەللەكتۋالدىق، تانىمدىق مازمۇنداعى  باعدارلامالاردىڭ سانىن كوبەيتۋ ءتىلىمىز ءۇشىن جاسالعان يگى ءىس بولماق. 

انا ءتىلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن ءتىل ماماندارى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ باستامالارىنا ءمان بەرىپ، ادىستەمەلەرىنە تىڭ يدەيالاردى ەنگىزىپ جۇمىستار اتقارۋى لازىم. 

قازاق ءتىلى – ءتول رۋحانيات پەن تاريحقا، ابايدىڭ دانالىعىنا، ماعجاننىڭ ورلىگىنە، مۇقاعاليدىڭ بيىكتىگىنە باۋليتىن ۇلى ءتىل ەكەنىن ۇمىتپايىق، اعايىن!

گۇلسەزىم تەمىرتاس، 

قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ماماندىعىنىڭ ماگيسترى

Abai.kz