كوپتەن بەرى 1920-1930 جىلدار ارىلىعىندا ورالدان شىعىپ تۇرعان ورال گۋبەرنەسىنىڭ ولكەلىك گازەتى «قىزىل تۋدى» قاراپ شىعىپ ەدىم. ماقساتىم: ورالدا تۋىلىپ، كەيىننەن قۇلجاعا مۇعالىم بولىپ بارىپ تۇراقتاپ قالعان، الاشوردانى قولداۋشى بەلگىلى جۋرناليست، ءتىلشى مولداعالي بەكتۇرلين تۋرالى دەرەك ىزدەۋ بولاتۇعىن. گازەتتىڭ تىگىندىلەرىن پاراقتاپ وقۋ بارىسىندا – باتىستاعى «الاشوردا» جانە قازاق زيالىلارىن جايىندا، جەرگىلىكتى ولكە تاريحىنا دا قاتىستى قۇندى دەرەكتەر مەن جازبالار كەزدەستى (ول دەرەكتەر تۋرالى الدا تاعى جازارمىز). ماڭىزدى حابارلار اراسىندا پارتيا قاۋلىلارى مەن ۇندەۋلەرى دە جەتەرلىك. سونىڭ ءبىرى «گولوششەكين جولداستىڭ ستالينگە جولداعان 5 سۇراۋى» ەدى.

تومەندە سول حاتتىڭ باسپاسوزدە جاريالانعان نۇسقاسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز! باس ماقالا «گولوششەكين جولداستىڭ ستالينگە بەرگەن 5 سۇراۋى» دەگەن اتپەن باسىلعان.

***

گولوششەكين جولداستىڭ ستالينگە بەرگەن 5 سۇراۋى

(6-پارتيا كانپەرەنسەسىندە جاساعان باياندامادان)

مەن ءوزىمنىڭ حاتىمدا ستالين جولداسقا بەس ءتۇرلى سۇراۋ قويىپ، سوعان جاۋاپ بەرۋىن سۇرادىم.

ءبىرىنشى ماسەلە

كەڭەس قۇرىلىسى جونىندە ولكەلىك، گۋبەرنەلىك كەڭەس مەكەمەلەرىن بەكىتۋ، ولاردىڭ باسىنا دۇرىس جولباسشىلىق قىلا الاتۇن كۇش جيناپ الۋ، بۇدجەتتى تۇزەۋ، شارۋاشىلىق ماسەلەلەرىن ىلگەرى قوزعاۋ (مال شارۋاشىلىعى، ونەرلى كەسىپ، جەرگە ورنالاستىرۋ، جەر سۋلاندىرۋ، ماقتا ءوسىرۋ) سياقتى تابىستارىمىزدان باسقا. ءبىز 5-ءىنشى كانپەرەنسەدە، «اۋىلدى كەڭەستەندىرۋ» دەگەن نەگىزگى جول ۇستاعامىز.

بۇل ۇراننىڭ «بەتتى اۋىلعا بۇرۋ» دەگەن ۇراننان از-عانا ايىرماسى بار. ۇيتكەنى، ءبىز بۇل ماسەلەگە، باسقا رەسپۋبليكەلەردەن گورى، ەكى جىل سوڭ كىرىستىك.

2-ماسەلەنى «كەڭەستى جانداندىرۋ» دەپ قويماي، اۋەلى كەڭەستى شىن ەڭبەكشى ەلدىكى ەتىپ الۋدى ماقۇل كوردىك. ۇيتكەنى اۋىلداعى وسى كۇنگە دەيىن ءداۋىر ءسۇرىپ كەلگەن، كازىردە دە بولىپ وتىرعان كەڭەستەرىمىزدى شىن ەڭبەكشىلەردىڭ كەڭەسى دەپ ايتۋعا بولمايدى.

3-ءبىز كوشپەلى، جارتى كوشپەلى قازاق اۋىلى مەن ورىس دەرەبىنەسىنىڭ اراسىنداعى رۋ سەزىمى، رۋ تالاسى، رۋشىلدىق كوز قاراستار سياقتى ايىرمالاردىڭ بارلىعىن ەسكەردىك.

4-قازاق اۋىلىنىڭ الەۋمەت شارۋاشىلىعى جونىندەگى وزگەشەلىكتەرىن ەسكەردىك. ورىس دەرەبىنەسىمەن قازاق اۋىلىنىڭ ايىرماسى. قازاق اۋىلىندا توڭكەرىس تولقىنى جۇرگەن جوق. اۋىلدىڭ ەسكى ادەتى، ەسكى عۇرپى جىلجىماي توڭكەرىسكە دەيىنگى كۇيىندە تۇر. سولاي بولعان سوڭ شارۋاشىلىق جانە ساياسات جونىندەگى وكتەمدىك باي قولىندا، كۇشتى رۋدىڭ قولىندا قالىپ وتىر. اۋىل – كەدەيى كاميتەتىن، ورتالاندىرۋ دەگەندى كورگەن ەمەس. باي – تەك شارۋاشىلىق كۇشى مەن پايدالانىپ قويىلمايدى. رۋ قاتىناسى، رۋ كۇشى مەن دە پايدالانادى.

5-قاي قۇرىلىستى الساڭدا، 5-كانپەرەنسەگە دەيىن ەش بىرەۋى اۋىلعا قول سۇقپاي بەتىنە ءجۇرىپ وتىرعان. بۇل كۇندەگى قۇرىلىستار ۇلت ىشىندە تاپ مىندەتتەرىنە قول سۇقپاي، بىرىڭعاي ۇلت مىندەتىن شەشۋمەن بولعان.

ءبىزدىڭ جولىمىز – 5-كانپەرەنسە مەن 2-3 ءىنشى پلەنوم ايتىپ كەتكەن جانە ءبىزدىڭ كۇندەلىك جۇمىسىمىز دا ىستەلىپ وتىرعان «اۋىلدى كەڭەستەندىرۋ» جۇمىسى:

1) اۋىلدىڭ الەۋمەت، شارۋاشىلىق قاتىناسىن وزگەرتۋ; بۇعان تومەندەگى شارالار كىرەدى:

ا) «جەر مەن پايدالانۋ ءتارتىبىن وزگەرتۋ، بۇل وزگەرتۋدىڭ ورتا ازياداعى جەر مەن پايدالانۋ تارتىبىنەن وزگەشەلىگى – ەگىستىك، شابىندىق جەردى ءبولىپ بەرۋ رەتى. جاپپاي قونىستاندىرۋ جۇمىسى اياقتالىپ بولعانعا دەيىن جەر مەن پايدالانۋدىڭ جالعىز-اق ءتارتىبى وسى بولماق. (ورتالىق كاميتەتكە بۇدان 4 اي بۇرىن تاپسىرىلعان).

ب)اۋىلدىڭ مادەني كەرەگى ءۇشىن بايلارعا ايرىقشا سالىق (اۋىلداعى جالپى جينالىس ارقىلى) سالۋ، (بۇل ورتالىق كاميتەتتەن بەكىتىلىپ كەلمەي جۇزەگە اسىرىلمايدى).

ت) كەڭەستەر وداعىنداعى ەلدەردىڭ تولەپ وتىرعان شاماسى مەن اۋىل شارۋا سالىعىن. بىراق، مال جاسىرعانداردى شىعارۋ جونىندە (50 پۇرسەنت مال جاسىرىلادى. مۇنى شىعارۋ قوسشى وداعى مەن كەدەيلەردىڭ مۇددەسى) جالپى زاڭعا تۇزەتۋ كىرگىزىلەدى (بۇل ءالى جوبا تۇرىندە).

2) سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋ، اۋىلداعى كەڭەس جۇمىسى.

ا) قازاق اۋىلىنىڭ جاعدايىنا، ءتۇرلى وزگەشەلىكتەرىنە ۇيلەستىرىپ، سايلاۋ، سايلانۋعا ەركى جوقتاردى ايىرۋ.

ب) اكىمشىلىك اۋىلدارىنىڭ جانىندا ۇساق تاناپتار ۇيىمداستىرىپ، ۇساق رۋلاردان وكىلدەر ەنگىزۋ.

ت) سايلاۋ كەزدەرىندە ءوز مۇددەسى ءۇشىن رۋ تالاسىن قوزدىرىپ، رۋ تالاسىنا باسشىلىق قىلعان ادامداردى قىلمىس جونىندە جازاعا بۇيىرۋ ءۇشىن زاڭ شىعارۋ.

پ) اۋىلدىق كەڭەسكە جول-جوبا تۇزەگەندە، وسى سياقتى كەرەكتەردى ەسەپكە الۋ.

كەدەيلەردى «قوسشى» وداعىنا ۇيىمداستىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ سياقتى ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىندا «اۋىلدى كەڭەستەندىرۋ» جۇمىسى ءوز وزىنەن اق ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزبەن بايلانىپ تۇرادى. دۇرىس، اۋىلدىڭ ءتۇرلى وزگەشەلىكتەرى مەن بايلانىسقان سان رەت قيىندىقتار ۇشىرايدى. بۇل تۋرالى بولەك سويلەسەرمىن.

ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ 10 بولگەنىنىڭ 9 ى وسى كوزقاراستى قۋاتتايدى. ال ەندى، اۋىلدا تاپ كۇرەسى دەگەن ماسەلەنى قويساڭ، قارسى بولىپ اۋىلدا «وكتەبىر» بولماسا، «ازامات سوعىسى» بولدى; بۇلارىڭ 14 سيەزدىڭ جولىنا قايشىلىق قىلادى – دەپ ايقاي سالاتۇن ازشىلىق – سادۋاقاسۇلى، اۋىلعا اتتانىس جاساپ، بايلاردىڭ ارتىعىن كۇشپەن الۋعا مۇمكىندىك تاۋىپ، الىپ جۇرگەن جاندوسۇلى وراز.

مىنە، ولكەلىك پارتيا كاميتەتىنىڭ وسى نەگىزگى جولدارىنا جاۋاپ كەرەك.

ەكىنشى ماسەلە – پارتيا قۇرىلىسى

ءبىزدىڭ 35 مىڭ مۇشە كانديداتتارىمىز بار (37 پۇرسەنتى قازاق). بۇل جونىندەگى جاقسى جامان جاعىمىزدى بىردەي تەكسەرە كەلىپ 5 ءىنشى كانپەرەنسەگە «اۋىل كومەنەسىن» شىعارۋ جونىندە ماسەلە قويدىق.

ەل ىشىندە قۇرىلىس جاعىنان دۇرىس جولعا قويىلعان ۇيا – ءالى شامالى، كومەنەستەرىمىزدىڭ كوبى ساۋاتسىز. ساۋاتتى، ساياسي جونىنەن ازدا بولسا ءبىلىمدى كومەنەستەر بولسا، پارتيا نۇسقاۋلارى ورىندالىپ وتىرعان بولار ەدى. رۋشىلدىق سالدارىنان بايلاردىڭ ىقپالىنان اۋلاق بولعان بولار ەدى، بۇل قالىپ بولىڭقىراماي وتىر. ەل ىشىندەگى ۇيا جۇمىسىن دۇرىس جولعا قويىپ، بەلسەندىلەردى كومەنەستەر دايىنداۋ ءىسى ولكەلىك پارتيا كاميتەتىنىڭ ەكپىندى جۇمىستان سانالىپ وتىر. بۇل مىندەتتەردى ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسىرا الماساق اۋىلدا باسشىلىق جۇمىستارى دۇرىستالمايدى; باسشىلىق جۇمىستارى دۇرىس جولعا سالىنباسا پارتيا جۇمىسىنا كەدەرگى بولماقشى. بۇل جۇمىستاردى جۇرگىزۋدىڭ كەرەك ەكەندىگىن 2 ءىنشى پلەنۋم ايتىپ وتكەن. 2 ءىنشى پلەنۋم مەن 3 ءىنشى پلەنۋمىنىڭ اراسىندا ولكەلىك پارتيا كاميەتىنىڭ قولعا العانى جەرگىلىكتى ۇيا جۇمىستارىن تەكسەرىپ ءجاي-جاپسارىن ءبىلۋ بولدى. 3 ءىنشى پلەنۋمدە تولىق دەرەكتەر بويىنشا ءتيىستى نۇسقاۋلار بەرىلدى (قاۋلىنى قارا) قاۋلىنىڭ 5, 10, 13 جانە 19 تارماقتارىندا جازىلعان.

ءۇشىنشى ماسەلە

ءبىزدىڭ قازاقستان پارتيا ۇيىمدارىنداعى اۋىرۋ جامان قالىپتار  - بۇل ۇلتتىڭ اراسىنداعى قاتىناس ماسەلەسى مەن قازاق كومەنەستەرى اراسىنداعى توپتار. 5 پارتيا كانپەرەنسيەسىنەن بەرى قاراي وسى اۋىرۋ قالىپتار مەن كۇرەستى باستادىق. (5-كانپەرەنسيەنىڭ قاۋلىسى، پارتيا ۇيىمدارىنا جازعان ەرەكشە نۇسقاۋحات، جەرگىلىكتى ءتاجىريبالار بويىنشا قاۋلىلار. ورال گۋبكومىنىڭ پلەنۋمىنا حات، اداي ۇيىمدارىنا حات، قاراقالپاققا حات، سىرداريا تۋرالى ەكى قاۋلى، بيۋرو ىشىندەگى الالىقتى جويۋ). قازاقستاننىڭ 6-كەڭەستەر توبىنا دايىندىق جۇرگىزگەن قارساڭدا پارتيا جولىنا قارسى شىققان توپتار (قوجانۇلى، سادۋاقاسۇلى، مىڭبايۇلى)دىڭ بارلىعى سەزىلدى. بۇلاردى بيۋرو ىشىندە عانا شەشىپ قۇرتۋعا مۇمكىندىك بولماعان سوڭ 3 ءىنشى پلەنۋمنىڭ قاراۋىنا سالدىق; ۇيتكەنىمىز – توپتاردىڭ شالىعىنىڭ گۋبەرنەلەرگە دە جايىلىپ كەتكەنى بايقالدى. 3 ءىنشى پلەنۋم ءبىر اۋىزدان ءتيىستى قاۋلىسىن شىعاردى.

3 ءىنشى پلەنۋمنىڭ قاۋلىسى بويىنشا نارازى توپقا قارسى كۇرەس جۇمىسىن ىسكە اسىرا باستاعاندا ءبىز نە ىستەدىك، نەلەردى ەسكە الدىق؟

1) پارتيانىڭ 5 ءىنشى كانپەرەنسەسىنەن كەيىن قازاقستاننىڭ شارۋاشىلىق، ساياسات جاعى وسۋمەن قاتار ورتا كومەنەستەر شىقتى. بۇلار جىكشىل توپتاردان قول ءۇزىپ، پارتيا جولىنا تۇسۋگە بەت الدى. بۇل ارادا، جىكشىلدەرگە قارسى كۇرەستى نىعايتىپ ورتا كومەنەستەردىڭ بەت الىستا جاردەمدەسۋ ءبىزدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىمىز بولدى.

2) جالپى جىكشىلدەرگە قارسى كۇرەسكەندە بۇرىنعى جالپى ءادىستى قويا تۇرىپ (بۇل ارادا قيىن حالدە قالىپ تۇرعاندار ورتا مەن تومەندەر) ەڭ الدىمەن، ايگىلەنىپ شىققان جىكتەر مەن كۇرەستىڭ، بەلگىلى كوسەمدەرىنە قول سالدىق.

3) ەگەر ءبىز قازاق كومەنەستەرىنەن پارتيا قىزمەتكەرلەرىن دايىندايمىز دەسەك، قازاقستان جاعدايىنا قاراي قولداناتۇن نەگىزگى ادىستەرىمىزدىڭ ءبىرى – جىكشىلدەرگە قارسى قازاقتىڭ ءوز كومەنەستەرىن كۇرەسكە سالۋىمىز كەرەك. ولاردى پارتيا قۇرلىسى جۇمىستارىنا بەلسەندىرە قاتىستىرۋ كەرەك.

4) «الاش ورداشىلار» ىقپالىن جۇرگىزەتىن ءبىر بول بار. ول تەسىك وسى جىكشىلدەر. سوندىقتان جىكشىلدەردىڭ پىكىرىن ءبىلىپ الماي تۇرىپ الىسۋدان ناتيجەلى ءىس شىقپايتۇن بولدى.

5) جىكشىلدىكتىڭ ماسەلەسىن بۇكىل قازاقستان پارتياسى الدىنا سالىپ وتتىك. جىكشىلدەردىڭ كوسەمى پارتيانىڭ جەرگىلىكتى ۇيىمدارىنىڭ قاۋلى قارارلارىنا بويسۇنباي ورتالىق پارتيا كاميتەتىنە شابۋلداۋشى ەدى.

بىزگە اشىق جاۋاپ كەرەك. مۇنىمىز دۇرىس پا، بۇرىس پا؟...

ءتورتىنشى ماسەلە – قازاقىلاندىرۋ جايىندا

قازاقىلاندىرۋ جۇمىسىندا قانشاما ولجامىزدىڭ بارلىعى باياندامادا ايتىلعان. قازاقىلاندىرۋ جۇمىسى باستاپقى دۇرىس جۇرگىزىلمەگەن. مەكەمەلەرگە ساۋاتتى، شالا ساۋاتتى ادامدار وتىرعىزىلا بەرىپتى. بىراق، بۇل ادىستەن ەش ناتيجەلى ءىس شىقپاعان. ءبىز الدى مەن جوعارعى باسشىلىق ورىنداردى قازاقىلاندىرىپ وتىرمىز. ورتا دارىجەلى قىزمەتتىڭ كوبى قازاقىلانىپ جەتكەن جوق. بۇعان سەبەپ: قازاقتان مامان، قىزمەتكەرلەردىڭ جوقتىعى بولىپ وتىر. مىسالى، ەسەپشى، ماشينا باسقىشتار، ءىس جۇرگىزۋشىلەر – تاعى تاعىلار. اگرانوم، دوقتىر، فەلشەر، مال دارىگەرى، تەحنيكتەر بولسا، بولماسا جوقتىڭ قاسى. ەگەر مەكەمەلەردىڭ بارىنە دە 100 پۇرسەنتكە تولتىرىپ قازاق قىزمەتكەرلەرىن وتىرعىزساقتا، ءبارى ءبىر، ەۋروپالىقتارسىز قىزمەت جۇرگىزە الماس ەدىك.

ەسكى ءادىس پەن ءارى كەتە بەرۋگە بولمادى. قازاق قىزمەتكەرلەرىنىڭ توبى كەم. قىزمەتكەر دايىنداپ شىعارۋ جۇمىسىنا كوڭىل بولىنبەگەن. وقۋ جۇمىسىنا قانشاما قاراجات شىعارساقتا، ونان پايدا كورمەدىك. جۇمىسى ناشار ساۋاتتى قىزمەتكەر دايىنداپ شىعارعان جوق. تەحنيكومدەرگە كىرگىزۋ ءۇشىن دايىندىق ءبولىمىن اشىپ وتىرمىز. مەكتەپتەردىڭ اشىلعانىنا 5-6 جىل بولسا دا، ءالى تەحنيكومدەرگە كىرۋشىلەر دايىنداپ شىعارعان جوق. 5-6 جىلدىڭ ىشىندە دايىندالماعان وقۋشىلاردى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە دايىندىق دەپ وتىرمىز. جوعارعى وقۋ ورىندارىنا 100 ادام جىبەرسەك، 15-ءى ارەڭ كىرەدى. ال ەندى، جوعارعى مەكتەپتەرگە كىرگەندەر وقۋدى بىتىرمەي قازاقستانعا قايتىپ كەلەدى. بىتىرسە، ءبىرلى جارىمدىسى عانا بىتىرەدى، ودا بولسا پارتياسىز، وقۋدىڭ كەرەگى نە. ەلىمىزدە  قازاق قىزمەتكەرى جەتىسپەي جاتىر. ءىزى ورىنعا تۇرساق كوپ ەڭبەك اقى الامىز، بالەن تۇگەن دەپ قايتىپ كەلەدى. بۇل قالىپتاردىڭ ءبارىن دە وزگەرتىپ وتىرمىز، مەكەمەنى ءىس جۇزىندە قازاقىلاندىرۋ جۇمىسىن قولعا الىپ وتىرمىز. قازاقتان قىزمەتكەر دايىنداۋ جۇمىسىن قولعا الدىق. كەڭسەلەردە قازاق ءتىلىن قولداندىق، قازاقىلاندىرۋ جۇمىسىن جۇزەگە اسىرۋ مىندەتى ءتۇرلى كەمەسيەلەردەن الىنىپ، جۇمىسكەر قارا شارۋا باقىلاۋ ورىندارىنا بەرىلىپ وتىر; ءتيىستى جوسپار بويىنشا قازاقىلاندىرۋ جۇمىسىن باقىلاۋ ورىندارى جۇرگىزبەكشى. قىزمەتكەر دايىنداپ شىعارماي قازاقىلاندىرۋ جۇمىسى كوڭىلدەگىدەي ورىندالمايدى. سوندىقتان قىزمەتكەر دايىنداۋ جۇمىسى ۇلكەن مىندەتتىڭ بىرىنەن سانالىپ وتىر. الدى ارتىمىزعا كوز جىبەرىپ قاراماي، قۇرعاق قاۋلى شىعارىپ، رەتسىز قازاقىلاندىرۋدىڭ پايداسى جوق، ىسىمىزگە كەسەل بولادى. قۇر اتى قازاقىلانۋ بولماسا، قورىتىندى ناتيجە شىقپايدى، پۇرسەنت پەن قازاقىلاندىرۋدىڭ ءادىسى وسى. بۇل ءادىستى قولدانۋشىلار قازاقستان جىكشىلدەرى. قازاقىلاندىرۋ ماسەلەسىنە جەتە تۇسىنە الماي جۇرگەن ەۋروپالىق كامۋنەستەردە جوق ەمەس، بار. نە بار مەكەمەنى قازاقىلاندىرۋ كەرەك، جوعارعى ورىندارعا قازاق وتىرسىن دەپ جۇرگەن قازاق كومەنەستەرى دە جوق ەمەس، بۇلاي دەۋشىلەر بەلگىلى جىكشىلدەر توبى.

مىنە، وسى ماسەلەگە اشىق جاۋاپ كەرەك.

بەسىنشى ماسەلە

بۇل ماسەلە – قازاقستاندا ساياسي جۇمىستىڭ بەت الىسى قالاي، قازاق كوپشىلىگىنىڭ شارۋاشىلىق مادەني جۇمىستارى نە حالدە، بۇل جونىندە قولدانىلىپ وتىرعان ساياسات قانداي، مىنە، وسىلار. بۇل ماسەلەلەر تۋرالى وتكەندە جۇرگىزىلگەن ساياسات رەتتەن تىس ەرتە «ۇلكەن ساياسات» بولعان. (مىسالى: ۇكىمەت تۇزەۋ، شەك ارا ءۇشىن كۇرەس، ماسكەۋ مەن قاتىناس ماسەلەسى، جالپى تەگىس قونىستاندىرۋ تاعى تاعىلار). بۇل جۇمىستار ۋاقىتىندا دۇرىس اق بولعان شىعار. بىراق، كوپشىلىكتىڭ تۇسىنگەنى دە جوق. نە ىستەگەنىن سەزگەن دە جوق. قازاقستان ۇلت رەسپۋبليكەسى سەكىلدەنىپ قۇرىلدى. بىراق، اۋىلداردا ءىس جۇزىندە كەڭەس جوق.

شارۋاشىلىق جونىندە ءبىزدىڭ ەداۋىر ىلگەرى باسقاندىعىمىز بار. بىراق، مال شارۋاشىلىعى مەن اينالىسقان قازاق شارۋالارىنا دۇرىس كوڭىل بولىنبەگەن. وقۋ جۇمىسىنا بۇدجەتتەن كوپ قاراجات شىعارىپ وتىرمىز. بىراق، اۋىلدا ءجوندى مەكتەپ جوق. قازاق تۇرمىسىندا مادجەنيەت كەم. جالپىنى تەگىس قونىستاندىرۋ جۇمىسىندا دا اقساعان جەرىمىز جوق ەدى، جۇرگىزىلىپ اق ەدى، بىراق كەدەيلەرگە كەلگەن-كەتكەن پايدا جوق.

مىنە، وسىلاردى قورىتا كەلگەندە «ۇلكەن ساياساتتان» ولجامىز جوق; قازاق كوپشىلىگىنىڭ كۇندەلىك تىلەگىن ورىنداپ وتىراتۇن ساياسي جول قولدانۋىمىز كەرەك.

ءبىزدىڭ نەگىزگى جۇمىستارىمىز – اۋىلدى كەڭەستەندىرۋ، قوسشى وداقتارىن قايتا قۇرۋ، شارۋاشىلىق جونىندەگى جۇمىسىنىڭ ەكپىندىسى – مال شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋ ءىسى. كەدەي جانە ورتا شارۋالارعا ءىس جونىندە جاردەم بەرۋ (قارىز اقشا بەرۋ، جەرگە تاعايىنداۋ، مال دارىگەرلىگىن كۇشەيتۋ، كاپەرەتسيە اشۋ تاعى تاعىلار), ۇساق مال شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمىنە جاردەم ەتۋ، جەرگە ورنالاستىرۋ جۇمىسىندا ەلدى ءوزارا جەرگە ورنالاستىرىپ، الدى مەن كەدەي جانە ورتاشالارعا ءتاۋىر جەر بەرىلۋگە شارالار قولدانۋ كەرەك. جالپىلى قونىستاندىرۋ جۇمىسى جۇرگىزىلگەندە ولارعا ءىس جۇزىندە جاردەم بەرىلمەسە، وتكەندەگى جۇمىستىڭ پايداسى جوققا ەسەپ. كاسىپ شارۋاشىلىعى جونىندە الدى مەن جەرگىلىكتى ۇساق جانە ورتا كاسىپ ورىندارىنا كوڭىل مىقتى ءبولىنسىن. نەگە دەسەڭدەر اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ۇساق كاسىپتىڭ قاتىناسى ۇزىلمەيدى. مادەني جۇمىس جونىندە جۇمىستى ەڭ تومەننەن باستاۋ كەرەك بولادى; اۋىل مەكتەپتەرىن دۇرىس جولعا سالۋ، قازاق تىلىندە وقۋ كىتاپتارىن شىعارۋ، مادەني قىزمەتكەرلەر (مۇعالىم، ۋچيتەل) دايىنداۋ، قىزىل وتاۋ باستىقتارىن دايارلاۋ تاعى-تاعىلار. ساۋات اشۋ جۇمىسىنا دا ءتيىستى شارالار ىستەلىپ، اۋىلدا ناداندىقتى بىتىرۋگە تىرىسۋ كەرەك; ەلدىڭ ادەت-عۇرىپتارىنا ىقپال سالۋ كەرەك. تۇرمىسىن وڭداۋ ءجون. قىسقاشا ايتقاندا اۋىلدى مادەنيەتكە سۇيرەۋ ەكپىندى، ساياسي جۇمىستان سانالسىن.

ولكەلىك پارتيا كاميتەتى بۇل جۇمىستاردى جۇرگىزىپ وتىر، قازىرگى ۇستاپ وتىرعان جولى ىستەپ وتىرعان قىزمەتى وسى قىزمەتتەر. بىراق، ءىستىڭ ءجۇرىسى شابان، الدىمىزدا قايشىلىقتار كوپ، بۇل ماسەلەلەر جونىندەگى سىزدەردىڭ پىكىرلەرىڭىز بىزگە ۇلكەن قولعابىس بولار ەدى. كومەنەستىك سالەم مەن « ب. گالاشۋكين».

***

«قىزىل تۋ» گازەتى. جەتىسىنە ءۇش رەت شىعاتۇن ورالدىڭ گۋبەرنەلىك پارتيا كاميتەتى مەن اتقارۋ كاميتەتىنىڭ ءتىلى.

№ 136. 1927 جىل. 14 دەكابر. سارسەنبى.

ۋاقىتشا رەداكتىر: تاميمدار سافيەۆ. تيراج: 4500

***

اباي مىرزاعالي

Abai.kz