مينيستر وزبەكالى جانىبەكوۆ ءار شاقىرعان سايىن تاقىرىپقا جارىپ قالاتىن ەدىم. بۇل جولى دا سولاي بولدى.

– مەن مادەنيەت ءمينيسترى بولدىم دەپ كۇمپيەمىن. ال كوردەن باسقانىڭ ءبارىن كورگەن مىنا پاقىردى بىلمەيدى ەكەنمىن، پونيماەش، – دەپ وزاعاڭ قولىنداعى جۇقالتاڭ كىتاپتى سيپالاپ قويدى. ەۆرەيلەر جازعان كىتاپ. اتاۋى «يسپوۆەد سۋدبى جەستوكوي». تۇتقىندا بولعان قازاق مۋزىكانتى ايتكەش تولعانباەۆ تۋرالى. شاماسى 150 بەتتەن تۇرادى. ءبىر تۇنگە سۇراپ الىپ، وقىپ شىقتىم. تولعانباەۆتى تاۋىپ، «ەگەمەنگە» «قازاقتىڭ پاگانينيى» اتتى ءبىر بەت ەسسە جازدىم. بۇل وزاعاڭنىڭ ناۋقاسى كۇشەيىپ، توسەك تارتىپ جاتسا دا قازاقتى ويلاپ جاتقان وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ، ياعني ءمينيستردىڭ تاپسىرماسى ەدى. 

* * *

شاقشا باسىڭا شاراداي ويلار كىرىپ-شىعىپ جاتادى. ونىڭ ءبىرىن ۇستاپ قالاسىڭ، ءبىرى سۋداعى بالىقتايىن ۇستاتپاي كەتەدى. قۋ كۇيبەڭ تىرلىك ۇمىتتىرىپ تا جىبەرەدى. قازىرگى ايتپاق ويىمىزدى ۇمىتا الماي، ءبۇيىرىمىزدى بۇلكىلدەتىپ جۇرگەنىنە دە كوپ كۇن بولدى. ءبىر كۇنى ءساتى كەلىپ قاعازعا تۇسىرە سالدىق. بالكىم، ۇمىتىلماعى مادەنيەت تۋرالى بولعاننان سوڭ شىعار. 

* * *

رەسەيدە جاڭا ۇكىمەت جاساقتالعانىنا كوپ ۋاقىت بولعان جوق. سۋ جاڭا ۇكىمەت باسشىسى ميشۋستين رويالدا شەبەر وينايتىن كورىنەدى. ءتىپتى لەپسپەن بىرىگىپ اۋەن جازعان مىقتى ەكەن. ءبىرشاما مينيسترلەر اۋىستى. سونىڭ ىشىندە مادەنيەت ءمينيسترى دە بار. 40 جاستاعى ولگا ليۋبيموۆا وسى سالانىڭ تىزگىنىن ۇستادى. ارينە، مينيستر تاڭداۋ وڭاي ەمەس. ولاردىڭ قاي-قايسىسىن دا ەرەكشەلەندىرىپ تۇراتىن ءبىر ەمەس، بىرنەشە قاسيەتى بولادى. ال مەنىڭ پايىمىمدا مادەنيەت ءمينيسترىن تاڭداۋ بۇلاردىڭ بارىنەن دە باسقاشا، جوعارى تۇرۋى كەرەك. رەسەيدىڭ بۇدان بۇرىنعى مادەنيەت ءمينيسترى مەدينسكي ورىس مادەنيەتى تاريحىنىڭ بىلگىرى بولدى. ەلدەگى بارلىق رۋحاني، مادەني اعىستاردىڭ بارىنە ۇلگەرگەنىنشە قاتىسىپ وتىردى، ورىس مادەنيەتى تاريحىنا قاتىستى پىكىرتالاستاردىڭ بىرىنەن دە قالمادى، ءتىپتى، فيلمدەردىڭ ءتۇسىرۋ الاڭىنا دەيىن بارۋعا ۋاقىت تاپتى. تولستويدىڭ، پۋشكيننىڭ ۇيىنەن شىقپايتىن ول، ءتىپتى قازاق قوعامى قابىلدامايتىن سولجەنيتسىن ءتارىزدى تۇلعالاردىڭ تاعدىرىنا دا ارالاسىپ، ءوز ويىن بۇكپەسىز ءبىلدىرىپ وتىردى. شوۆينيستىگى دە جوق ەمەس، ەڭ باستىسى ورىس مادەنيەتىنە جاتپاي-تۇرماي قىزمەت ەتتى، ۇلكەن ەرۋديت، ينتەللەكتۋال ەكەنىن كورسەتتى. سودان دا بولار، ورنىندا ۇزاعىراق وتىردى. دەمەك، ورىس قوعامىنا كەرەك ادام بولدى. دەيتۇرساق تا، «رەسەي تاريحىندا ورىستىڭ قازاقتان قورىقپاعان كەزى بولعان ەمەس» دەپ تۇجىرىم جاساعان مينيستر ءوزىنىڭ شوۆينيزم دەرتىنە اسا شالدىقپاعانىن دا سەزدىردى. قىسقاسى، قاراما-قايشىلىقتاعى تۇلعا. قايشى كوزقاراستارى دا جەتكىلىكتى. ءوز پىكىرى، ۇستانىمى بار.

ال ولگا ليۋبيموۆا كىم؟ مگۋ-ءدىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن جانە گيتيس-ءتىڭ تەاتر جۋرناليستيكاسىن بىتىرگەن. تەاتر، دەرەكتى كينونىڭ تاماشا بىلگىرى. تەگىنە قاراڭىز: ششەپكين اتىنداعى تەاتر ۋچيليششەسىنىڭ ديرەكتورى ب.ليۋبيموۆتىڭ قىزى. شىققان تەگى رەسەيدىڭ مادەني ەليتاسى. اتاسى ن.ليۋبيموۆ عاجايىپ اۋدارماشى بولعان. ارعى باباسى ۇلى اكتەر ءارى پەداگوگ ۆاسيلي كاچالوۆ. ءبىر زاماندا بۇل كىسىنى بۇتكىل سانكت-پەتەربور تۇرعىنى كوشەدە تۇرىپ، قول سوعىپ، ماڭگىلىك مەكەنىنە شىعارىپ سالعان. بۇل وقيعا كەڭەستىك باسىلىمدا كادىمگىدەي سەنساتسيا سيپاتىندا جازىلدى. اتاقتى سەرگەي ەسەنين بۇل كىسىنىڭ ءوزى تۇگىل، دجيم دەگەن يتىنە دە ولەڭ ارناعان. گاۋپتماننىڭ «ىمىرتتاعى ماحابباتىنداعى» اسا كۇردەلى وبراز كلاۋزەننىڭ ءرولىن سومداعان وداقتاعى ءۇش مىقتىنىڭ ءبىرى – وسى كىسى. بىرەۋى ءبىزدىڭ ءاسانالى ءاشىموۆ. ال اجەسى نينا ليتوۆتسەۆا عاجايىپ اكتريسا. تەگىنە ۇڭىلسەڭىز، تەرەڭدەي بەرسەڭىز بۇدان دا كەرەمەتكە كەزىگەسىز. تاگانكانى باسقارىپ، 80 جاسىندا سەگىز ساعات جۇمىس ىستەگەن اتاقتى رەجيسسەر يۋري ليۋبيموۆتى قۋىپ كەلسە بۇل كىسىگە قاتىسى بولۋى ابدەن مۇمكىن دەپ توپشىلايمىن. ولگا عاجاپ ستسەناريست كورىنەدى. پراۆوسلاۆيە جۋرناليستيكاسىمەن تۇبەگەيلى اينالىسىپ، 80-نەن استام دەرەكتى ءفيلمنىڭ ستسەناريىن جازدى، شەف-رەداكتور، پروديۋسەر، مينيستر مەدينسكيدىڭ وڭ قولى بولدى. كينو جونىندەگى دەپارتامەنتتى باسقاردى. قىسقاسى، مادەنيەتتىڭ ءوز ادامى. 

ەندى مىنا قايشىلىقتى قاراڭىز. «كپ» (29.12.2019) بىلاي دەپ جازدى: 

«جاڭا ۇكىمەتتەگى جانجال العاشقى كۇنى-اق باستالدى. ايتساق سەنبەيسىز، جانجال مادەنيەتتەن شىقتى. جۋرناليستەر الەۋمەتتىك جەلىدەن جاڭا مينيسترلەر تۋرالى اقپاراتتارعا كوز تىكتى. سونىڭ ىشىندە سۋ جاڭا مادەنيەت ءمينيسترى و.ليۋبيموۆانىڭ جۋرنالىنداعى «جاڭالىق» بىردەن نازار اۋدارتىپ، ەستەن تاندىردى. جۋرنالىنا ۇستىنە كيگەن جەيدەسىنە «ح» ءارپى جازىلعان سۋرەتىن جاريالاعان. تىپتەن تەاتر، كورمە دەگەندەردى ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەتىنىن مويىنداعان. بىلاي دەيدى: 

«قاتتى قورقىپ كەتتىم. قۇربىم سابيىممەن بىرگە كلاسسيكالىق مۋزىكا كونتسەرتىنە شاقىردى. ءوزىمدى-ءوزىم قيناپ قايتەمىن دەپ ويلادىم. سودان بۇل تاقىرىپقا دۇرىستاپ ويلانىپ، مەن ەشقانداي مادەنيەتتى ادام ەمەسپىن دەگەن شەشىمگە كەلدىم. ەگەر شىنىن ايتار بولسام، مەن كورمە، مۋزەي، وپەرا، بالەت، كلاسسيكالىق مۋزىكانى مۇلدەم ۇناتپايمىن. ال ەندى ومىردەن ءوتىپ كەتكەندەردى ەسكە الۋ كەشىندە شىداپ وتىرا المايمىن. بۇل مەن ءۇشىن تىرىدەي توزاققا تۇسكەنمەن بىردەي. ۇجىم بولىپ حات جازۋشىلاردان جۇرەگىم اينيدى». 

ولگا ليۋبيموۆا بەلگىلى اقسۇيەكتەر ورتاسىنان شىقسا دا ونىڭ مىنا جازباسى كادىمگىدەي شوشىندىرادى. ال مۇنى بىلگەندە ونىڭ وكىل اكەسى نيكيتا ميحالكوۆ نە ويلادى دەسەڭشى؟! 

«شىنىنا دا بۇل ارەكەتتى قالاي قابىلداساق ەكەن. ماسەلە وتە وزەكتى. دەيتۇرعانمەن، بۇل جازبانىڭ وسىدان ون جىل بۇرىن جازىلعانىن دا ەسكەرگەن ءجون ءتارىزدى. وندا الاڭسىز جاس ليۋبيموۆا ۇلكەن شەنەۋنىك بولامىن دەپ ويلادى دەيسىز بە؟ ونىڭ ۇستىنە اناۋ-مىناۋ ەمەس، مادەنيەت ءمينيسترى. ءسىز دە جاس كۇنىڭىزدە نە جازبادىڭىز؟ جاستىقتىڭ جەلىگىمەن سۋرەتتەرىڭىزدى دە جاريالادىڭىز. قىسقاسى، مۇنداي مالىمەتتى اركىمنەن دە كەزدەستىرۋگە بولادى. 

ادامدار ەسەيەدى، كوزقاراستار وزگەرەدى. سوندىقتان ليۋبيموۆا جاڭا قىزمەتتە ءوزىن قالاي كورسەتەتىنىن سابىر ساقتاپ كۇتەيىك. سەبەبى، ءبىزدىڭ مادەنيەت ءمينيسترى بار تۇيمەسىن تاس تۇيمەلەپ العان شەنەۋنىك ەمەس، ءتىرى ادام عوي. بۇل دا وي ۇشتاعانعا جامان ەمەس». 

باسىلىم رەسەيدىڭ رۋحاني تىزگىنىن ۇستايتىن ادام تۋرالى ءوزىنىڭ الاڭ پىكىرىن ءبىلدىرىپ وتىر.

مەنىڭشە، رەسەي پرەزيدەنتى ەڭ الدىمەن ءمينيستردىڭ تەگىنە ءمان بەرگەن. «كورگەنى بار كوش باستار، تەگىندە بار تەگىن بولمايدى» دەگەن قاعيدانى ۇستانسا كەرەك جانە دۇرىس ىستەگەن. تۇك كورمەگەندەر، ۋىزىندا جارىماعاندار، جارلىدان بايىعاندار ەلدى دە جارىتپايدى. بۇگىندە ءوز ورنىندا وتىرماعانداردىڭ ەلدى دە وڭدىرتپاي جاتقانى جاسىرىن ەمەس قوي. 

جەكسەنبەك ەركىمبەكوۆ

ايتپاعىمىز، وسى تاڭداۋ ءبىزدىڭ قازاق قوعامىنا دا وي سالۋى ءتيىس. ءبىز بىلگەندە مادەنيەتپەن كىمدەر اينالىستى؟ قاي ءمينيستردىڭ تۇسىندا قازاق مادەنيەتىنىڭ مەرەيى ءوستى، مارتەبەسى ارتتى؟ جۇرگەنوۆتەن بەرى باستاعاندا وماروۆ، ەركىنبەكوۆ، جانىبەكوۆتى جۇرت ءالى كۇنگە دەيىن نەگە ەستەن شىعارمايدى؟ اشىربەك سىعاي مينيستر بولماسا دا بولعانداي ەدى. ءتىپتى، مادەنيەتكە قاتىسى جوق بىرەۋ كەلگەندە اۋرۋحانادا جاتقان اشەكەڭنىڭ ارىزىن بەرىپ جىبەرگەنىنىڭ ءوزى نەنى مەڭزەيدى؟

ەكونوميكانى باسقارىپ جۇرگەن وماروۆتى قوناەۆ نەگە مادەنيەت ءمينيسترى قويدى؟ ول باسقا سالادا ءجۇرىپ تە ەل مادەنيەتىنە قىزمەت ەتتى. كوركەم ادەبيەتتى كوپ وقىدى (جالپى ول تۇستاعى باسشىلار، اسىرەسە جوعارى لاۋازىم يەلەرى ادەبيەتتى وقيتىن، تاريحتى جاقسى بىلەتىن), تالانتتى ادامدارعا ۇدايى دەمەۋ بولدى، قامقورلىق جاسادى. كوپتەگەن كىتاپتارعا ءوزى پىكىر جازدى (وزەكەڭ دە باياندامانى ءوز قولىمەن جازاتىن). بىردە «ءبارى دە وزىمنەن، قوناەۆقا يدەولوگيا تۋراسىنداعى ويلارىمدى، ۇسىنىستارىمدى كوپ ايتۋشى ەدىم. سودان وسىندا جىبەردى» دەگەنى بار. جەكسەنبەك ەركىنبەكوۆتىڭ تۇسىندا مۋزىكا مادەنيەتى شارىقتاپ دامىدى. جانىبەكوۆتىڭ جانكەشتى ەڭبەگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ءبىر عانا تايقازاندى قايتارىپ الۋدىڭ ءوزى نە تۇرادى؟ وسىلار مينيستر بولعان تۇستا باسقالاردىڭ بار-جوعى بىلىنە بەرمەيتىن. كەزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى بولعان يشانباي قاراقۇلوۆتى، تورەگەلدى شارمانوۆتى جۇرت ءالى كۇنگە نەگە ۇمىتپايدى؟ ارينە، ول كەزدىڭ مينيسترلەرىنىڭ كوپشىلىگى تۇلعا بولاتىن. شەنەۋنىكتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ تە ۇلت قايراتكەرى دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن، ءتىپتى اڭىزعا اينالعان ادامدار ەدى. 

ساعي جيەنباەۆ، يشانباي قاراقۇلوۆ، تۇمانباي مولداعاليەۆ

دەمەك، مادەنيەت مينيسترلىگى باسقالارعا ۇلگى بولدى. «مادەنيەت دەگەنىمىز – ءوز ۇلتىڭدى ءولىپ-ءوشىپ ءسۇيۋ» دەگەن جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ ءسوزىن قاپەرگە الساق، بۇل تۇلعالار وسى باعىتتا جۇمىس ىستەدى. 

مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ مىندەتى قوي باعۋ ەمەس، وي باعۋ. ول قوعامداعى ناداندىقتىڭ بەتىن اشىپ وتىرۋ كەرەك. مادەنيەت ۇلتتىڭ كەمەلدىككە ۇمتىلۋىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك جانە وسى باعىتتى ۇدايى ۇستانۋى قاجەت. ەلدىڭ مادەنيەتى دۇرىس جولعا قويىلعاندا عانا بارلىق سالادا ءوسۋ، ورلەۋ بولادى. قارجى مادەنيەتى، ەكونوميكا مادەنيەتى، ساياسي مادەنيەتى تۇزەلەدى. رۋحاني قىلمىسپەن كۇرەسۋ توقتاۋسىز ءجۇرۋى كەرەك. ديلەتانتتار، مارگينالداردى تويتارىپ وتىرۋ كەرەك. 

مىناداي ءبىر اڭگىمە بار. سوعىس كەزىندە چەرچيللگە ەل بيۋدجەتىن الىپ كەلسە، وندا مادەنيەت اتىمەن كورسەتىلمەپتى. سوندا چەرچيلل «ءبىز نە ءۇشىن سوعىسىپ ءجۇرمىز؟» دەپ، قارجى ءمينيسترىن ورنىنان الىپ تاستايدى. مىنە، مادەنيەتكە، مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ماڭىزىنا وسىلاي ءمان بەرىلگەن. 

دەمەك، مادەنيەت بار باستامالاردىڭ، جاقسىلىقتاردىڭ باستاۋىندا تۇرۋى قاجەت. مادەنيەت، ونى باسقارۋشى مينيستر بارلىق ۇكىمەت مۇشەلەرىنە (مينيسترلەرگە) ەتالون بولۋى كەرەك، تۇلعا بولۋى كەرەك. ءبىز بىلگەندە، جوعارىداعى تۇلعالار شەتىنەن شەشەن بولدى. وزىق ويلاۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ، قاۋىپ ايتپايتىن، تاۋىپ ايتاتىن. ول ءۇشىن وماروۆ تۋرالى س.قيراباەۆتىڭ، ەركىنبەكوۆ تۋرالى ءا.سىعايدىڭ، جانىبەكوۆ تۋرالى ش.مۇرتازانىڭ ەسسەسىن وقىساڭىز جەتىپ جاتىر. باسقاسىن بىلاي قويعاندا، بۇگىندە ءبىز ءجيى جاماندايتىن كەڭەستىڭ تۇسىندا قيىندىقتان جول تاۋىپ، ۇلت ءۇشىن قانشالىقتى قىرۋار جۇمىس ىستەگەنىن ەسكە الساڭىز بولعانى. بولماسا كەزىندە ىقىلاس دۇكەنۇلىنىڭ 150 جىلدىعىن وتكىزۋگە جان-تانىمەن قارسى بولعان، «ش.ايمانوۆتىڭ داۋسىن الىپ قالىڭدار» دەپ، ومىرباقي جانىندا بولعان جان دوسى، ايمانوۆتىڭ بارلىق فيلمدەرىن تۇسىرگەن اتاقتى وپەراتور بەركوۆيچ ولەرىنىڭ الدىندا تەلەفون شالعاندا سەلت ەتپەگەن «مادەنيەت» ءمينيسترىن دە بىلەمىز. 

شاكەن ايمانوۆ

قايران قالاعاڭ – قالتاي مۇحامەدجانوۆ باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوعىپ ءجۇرىپ، اقىر سوڭى مادەنيەت ءمينيسترى بولىپ شىعا كەلگەن بىرەۋدى «ءاي، وسى ابايدىڭ بار-جوعىن بىلە مە ەكەن؟» دەپ ەدى. اششى دا بولسا شىندىق. 

ەگەر بۇگىندە بيلىكتىڭ جوعارى، ورتاڭعى، تومەنگى بۋىنىندا جەكەلەگەن ازاماتتاردى بىلاي قويىپ، جالپى ايتقاندا سويلەۋ مادەنيەتى، شەشەن سويلەۋ ۇلگىسى قالىپ بارادى دەسەك، كەلىسەرسىز. تاعى دا قايتالاپ ايتامىز، جوعارىداعى ۇستىندار دا سونىڭ ۇلگىسى ەدى. ءبىزدىڭ قازاق باستىقتى باعالاعاندا «ءاي، مىنانىڭ ءسوزى ءىرى ەكەن، ءتىرى ەكەن، تەگىندە بار-اۋ» دەپ جاتۋى بەكەر مە؟ دەمەك، سوزىنە، ىسىنە قاراپ باعالاعان. دەمەك، دۇرىس سويلەۋ، اۋديتوريانى وزىنە يلاندىرۋ، ەلدى باۋراي ءبىلۋ بۇل ەڭ الدىمەن ىشكى مادەنيەتتىڭ جەمىسى، جەڭىسى. راسى كەرەك، بۇگىنگى شوڭ باستىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى انەكدوت ايتقىش. ويتكەنى، بارى، دەڭگەيى وسى. «بوقتىق» سويلەۋ باسىم. مادەنيەت مينيسترلىگى مىقتى بولسا مۇندايدىڭ ءيسى سەزىلمەي، ەل ىشىنەن مادەنيەتتىڭ ءيسى اڭقىپ تۇرادى. 

دۇرىس. زاماننىڭ تالابى دا، ءجونى دە باسقا. كەلىسەمىز. سولاي ەكەن دەمەي، ادامنىڭ جاسىنا عانا ەمەس، باسىنا دا قاراۋ كەرەك. جارايدى ول جاس، ىسكەر بولسىن دەيىك. ال ەندى بۇل مادەنيەت قوي. ەلدىڭ ايناسى، پاراساتى عوي. اقشا سانايتىن، پىسىقتىق تانىتاتىن جەر ەمەس قوي. بىزگە تويمەن اينالىساتىن مينيستر كەرەك پە، ويمەن اينالىساتىن مينيستر كەرەك پە؟ دەمەك، تەگىندە، نەگىزىندە بار ادام عانا بۇل سالانى العا سۇيرەي الادى. ەل مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيىنە قاراپ بۇل مينيسترلىكتىڭ جۇمىسى دا باعالانادى. مينيسترلىكتىڭ ءبىر قاستەرلى مىندەتى – جەرگىلىكتى جەرلەردە ميني-وماروۆتاردى، ميني-جانىبەكوۆتەردى تاربيەلەپ شىعارۋ. كادردى وسىلاردىڭ ىشىنەن تاڭداۋ كەرەك. 

كەزىندە ازەربايجاندا – پولات بيۋل-بيۋل وعلى، ليتۆادا – رايموند پاۋلس، وزبەكستاندا – فارۋك زاكيروۆ، ت.ب. مادەنيەت ءمينيسترى بولدى. دەمەك، بۇل سالاعا ءوز ادامى، ۇلكەن ەرۋديت، قوعامدا مويىندالعان تۇلعا كەلسە نۇر ۇستىنە نۇر. قىسقاسى، اركىم ءوز سالاسىندا (اسىرەسە، جوعارى لاۋازىمدى ورىندا) جۇمىس ىستەسە پروبلەما از بولادى، اداسىپ جۇرگەندەر ازايادى. 

P.S. باسىن اشىپ ايتايىق، بۇل ماقالادان استار ىزدەپ اۋرەگە ءتۇسۋدىڭ تۇككە كەرەگى جوق. بولماسا، جالپى تۇسىنىككە سالىپ «ە، تۇسىنىكتى بولدى» دەۋدىڭ دە قاجەتى شامالى. جالپىعا ورتاق ويدى ايتتىق دەپ ويلايمىن. بار بولعانى رەسەيدەگى مادەنيەت ءمينيسترىن تاعايىنداۋدان تۋعان ءبىر ىلكىم وي. وسى ماقالانى جازىپ وتىرعاندا راديودان ءبىر دەنى دۇرىس قازاق ءانى ايتىلمادى. «شىمكەنت شاھارلارى، تاراز شاھارلارى» دەپ وزبەك اۋەنىمەن قازاق جىگىتتەرى دۇرىلدەتىپ جاتىر. ال بەس مىڭنان استام ءان، كۇيى بار (شەتىنەن التىن، كۇمىس) قازاقتىڭ وزبەكتىڭ، تۇرىكتىڭ، ۇيعىردىڭ ەكسپانسياسىنا اينالاتىنداي نە باسىنا كۇن تۋدى. بي دە وزبەكشە، ۇيعىرشا. قىسقاسى، قازاق توي انىمەن كۇن كورىپ وتىر. تەلەديدارلار تويحاناعا اينالدى. بيىك، بەكزات ونەر، تەكتى ونەر، سالتاناتتى ونەرگە ورىن جوق. 

...تاياۋدا ءبىر ءمينيستردى كوردىم. ەكى قولى قالتادا، تالتايىپ تۇر، شايناعانى ساعىز، بىلش-بىلش تۇكىرەدى، اۋزى انەكدوتتان بوسامادى. بۇدان كەيىن بىزدە قانداي دەڭگەي، قانداي مادەنيەت بولادى؟ حالىقتان مادەنيەت كۇتىپ كەرەگى نە؟ قۇدايشىلىعىن ايتىڭىزشى، بۇگىندە ۇلت قايراتكەرى دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن ءمينيستردى بىلەسىز بە؟ ءوزىن شەنەۋنىك سەزىنگەن ادام جۇمىس ىستەۋشى مە ەدى. سودان كەيىن دە جاۋاپسىز سويلەيدى، كوماندا جيناۋمەن كۇنى وتەدى.

* * *

ماقالانى وزاعاڭنان باستاپ ەدىك قوي. ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. ءبىر كۇنى ەرجۇمان سمايىل «سەنى وزاعاڭ ىزدەپ جاتىر. ەرتەڭ ساعات 10-نان قالماي ۇيىنە بار» دەدى. جاپپارقۇلدا جان بار ما، ۋاقىتىنان بۇرىن باردىم. ول كىسى كەشىككەندى ۇناتپايدى. قولىنا ءبىر تورسىق ءتۇسىپتى. الگىنى كورىپ ءتۇڭىلىپ وتىر ەكەن. كەزىندە وسى تورسىقتى داركەمباي شوقپاروۆقا قالاي جاساتقانى جونىندەگى تاريحتى ايتتى. قىسقاسى، «تورسىق تەحنولوگياسى» دەگەن ماقالا جازدىم. وزاعاڭنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى ماقالا دايىن بولسا، وزىڭمەن بىرگە وتىرىپ وقيتىن، قىسقاسى، گازەت شىعىپ بارا جاتقانعا دەيىن جۇمىس ىستەيتىن. س.قيراباەۆ ايتقانداي، «ونىڭ ماڭىندا قوشەمەتشىلەر ەمەس، ءىس ادامى جۇرەتىن. جالپى ونىڭ تابيعاتىندا كەڭسەشىلدىك، تورەشىلىك دەگەن بولمايتىن». 

ايتپاعىم، كەزىندە وزاعاڭ جانە سول كىسىنىڭ رۋحىنداعى بىرنەشە مينيسترلەردىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ ەدىم. تەلەفون شالاتىن، بولماسا شاقىرىپ الاتىن. سونداعى تاپسىرماسى جەكە باسىنىڭ ەمەس، ەلدىڭ مادەني-رۋحاني دامۋ احۋالى، تاسادا جۇرگەن تالانتتار تۋرالى. ونىڭ بارىنە جەكە توقتالۋعا ماقالانىڭ كولەمى كوتەرمەيدى.

قازىر وسىنداي تاپسىرما بەرەتىن مينيستر بار ما؟ تانىمال تىلشىلەردى بىلە مە؟ قازاق باسىلىمدارىن قاراي ما دەسەيشى؟! 

...وسىلاي ءبىر دەدىم.

قالي سارسەنباي

قالي سارسەنباي

Abai.kz