كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى الدىمەن قىتايعا اسەر ەتىپ، قازىر الەمنىڭ كوپتەگەن باسقا ايماقتارىنا تارالىپ، پاندەميا اياقتالعاننان كەيىن تەز ەكونوميكالىق قۇلدىراۋ مەن ايقىن ەمەس باعىتتارىمەن سيپاتتالاتىن شىندىقتىڭ جاڭا فورماتىن قۇرادى.

Bloomberg الەمدىك ەكونوميكا كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى 2,7 ترلن دوللارعا دەيىن جوعالتۋى مۇمكىن دەپ ەسەپتەيدى. قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ تولىق بۇعاتتالۋى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ توقتاپ قالۋىنا، شيكىزات پەن دايىن ءونىمدى جەتكىزۋدىڭ بۇزىلۋىنا اكەلدى. بۇل ءوز كەزەگىندە قازىر تۇراقسىزدىق ايماعىنداعى قور نارىقتارىنا اسەر ەتتى.

كوروناۆيرۋستىڭ جەتكىزىلىم تىزبەگىنە اسەرى تۋرالى جەتكىزۋدى باسقارۋ ينستيتۋتىنىڭ (ISM) زەرتتەۋىنە سايكەس، كومپانيالاردىڭ 75%-ى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى كولىك شەكتەۋلەرىنە بايلانىستى كەيبىر قۋاتتىلىقتاردا جەتكىزىلىم تىزبەگىندەگى اقاۋلار تۋرالى حابارلايدى جانە 80%-دان استامى ولاردىڭ ۇيىمى COVID-19 سالدارىنان كەيبىر سالدارعا ۇشىرايدى دەپ سانايدى.

سوندىقتان وڭىرلىك ءوندىرىس تىزبەگىن دامىتۋدىڭ جانە شەكارا ماڭى ەلدەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعىن كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزى ەرەكشە ءوستى. ساۋدا-ساتتىقتى قايتا باستاۋعا جانە ەكونوميكالىق پروتسەستەردى قالپىنا كەلتىرۋگە جالپى قىزىعۋشىلىق جاعدايىندا ەكونوميكالىق سالدارمەن كۇرەسۋ الدەقايدا وڭاي.

وسىعان بايلانىستى قىتاي ەپيدەميادان كەيىن ءىس جۇزىندە قالپىنا كەلدى جانە باسقا ەلدەردە قاجەتتى تاۋارلاردى ءوندىرۋ اعىنىن ورناتتى. مىسالى، ميلليونداعان مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قاشىقتان ءبىلىم الۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن نوۋتبۋكتەر مەن كومپيۋتەرلەر وسىنداي اسا ماڭىزدى تاۋارعا اينالدى.

قازاقستان ءۇشىن ءوز جەتكىزىلىمدەرى تۇرعىسىنان قىتاي ونەركاسىبىن قالپىنا كەلتىرۋ ماڭىزدى. ويتكەنى، قىتاي تەك ساتۋشى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار تابيعي رەسۋرستاردىڭ، اسىرەسە مۇناي مەن گازدىڭ كەڭ جەلىسىنىڭ تۇتىنۋشىسى رەتىندە دە ورتالىق ازيانىڭ ءىرى ەكونوميكالىق سەرىكتەسى بولىپ تابىلادى.

مىسالى، كارانتيندىك شارالارعا بايلانىستى قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋىن توقتاتۋ مۇنايعا سۇرانىستىڭ تومەندەۋىنە اكەلدى جانە وپەك+ كوشباسشىلارى كەلىسە الماعاننان كەيىن مۇناي باعاسى ايتارلىقتاي تومەندەدى. بۇل قازاقستان ەكونوميكاسىنا بىردەن اسەر ەتتى، وندا تەڭگە دوللارعا قاتىستى لەزدە دەۆالۆاتسيالاندى.

S&P حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا مۇناي-گاز سەكتورىنىڭ بىرەۋى عانا رەسپۋبليكا ءجىو-ءنىڭ شامامەن 15%-ىن قۇرايدى جانە بيۋدجەتكە تۇسەتىن بارلىق تۇسىمدەردىڭ شامامەن 40%-ىن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل رەتتە قازاقستاننىڭ 30 ءىرى سالىق تولەۋشىسىنىڭ 18-ءىن مۇناي جانە گاز وندىرۋمەن اينالىساتىن كومپانيالار قۇرايدى. 2019 جىلى ولار بارلىق تولەمدەردى 4,3 ترلن تەڭگەدەن استام قامتاماسىز ەتتى.

جالپى، بيىل الەمدىك ەكونوميكا ەلەۋلى رەتسەسسيانى بولجاپ وتىر. سوعان قاراماستان، قىتاي ەكونوميكاسى 1,6% ءوسۋ بولجامىن ساقتايدى، ياعني قىتاي ورتالىق ازيادان ەنەرگيا مەن پايدالى قازبالاردى جەتكىزۋدى قاجەت ەتەدى. سونىمەن قاتار، 2013 جىلى استانادا جاريالانعان «ءبىر بەلدەۋ–بىر جول» باستاماسى اياسىندا قىتاي بارلىق ەلدەرمەن، ال ەۋرازيالىق وداق ەلدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا مودەلىن ۇسىنادى. اتاپ ايتقاندا، بەيجىڭ بىرلەسكەن ءوندىرىس ينفراقۇرىلىمى مەن جوبالارىن دامىتۋعا اۋقىمدى ينۆەستيتسيا سالادى.

ينۆەستيتسيالار ءۇشىن كۇرەس

ايتا كەتۋ كەرەك، كەيىننەن قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» جاھاندىق باستاماسىنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالعان «جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋى» بۇكىل الەمدە زور ىنتا-جىگەرمەن قابىلداندى. پاندەميا ناتيجەسىندە ەكونوميكالىق داعدارىس كەزىندە جاھاندىق اۋقىمدا ينۆەستيتسيالاۋعا قىزىعۋشىلىق پەن مۇمكىندىكتەرى بار ويىنشىلاردىڭ ازدىعىنا بايلانىستى قىتاي ينۆەستيتسيالارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلەدى.

قىتاي ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ارقىلى ەكونوميكالىق داعدارىستى ەڭسەرۋدىڭ جاڭا مودەلىن ۇسىنادى. سونىمەن قاتار، ەسكى الەم تاراپىنان ينۆەستيتسيا سالعىسى كەلمەگەن جاعدايدا، قىتاي نۇسقاسى اسىرەسە قىزىقتى، ويتكەنى پەكين ءوزىنىڭ جوباسىنا، ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ ۇزاق جىلدارىندا جيناقتالعان رەزەرۆتەرگە ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن.

ەۋرازيا قۇرلىعى «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعدارلاماسى ءۇشىن ەڭ پەرسپەكتيۆالى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى جانە ەۋرازيا ەلدەرى وزدەرىنىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمى مەن ەكونوميكالىق دامۋىنا وراسان زور قاراجات پەن تەحنولوگيالاردى تارتۋ الەۋەتىن لەزدە باعالاپ، شىن مانىندە باسەكەلەستىككە ءتۇستى. اتاپ ايتقاندا، رەسەي وسى باعىت بويىنشا ءساتتى تاسىمالداۋدىڭ ۇزاق تاريحىن كورسەتە وتىرىپ، ءوزىنىڭ ءترانسسىب جوباسىن العا جىلجىتا باستادى. موڭعوليا ءوز نۇسقاسىن ۇسىندى، اتاپ ايتقاندا، وسى دالا ەلى ارقىلى تۇجىرىمدامالىق جاڭا مارشرۋت قۇرۋ نۇسقاسى. قىرعىزستان سونداي-اق بولاشاق جاھاندىق قۇرلىق تاسىمالدارىنىڭ كولىك حابىنا اينالۋعا تىرىسۋدا.

الايدا، «جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋى» قازاقستاندا ايتارلىقتاي جەتىستىككە جەتتى. بۇل جەردە چجۋننانحايدان كەلگەن ستراتەگتەر عانا ەمەس، ىنتىماقتاستىق جىلدارى اسپان استى ەلىندەگى ارىپتەستەرىمەن جۇمىس ىستەۋدە ۇلكەن تاجىريبە جيناقتاعان قازاقستاندىق ديپلوماتتاردىڭ دا ەڭبەگى زور. سوندىقتان دا، قازاقستان «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسى اياسىندا ينۆەستيتسيا تارتۋ بويىنشا رەكوردشى ەل بولدى.

وسىلايشا، توراعا سي ءتسزينپيننىڭ العاشقى ساپارى بارىسىندا، ججەب باعدارلاماسى جاريالانعان كەزدە قول قويىلعان بايلانىستاردىڭ جالپى سوماسى شامامەن $30 ملرد. قۇرادى، جاڭا باعىتتاردى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى وقيعاسى 2012 جىلعى جەلتوقساننىڭ سوڭىندا قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى «قورعاس-جەتىگەن» تەمىرجول شەكارالىق وتكەلىنىڭ اشىلۋى بولدى. بۇل جەلىنىڭ قازاقستاندىق ايماقتاعى ۇزىندىعى 293 شاقىرىم، بۇل قىتايدان قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرلەرى مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە دەيىنگى قاشىقتىقتى 550 شاقىرىمعا قىسقارتۋعا مۇمكىندىك بەردى. جەلىنىڭ جىلدىق جۇك اينالىمى 2020 جىلعا قاراي 25 ملن تونناعا دەيىن جەتكىزىلەدى دەپ بولجانۋدا.

سونداي-اق، قحر قۇرىلىس يندۋسترياسى جانە اۋىلشارۋاشىلىق وڭدەۋ سالاسىنداعى وندىرىستىك كاسىپورىنداردى ينۆەستيتسيالاۋعا مۇددەلى. «ءبىز قازاقستان اۋماعىندا شىنى، تسەمەنت ءوندىرۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ زاۋىتتارىن قۇرۋعا دايىنبىز، بۇل «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ تۇجىرىمداماسىمەن ۇندەس»، - دەپ بىرنەشە رەت قىتاي پرەمەر-ءمينيسترى لي كەتسيان اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار، قىتايلىق ينۆەستورلاردى توقىما، حيميا، مەتاللۋرگيا، ماشينا جاساۋ، مۇناي حيمياسى، قۇرىلىس ماتەريالدارى، تاۋ-كەن جوبالارى مەن ەنەرگەتيكا قىزىقتىرادى.

قىتايدىڭ ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىگىنىڭ سەرپىنى ەۋرازيالىق وداقتاعى قىتاي كاپيتالى ءۇشىن نەعۇرلىم تارتىمدى قازاقستان بولىپ تابىلاتىنىن كورسەتىپ وتىرعانىن اتاپ وتكەن ءجون. وسىلايشا، قىتايدان ەۋرازيالىق وداق ەلدەرىنە جينالعان تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار (تشي) بۇكىل سومانىڭ 91,5%- ى قازاقستانعا تيەسىلى.

قازاقستاننىڭ قوعامدىق پىكىرىندە قىتايمەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدىڭ ءتۇرلى نۇكتەلەرى بار. اتاپ ايتقاندا، قىتاي ينۆەستيتسيالارىن تارتۋ بويىنشا. الايدا، ەكونوميكالىق داعدارىس جاعدايىندا قىتايدان ينۆەستيتسيالار مەن تەحنولوگيالاردان باس تارتۋ بۇل اعىنداردىڭ بارلىعى كورشى ەلدەرگە نەمەسە وڭىرلەرگە باعىتتالۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن. رەسەي، قىرعىزستان، موڭعوليادان باسقا، قىتايدىڭ باتىس پروۆينتسيالارى دا ايماققا ينۆەستيتسيا سالۋ ءۇشىن كۇرەسۋدە، ولار قوسىمشا قارجىلىق قۋات، ءىرى ونەركاسىپتىك جانە تەحنولوگيالىق جوبالاردى قاجەت ەتەدى.

سوندىقتان، قىتايدىڭ وزىندە وڭىرلىك ەليتالار دەڭگەيىندە دە وسى قاراجاتتىڭ بارلىعىن قازاقستانعا ەمەس، مىسالى، بىزبەن شەكتەسەتىن شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنا جىبەرۋ كەرەك دەگەن پىكىرلەر بار. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستاندىق ديپلوماتيا «ەكى وتتىڭ اراسىندا» ويناۋعا، ەلگە قاجەتتى قارجى اعىنىن ارتتىرۋعا، شەتەلدىك باسەكەلەستەردى اينالىپ ءوتىپ، ىشكى قوعامدىق پىكىردى اقپاراتتاندىرۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى.

ءبىلىم

قازاقستان-قىتاي ىنتىماقتاستىعىنىڭ ماڭىزدى اسپەكتىلەرىنىڭ ءبىرى ءبىلىم بەرۋ سالاسى بولىپ تابىلادى. ەپيدەميا كەزىندەگى بايلانىستاردىڭ بۇزىلۋى قىتايداعى كوپتەگەن جاستارعا اسەر ەتتى.

قىتايداعى قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ سانى - ەلدىڭ جالپى حالقىن ەسكەرە وتىرىپ قاراعاندا وتە كوپ. بۇل كورسەتكىش سوڭعى جىلدارى تۇراقتى تۇردە 10 مىڭنان استام ادامعا تيەسىلى. سالىستىرۋ ءۇشىن، جالپى حالقى قر-عا قاراعاندا 10 ەسە كوپ رەسەيدەن كەلگەن ستۋدەنتتەر قىتايدا 20 مىڭعا جۋىق وقيدى. قازاقستان 2018 جىلى 10 ورىندا بولدى، قىتاي تاراپىنىڭ ەسەپتەۋى بويىنشا قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ سانى 11784 ادامدى قۇرادى.

قىتاي ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى نەگىزىندە قر-دان قحر-عا ستۋدەنتتەر سانى بويىنشا ستاتيستيكا كەلەسىدەي (4-سۋرەتتى قاراڭىز).

قحر-دا وقيتىن قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر سانى (2010-2018 جج.)

قىتايدا جوعارى ءبىلىم الۋدىڭ تارتىمدىلىعى قازاقستاندىقتار ءۇشىن مىناداي فاكتورلارعا نەگىزدەلگەن:

• كونفۋتسي ينستيتۋتتارى مەن «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعىتى بويىنشا ستيپەنديالىق باعدارلامالاردىڭ سانىنىڭ كوپتىگى. اتاپ ايتقاندا، ۇكىمەتتىك ستيپەنديالاردىڭ باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا، دوكتورانتۋرا جانە قىتاي ءتىلىنىڭ جىلدىق كۋرستارىنا ارنالعان باعدارلامالارى.
• قارجىلىق سالىمدار ەۋروپا، اقش جانە دامىعان ازيا ەلدەرىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىعانعا قاراعاندا تومەن، سونداي-اق قازاقستاننىڭ بەدەلدى جوعارى وقۋ ورىندارىنا قاراعاندا تومەن;
• وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن ۇبت جانە كت تاپسىرۋ تالاپ ەتىلمەيدى، بۇل مۇمكىن ناتيجەلەرگە سەنىمدى ەمەس كوپتەگەن وقۋشىلار ءۇشىن تارتىمدىلىقتى ارتتىرادى;
• قىتايدىڭ اۋماقتىق جاقىندىعى مەن قاۋىپسىزدىگى ۋنيۆەرسيتەتتەر اۋماعىندا وتە ىڭعايلى ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىمەن ۇيلەسەدى.

الماتى قالاسىنىڭ وقۋشىلارى اراسىنان رەسپوندەنتتەر اراسىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما ولاردىڭ وقۋ ورنىندا قىتاي تىلىنەن ساباق بەرسە، وندا 68%-ى وعان بارار ەدى، 16%-ى تاڭداۋدىڭ مۇعالىمنىڭ ساپاسىنا تاۋەلدىلىگى تۋرالى مالىمدەدى جانە تەك 11%-ى «جوق» دەپ جاۋاپ بەردى. قىتاي ءتىلىن وقىپ جاتقان رەسپوندەنتتەرگە كەلەتىن بولساق، ولاردىڭ 48%-ى قحر-دا وقۋدى جوسپارلاپ وتىر، ال 47%-ى قىتاي مەن قىتاي ءتىلى قىزىقتىرادى. وسىلايشا، ءبىلىم بەرۋ سالاسى قازاقستان مەن قىتاي ىنتىماقتاستىعىنىڭ كەلەشەگى زور فلاگمانىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

ىنتىماقتاستىق جوبالارى

ەۋرازيالىق وداق ەلدەرىنىڭ ىشىندە قازاقستان بۇگىندە قىتايدىڭ جاڭارتىلعان كولىك ينفراقۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋعا قاتىسۋى جونىندەگى ۋاعدالاستىقتاردا بارىنشا ىلگەرى جىلجىدى.

سوڭعى جىلدارى بىرنەشە ءىرى قازاقستان-قىتاي جوبالارى ىسكە قوسىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا التىنكول-قورعاس جاڭا تەمىر جول وتپەسى، سارىبۇلاق - زيمۇناي جانە بوزوي - شىمكەنت گاز قۇبىرلارى، اقتاۋ بيتۋم زاۋىتى، سۇيىق وتىن الاتىن كومىردى كەشەندى قايتا وڭدەۋ جوباسى، كالي تىڭايتقىشتارىن ءوندىرۋ سەكىلدى جوبالار بار.

سونداي-اق، قىتاي ءتۇرلى وندىرىستەردى قۇرۋعا ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى. بۇل جاعدايدا تىزبەنىڭ ماعىناسى جوق، تەك دياپازوننىڭ وتە كەڭ ەكەنىن اتاپ وتەمىز: ەلەكتر ەنەرگەتيكاسىنان باستاپ مايلى داقىلداردى وڭدەۋگە دەيىن جانە مۇناي-گاز جابدىقتارىن وندىرۋدەن باستاپ اۆتوموبيلدەر وندىرىسىنە دەيىن.

بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاندا ءوندىرىس سالاسىندا جالپى سوماسى 26 ملرد. دوللار بولاتىن 52 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. جوبالاردىڭ كوپشىلىگىندە قازاقستاندىق تاراپ ماجوريتارلىق ينۆەستور بولىپ تابىلادى. بارلىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ شامامەن 15 مىڭ جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، وندا جۇمىسكەرلەردىڭ كەمىندە 80%-ى قازاقستان ازاماتتارى بولادى دەپ بولجانۋدا.

يندۋستريالىق-ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ وسى باعدارلاماسى شەڭبەرىندەگى ءىرى كاسىپورىندار:

قۋاتى جىلىنا 150 مىڭ توننا «Asia Steel Pipes Corp» جشس كومپانياسىنىڭ جاپسارسىز قۇبىرلار شىعاراتىن زاۋىتى;

قۋاتتىلىعى جىلىنا 500 مىڭ توننا پوليپروپيلەن بولاتىن ينتەگراتسيالانعان گاز-حيميا كەشەنىن سالۋ.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا «JAC» ماركالى قىتايلىق اۆتوموبيلدەردى ءىرى-توراپتىق قۇراستىرۋ جۇزەگە اسىرىلدى.

«Rifa Holding Group» جانە «ەۆرازيا اگروحولدينگ» كومپانيالارى شىعىس قازاقستان وبلىسىندا (شقو) جىلدىق قۋاتى 17 مىڭ توننا قوي ەتى مەن سيىر ەتىن وندىرەتىن ەت كومبيناتىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. الدىن الا جوسپارلار بويىنشا كومبينات وندىرەتىن ءونىمنىڭ شامامەن 80%-ى قحر-عا ەكسپورتقا جىبەرىلەتىن بولادى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 7,9 ملرد تەڭگەگە باعالانىپ وتىر، ال جوباداعى قىتايلىق ينۆەستورلاردىڭ ۇلەسى 49%-دى قۇرايدى.

«قورعاس» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىنىڭ حالىقارالىق ورتالىعىن جانە ونىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ.

قىتايمەن شەكارادا «دوستىق» يندۋستريالىق-سەرۆيستىك ايماعىن دامىتۋ.

قىتايلىق «AIJIU» ونەركاسىپتىك توبى مەن «Total Impex» جشس-ءنىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا (سقو) مايلى جانە ءداندى داقىلداردى تەرەڭ وڭدەۋ بويىنشا كاسىپورىن سالۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىعى.

«COFCO» جانە «ەۆرازيا اگروحولدينگ» كومپانيالارى اراسىنداعى وسىمدىك شارۋاشىلىعىنداعى جوبا قىزىلوردا جانە باتىس قازاقستان وبلىستارى مەن شقو اۋماعىندا قىزاناق ءوسىرۋ جانە ولاردى تومات پاستاسىنا قايتا وڭدەۋ جونىندەگى قۋاتتاردى قامتيتىن بولادى. جوبانىڭ قۇنى 80 ملن. دوللارعا باعالانادى.

ۇزىندىعى 988 كم «جەزقازعان – بەينەۋ» تەمىرجول جەلىسىن سالۋ جونىندەگى جوبا «دوستىق» جانە «التىنكول» ستانتسيالارىنان اقتاۋ تەڭىز پورتىنا ترانزيتتىك تاسىمالداۋ قاشىقتىعىن 1 200 شاقىرىمعا دەيىن قىسقارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ءوز كەزەگىندە، قازاقستان ەكىباستۇزدان شۇاا-داعى حامي قوسالقى ستانتسياسىنا دەيىن تۇراقتى توكتىڭ جوعارى جەلىسىن سالۋ ارقىلى قىتايعا ەلەكتر ەنەرگياسىن جەتكىزۋدى ۇسىندى. بۇل جوبا قىتايعا شامامەن 6 گۆت جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

*****

پاندەميا اياقتالعاننان كەيىن قازاقستان مەن قىتايدىڭ ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناسى قالپىنا كەلەدى، ويتكەنى باسقا بالاما جوق جانە تابيعي سيپاتقا يە. بىرلەسكەن جوبالاردىڭ سانى ەكى ەلدى بىرلەسكەن بيزنەس-بايلانىستاردى قارقىنداتۋعا جانە بيزنەس ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا يتەرمەلەيدى.

«نۇرلى جول» مەن «ءبىر بەلدەۋ جانە جول» ىنتىماقتاستىعىنىڭ نەگىزگى يدەياسى، اتاپ ايتقاندا، كولىكتىڭ الۋان تۇرلەرى – اۆتوموبيل، تەمىر جول، قۇبىر جانە تەڭىز دالىزدەرىن سالۋ ادام اعىنىن شەكتەۋ جاعدايىندا جەتىلدىرۋ تۇرىندە جاڭا سەرپىن مەن سىن-تەگەۋرىنگە يە بولعانىن اتاپ وتكەن ءجون. ياعني، پروتسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ جانە ۇزدىكسىز ترافيكتى قامتاماسىز ەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءرولى جوعارىلادى.

قازىرگى ۋاقىتتا ەەا-نىڭ ەڭ باستى جەتىستىگى - بىرىڭعاي كەدەن-قولدانىستاعى جانە دامىپ كەلە جاتقان ينتەگراتسيالىق جوبانىڭ بىرقاتار ارتىقشىلىقتارىمەن تولىقتىرىلادى (جالپى فيتو-سانيتارلىق نورمالار جانە ت.ب.). بۇل قۇرالدار وداق ىشىندە جانە ونىڭ شەكارالارىندا شەكارالىق ساۋدا ءۇشىن وراسان زور مۇمكىندىكتەر جاساي الادى. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان ەۋرازيالىق وداقتاعى جاڭا جىبەك جولىنىڭ نەگىزگى جولسەرىگى بولا وتىرىپ، «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعدارلاماسى بويىنشا كاپيتال تارتۋ بويىنشا ءوزىنىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا پايدالانۋدا.

تاتيانا كاۋكەنوۆا، 

ساياساتتانۋشى، ف.ع.ك. قىتايتانۋ ورتالىعىنىڭ مامانى

Abai.kz