(كۇندەلىك)

ينتەرنەتتى اقتارىپ وتىرىپ، بىلتىرعى جىلعى ءبىر اقپاراتتى كوزىم شالدى. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى قازاقستان 120-دان استام ەلدەن 330 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا تارتىپتى... از با، كوپ پە؟

قازاقستاننىڭ ەڭ باي ادامدارىنىڭ ءبىرى ۆلاديمير كيمنىڭ بايلىعى 4 ميلليارد ءبىر ءجۇز ميلليون دوللارعا تەڭ... ياعني، سول كيمنىڭ اقشاسىنان 80 ەسە كوپ قارجىنى شەتەل بيزنەسمەندەرى قازاق ەكونوميكاسىنا قۇيعان. بىلاي، لوگيكاعا سالىپ قاراساڭىز 330 ميلليارد دوللار دەگەندى قۇلىباەۆ پەن وتەمۇراتوۆ سەكىلدى 115 اۋقاتتى بايدىڭ اقشاسى دەۋگە دە بولادى...

2020 جىلى الەمنىڭ ەڭ باي ادامى «Amazon-نىڭ» نەگىزىن قالاۋشى دجەفف بەزوستىڭ بايلىعى 113 ميلليارد دوللارعا باعالانىپتى... تۋرا سول دجەفف سەكىلدى الەمنىڭ №1 ءۇش باقۋاتتىسى بار اقشاسىن قازاققا بەرە سالۋى وڭاي دۇنيە ەمەس، ارينە...

ارينە، ينۆەستيتسيا سالىنادى. سالۋشى ودان پايدا دا تابادى؟ مەملەكەتتىڭ قارىشتى دامۋى، تۇراقتىلىعى، جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋى، شەتەل تاجىريبەسىن ۇيرەنۋ، ت.ب اۋىزبەن ايتىپ تاۋىسا الماس يگىلىكتەر ءۇشىن سىرتتان مول اقشانىڭ كەلۋىنەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. باستىسى زاڭ اياسىندا ءبارىن رەتتەپ، كەلگەن اقشانىڭ حالىق يگىلىگىنە جۇمىس ىستەۋىنە وراي تۋعىزا الساق قوي دەيسىڭ...

ساياساتى تۇراقتى ءھام سەنىمدى ەلگە عانا وزگەلەر اقشاسىن قۇيىپ، بيزنەسىن وركەندەتەدى. دەمەك، قازاقستاننىڭ ناقتى دەموكراتيا جولىنا ءتۇسۋى، ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ دۇرىس جۇرگىزىلۋى، ادام قۇقىقتارىنىڭ قورعالۋى بۇگىنگىدەن دە جاقسارا تۇسسە، الەمدىك قاۋىمداستىق قازاقتى اش قالدىرماسى انىق-تى...

تاعى ءبىر قىزىق دەرەك... ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا نيدەرلاندى - 7,3 ميلليارد، اقش - 5,3 ميلليارد، شۆەيتساريا - 2,5 ميلليارد، رەسەي - 1,5 ميلليارد، قىتاي - 1,5 ميلليارد، بەلگيا - 1,0 ميلليارد، فرانتسيا - 0,9 ميلليارد، ۇلىبريتانيا - 0,6 ميلليارد، كورەيا - 0,5 ميلليارد دوللار قۇيىپتى. نيدەرلاند دەگەن كىمدەر، ويباي! گوللاندتاردىڭ بۇلاي جومارتتىق جاساۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ ونى كەيىنىرەك ايتارمىز...

قىتايدىڭ بىزگە باعىتتاعان 1,5 ميلليارد دوللارى الدا وسە تۇسەرى انىق. رەسمي دەرەكتەر قىتايداعى 53 ءوندىرىس ورنىنىڭ قازاقستانعا كوشىرىلەتىنىن ايتقان ەدى. بۇل 53 جوبانىڭ جالپى قۇنى 23 ميلليارد دوللارعا باعالانىپتى. بيىل پاندەمياعا بايلانىستى قىتايمەن بىرلەسكەن تەك 20 جوبا ىسكە قوسىلعان كورىنەدى. 13 جوبا ىسكە اسىرىلىپ جاتسا، 20 جوبا پىسىقتالۋدا دەيدى.

قوش! قوعام تاراپى قىتايدان قۇيىلعان قارجىعا كۇمانمەن قارايدى. قىتاي فوبياسى ەل ىشىندە ءورشىپ تۇرعانى دا جاسىرىن ەمەس. بىراق، ەڭ سوراقىسى قازىر كيگەن كيىمىمىزدەن باستاپ، تۇتىنعان بارلىق زاتتارىمىز ءۇشىن سول قىتايعا تاۋەلدى بولىپ وتىرۋىمىز بىزگە جەكە مەملەكەت رەتىندە دەربەس ەكونوميكالىق ساياسات جۇرگىزۋ كەرەكتىگىن اڭعارتادى.

1998 جىلعى 30 ماۋسىمداعى ن.نازارباەۆتىڭ جارلىعىمەن قر پرەزيدەنتى جانىنداعى شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسى قۇرىلعان. سول كەڭەستىڭ ءھام بيلىكتىڭ باستى ماقساتى رەسپۋبليكاداعى ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ بولسا كەرەك. تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ كورشىلەرمەن شەكارا ماڭىنداعى پروبلەمالاردى جەدەل شەشۋگە، يادرولىق ارسەنالدان باس تارتۋعا جانە سىناق پوليگونىن جابۋعا، حالىقارالىق الاڭدا سالماقتالعان كوپۆەكتورلى ساياسات جۇرگىزۋگە، زاڭنامانى حالىقارالىق ستاندارتتارعا كەلتىرۋگە تالپىنۋى ءبىراز جەمىسىن بەردى.

ەندىگى جاعداي قانداي بولماق؟

قانات ابىلقايىردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz