جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3408 0 پىكىر 23 اقپان, 2012 ساعات 11:36

دوكلاد نا كونفەرەنتسي ۆ ەۆروپارلامەنتە (ستراسبۋرگ) 15.12.2012 (رۋسسكي پەرەۆود)

ۋۆاجاەمىە دامى ي گوسپودا!

مەنيا زوۆۋت ەلەنا. يا رۋسسكايا، جيۆۋششايا ۆ نەزاۆيسيموي لاتۆي 16 لەت. ۋ مەنيا سۆويا فيرما «Consultantes d'etiquette diplomatique»، يا ەكسپەرت ۆ وبلاستي ەتيكەتا ي پروتوكولا. ۋۆاجاەمىە دەپۋتاتى ەۆروپارلامەنتا، وبراششايۋس ك ۆام: يا، لاتۆيسكايا رۋسسكايا، كاتەگوريچەسكي پروتيۆ يدەي ۆۆەستي ۆ لاتۆي رۋسسكي يازىك كاك ۆتوروي گوسۋدارستۆەننىي، س دۆۋح توچەك زرەنيا، كاك سپەتسياليست، ي كاك چاستنوە ليتسو. ناچنۋ س پەرۆوگو.

 

ۆ ديپلوماتيچەسكوم ەتيكەتە ەست 4 بازوۆىح پرينتسيپا. چتوبى نيگدە ۆ ميرە نيكوگدا نە بىلو ەتنيچەسكيح كونفليكتوۆ ي ۆوين، ۆسە سترانى وون وبيازانى يح سوبليۋدات:

- پەرۆىي پرينتسيپ - سۋۆەرەنيتەت;

- ۆتوروي - راۆەنستۆو ستران;

- ترەتي - تەرريتوريالنايا تسەلوستنوست;

- چەتۆەرتىي - نەۆمەشاتەلستۆو ۆو ۆنۋترەننيە دەلا.

ينيتسياتورى رەفەرەندۋما و رۋسسكوم يازىكە كاك ۆتوروم گوسۋدارستۆەننوم پىتايۋتسيا ۆىدات تەمۋ ۆنۋترەننيم دەلوم لاتۆي. ەتو لوج. ۆنۋترەننيە دەلا - كوگدا رەچ يدەت و كاكوم-تو ۆىميرايۋششەم پو دەموگرافيچەسكيم پريچينام يازىكە، س مالىم كوليچەستۆوم ەگو نوسيتەلەي، كوتوروە گوسۋدارستۆۋ نادو پوددەرجات. نا موەي رودينە، ۆ روسسي، سوگلاسنو كونستاتاتسي يۋنەسكو ۆ 2009 گودۋ، تاكيح «مالىح يازىكوۆ» 136, پري ەدينستۆەننوم گوسۋدارستۆەننوم رۋسسكوم.

 

ۋۆاجاەمىە دامى ي گوسپودا!

مەنيا زوۆۋت ەلەنا. يا رۋسسكايا، جيۆۋششايا ۆ نەزاۆيسيموي لاتۆي 16 لەت. ۋ مەنيا سۆويا فيرما «Consultantes d'etiquette diplomatique»، يا ەكسپەرت ۆ وبلاستي ەتيكەتا ي پروتوكولا. ۋۆاجاەمىە دەپۋتاتى ەۆروپارلامەنتا، وبراششايۋس ك ۆام: يا، لاتۆيسكايا رۋسسكايا، كاتەگوريچەسكي پروتيۆ يدەي ۆۆەستي ۆ لاتۆي رۋسسكي يازىك كاك ۆتوروي گوسۋدارستۆەننىي، س دۆۋح توچەك زرەنيا، كاك سپەتسياليست، ي كاك چاستنوە ليتسو. ناچنۋ س پەرۆوگو.

 

ۆ ديپلوماتيچەسكوم ەتيكەتە ەست 4 بازوۆىح پرينتسيپا. چتوبى نيگدە ۆ ميرە نيكوگدا نە بىلو ەتنيچەسكيح كونفليكتوۆ ي ۆوين، ۆسە سترانى وون وبيازانى يح سوبليۋدات:

- پەرۆىي پرينتسيپ - سۋۆەرەنيتەت;

- ۆتوروي - راۆەنستۆو ستران;

- ترەتي - تەرريتوريالنايا تسەلوستنوست;

- چەتۆەرتىي - نەۆمەشاتەلستۆو ۆو ۆنۋترەننيە دەلا.

ينيتسياتورى رەفەرەندۋما و رۋسسكوم يازىكە كاك ۆتوروم گوسۋدارستۆەننوم پىتايۋتسيا ۆىدات تەمۋ ۆنۋترەننيم دەلوم لاتۆي. ەتو لوج. ۆنۋترەننيە دەلا - كوگدا رەچ يدەت و كاكوم-تو ۆىميرايۋششەم پو دەموگرافيچەسكيم پريچينام يازىكە، س مالىم كوليچەستۆوم ەگو نوسيتەلەي، كوتوروە گوسۋدارستۆۋ نادو پوددەرجات. نا موەي رودينە، ۆ روسسي، سوگلاسنو كونستاتاتسي يۋنەسكو ۆ 2009 گودۋ، تاكيح «مالىح يازىكوۆ» 136, پري ەدينستۆەننوم گوسۋدارستۆەننوم رۋسسكوم.

 

سەگودنيا ۆ لاتۆي نام كتو-تو حوچەت سكازات، چتو رۋسسكي يازىك ۆىميرايۋششي؟ چتو ۆ لاتۆي ەگو نادو سوحرانيات ي وبەرەگات، كاك ۆ مۋزەە؟ رازۋمەەتسيا، ەتو ابسۋرد، يبو سۋششەستۆوۆانيۋ رۋسسكوگو يازىكا ۆ ميرە نيچەگو نە ۋگروجاەت، ۆ وتليچيە وت دەيستۆيتەلنو رەدكوگو لاتىشسكوگو يازىكا. تەما ۆتوروگو گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا، كوللەگي، ناحوديتسيا سوۆەرشەننو ۆ درۋگوم كەيسە، ا يمەننو، ۆ سۋۆەرەنيتەتە لاتۆي. ۋۆاجەنيە ك گوسۋدارستۆەننومۋ فلاگۋ، گيمنۋ، گەربۋ ي يازىكۋ - يمەننو ۆ ەتوم، ۆسەگدا ي ۆەزدە ۆ ميرە، پروياۆلياەتسيا بازوۆىي پرينتسيپ ديپلوماتي پود نازۆانيەم سۋۆەرەنيتەت.

 

ساما يدەيا و ۆۆەدەني ۆ لاتۆي ۆتوروگو گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا پو سۋتي راۆنا تومۋ، چتو كتو-نيبۋد پۋبليچنو سجەگ بى گوسۋدارستۆەننىي فلاگ، يلي يسپولزوۆال ەگو ۆ كاچەستۆە نوسوۆوگو پلاتكا پري ناسموركە. يلي ستال بى يزدەۆاتسيا ناد تەكستوم ي مۋزىكوي گوسۋدارستۆەننوگو گيمنا. نەۋۆاجەنيە ك سيمۆولام گوسۋدارستۆا - ەتو نارۋشەنيە پرينتسيپا سۋۆەرەنيتەتا. پوەتومۋ كاك سپەتسياليست يا كاتەگوريچەسكي پروتيۆ سۆوەگو رودنوگو رۋسسكوگو يازىكا كاك ۆتوروگو گوسۋدارستۆەننوگو ۆ نەزاۆيسيموي، ي راۆنوي ۆسەم درۋگيم سترانام، لاتۆي راۆنو تومۋ، كاك ۆسەگدا بۋدۋ پوددەرجيۆات رۋسسكي ەدينستۆەننىي گوسۋدارستۆەننىي يازىك - ۆنۋتري روسسي.

 

دالەە، كاك چاستنوە ليتسو، يا حوچۋ سكازات سلەدۋيۋششەە. موگۋ سۆيدەتەلستۆوۆات، موگۋ دات كلياتۆۋ: نيكاكوي ەتنيچەسكوي ديسكريميناتسي ۆ لاتۆي نەت. ني ۆ وتنوشەني مەنيا، ني رۋسسكيح چلەنوۆ موەي سەمي نيكوگدا نە بىلو نيكاكيح وگرانيچەني ۆ يسپولزوۆاني نامي رودنوگو رۋسسكوگو يازىكا، ا تاكجە نيكوگدا نە بىلو ەتنيچەسكيح پرەپياتستۆي دليا رازۆيتيا كارەرى ي ليچنوستي.

 

يا رابوتايۋ نا رۋسسكوم يازىكە، ۆ توم چيسلە، ي س لاتىشسكوي اۋديتوريەي. ۋ مەنيا وچەن سلوجنايا ناۋكا، منە ترۋدنو ۆەستي 8-چاسوۆىە سەمينارى نا درۋگوم يازىكە، ي نا مويح زانياتياح ۆ سووتۆەتستۆي س زاكونوم ۆسەگدا پريسۋتستۆۋەت پەرەۆودچيك.  مويا دوچ ۋچيلاس ۆ ريگە ۆ رۋسسكوم ينستيتۋتە، پولۋچيلا ديپلومى باكالاۆرا پسيحولوگي ي ماگيسترا مۆا. ونا زناەت تري يازىكا (لاتىشسكي، فرانتسۋزسكي ي رۋسسكي), ا رابوتاەت نا توم، نا كوتوروم ك نەي وبراششاەتسيا كليەنت. ناشا ۆنۋچكا، ەي 5 لەت، پوسەششاەت بەسپلاتنىي مۋنيتسيپالنىي دەتسكي ساد، ۆ كوتوروم ۆوسپيتاتەلي ي درۋگيە دەتي وبششايۋتسيا نا رۋسسكوم. زانياتيا لاتىشسكيم ي انگليسكيم يازىكوم ۆ دەتسكوم سادۋ پروحوديات پو 2 رازا ۆ نەدەليۋ، دليا روديتەلەي ەتو بەسپلاتنو. مى پولۋچاەم ماسسۋ پوۆسەدنەۆنىح ۋسلۋگ نا رودنوم رۋسسكوم: وت وبراششەنيا ۆ سپراۆوچنىە سلۋجبى دو وبششەنيا س ليۋبىم سوترۋدنيكوم اپتەك، ماگازينوۆ، بانكوۆ، پاريكماحەرسكيح، تاكسي، كافە ي پروچيح. مى بەسپرەپياتستۆەننو پوكۋپاەم ي چيتاەم وگرومنوە كوليچەستۆو پرەسسى نا رۋسسكوم يازىكە، كاك پريۆوزنوي يز روسسي، تاك ي مەستنوي، كوتورايا يزداەتسيا ۆ لاتۆي. ۆ ريگە، يا پوستارالاس پوسچيتات تە مەديا، كوتورىە ناشا سەميا پوكۋپاەت يلي ۆىپيسىۆاەت: 4 ەجەدنەۆنىە ي 3 ەجەنەدەلنىە گازەتى نا رۋسسكوم يازىكە; 3 ەجەنەدەلنىح جۋرنالا; 5 ەجەمەسياچنىح جۋرنالوۆ. مى سموتريم تەلەۆيدەنيە نا رۋسسكوم يازىكە، ۋ ناس 3 مەستنىح تەلەكانالا س نوۆوستيامي نا رۋسسكوم;  ي نە پوددايۋششەەسيا پودسچەتۋ كوليچەستۆو زارۋبەجنىح كانالوۆ، ۆكليۋچايا Euronews, ەگو رۋسسكايا ۆەرسيا. ەششە پريمەر: نا دوماشنەم پۋلتە تسيفروۆوگو تەلەۆيدەنيا ەست وپتسيا ۆىبورا يازىكا كوممەنتاتورا ۆو ۆرەميا پروسموترا سپورتيۆنوگو ماتچا. حوتيم - سلۋشاەم كوممەنتاتورا نا لاتىشسكوم، حوتيم - سلۋشاەم نا رۋسسكوم. چاستو ۆ اۆتوموبيلە مى سلۋشاەم FM-راديو، تام يا زنايۋ بولشە پياتي راديوستانتسيەي س كرۋگلوسۋتوچنىم ۆەششانيەم تولكو نا رۋسسكوم يازىكە. مى سموتريم پوستانوۆكي سپەكتاكلەي نا رۋسسكوم يازىكە ۆ رازليچنىح تەاتراح. مى سۆوبودنو پۋتەشەستۆۋەم پو ۆسەمۋ ميرۋ، پو ەۆروپە بەز ۆيز. كستاتي، پراۆو رابوتات ۆ ستراناح ەس نيكويم وبرازوم نە سۆيازانو س ناشەي ەتنيچەسكوي پرينادلەجنوستيۋ ي زاۆيسيت تولكو وت كۆاليفيكاتسي. ۋ مەنيا، ۋ لاتۆيسكوگو رۋسسكوگو سپەتسياليستا، ەست كليەنتى يز ستران ەس. مى سۆوبودنو پوكۋپاەم، چيتاەم ي يزداەم سۆوي كنيگي ۆ لاتۆي نا رۋسسكوم يازىكە. ەتي بەسسپورنىە فاكتى رازۆە موجنو نازىۆات «ەتنيچەسكوي ديسكريميناتسيەي»؟! ەە ۆ لاتۆي ابسوليۋتنو نەت، ا تە، كتو ۋتۆەرجداەت وبراتنوە، پروستو يزدەۆايۋتسيا ناد رەالنوستيۋ.

 

ناپروتيۆ، ەست درۋگايا پروبلەما، پولنوستيۋ پروتيۆوپولوجنايا توي، كوتورۋيۋ پروۆوزگلاشايۋت ينيتسياتورى رەفەرەندۋما. داجە زا 16 لەت جيزني ۆ سترانە منە سلوجنو ۆىۋچيت گوسۋدارستۆەننىي يازىك نا توم ۋروۆنە، نا كوتوروم گوۆوريت موي سۋپرۋگ لاتىش، ەگو كوللەگي، ناشي درۋزيا. لاتىشسكي يازىك وچەن درەۆني، سلوجنىي، پرەكراسنىي. ۋچيت ەگو، گوۆوريت نا نەم (پروشۋ پروششەنيا، ەسلي نەمنوگو س وشيبكامي) منە وچەن نراۆيتسيا. پروبلەما ۆ توم، چتو پري رازنورودنوي ەتنيچەسكوي سرەدە وبششەنيا، زنايۋششيە نەسكولكو يازىكوۆ لاتىشي، يسكليۋچيتەلنو يز ۆەجليۆوستي ك سوبەسەدنيكۋ، وبىچنو پەرەحوديات نا رۋسسكي.

 

ي ۆوت ەتيم ۆەجليۆىم ليۋديام سەگودنيا سو ستورونى چاستي رۋسسكوي دياسپورى نانەسەنا سەرەزنايا پسيحولوگيچەسكايا تراۆما. سوسەدۋ پو وبششەمۋ دومۋ، كوتورىي پروتيانۋل نام وتكرىتۋيۋ دليا رۋكوپوجاتيا رۋكۋ، نانەسەن بوكسەرسكي ۋدار، پريچەم ۆ سپينۋ. ۆمەستو توگو، چتوبى پروياۆليات پوستوياننوە ۋۆاجەنيە ك پەرۆومۋ گوسۋدارستۆەننومۋ يازىكۋ، ورگانيزوۆان رەفەرەندۋم و ۆتوروم پود ۆيدوم «سوحرانەنيا سوبستۆەننوگو دوستوينستۆا رۋسسكيح جيتەلەي». نو دوستوينستۆو - ەتو اكسيوما حوروشيح مانەر! - نەۆوزموجنو سوحرانيات زا چۋجوي سچەت! گوسۋدارستۆو-وبرازۋيۋششايا ناتسيا، لاتىشي، سەگودنيا چۋۆستۆۋيۋت سەبيا كراينە وسكوربلەننىمي، يم دەيستۆيتەلنو نانەسەن مورالنىي ۋدار، كوتورىي ۆ تەرمينولوگياح سۆەتسكوگو ەتيكەتا موجنو سچيتات حامستۆوم. ورگانيزاتورى رەفەرەندۋما نە زنايۋت، ۆيديمو، ستاريننۋيۋ انگليسكۋيۋ پوگوۆوركۋ: «موي نوس زاكانچيۆاەتسيا تام، گدە ناچيناەتسيا نوس موەگو سوسەدا»، ي سوۆەرشيلي وچەن گرۋبوە، پودلوە ي بەسسمىسلەننوە دەيستۆيە، كوتوروە رازرۋشيتەلنو دليا سترانى، ي كوتوروە ۆوسپيتاننىە ليۋدي س حوروشيمي مانەرامي نە دولجنى پوددەرجيۆات نيكوگدا.

 

نيكتو ۆ لاتۆي نە سومنەۆاەتسيا، كوللەگي، چتو ۆوليا لاتۆيسكوگو نارودا نا رەفەرەندۋمە 18 فەۆراليا بۋدەت چەتكوي ي ۆنياتنوي: لاتۆيا پروگولوسۋەت پروتيۆ ۆتوروگو گوسۋدارستۆەننوگو. اۆتورى حامسكوي يدەي زنايۋت ەتو نە حۋجە ناس. نو ۆ زاكليۋچەنيە سۆوەگو ۆىستۋپلەنيا يا حوچۋ وبراتيت ۆاشە ۆنيمانيە نا سلەدۋيۋششەە وبستوياتەلستۆو: لاتۆيا دەيستۆيتەلنو دەموكراتيچەسكايا سترانا س وچەن ۆىسوكيم ۋروۆنەم سوبليۋدەنيا پراۆ چەلوۆەكا، يبو رازرەشاەت پودوبنىە بەسسمىسلەننىە ينيتسياتيۆى، ودنيم ي تەم جە ورگانيزاتورام، نا پروتياجەني نە پەرۆوگو دەسياتكا لەت.

 

س ۆىسوكوي تريبۋنى ەۆروپارلامەنتا پوزۆولتە منە پرەدياۆيت چاستنوە، وت سۆوەگو ليتسا، وبۆينەنيە دەپۋتاتۋ ەۆروپارلامەنتا وت لاتۆي گ-جە جدانوك. يا وبۆينيايۋ ۆاس، تاتيانا اركادەۆنا، چتو ۆى سۆويمي دەيستۆيامي پوزوريتە موي ۆەليكي رۋسسكي نارود. مى، ەتنيچەسكيە رۋسسكيە، چەستنىە ي پوريادوچنىە ليۋدي. مى جيۆەم پو ۆسەمۋ ميرۋ، نو نيگدە، كرومە لاتۆي، رۋسسكايا دياسپورا نە نانوسيت وسكوربلەنيا ەتنيچەسكومۋ بولشينستۆۋ سترانى پروجيۆانيا، كاك ەتو سيستەمنو پروۆوتسيرۋەتە ۆى ي ۆاشي يدەينىە سوراتنيكي. تاكجە يا وبۆينيايۋ ۆاس، گ-جا جدانوك، ۆ مورالنوم پرەستۋپلەني پەرەد تسەلىم پوكولەنيەم رۋسسكيح لاتۆيتسەۆ، كوتورىم ۆاشا كونتر - پرودۋكتيۆنايا دەياتەلنوست ناۆسەگدا يسپورتيلا جيزن.

 

پوياسنيۋ. بولەە 15 لەت نازاد، كوگدا داننىي پوليتيك ناچالا سۆويۋ كارەرۋ، ونا ي ەە ستوروننيكي پوستاۆيلي دليا سۆويح يزبيراتەلەي دۆا لوجنىح ي تسينيچنىح ماياكا: و ۆوزموجنوستي پولۋچەنيا «نۋلەۆوگو» گراجدانستۆا، ي و رۋسسكوم كاك ۆتوروم گوسۋدارستۆەننوم.  پرەكراسنو سوزناۆايا، چتو گوسۋدارستۆو-وبرازۋيۋششايا ناتسيا نيكوگدا نە سوگلاسيتسيا نا ەتي رازرۋشيتەلنىە يدەي، ي چتو يح رەاليزاتسيا نەۆوزموجنا داجە تەورەتيچەسكي، گ-جا جدانوك سپوكوينو سدەلالا يح پلوششادكوي دليا رازۆيتيا سوبستۆەننوي پوليتيچەسكوي كارەرى.

 

گراجدانستۆو ۆ پوداروك، تاتيانا اركادەۆنا، نە پرەپودنوسيت ني ودنا سترانا ۆ ميرە، ۆكليۋچايا مويۋ رودينۋ روسسيۋ. چەلوۆەك، كوتورىي حوچەت ستات گراجدانينوم كاكوي-ليبو سترانى، وبيازان ۆىرازيت سۆوە جەلانيە ۆ ۆيدە وفيتسيالنوگو زاياۆلەنيا، ي پرويتي تۋ پروتسەدۋرۋ، كوتورۋيۋ كاجدايا سترانا سەبە ۋستاناۆليۆاەت. ۆ پروتيۆنوم سلۋچاە، وبيازاتەلنو نايدۋتسيا توۆاريششي، كوتورىە سكاجۋت: «ۆوت ەششە، نە نادو منە گراجدانستۆو ۆاشەي لاتۆي، يا حوچۋ گراجدانستۆو يزرايليا (روسسي، گەرماني، نا ۆىبور)».

 

بولشە 15 لەت وگرومنوە كوليچەستۆو پرەدستاۆيتەلەي لاتۆيسكوي رۋسسكوي دياسپورى، ا ەتو پروستىە ليۋدي، نە رازبيرايۋششيەسيا ۆ پوليتيچەسكيح ناۋكاح، يسكرەننە ۆەريات ۆ ۋتوپيچەسكيە، تسينيچنىە تەزيسى گ-جي جدانوك. ا ۆرەميا شلو، ۆرەميا يدەت، ي ەتيم ليۋديام ۋجە نە 30 لەت، كوگدا گوسۋدارستۆەننىي يازىك موجنو بىلو ۆىۋچيت لەگكو ي بىسترو، ا «پود 50»، كوگدا ۋچيتسيا وبەكتيۆنو تياجەلو. ۆمەستو توگو چتوبى ۆوۆرەميا دەلات كارەرۋ، اكتيۆنو رابوتات، ەتي ليۋدي دو سيح پور جدۋت وت سۆوەگو دەپۋتاتا ەە وبەششاني، ا تاكجە ۋچاستۆۋيۋت ۆ پروەكتاح، ناپراۆلەننىح نا ۋنيچتوجەنيە سۋۆەرەنيتەتا، راۆەنستۆا ي نەزاۆيسيموستي لاتۆي.

كوليچەستۆو ەتيح ليۋدەي دەيستۆيتەلنو بولشوە، يمي وچەن لەگكو مانيپۋليروۆات، پوتومۋ چتو ۆزروسلىم ليۋديام ترۋدنو مەنيات ناۆيازاننىە يم زا ستولكو لەت پوليتيچەسكيە «شتامپى». كرومە توگو، حوروشو يزۆەستەن «ەففەكت تولپى».

منە ۆاجنو بىلو سكازات ۆام، ۋۆاجاەمىە دەپۋتاتى ەۆروپارلامەنتا، چتو دالەكو نە ۆسە لاتۆيسكيە رۋسسكيە سپوسوبنى نا حامستۆو، لوج ي نەبلاگودارنوست ۆ وتنوشەني لاتىشەي. مويا سەميا، موي درۋزيا، موي كوللەگي، موي كليەنتى ليۋبيات لاتۆيۋ نە دليا ۆىگودنوگو پوليتيچەسكوگو كرەسلا، ا نا پراكتيكە ي بەسكورىستنو. يا ليۋبليۋ لاتۆيۋ ۆسەم سەردتسەم، تاك جە، كاك ي سۆويۋ ەتنيچەسكۋيۋ رودينۋ روسسيۋ. دا زدراۆستۆۋەت نەزاۆيسيمايا ي سۋۆەرەننايا لاتۆيا س ەدينستۆەننىم گوسۋدارستۆەننىم، لاتىشسكيم يازىكوم.

 

ەلەنا اۆوتينيا-ەكاتەرينيچەۆا، ەكسپەرت پو ۆوپروسام ەتيكەتا ي پروتوكولا

ستراسبۋرگ، 15 فەۆراليا 2012

https://www.facebook.com

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1578
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2277
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3594