ول ۇيالشاق… ءيا…يا… دۇرىسى ونىڭ بويىندا ىشكى تاربيە، ياعني اكەنىڭ قانىمەن، انانىڭ سۇتىمەن داريتىن ءتارتىپ بار. مۇساقوجا جالپى اسىقپاي-اپتىقپاي، ابىرجىماي جايباراقات جۇرەتىن جان. كوپ جاعدايدا ونى ەرىنشەك دەۋگە بولادى. اسىرەسە تۇرمىس جاعدايىنا بايلانىستى ول اكىمدەردىڭ الدىنا بارىپ، ءۇي سۇراپ نەمەسە وردەن، مەدال، اتاعى جوعىن ايتىپ جىلاپ-سىقتاپ، بولماسا «ءۇي سالۋعا جەر بەرىڭىز» دەيتىن ادام ەمەس. «بۇيىرعانىن كورەرمىز» دەپ جۇرە بەرەتىن اكتەر. ورىسشا ايتقاندا پوفيگيست. الايدا مۇساعا «وسى اۋىلدا پالەن دەگەن وزەن بار، وندا بالىق بار» دەپ ايتسا بولدى. ول تاڭعى 3-4-تە سول جەردە بولادى. وعان بالىققا بارۋ دەگەن ۇلكەن باقىت، زور قۋانىش. ول وسى قارماق سالعان ءساتى ءۇشىن بارىنەن دە باس تارتۋعا دايىن. ويتكەنى ول وسى كەزدە ومىردەگى بارلىق قيىندىعىن ۇمىتادى. ول وسى كەزدە وزىمەن-ءوزى وڭاشا قالادى. ويعا باتادى.

مۇساقوجانى مەن سوناۋ ابيتۋريەنت كەزىنەن بەرى بىلەم. ول ساتيرا، ءازىل وقىعاندا بولماسا، انەكدوت ايتقاندا بىردە-ءبىر جان بەي-جاي قالمايدى. ىشتەرىن باسىپ، كوزدەرىنەن جاس اققانشا كۇلەدى. جانە انەكدوتى ءبىتىپ قالسا، ءوز جانىنان شىعارا بەرەدى. ءتىپتى وزىنە انەكدوت قۇراپ الادى.

«بىردە –دەيدى مۇسا بالىققا بارعاندا ونى جىلان شاعىپ الىپتى» دەيدى. سودان الگى ۋلى جىلان بەيشارا مۇسانى شاعام دەپ ءولىپ قاپتى.» دەيدى. ول وزىنە ارناعان انەكدوتى.

مۇساقوجا ساحناعا شىققاندا داۋىسى گۇرىلدەپ، ۇلكەن كوزدەرى باقىرايىپ، باجىرايىپ، بويى سورايىپ كەتكەندەي بولادى. قازاق مۇندايلاردى «ارقاسى بار» دەيدى. مۇساقوجا اجىبەكوۆ ب.ريموۆا اتىنداعى الماتى وبلىستىق دراما تەاترىنىڭ ءارتيسى. ونىڭ 45 جىلدىق ساحنالىق عۇمىرىندا ويناعان رولدەرى 100-دەن اسىپ كەتتى. مۇساقوجا سونداي. رول تاڭدامايدى. قازاق تەاترىنىڭ دا «كاسىبي» اۋرۋلارى بارشىلىق. مىسالى ەگەر اكتەر «ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» دەگەن اتاققا يە بولدى ما، الگى «ءارتىس مىرزا» تەك باستى ءرولدى وينايدى. ماسسوۆكا تۇرماق، ەپيزودقا تراكتورمەن تارتىپ ساحناعا شىعارا المايسىز. سەبەبى ول «قايراتكەر». ياعني الگى كىسى ەسكەرتكىشكە، مۇسىنگە اينالا باستايدى. ماڭايىنا اقىل ايتىپ، پلانەركا-لەزدەمەدە ورىندى، ورىنسىز پىكىر ءبىلدىرىپ، «قايراتكەرلىك نۇرىن» ماڭايىنا توگە باستايدى. ال، مۇساقوجا ونداي ەمەس. جانىنا قاتتى باتپاسا سويلەمەيدى. ەشكىمگە ەشقاشان اقىل ايتقان ەمەس. ونىڭ بار بىلەتىنى بەرىلگەن كەز-كەلگەن ءرولدى ويناي بەرەدى. بارىن سالىپ، جانىن سالىپ ويناپ شىعادى. بىلتىر اياعى شورت سىنىپ، جۇرمەك تۇگىل، تۇرەگەپ تۇرۋ دا مۇڭ بولعاندا دا مۇسا ەكى كۇن ساحنادا بولدى. ءيا بۇل جانكەشتىلىك… كيەلى ساحناعا دەگەن قۇرمەت، سىيلاعاندىق، سۇيگەندىك. الايدا اجىبەكوۆتىڭ وسىنداي «ەرلىگىن » ەلەپ جاتقاندار شامالى. وسىندايدا نازىم حيكمەتتىڭ «ەلەۋسىز قالعان ەسىل ەر» دەگەن پەساسى ەسكە تۇسەدى. مۇسا ول سپەكتاكلدە اسسيستەنتتى وينادى. قازاق ونەرىنىڭ دارا اكتەرى، دانا اكتەرى نۇرمۇحان ءجانتوريننىڭ پارتنەرى بولدى. مۇسانىڭ ول رولىنە كورەرمەن دە، كوزى قارا تەاتر ماماندارى دا اسىرەسە نۇراعا قاتتى ريزا بولعان. سول سپەكتاكلدە «ازدا بولسا ايباتتى، قوراشتا بولسا قايراتتى» دەيتىن سوزدەر بار. قۇددى ءدال مۇساقوجاعا ارنالعان سياقتى. اجىبەكوۆتىڭ قولىنا تيگەن قاي كەيىپكەر دە ارلەنىپ، اجارلانىپ، ايباتتانىپ، قايراتتانىپ شىعا كەلەدى.

مۇساقوجا قازاق رەجيسسۋراسىنىڭ ىرگە تاسىن قالاعان تۇڭعىش كاسىبي رەجيسسەر قازاقستانننىڭ حالىق ءارتيسى، پروفەسسور اسقار توقپانوۆتىڭ شاكىرتى. بۇگىندە ول كۋرستاعى 20 ادامنان ساحنادا قالعان مۇساقوجا جالعىز عانا.
«باتىر اڭعال كەلەدى» دەگەن راس. مۇسانىڭ بويىندا باتىلدىق، باتىرلىق تا، اڭعالدىق تا بار. سوسىن ول وتە نامىسشىل. ءبىز ول كەزدە ءبىرىنشى كۋرستا وقىپ جۇرگەن كەزىمىز. تەاتر فاكۋلتەتىنىڭ كونسەرۆاتوريادان بولىنبەگەن كەزى. اۋديتوريالار بىردە جەتسە، بىردە جەتپەيدى. سول سەبەپتى ءبىزدىڭ «اكتەر شەبەرلىگى » ساباعى تيۋز-ءدىڭ ەكىنشى قاباتىنداعى ۇلكەن زالدا وتەدى. ەسكى تيۋز بولماسا ورتەنىپ كەتكەن جاستار تەاترى قازىرگى ابىلايحان مەن قابانباي كوشەلەرىندەگى قيىلىسىندا بولاتىن. كوكتەم كەزى. مامىر ايى… ماڭايدىڭ ءبارى قۇلپىرىپ، الما-ورىك گۇلدەپ، سيرەننىڭ ءيىسى الماتىعا مۇڭكىپ تۇرعان شاعى-تىن. جازعى سەسسياعا دايىندىق كەزى. الاتاۋدىڭ باسىنداعى اپپاق قاردىڭ ءار جەر ءار جەرى سوگىلىپ، كۇن تەز ىسىپ كەتكەن كەز بولعان سوڭ، تەرەزەلەردىڭ ءبارى اشىق تۇرادى. ۇستازىمىز اسەكەڭ-اسقار توقپانوۆ وتە سىرباز كىسى. قاشان كورسەڭ دە ءۇستى-باسى مۇنتازداي، قاپ-قارا بۇيرا شاشىن ارتقا تاراعان، اق كويلەك، گالستۋك، قارا كوستيۋم شالبار. ءبىر اسەكەڭ-ءبىر تەاتر. ابايدان باستاپ ءبارىن جاتقا سوعادى. بىرەسە كۇلسە، ءبىر ساتتە جىلاپ قويا بەرەدى. قولىندا ايگىلى تروست تاياعى بار. ول جاي تاياق ەمەس، ول باي تاياق. ەكىگە بولىنەدى. جوعارى جاعىن بۇراپ سۋىرساڭىز-ىشىندە جارتى مەترگە جۋىق وتكىر قانجارى بار. ال، وڭ قولىنداعى ءتورتىنشى ساۋساقتا «ا.ت» دەگەن التىن، ال كوزدەرى –گاۋھار جۇزىك بار. اسقار اعامىز وتە كىدى، كىرپياز ناعىز سەرى كىسى-ءتىن. ۇستىنەن قاشان دا حوش ءيىستى ءيىس سۋدىڭ جۇپارى شىعىپ تۇرادى. بىردە اسەكەڭ ساباققا كەشىگىپ كەلدى. ۇنجىرعىسى ءتۇسىپ كەتكەن. كوڭىل-كۇيى جوق. بۇل كەز اسەكەڭنىڭ كۋرستاسىمىز جاڭىل قونىسباەۆاعا كوڭىلى اۋىپ، سەزىمگە سەلتىگەن كەزى-ءتىن. الايدا ۇيدەگى كۇلان اپايدا ول كەزدە كوپ جايدان حاباردار بولاتىن. شاماسى ۇيدەگى ىدىس-اياق سىلدىراپ، سىنۋعا شاق تۇرعان ساتتەر بولار. ۇستازىمىز ەسىكتەن كىرە سالا اپشىمىزدى قۋىرىپ، ەسىمىزدى الا باستادى. «بۇگىن كىم ەتيۋد كورسەتەدى» -دەدى. –اجىبەكوۆ ، قانە سەن شىق. – مۇسا يمەنە باسىپ ەتيۋد كورسەتتى. ەتيۋد ول –زاتسىز قيمىلمەن عانا كەز-كەلگەن جان-جانۋار، وقيعانى كورسەتۋ. مۇساقوجا ترامۆايداعى جىگىتتى كورسەتۋگە كىرىستى. ءبىر كەزدە «ترامۆاي» توقتاپ، جولاۋشى جىگىت تەڭسەلىپ بارىپ، تەربەلىپ بارىپ، شويقالاقتاپ، قۇلاپ قالۋعا ءسال قالدى دا، بويىن جيناپ تۇرىپ قالدى. بۇرىشتان بىرەۋ «بيلەتتەرىڭىزدى كورسەتىڭىزدەر» دەگەن داۋىس ساڭق ەتە قالعاندا، مۇسا قاسىنداعى جولاۋشىلاردى يتەرە-ميتەرە جابىلا بەرگەن ەسىكتى ازەر اشىپ دالاعا زىپ بەردى. ەتيۋد ءبىتتى. انشەيىندە بىرەۋ جاقسى جۇمىس كورسەتسە قول شاپالاقتايتىن كۋرسىمىز تىم-تىرىس بوپ قالدىق. اسەكەڭ اجىبەكوۆتىڭ شاڭىن شىعاردى. – ءاي حالتۋرششيك، سورايعان سورلى… نەگە جۇگىردىڭ؟ قايدا كەتتىڭ؟ ءتۇسىندىر ەندى ەسەكتىڭ ميىن جەگەن ەسەك-دەپ اسەكەڭ ەتيۋدتى تالداي باستادى. ءار سوزىندە، «سۆەرح زاداچا»، «سكۆوزنوە دەيستۆيە»، «كونستانتين سەرگەەۆيچ ستانيسلاۆسكي»، «نادو ۆەريت»… «نە ۆەريۋ» دەگەن تىركەستەر كەتىپ جاتىر. «ايت بىزگە ءتۇسىندىر سۆەرح زاداچاڭ نە؟ »

-ەندى سۆەرح… زاداچا… كونترولەردەن قاشۋ، بيلەتىم جوق بولعان سوڭ…- دەپ مۇساقوجا اقتالا باستادى. اسەكەڭ بولسا قاھارىنا قايتا ءمىندى… حالتۋرششيك، يديوت، ءادجى-ءمادجى، بىلجىراق مەن سەنىڭ قاشقانىڭا دا، قورىققانىڭا دا سەنبەيمىن. نە ۆەريۋ- دەگەنى –كانە قايتا كورسەت…

تاعى دا سول «ترامۆاي». جوعارىداعى بەلدەۋدەن ۇستاپ تۇرعان ستۋدەنت شايقالىپ تۇر. ءبىر ءسات ول بۇرىشقا قارادى دا، كوزى باقىرايىپ تۇرىپ قالدى. وسى كەزدە ترامۆاي دا توقتاعان. ىشكە بىرەۋلەر كىرگەن سياقتى. تاعى دا داۋىس… «بيلەتتەرىڭىزدى كورسەتىڭىزدەر… كانە، كانە» مۇسا تاعى دا شايقالىپ بارىپ، تۇزەلدى دە، جابىلا بەرگەن ەسىكتى يىعىمەن يتەرە اشىپ «ترامۆايدان» اتىپ شىقتى دا تەرەزەگە جۇگىرگەن، كوزدى اشىپ-جۇمعانشا 2-ءشى قاباتتان دالاعا ءبىر-اق سەكىردى. بۇكىل كۋرستىڭ «اح» دەۋگە دە مۇرشاسى قالعان جوق. جۇرەگىم زۋ ەتە قالدى. قىزدار جاعى ەندى شۋىلداپ قويا بەردى. ورىس ءتىلدى ميرا ابجاقانوۆا دەيتىن قىزىمىز «موجەت ون ۋمەر» دەپ، ونسىز دا ۇرەيلەنىپ وتىرعان ءبىزدىڭ ەسىمىزدى شىعاردى. كۋرستاعى ستاروستامىز جايلاۋبەك ناعاشىباەۆ تەرەزەگە بارىپ سىرتقا قارادى. ۇستازىمىز اسقار توقپانوۆ بوپ-بوز بوپ كەتكەن. نە ىستەپ، نە قويارىن بىلمەيتىن جانداي ورىندىقتا ءۇنسىز وتىرىپ قالعان.

-امان…امان مۇسا… –دەگەن جايلاۋبەكتىڭ داۋىسى عانا ءبىزدىڭ الدە قايدا ۇشىپ كەتكەن ەسىمىزدى ورنىنا قايتا شاقىرعانداي بولدى.

-ۆوت اقىماق، ۆوت يديوت! –دەگەن ءبىر ءسات اسەكەڭ –بىراق اجىبەكوۆ مولودەتس! ەست ۆەرا. ا ەتو ساموە گلاۆنوە ۆ اكتەرە.

ازدان سوڭ ءبىر اياعىن سىلتىپ باسىپ مۇسا كىردى.

-مىنە، جارادىڭ اجىبەكوۆ. سەن سۆەرح زاداچانى دا، سكۆوزنوي دەيستۆيەنى دە دۇرىس جاسادىڭ. وتىر «5» -دەدى.

مۇساقوجا وقۋ بىتىرگەن سوڭ جاڭادان اشىلعان تالدىقورعان وبلىستىق دراما تەاترىنا جۇمىسقا كىردى. ول كەزدە وقۋ بىتىرگەن جاستاردىڭ ەڭ ۇلكەن ماقساتى الماتىدا قالۋ. بۇل ابىروي، ەكىنشى كينو دا، تەلەديدار دا، دۋبلياج دا، راديو دا، ءبارى وسىندا. الايدا مۇنداي باقىت كەز-كەلگەننىڭ ماڭدايىنا جازا بەرمەيتىنى حاق. مۇسا ديپلومدىق جۇمىستا ك.گولدونيدىڭ «ەكى مىرزاعا ءبىر قىزمەتشى» پەساسىنداعى باستى رول ترۋففالدينونى وينادى. ۇزىن بويلى، ارىقتاۋ كەلگەن، تسيركتەگى كلوۋنداي ءبيدى دە بيلەيدى، شپاگامەن دە سايىسادى، سەكىرۋ، قۇلاۋدى دا ءوزى جاسايدى. ەڭ باستىسى – مۇسانىڭ ترۋففالدينوسى ناعىز قازاقي – اڭعال، اڭقاۋ، ارامدىعى جوق، ەلگەزەك. عاشىعى سمەرالدا ءۇشىن بارىنە دايىن دالباڭداعان جاس جىگىت. ول ەشقاشان وتىرىك ايتپايتىن، ۇرلىق جاسامايتىن، ادال دا سەنىمدى دوس… بىرەۋلەر ماحاببات ءۇشىن ولۋگە دايىن، بىرەۋلەر ولتىرۋگە دايىن بولسا. ال ترۋففالدينو ءسال-ءپال عانا وتىرىك ايتادى. امالسىز قوجايىنىن الدايدى. سەبەبى ول – سابيدەي پاك، كۇناسىز، پەرىشتەدەي بەيكۇنا. سوندىقتان دا سپەكتاكلدىڭ سوڭىندا بارلىق كەيىپكەرلەرى ءوز ماحابباتتارىنا كەزدەسىپ، باقىتتى بولادى. ولاردىڭ وسىنداي باقىتتى بولۋى – تەك ترۋففالدينو مۇسانىڭ اق كوڭىل، ادال ەڭبەگىنىڭ ارقاسى.

جەر ءجانناتى جەتىسۋ – مۇسانى وزەككە تەپكەن جوق. قۇشاق جايا قارسى الدى. تەاتردىڭ سول كەزدەگى ديرەكتورى –قالماحان بەيسەنبينوۆ جاس اكتەرگە 3–بولمەلى ءۇي بەردى. ءيا، قالماحان بەيسەنبينوۆ تالانتتاردى تاني بىلەتىن، قازاق تەاتر تاريحىنداعى ناعىز كاسىبي مەنەدجەردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى بولاتىن. وكىنىشكە وراي بۇگىندە كوپ باستىقتار، سونداي-سونداي ازاماتتاردى دا ۇمىتىپ كەتكەن زامان بولدى.

جاس تەاتردىڭ رەجيسسەرلارى –مۇحتار قامباروۆ تاجىريبەلى، ءومىردىڭ دە، ونەردىڭ دە قىزىعىمەن شىجىعىن قاتار كورگەن اعا بۋىن بولسا ءازىربايجان مامبەتوۆتىڭ كۋرسىن ەندى ءبىتىرىپ كەلگەن ساۋلەبەك اسىلحانوۆ ەدى. شىنى كەرەك ەكى رەجيسسەر دا جاڭا اشىلعان ونەر ورداسىنىڭ اياقتان تۇرىپ كەتۋىنە وراسان زور ەڭبەك ءسىڭىردى. العاشقى قويىلىمدار اكتەرلاردىڭ ديپلومدىق جۇمىستارى بولسا، ساۋلەبەك كەلگەن سوڭ كوپتەگەن زامانۋي، تاريحي دۇنيەلەر ساحناعا جول تارتتى. اسىرەسە اقسۋدان شىققان ازامات ادەبيەتشى ، تاريحشى، مايدانگەر تاڭىربەرگەن قاليلاحانوۆتىڭ «التىن بەسىك» پەساسى تىڭ تاقىرىپ بولاتىن. ول كەزگە دەيىن «اقتابان شۇبىرىندى» القا كول سۇلاما، ياعني جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى قازاق ەلىنىڭ ەرلىگى تەك ادەبيەتتە بولاتىن. مۇحتار ماعاۋين، ءىلياس ەسەنبەرلين، ءانۋار ءالىمجانوۆ، قابدەش ءجۇمادىلوۆ، تاحاۋي احتانوۆ، دۇكەنباي دوسجان سەكىلدى جازۋشىلاردىڭ كىتاپتارىن وقىرمان جۇرت اسىعا كۇتەتىن دە. ال ساحنا مەن ەكراندا ول وبرازدار جوقتىڭ قاسى-تىن. اسىرەسە ابىلايدىڭ ەرلىگى، ەرەكشەلىگى، تۇلعالىعى، تالانتى، دارالىعى مەن دانالىعى كوپ ايتىلمايتىن. وسى تاقىرىپتى جاس رەجيسسەر ساۋلەبەك اسىلحانوۆ قولعا الدى. ابىلايدى تەاتردىڭ گەرويى تىلەك ابجاليەۆ پەن مۇساقوجاعا سەنىپ تاپسىردى. ەكى اكتەردە وتە نانىمدى، وتە ءبىر جاۋاپكەرشىلىكپەن وينادى. تىلەكتىڭ بۇل ءرولى اسىقپاي توقتالاتىن، ات ۇستىندە امانداسپاي، ارنايى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىن جۇمىس. بۇيىرسا جازىلار دەگەن ۇمىتتەمىن. مۇساقوجا تىلەك ابجاليەۆكە قاراعاندا جاس جاڭادان كەلگەن «پاتسان». الايدا اجىبەكوۆ بۇل ءرولدى ەرەكشە ىجداحاتتىقپەن وينادى. سوڭعى ساحنا ابىلايدىڭ شارىشتىڭ باسىن شاۋىپ، قالدان سەرەننىڭ قالىڭ اسكەرىنەن قازاق جەرىن ازات ەتكەندەگى مونولوگى.

سەندەر ەرىكتى ەل بولسىن دەپ،
ەرتىس ءۇشىن ەگىستىك،
بارلىق ءۇشىن بارىستىق.
جەتىسۋ مەن ارقانى
جاۋدان قورعاپ قالىستىق.
سەندەر ەرىكتى ەل بولسىن دەپ،
قىپ-قىزىل قانعا باتىستىق.
ەندى وسى اتامەكەن التىن بەسىكتەرىڭە ەشبىر جاۋعا اتتاتپاڭدار! اتا-بابا قانى سىڭگەن قاسيەتتى توپىراعىن جاۋ تابانىنا تاپتاتپاڭدار! بابالارىڭنان قالعان مۇرا وسى سەندەرگە!

دراماتۋرگيادا دا ادەبيەت سەكىلدى كلاسسيكا دەگەن ۇعىم بار. ول قاي كەز، قاي داۋىردە دە ومىرشەڭدىگىن جوعالتپايدى. ومىردەن ءوتىپ كەتسە دە تاڭىربەرگەن قاليلاحانوۆتىڭ وسى جازعان دۇنيەسى ءالى كۇنگە اكتۋالدىعىن جويعان جوق. كەرىسىنشە كۇن وتكەن سايىن جاڭارىپ، جاڭعىرىپ، جايناي تۇسكەن سياقتى.

مۇساقوجانىڭ ابىلايى ەلى ءۇشىن، جەرى ءۇشىن، التىن باسىن اجالعا تىككەن اقىلدى دا، اردا تۇلعا. وسى ساحنادا اكتەر مۇسانىڭ ەكى جانارى قىپ-قىزىل بوپ قانتالاپ، كوزدەن اققان ىستىق جاسى بەتىن جۋعان. بۇل جاس وكىنىشتەن گورڭ قۋانىش جاسىنداي. بۇل جەڭىس جاسى. بۇل ابىلايدىڭ ادامي بولمىسى.تاڭعى شىقتاي تاپ-تازا ابىلاي – مۇسانىڭ كوز مونشاعى. مۇساقوجا 2 ساعات جۇرەتىن سپەكتاكلدىڭ سوڭىندا داۋىسى زورايعان، الايدا قارلىققان، ءۇستى باسى مالمانداي سۋ، الايدا بۇل ەڭبەكتىڭ اششى تەرى، بويى دا وسكەندەي، الايدا بۇل شارشاۋ مەن ارىعان ازاماتتىڭ كەلبەتى. بۇل ارتيست اجىبەكوۆتىڭ قازاق ساحنا تاريحىنداعى ورنى دا، ءجونى دە ەرەكشە ءرولى ەدى.

مۇساقوجا كوپ بالالى وتباسىنان شىققان. اكەسى ەرجۇما اقساقال گارموشكا تارتىپ، دومبىرا شەرتەتىن، ءان سالاتىن ەدى. اناسى دا نازىك داۋىسى بار ءانشى بولاتىن. مۇسانىڭ العاشقى جۇبايى ايناگۇل حورەوگرافيا ۋچيليششەسىن بىتىرگەن ءبيشى بولاتىن. اسىرەسە العاشقى جىلدارى تەاتردىڭ سپەكتاكلدەرىندەگى بي، پلاستيكالىق قوزعالىس ءبارى وسى ايناگۇلدىڭ موينىندا بولدى. ايناگۇل جاقسى ءبيشى عانا ەمەس، ەرەكشە ادەمى داۋىسى بار ءانشى دە ەدى. بۇگىندە ەكەۋىنەن ورگەن ەكى قىز، ءبىر ۇل بار. ۇلكەنى ەلۆيرا بالالى-شاعالى الماتىدا تۇرادى. ءمولدىر بولسا امەريكادا. ال مەرەي اكە جولىن قۋعان اكتەر. ع.مۇسىرەپوۆ تەاترىنىڭ دارىندى اكتەرى. جازعىشتىعى دا بار. قولى تيگەندە ونى مۇنى جازىپ تۇرادى. مۇساقوجانىڭ رەپەرتۋارىندا قىزىعۋعا، قىزعانۋعا دا تۇرارلىق وبرازدار جەتەرلىك. ونىڭ كەز-كەلگەن رولدەرى زەرتتەۋگە لايىق دۇنيەلەر. بۇگىنگى تاڭدا شۇكىر، قازاقستاندا تەاترلار جەتەرلىك. اكتەرلاردا دا بارشىلىق. الايدا شىن مانىندە تالانت دەگەن اڭگىمە جايلى ۇعىم بولسا ءسوز جوق مۇساقوجا اجىبەكوۆتىڭ الدىڭعى قاتاردا تۇرارى حاق. ول راس تالانتتى ادامدار سياقتى مۇسا دا ءبىراز سىلتەدى…
«سازگەردىڭ وزىنەن بۇرىن قۇلاعى تۋادى» دەمەكشى، مۇسانىڭ دا تالانتى ەرتە اشىلعان. 2 كۋرستىڭ جازعى سەسسياسى جاقىنداعان كەز بولاتىن. ول كەزدە «ساياحات» اۆتوۆوكزالى، قازىرگى پۋشكين مەن رايىمبەك داڭعىلىنىڭ قيىلىسىندا بولاتىن. ۇيگە اششىسايعا بارىپ كەلەم دەگەن. ونىڭ ۇستىنە ستەپەنديا العان. الدىنان اۋىلداسى تالعات ۇمبەتبەكوۆ كەزدەسە كەتتى.
– ءجۇر، مۇسا،ءبىزدىڭ قازگۋ-دىڭ جىگىتتەرى سىراحانادا مۇقاڭمەن بىرگە تۇرمىز.-دەدى.
– -ول كىم؟
– -مۇقاعالي دەگەن اقىن… كۇشتى اقىن… ءوزىمىزدىڭ نارىنقولدان… –ەكەۋى 3-ءشى قاباتتاعى سىراحاناعا كىرگەندە ادام لىق تولى ەكەن. تۇكپىرگە تامان بۇرىشتا 4-5 جىگىت تۇر. ورتاسىندا داۋسى گۇرىلدەگەن ۇزىن بويلى، اشاڭ ءجۇزدى كىسى بار. مۇقاڭ دەگەنى وسى اقىن ەكەن. مۇسا سول كەشتە ۇلى اقىنمەن بىرگە بولدى، تانىستى. سىرادان باستاپ اقاڭمەن اياقتاپ، قالتاسىنداعى ستەپەنديانىڭ باسىنا سول كۇنى سۋ قۇيعان. بىراق سول كەزدەسۋ مۇسانىڭ جادىندا ماڭگى قالدى… ويتكەنى مۇسا ۇلى اقىنمەن تانىس بولدى. كەيىن مۇقاڭنىڭ بەينەسىن وينادى. جالپى مۇساقوجا جان-جاقتى اكتەر. ول كەنەسارى دان .قوڭقايعا دەيىن، رايىمبەكتەن ۆانيا اعايعا دەيىن، ستاليننەن گارتەنزياعا دەيىن كەز-كەلگەن ءرولدى سومداعان تالانت. ءجۇز رول، ءجۇز تاعدىر.

مۇسا كوپ ەركەلەدى. سول سەبەپتى ومىردەن دە، ونەردەن دە تاياق جەدى. ايناگۇلدىڭ ومىردەن وتكەنى وكىنىشتى. قازىر قاسىندا دارىندى دراماتۋرگ ليديا ەگەمبەرديەۆاداي جارى بار. ەڭ باستىسى مۇسا بۇگىن جانى جارالى، جۇرەگى سىزدايتىن سىرباز جىگىت. سول كەۋدەسىندەگى اپپاراتقا قاراماي ونەر مايدانىندا العا كەتىپ بارادى. مەن بۇگىن اكتەر مۇسانىڭ 100-دەن استام رولدەرىن تىزبەلەمەي قويا تۇرايىن. سەبەبى ول كورەرمەننىڭ جادىندا، تەاتردىڭ تاريحىندا قاتتاۋلى… باز بىرەۋلەر 2-3 قانا كليپ ءتۇسىرىپ، ەپتى جەردىڭ تويىندا ءان سالىپ «ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر» دەگەن اتاق العانىن ەستىگەندە ىزام كەلەدى. «نەگە سولاي؟» دەيمىن ىشتەي.

كوزگە كورىنبەس ونەر مايدانىنىڭ باس قولباسشىسى ىسپەتتى مۇساقوجا اجىبەكوۆتىڭ نە پاتەرى جوق، نە اتاق، ءتىپتى بىردە-ءبىر مەدال، وردەنى جوق. مۇسانى كورگەندە ناعىز «ەلەۋسىز قالعان ەسىل ەرسىڭ» دەيمىن. شاماسى مۇسالاردىڭ تاعدىرى وسىلاي بولار… بىرەۋلەر جاياۋ مۇسا، بىرەۋلەر باياۋ مۇسا بولعان زامان-اي… قايتەسىڭ…

تالعات تەمەنوۆ، 

قر حالىق ءارتيسى، پروفەسسور

Abai.kz