مۇستافا شالقار. ءماسىموۆ، مەملەكەتتىك ءتىل جانە ماجىلىستەگى كىشكەنتاي وقيعا
بۇگىن پارلامەنتتىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات روزاقۇل ساتىبالدىۇلى ۇكىمەتتى ءبىراز توقپاقتاپ الدى. ايتىلماسا ءسوزدىڭ اتاسىنىڭ ولەتىنىن جاقسى بىلەتىن اككى دەپۋتات ءماسىموۆ ۇكىمەتىنىڭ «ايىپتارىن» شىجعىرىپ بەتىنە باستى. مۇرتتى مىرزانىڭ مىڭگىرلەگەن مۇرنىنىڭ استىنان، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ بۇگىنگى جەر باۋىرلاپ ورنىنان تۇرا الماي جاتقانىنا قىنجىلعانىن كورسەك كوزىمىز اعىپ ءتۇسسىن. ايتسەدە، پرەزيدەنتكە ونىڭ ءتىل العىشتىعى مەن قىتاي تىلىنە جەتىكتىگى ۇنايتىن سەكىلدى... سونىمەن، قازاق ءتىلىنىڭ پۇشايمان ءحالىن اۋزىنان تاستاماي ايتىپ كەلە جاتقان ماجىلىسمەنگە قۇلاق تۇرەلىك:
بۇگىن پارلامەنتتىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات روزاقۇل ساتىبالدىۇلى ۇكىمەتتى ءبىراز توقپاقتاپ الدى. ايتىلماسا ءسوزدىڭ اتاسىنىڭ ولەتىنىن جاقسى بىلەتىن اككى دەپۋتات ءماسىموۆ ۇكىمەتىنىڭ «ايىپتارىن» شىجعىرىپ بەتىنە باستى. مۇرتتى مىرزانىڭ مىڭگىرلەگەن مۇرنىنىڭ استىنان، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ بۇگىنگى جەر باۋىرلاپ ورنىنان تۇرا الماي جاتقانىنا قىنجىلعانىن كورسەك كوزىمىز اعىپ ءتۇسسىن. ايتسەدە، پرەزيدەنتكە ونىڭ ءتىل العىشتىعى مەن قىتاي تىلىنە جەتىكتىگى ۇنايتىن سەكىلدى... سونىمەن، قازاق ءتىلىنىڭ پۇشايمان ءحالىن اۋزىنان تاستاماي ايتىپ كەلە جاتقان ماجىلىسمەنگە قۇلاق تۇرەلىك:
«قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيۋتتسياسىنىڭ 66 بابىندا: «ۇكىمەت زاڭداردىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتەدى» دەپ ۇكىمەتتى مىندەتتەگەن. ال، ءىس جۇزىندە ۇكىمەت ءوزى باستاماشىلىق ەتىپ ەنگىزگەن زاڭداردى دا تولىق ورىنداماي كەلەدى. اتاپ ايتقاندا، ءتىل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ قولدانىسقا ەنگىزىلگەنىنە 15 جىل بولدى. سونشا جىل وتسە دە زاڭنىڭ 23 بابىنداعى «مەملەكەتتىك ءتىلدى بەلگىلى ءبىر كولەمدە جانە بىلىكتىلىك تالاپتارىنا سايكەس ءبىلۋى قاجەت كاسىپتەر، ماماندىقتار، جانە لاۋازىمداردىڭ تىزبەسى زاڭدارمەن بەلگىلەنەدى» دەگەن نورما ءالى كۇنگە دەيىن ورىندالماي كەلەدى. وسى تىزبە بەكىتىلگەننەن كەيىن ەرتەسىندە ماماندىق لاۋازىم يەلەرى مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ كەتەدى دەۋدىڭ ءوزى دۇرىس ەمەس. سەبەبى، تىزبە بەلگىلەنگەننەن كەيىن مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ دەڭگەيى، ياعني، كىم تولىق ءبىلۋى كەرەك، كىم ىسكەرلىك دەڭگەيدە ءبىلۋى كەرەك، وسى ايقىندالۋى قاجەت. سودان كەيىن ولارعا دايىندالۋعا ءتيىستى مەرىزىم بەرىلەدى. ايتالىق، 2017 نەمەسە 2020 جىلداردان باستاپ بۇل تالاپ قولدانىلادى دەسە، ەشكىم رەنجىمەيدى. كەرىسىنشە، مەملەكەتىك ءتىلدى بىلۋگە دەگەن قاجەتتىلىك تۋىندايدى. وسى زاڭنىڭ 21 بابىندا: «كورنەكى اقپاراتتىق بارلىق ءماتىن مەملەكەتتىك تىلدە سول نەمەسە جوعارعى جاعىنا، ورىس تىلىندە وڭ نەمەسە تومەنگى جاعىنا ورنالاسادى. بىردەي ولشەمدەگى ارىپتەرمەن جازىلادى. قاجەتتىلىگىنە قاراي كورنەكتى اقپاراتتىق ماتىندەرقوسىمشا باسقا تىلدەرگە اۋدارىلۋى مۇمكىن» دەگەن نورمادا ورىندالماي كەلەدى. باسقا جەردى ايتپاعاندا، استانانىڭ وزىندە كورنەكى اقپارات اعىلشىن تىلىندە ءبىر مەرتلىك ارىپتەرمەن، ال قازاق تىلىندە 15-20 سم ارىپتەرمەن جازىلعان. مۇنى تارتىپكە كەلتىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قارجى تالاپ ەتىلمەيدى. تەك قانا مەملەكەتتىك وكىلەتتى ورگاننىڭ قولى جەتىسپەيدى، ال جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتى جەتپەيدى».
مەملەكەتتىك تىلگە جانى اشىعان، جۇرەگى اۋىرعان ادام عانا وسىلاي دەسە كەرەك. ايتپەسە، باسقا قازاق دەپۋتاتتاردىڭ اۋزىن ەشكىم بۋىپ وتىرعان جوق قوي. بيىلعى ەلباسىنىڭ حالىققا جولداۋى بارىسىندا رەسمي ءتىلدىڭ كەلەشەكتە دە «ءومىر» سۇرە بەرەتىنىن، وعان قۇرمەتپەن قاراۋدى «ۇمىتپاۋدى» ەسكەرتكەن قاتاڭ «تالابىنان» كەيىن دەپۋتاتتار «ويلانىپ» قالعانداي ەدى. ءتىپتى كوبىسىنىڭ جۇرەكتەرى ۇشىپ، جاۋىر بولعان ءتىلدى اينالىپ ءوتىپ كەتىپ جاتقانىن كورىپ جۇردىك. ەندى كەلىپ، مۇز جارعىش كەمەدەي وزگە ۇلت وكىلىنىڭ جانايقايىنان كەيىن اۋا-رايىن باقىلاپ الىپ، بوي كوتەرەتىن قىزعالداق-دەپۋتاتتار بولسا، ۇسىككە ۇرىنباۋىن تىلەيمىز.
«اباي-اقپارات»