كۇندەلىكتى ومىردە بايقاپ جۇرگەنىمىزدەي، ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا ارالاس مەكتەپتەر وتە كوپ. سول سەكiلدi, بiزدiڭ شىعىس قازاقستاندا دا ارالاس مەكتەپتەر از ەمەس، ءتىپتى كوپ دەۋگە بولادى. نەگiزiنەن ورىس سىنىپتارىندا وقيتىندارى قازاق بالالارى.

مiنە، وسى ارالاس مەكتەپتەردi قالاي ۇلتتىق مەكتەپتەرگە اينالدىرۋ كەرەك، ماسەلە وسىدا. بىلتىرعى وقۋ بiتiرگەن ورىس سىنىپتارىنىڭ وقۋشىلارى 90 بالمەن جوعارعى وقۋ ورىندارىنا وقۋعا ءتۇسiپ كەتتi. ال 96 بالمەن قازاق سىنىپتارىن بiتiرگەن جاسوسپiرiمدەردiڭ بiرازى وقۋعا تۇسە الماي قالدى. نەلىكتەن؟ وسى جونiندە قازiر كوپشiلiك اتا-انا ابىرجۋ ۇستiندە. كەيبiرi ورىس سىنىپتارىنا بالالارىن قايتادان بەرiپ جاتىر. بۇنى ويلايتىن كiم بار؟

بiراق، بiزگە قالاي دا ارالاس مەكتەپتەردi ازايتۋ نەمەسە مۇلدە الىپ تاستاۋ كەرەك. سوندا عانا قازاق سىنىپتارىن بiتiرگەن وقۋشىلاردىڭ ورiستەرi كەڭەيiپ، جولدارى اشىلادى. مەنىڭ، كەزiندە اقمولا وبلىسىنىڭ ەسiل اۋدانىنىڭ اكiمشiلiگiندە iستەپ جۇرگەن كەزiمدە ۇيىمداستىرعان ءارi iسكە اسىرعان ەڭبەگiمدi,  بiلiم بەرۋ دەپارتامەنتiندە وتىرعاندارعا، ءاربiر اۋداندىق بiلiم ءبولiمiنiڭ باسشىلارى مەن مەكتەپ مۇدiرلەرiنە ۇلگi بولسىن دەپ جازىپ وتىرمىن.

ەسiل قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى يگiلiك اۋىلى نەگiزiنەن قازاق اۋلەتتەرiنەن تۇرادى دەۋگە بولادى. كوشەلەرi ءتۇزۋ، ۇيلەرi ءساندi-اق. تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىنىڭ زامانعا ساي سالىنعان بيiك تە ادەمi عيماراتتارى اۋىلعا جاراسىم بەرiپ، الىستان كوز تارتادى. ەل تۇرمىسى دا، سونداي-اق، اۋىل ەكونوميكاسى دا جامان ەمەس. تەك، جەتiسپەي تۇرعانى بiر قازاق مەكتەبi بولاتىن. ارينە، ۇلكەندەردiڭ ايتۋى بويىنشا، ەرتەرەك كەزدە قازiرگi ورىس مەكتەبiنiڭ ورنىندا قازاق مەكتەبi بولعان. تەك، سول ۋاقىتتاعى سولاقاي ساياساتتىڭ سالدارىنان جابىلىپ، ورىس مەكتەبi بولىپ قايتا قۇرىلعان ەكەن.

سودان، كەيىنگى جىلدارى عانا العاشقى قازاق سىنىپتارى اشىلىپ، بiراز قارا دومالاق بالدىرعان ءوز انا تiلiندە وقي باستاعان ەدi. وسى اۋىلعا اندا-ساندا جۇمىس بارىسىمەن كەلiپ-كەتiپ ءجۇرiپ، ويىما جاقسى بiر iستiڭ جۇيەسi كەلگەنi. اۋىلداعى ورىس مەكتەبi دەگەن اتتى وزگەرتiپ، قازاق مەكتەبi دەگەن مارتەبە بەرۋ كەرەك. ويتكەنi مۇنداعى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ باسىمى قازاقتار. مەكتەپتە دە كوپشىلىگى سولاردىڭ بالالارى. بىراق، سولار نەگىزىنەن ورىس تiلiندە وقيدى. قازاق مەكتەبi دەگەن مارتەبە بەرسەك، كەيىنگى جىلى اشىلعان قازاق سىنىپتارىنا جول اشىلماي ما؟ جانە جىلدا بiر سىنىپ اشىپ وتىرعاننان مىناۋ الدە قايدا تيiمدi ەمەس پە؟ بۇلار ەش كەدەرگiسiز جىلدان-جىلعا جوعارىلاپ كەتە بەرەدi عوي. ال ورىس سىنىپتارى بولسا، وسى جاڭادان اشىلعان قازاق مەكتەبiنiڭ قۇرامىنداعى ورىس سىنىپتارى بولىپ قالا بەرەدi.

وسى ءۇشiن ارنايى بارىپ، مەكتەپ ديرەكتورى مۇحامەتقالي جاقىپوۆپەن كەڭەسiپ، ويلاستىق. ول كiسi دە بۇل iسكە قارسى ەمەس ەكەنiن بiلدiردi. تەك، مۇعالiمدەر ۇجىمىمەن كەلiسiپ، جينالىس وتكiزۋ جانە وسىلاي بولسىن دەگەن بiرلەسكەن قۇجات دايىنداۋ كەرەك. ال يگiلiك مەكتەبiندە ول كەزدە جەتi جۇزدەي (700) وقۋشى بار بولاتىن. سودان مەكتەپ ديرەكتورىمەن بiرگە اۋىل اكiمiنە بارىپ، ول كiسiمەن دە كەڭەستiك. ول اعامىز دا بۇل iسكە كوندi. ارينە، مەكتەپ اشۋ ءۇشiن بۇرىنعىداي جوعارى جاققا حات جولداۋ قاجەت ەمەس، جەرگiلiكتi جەردەگi ۇيىمداردىڭ وزدەرi شەشۋ كەرەك. ءسويتiپ، مۇعالiمدەر ۇجىمىنىڭ جينالىسى بولىپ، ءبارi بiر اۋىزدان قولداعان سوڭ، سول ارادا قۇجات تولتىرىلىپ، ورىس تiلiندەگi يگiلiك ورتا مەكتەبi قازاق ورتا مەكتەبi دەپ وزگەرتiلدi. ال ورىس سىنىپتارى قازاق مەكتەبiنiڭ قۇرامىندا قالا بەرەدi.

بiرنەشە جىلدان سوڭ ورىس سىنىپتارىنا قازاق بالالارى بارۋدى قويدى. ءسويتiپ كەزiندەگi ورىس مەكتەبi, ارتىنان ارالاس مەكتەپ بولعان بiلiم ۇياسى تازا قازاق مەكتەبi بولىپ شىعا كەلدi. ارينە، بۇعان سول كەزدەگى وقۋ ءبولiمiنiڭ مەڭگەرۋشiسi ۆلاديمير كارلوۆيچ فينك تە قارسى بولعان جوق. سونىمەن ەسiل اۋدانىندا تۇڭعىش قازاق مەكتەبi وسىلاي اشىلعان بولاتىن. مەنiڭ بۇنى ايتىپ وتىرعانىم، ەلىمىز كولەمiندەگi بiلiم باسشىلارىنا ناقتى ساباق  بولسىن دەگەن وي عوي. مىنە، بiز سوندا عانا قازاقستاندى ناعىز قازاق ەلiنە اينالدىرا الامىز.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz