«بەھ ازين» دەگەن لاقاپ اتپەن تانىمال يراننىڭ جاڭا ءداۋىر ادەبيەتىنىڭ جازۋشىسى، اۋدارماشى، ساياسي بەلسەندى ماحمۇد ەتەمادزادە 1915 جىلى 14 قاڭتاردا راشت قالاسىندا دۇنيەگە كەلىپ، 2006 جىلى 31 مامىردا قايتىس بولدى. ەتەمادزادە فرانتسيادا تەڭىز-ينجەنەر ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم العان.

ادەبي شىعارماشىلىعىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا جارالانعاننان كەيىن قىسقا اڭگىمەلەرىن جاريالاۋمەن باستاپ، شەكسپير، بالزاك، رومەن روللان مەن شولوحوۆتىڭ شىعارمالارىن اۋدارۋمەن جانە تۇرمەدەگى ەستەلىكتەرىن جازۋمەن جالعاستىردى. ونىڭ اتاعى «اپتانىڭ كىتابى» دەگەن اپتالىقتاعى باس رەداكتورلىق قىزمەتى مەن جازۋشىلار وداعىنداعى توراعالىعىمەن شىعا باستادى. بەھ ءازيندى داڭققا بولەگەن شىعارماسى – «شارۋا قىزى» رومانى. جازۋشىنىڭ «جىلان مونشاق» اڭگىمەسى تۇپنۇسقادان قازاق تىلىنە تۇڭعىش رەت اۋدارىلىپ وتىر.

گۇلنار كۇننىڭ استىندا ساكىدە وتىر. قاسىنا سۇرمەدان، قىنا قايناتقىش، وپا-دالاپ قويدى. قولىنا ايەلدەر مونشادا قولداناتىن مىس اينانى الىپ، الاڭسىز بويانۋعا كىرىستى. ءۇي جۇمىسىنان قازىر عانا بوسادى. كۇيەۋى شەبەرحاناسىنا كەتكەن سوڭ تاڭعى استىڭ داستارحانىن جيناپ، شاينەك، كەسە تاسيتىن تاباق پەن تارەلكەلەردى حاۋىزعا اپارىپ، شايىپ الدى. سودان كەيىن بولمەنى سىپىرىپ، ەكى-ءۇش توسەك جايمانى جۋدى. ەندى كۇن باتقانشا، كۇيەۋى ادەتتەگىدەي كەشكى اسقا نان، جەمىس، كۇنجىت حالۋاسىن، جاڭعاق پەن تاعى باسقا نارسەلەردى ءتورتبۇرىشتى ورامالىنا ءتۇيىپ اكەلگەنشە گۇلناردىڭ قولى بوس، ۇيدە جالعىز وتىرادى.

ەكەۋى عانا تۇراتىن. قالادا وزدەرىنەن باسقا ەشكىم جوق ەدى. قۇرقىلتايدىڭ ۇياسىنداي ۇيلەرىنىڭ كۇنگە قاراعان ەكى بولمەسى، بۇرىشى باسپالداققا ۇلاسىپ، سۋ قويماسىنىڭ شۇمەگىنە جەتەتىن، جەرىنە كىرپىش توسەلگەن اۋلاسى بار.

بالالارى بولمادى. گۇلنار ۇستا جاپارعا ايەل بولىپ، ونىمەن قول ۇستاسىپ، اۋىلدان كەلگەننەن بەرى ءۇش رەت تۇسىك تاستادى. ەشقايسىن ءتورت ايعا جەتكىزبەدى. مونشاشىلاردىڭ كەڭەسى مەن جەرگىلىكتى ايەل دارىگەرلەرىنىڭ ءدارى-دارمەكتەرىنەن پايدا بولمادى. گۇلنار بالا سۇيمەدى. قىرىقتىڭ قىرقاسىنا ەندى عانا ىلىنگەن كۇيەۋى وعان اسا الاڭدامادى. كەلىنشەگى ءالى جاس، بار بولعانى ون توعىزدان جيىرماعا ەندى شىقتى. قۇداي قالاسا، ۋاقىت كوپ. الايدا گۇلنارعا ۇيدە جالعىز قالعاندا ەرمەك بولاتىن ءبىر ءسابي كەرەك ەدى. امال نە، تاعدىردىڭ باسقا سالعانىن كورەدى.

گۇلنار الاقانداي اۋلاسىندا بىرنەشە تاۋىق بەن قورازدى تورعا قاماپ ۇستادى. كۇيەۋى توردىڭ ىشىنە سالىپ، ءبىر جۇپ شىمشىق ساتىپ اكەلدى. ۇزاق كۇندەرگى سەرىكتەرى وسىلار ەدى. ەسىگىن ەشكىم اشپايتىن. ءوزى دە كورشى ايەلدەرمەن ارالاسپايتىن. بۇرىن توزدىرعان ءتورت كويلەكتەرىنە بولا نە ءپىسىرۋ كەرەكتىگى، قايدا بارىپ، قالاي كيىنۋ كەرەكتىگى تۋرالى ولاردىڭ اقىلگويسىگەنىن قالامادى. گۇلناردىڭ ولاردا ءىسى جوق. ءوزىنىڭ جاس ءارى سۇلۋ ەكەنىن، بازارداعى ەتىكشى جاپار ۇستانىڭ بۇل دەگەندە جانىن قياتىنىن ءبىلدى. بۇدان باسقا نە كەرەك؟

گۇلنار كۇننىڭ استىندا، ساكىنىڭ ۇستىنە جايعاسىپ، بويانىپ وتىردى. ايناعا قاراپ، كۇلىمسىرەدى. ەرنىن تىستەپ، الاۋلاپ جانعانىنان ءلاززات الدى. قىلىمسىعان كوزىن اۋدارىپ-توڭكەردى. نازدانىپ، قاسىن كەردى. كۇلىمسىرەدى. قاباعىن ءتۇيدى. سۇيىسكىسى كەلدى. تاڭدايىن تاقىلداتتى. سول كۇندەرى كەڭ تاراعان اۋلەكى ءاندى ىڭىلداپ ايتتى. ءاننىڭ اۋەنىنە ەلتىپ، مىڭ بۇرالدى. قاتتى بەرىلىپ كەتكەنى سونداي، كەنەت قۇلاعىنا ءبىر داۋىس ەستىلدى. گۇلنار تاڭ قالىپ، سەلتيىپ تۇرىپ قالدى. باسىن كوتەرىپ، كەيبىر كەزدەرى بالالارى باستارىن قىلتيتىپ، قاراپ تۇراتىن كورشىنىڭ ءۇيىنىڭ توبەسىنە قىمسىنا قارادى. قۋانىشقا وراي، ەشكىم بولمادى. ەرىنىنىڭ ءۇستى تەرلەپ كەتكەن گۇلنار تەرەڭ دەم الدى. كەنەت كوزى دۋالدىڭ بۇرىشىنا ءتۇستى. جون ارقاسىنىڭ قىزىلى بىرتىندەپ اقشۋلان تارتىپ، كەرىسىنشە باۋىرىنىڭ اق ءتۇسى القىزىلعا اۋىسقان، ۇزىن، جىڭىشكە جىلان جوعارىدان ءتۇسىپ كەلە جاتتى. مۇنداي قاشىقتىقتان گۇلنار باۋىرىمەن جورعالاۋشىنىڭ كوزىن تاپ باسىپ كورە الماعانىمەن، وتكىر كوزىنىڭ جارقىلى وڭمەنىنەن ءوتتى. جۇرەگى تاس توبەسىنە شىقتى. شىڭعىرىپ، كوزى باقىرايىپ، جىلانعا تەسىلە قارادى. توسىننان جوعارىدان تاعى ءبىر نارسە قۇلاپ، اۋلاداعى كىرپىشتەردىڭ ۇستىندە ەكى مىڭدىق تيىن سياقتى سىڭعىرلادى. جىلان باسىن بۇرىپ، ءۇيدىڭ توبەسىنىڭ ارتىنا ەنىپ، ءاپ-ساتتە كوزدەن عايىپ بولدى.

گۇلناردىڭ كوڭىلى ورنىنا ءتۇستى. تۇرەگەلىپ، ءبىر كوزىمەن جەرگە، ەكىنشى كوزىمەن توبەگە قاراعان كۇيدە اۋلادان بىردەڭە ىزدەي باستادى. ەكى كىرپىشتىڭ اراسىنان جىلتىراعان نارسەنى كورسە دە، سەنە المادى: التىن تيىن! گۇلنار جىڭىشكە شىبىقپەن ونى اۋدارىپ-توڭكەرىپ، جان-جاعىنان قارادى. پاتشانىڭ التىن سوعاتىن اۋلاسىنان تاپ قازىر شىققانداي التىن تيىن ەكەن. جاس كەلىنشەك وعان قول تيگىزۋگە قورىقتى. جادى بولىپ جۇرمەسىن! گۇلنار ءپىسمىللاسىن ايتىپ، بىلەتىن دۇعاسىن ەرىنىنىڭ ۇشىمەن وقىپ، ۇشكىردى. بىراق تۇك وزگەرگەن جوق: تيىن جىمىڭ-جىمىڭ ەتىپ جىلتىراپ، وعان كۇلىمسىرەگەندەي بولدى. گۇلنار قولىن سوزدى. بىراق ەسىنە تاعى ءبىر نارسە ءتۇستى. توستاعاندى سۋعا تولتىرىپ، تيىندى ءۇش قايتارا جۋدى. سودان كەيىن ونى كۇننىڭ استىنا قويىپ، ءبىراز اينالدى. كەۋدەسىن شاتتىق كەرنەدى. قازىر قولىنا ۇستاپ تۇرعان، وعان تيەسىلى التىن اقشانىڭ بۋى ونى كوكەيىندەگى كەز كەلگەن ساۋال مەن الاڭداۋشىلىقتان ايىردى.

دەگەنمەن بۇل نە بولدى ءوزى؟ قايدان كەلدى؟ سونشالىقتى اسەم اينالىپ، جاعىمدى دىبىس شىعارعان، ءتۇسى دە ادەمى، سۇيكىمدى، دوڭگەلەنىپ ورالعان جاندىككە تيىننىڭ قانداي قاتىسى بار؟

گۇلنار كۇلىمسىرەگەن كۇيدە التىندى كىرپىشتىڭ بەتىندە دوڭگەلەتىپ، سىڭعىرلاتتى. ءيا، التىن تيىن مەن جىلاننىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بولدى؟ راسىندا، كوزى دۇرىس كوردى مە ءوزى؟ ناعىز جىلان با ەكەن؟ گۇلنار اسا سەنىمدى بولمادى. مۇمكىن قاتەلەسكەن شىعار؟ كوزىنە قوس كورىنگەن بولار؟ بىراق مىنا التىن تيىن قايدان كەلدى؟ بالكىم كوشەدە بىرەۋ «بۇك نەمەسە شىك» دەپ تيىن لاقتىردى ما ەكەن؟ سودان تيىن دوڭگەلەپ، اۋلاعا تۇسكەن. ونداي بولسا، نەگە ەسىكتى ەشكىم قاققان جوق؟ نەلىكتەن ەشكىم سۇراپ كەلگەن جوق؟

گۇلنار الاڭداپ، التىن تيىندى الاقانىنا قىستى دا، ءۇيدىڭ ەسىگىن جارتىلاي اشىپ، كوشەنىڭ باس-اياعىنا ۇرلانا قارادى. ەشقانداي دىبىس شىقپادى، جۇرگىنشى دە كورىنبەدى. دۋالدىڭ تۇبىندەگى يت باسىن ەكى اياعىنىڭ استىنا تىعىپ، مۇلگىپ جاتتى. كوشەنىڭ سوڭىندا ەكى بالا توپىراقتا ويناپ وتىر. گۇلنار ەسىكتى سەنىممەن جاۋىپ، بۇرىنعى ورنىنا جايعاستى.

بۇل جولى ايناداعى كوزى كۇلىمسىرەپ، وپانىڭ نازىك پەردەسى اي ساۋلەسىندەي بالعىن ءجۇزىن جاپقانىمەن، جۇرەگىندە ادەتتەگى تىنىشتىقتان ايىرعان ەلەگىزۋ بولدى.

ول ءىسىن نەمقۇرايلى اياقتاپ، التىن تيىندى وپا-دالاپتىڭ قورابىنا سالىپ، مۇزداتقىشتىڭ تۇبىنە قويدى. بىراق بۇل ونىڭ ابىرجۋىنىڭ باستاماسى عانا ەدى. نە ىستەرىن بىلمەدى. تورلارى ورىندىقتىڭ جانىنداعى باعاندا ءىلىنىپ تۇرعان شىمشىقتاردى سيپاپ، ويناعان بولدى. سودان كەيىن شۇبار تاۋىعى جۇمىرتقالاعان شىعار دەگەن سىلتاۋمەن تاۋىقتاردىڭ ۇياسىن قارادى. بولمەگە تاعى باردى. تىگىن قورابىن الىپ، قاقپاعىن اشتى. جاماماق بولىپ، كۇيەۋىنىڭ كويلەگىنىڭ ەتەگىن ۇستادى. ينە پىسكەن كۇيدە ويى سان-ساققا جۇگىرگەنىمەن، ءدايىم ءبىر سۋرەتكە شوعىرلاندى: التىن تيىن! گۇلنار ودان بىرەسە سىرعا، بىرەسە بىلەزىك، بىرەسە القا جاسادى.

بىراق سول كۇن وزىنە ۇزاق بولىپ كورىندى. كۇيەۋى كەلگەن كەزدە گۇلنار ەسىكتى تولىق اشپاستان، ادەتتەگىدەي كۇلىمسىرەگەن كۇيدە، بىراق ازداپ ابىرجىپ: «كەلدىڭ بە، ۇستا! نە اكەلدىڭ؟» – دەپ سۇرادى. جاۋابىن كۇتپەستەن، نان مەن جەيتىن نارسەلەر تۇيىلگەن ورامالدى الىپ، ونىمەن بولمەگە ەرە كىردى. گۇلنار سول كەشتە كۇيەۋىن قاتتى جاقسى كوردى. كوپ سويلەپ، كوپ كۇلدى. جۇمىسىنىڭ قالاي بولعانىن سۇرادى. مۇنىڭ ءبارىن قاپاستان قاشاتىن قۇستار سياقتى كوڭىلىندەگى قۇپياسى ءمالىم بولماۋى ءۇشىن ىستەدى. ەكەۋى ءتۇندى قۋانىشپەن وتكىزىپ، جاقسى ۇيىقتاپ تۇردى. تاڭ اتىپ، كەلەسى كۇن دە ادەتتەگىدەي باستالدى. سىرتتاي قاراعاندا ومىرلەرىندە ەشقانداي وزگەرىس بولعان جوق. ۇستا جاپار ءوزىنىڭ قوراش جۇمىسىنا بازارعا كەتتى. گۇلنار دا اسىقپاي، ءۇيدى سىپىرىپ، شارۋاسىنا كىرىستى. كۇن ساكىنىڭ ۇستىنە تۇسكەن كەزدە گۇلناردىڭ دا جۇمىسى اياقتالعان ەدى. ادەتتەگىدەي بويانۋعا كىرىستى. بىراق كوزى ءۇيدىڭ توبەسىنىڭ شەتىن اڭدۋمەن بولدى. ەشقانداي وقيعا بولا قويعان جوق. دەگەنمەن گۇلنار بوس ۇمىتتەنەتىندەي سونشاما اڭقاۋ ەمەس ەدى. كوزىن سۇرمەلەپ جاتقان كەزدە ايناعا ءبىر قىرىمەن قاراپ تۇردى. كەنەت دۋالدىڭ ۇستىنەن قارقىلداپ قارعا ۇشتى. جاس كەلىنشەكتىڭ جۇرەگى قىسىلىپ، جانارىن جوعارى كوتەردى. كەشەگى جىلان جالىنداي جارقىراپ، دۋالدان اسىپ كەلە جاتتى.

گۇلنار قورىققاننان ايعايلاپ، ورنىنان تۇرماق بولىپ، تالپىندى. جىلاننىڭ دۋالدىڭ جارتى جولىنان كەرى قايتقانىن، كەشە سونىڭ ارتىندا جوعالىپ كەتكەن جاققا بارا جاتقانىن كورگەندە كوڭىلى ورنىنا ءتۇستى. دەمىن الىپ، ماڭدايىنداعى سۋىق تەردى سۇرتپەك بولدى. سول ساتتە ەكى مىڭدىق تيىن سياقتى ءبىر نارسە اۋلاداعى كىرپىشتەردىڭ ۇستىندە شىر اينالدى. گۇلناردىڭ اۋزى اشىلىپ قالدى. جۇرەگى دۇرسىلدەپ، دەنەسى قىزىپ، بويىن قورقىنىش بيلەدى. ەسىنە ديۋلار مەن پەرىلەر، ارباۋ ءتۇستى. ەرىكسىز قۇدايعا بەت بۇردى. ەرىنىنىڭ ۇشىمەن دۇعا وقىپ، ءوزىن ۇشكىردى. بىراق ارمانىن ايالاپ: «قۇدايىم-اۋ! تاعى ءبىر تيىن با؟ وسىمەن ەكەۋ بولعانى ما؟ بۇلاردان ءبىر سىرعا جاساتىپ الام با؟» – دەدى.

جاس كەلىنشەك شاتتانىپ ورنىنان تۇرىپ، اۋلادان تيىن ىزدەۋگە كىرىستى. سۋ قويماسى باسپالداعىنىڭ الدىنا تۇسكەن التىن تيىن ءتىرى كوز سياقتى قاراپ جاتتى. بۇل جولى دا گۇلنار كوزە اكەلىپ، تيىندى ءۇش رەت جۋىپ، قولىنا الىپ، اينالدىرا قارادى. تۋرا كەشەگى التىن تيىن سەكىلدى ەكەن. كۇلىمسىرەپ، سىبىرلاعان كۇيدە ساكىنىڭ جانىنا بارىپ، ءوزى وراعان الدىڭعى التىندى الىپ، كۇننىڭ استىندا ولارمەن ءبىراز ويناپ، الاقانىندا سىڭعىرلاتتى. ايتپاقشى، مىنا ەكىنشى التىن تيىن وزىنە كوبىرەك اسەر ەتتى. ونىمەن ءۇمىتى ويانىپ، ودان ءارى ۇلعايا ءتۇستى. گۇلناردى قيال قاناتىنا مىنگىزىپ، الىس كوكجيەكتەرگە جەتەلەدى. بىراق ازداعان الاڭداۋشىلىقتان ارىلا المادى. وسى ەكى كۇنگى وقيعانى ۇستا جاپارعا قالاي ايتادى؟ ايتا ما؟ كۇيەۋى سەنە مە؟ جامان ويلاماي ما؟ «ءبىر گاپ بار-اۋ…» دەمەي مە؟ ءىس ناسىرعا شاۋىپ، ۇرىسقا، جانجالعا، قول كوتەرۋ مەن جىلاۋعا ۇلاسپاي ما؟ وندا گۇلنار نە ىستەيدى؟ كۇيەۋىنىڭ كوڭىلىنەن كۇدىكتى قالاي جويادى؟ ءوز كوزىمەن جىلاندى كورۋى ءۇشىن ونىڭ كەلۋىن كۇتتىرىپ قويا ما؟ قوش دەلىك. جىلان كەلمەسە شە؟ وندا ماسقارا بولعانى. كىم ەستىسە دە، كۇيەۋىنىكى ءجون دەيدى. ايتپاسا، بىلمەيدى. ەشتەڭە دەمەۋ كەرەك.

قاراڭعى ءتۇستى. كۇيەۋى ۇيگە ورالىپ، ەشتەڭەدەن حابارسىز كۇيدە تاعى ءبىر ءتۇندى ايەلىمەن قۋانىشپەن وتكىزىپ، تاڭەرتەڭ جۇمىسىنا كەتتى. ول شىعا سالىسىمەن ەسىكتى جاپقان گۇلنار بىردەن مۇزداتقىشتان تيىنداردى الىپ شىقتى. ولار كەلىنشەكتىڭ الاقانىندا سىڭعىرلادى. گۇلنار كۇلىمدەپ، قۋانىپ، بۇراڭداپ بيلەدى. كوڭىلى كوتەرىلىپ، ءۇي شارۋاسىن ىقىلاسپەن اتقاردى.

سودان كەيىن كۇندەلىكتى ادەتىنشە وپا-دالابىن اكەلىپ، شاشىن جوندەپ، بويانۋعا كىرىستى. سونىمەن سول كۇنى جانە تاعى بىرنەشە كۇندە جىلان ويلاماعان جەردەن پايدا بولىپ ءجۇردى. ايەل دە ونى كوزى شالىسىمەن ورنىنان اتىپ تۇرىپ، ايعاي سالاتىن. جىلان دا كەلگەن ىزىمەن كەيىن قايتاتىن. اۋزىنان ءار جولى التىن تيىن ءتۇسىپ، كىرپىشتىڭ ۇستىندە سىڭعىرلايتىن. ءبىر تاڭعالارلىعى، ءار جولى ايەلدىڭ قورىققان ۇنىنەن جاتسىنعاندىق ازايىپ، كەرىسىنشە، نازدانۋ مەن ەركەلىك سەزىلەتىن. جىلان دا باسىندا قاشۋعا دايىن بولىپ، ساقسىنعانىمەن، ەندى كوبىرەك جاقىنداپ، كەتەرىندە دە باياۋ قوزعالىپ، ايالداپ، باسىن بۇرىپ، قىزىل، جىڭىشكە ۇزىن دەنەسىن اسەم قوزعالتاتىن بولدى. ءبىر كۇنى گۇلنار بويانىپ جاتقان كەزدە كوزى بارلىق جەردى باقىلاپ تۇرعانىنا قاراماستان، جىلان جىمىن بىلدىرمەستەن، جانىنان پايدا بولىپ، جەردە جاتقان بەلدەمشەسىنىڭ ۇستىندە جورعالاپ بارا جاتتى. كەنەت گۇلناردىڭ قۇلاعىنا جارتىلاي جابىق شۇمەكتەن سىلدىراپ اعاتىن سۋداي ءالسىز سۋىل ەستىلدى. قۇددى بىرەۋ سىبىرلاعانداي بولدى. اقىرىن بولعانى سونداي، بەلگىسىز قۇزىردى سەزىنۋدەن باسقا ەشتەڭەنى ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. گۇلنار دەمىن ىشىنەن الىپ، قۇلاعىن تىكتى. بىراق ىشىنەن كورشىنىڭ ۇيىندەگى ءماجنۇن تالدىڭ بۇتاقتارىن قوزعالتقان جەل بولار نەمەسە قۇرعاق جاپىراقتارمەن توبەدە ويناپ جۇرگەن مىسىق شىعار دەپ ويلادى. كۇتپەگەن جەردەن گۇلنار قىزىل ءشايى دورباعا سالىپ قويعان وسى ۋاقىتقا دەيىن العان جەتى التىننان دا ءىرى، جاڭا تيىندار كىلەمنىڭ ۇستىندە دومالاپ، كىرپىشتىڭ ۇستىندە سىڭعىرلادى. گۇلناردىڭ اۋزى اشىلىپ قالدى. كوزىنە جاقپاق بولعان سۇرمەنىڭ تاياقشاسى مەن مىس اينانى جىلدام جەرگە قويىپ، قولىن العا سوزىپ، تيىندى الدى. بىراق سول كەزدە ساۋساقتارى جۇمساق، جىلى ءبىر نارسەگە ءتيدى. جىلان باياۋ كەرى شەگىنىپ، باسىن كوتەردى. جارتىلاي اشىلعان اۋزى كۇلىمسىرەگەندەي كورىندى. ونىڭ كىشكەنتاي كوزى جىلى، وتكىر نۇرمەن ايەلگە قادالدى. گۇلنار ەستىدى مە، الدە ويلادى ما: «اقتاماقگۇلىم، اقجۇپارىم، قورىقپا!» – دەگەن ءۇن شىقتى. ءبىر قىزىعى، گۇلنار قورىققان جوق. ونىڭ بويىندا انامىز حاۋانى كۇيەۋىمەن قۇدايدىڭ بەيىشىنەن قۋعان جاندىكتەن ادامدار قورقاتىن ەجەلگى قورقىنىش پەن قارعىستىڭ ەش بەلگىسى بولمادى. ەكەۋى ەسكى دوستار سياقتى، ارالارى ەشقاشان بولىنبەگەن سەكىلدى كورىندى. سوعان قاراماستان، گۇلنار نە ايتارىن، نە ىستەرىن بىلمەدى. ءبىر ورنىنان تاپجىلماي، وعان قاراپ وتىردى. اينالا تىم-تىرىس كۇيگە ەنىپ، قوزعالىس توقتادى. قاپاستاعى شىمشىقتار دا دەمدەرىن ىشىنەن الدى. اۋلاداعى سەبەتتەگى تاۋىق پەن قوراز دا دىبىستارىن شىعارمادى. ءتىپتى كوشەدەگى كوكونىس ساتۋشى مەن تىلەنشىنىڭ اۋىزدارىنا دا قۇم قۇيىلدى. قارعالاردىڭ جاقتارى سەمىپ، يتتەر ۇرۋدەن قالدى. جىلان گۇلناردىڭ قاسىندا ورالىپ جاتتى. كەيدە باسىن سوزىپ، جىڭىشكە، ۇشكىر ءتىلىن وتتىڭ ۇشقىنى سياقتى سىرتقا سۋماڭداتتى. گۇلنار وعان قاراپ، كەنەت، بەلگىسىز ءبىر كۇيگە تۇسكەنىن سەزدى. بويىن السىزدىك بيلەپ، ءتاتتى ۇيقى قىستى. قاباعى اۋىرلاپ، كىلەمشەنىڭ ۇستىنە جانتايدى. بەتىنىڭ ەكى ۇشى كۇننىڭ قىزۋىنان نۇرلانىپ، ەرنىنىڭ ءۇستى شىپ-شىپ تەرلەدى. جىلاننىڭ باسىن اقىرىن سيپاپ، ىشىنەن: «ەگەر كۇيەۋىم وسىندا بولىپ، مەنى كورگەندە…» – دەپ ويلادى. كوز الدىنا ساسكە ءتۇستىڭ تۇمانىنا باتىپ، جايقالعان ۇلكەن باق پەن كەڭ حاۋىزداعى قارا جاپىراقتاردىڭ بەتىندەگى اق لالاگۇلدەردىڭ ءجۇزىپ جۇرگەنى ەلەستەدى. جەر-دۇنيە كولەڭكەگە، جارتىلاي جاسىل ساياعا مالىنىپ، ءتۇرلى-ءتۇستى گۇلگە وراندى. سامال جەل جۇمساق تا ماسايتاتىن ءيىستى بارلىق جەرگە تاراتتى. گۇلنار شەگىرشىن مەن شىنار اعاشتارىنىڭ بيىك شاتىرىنىڭ استىندا، ءپىل سۇيەگى مەن قاراعاشتان جاسالعان توسەكتە جىبەككە ورانىپ جاتتى. بۇرىن كورمەگەن، تانىماعان، بىراق قازىر بۇل ومىردە بارىنەن ارتىق، جانىنا جاقىن كەڭ يىقتى، جۋان بىلەكتى، ۇزىن بويلى جاس جىگىتتىڭ قۇشاعىندا كەرىلدى. جىگىتتىڭ قارا كوزىنەن جاندى شارپيتىن قۇمارلىق ەسىپ، الاپات كۇشپەن كەلىنشەكتى قۇشاعىنا الدى. گۇلنار ءوز بولمىسىن ءبىر ساتتە ەسىنەن شىعارعان وسىنداي ءتاتتى سەزىمدى ەشقاشان باستان كەشكەن ەمەس. بارلىق سەزىمى ارالاسىپ، ارقايسىنان ءبىر-بىرىنە قاراي جول اشىلعانداي بولدى: كورگەنى، ەستىگەنى مەن يىستەر اشىناسىنىڭ سەزىمدەرىمەن ارالاسىپ، ونىڭ تۇلا بويىن كەرنەدى.

ەكەۋى ەلىكتىرەتىن نەشە ءتۇرلى ويىن وينادى. گۇلنار ءبىر كەزدە جىگىتتىڭ قۇشاعىنان بوساپ، جارتىلاي جالاڭاش، ۇستىندەگى جۇقا جىبەك كويلەكپەن باقتا سەرۋەندەدى. راۋشان گۇلدەرى مەن اقگۇلدەردىڭ تاساسىنا تىعىلىپ، كوكەك پەن تۇركەپتەردىڭ داۋىسىن سالىپ، بۇلبۇلشا سايرادى. اعاشتان الما مەن شابدالى ءۇزىپ، تىستەدى. سالدەن سوڭ جىگىت تە سۇيىكتىسىن ىزدەۋگە اسىعىپ، سوڭىنان شىقتى. گۇلنار ەلىكتىڭ لاعىنداي ۇركىپ، سىقىلىقتاپ جۇگىردى. سوڭىندا جۇرەكتىڭ ىرقىنا كوندى. ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. جەل جاپىراقتارى توگىلگەن بۇتاقتارعا قوناقتادى. اۋادان توپىراقتىڭ اششى ءيىسى شىقتى. تۇنەرگەن اسپاننىڭ توبەسىنەن بۇلت ءتوندى. باق جالاڭاشتانىپ، توعانداعى لالاگۇلدەر سولىپ قالدى. اسپان جىلاپ، سۋىق ءتۇستى. گۇلنار جىگىتتى كەۋدەسىنە قاپسىرا قۇشاقتادى. بۇكىل دەنەسىمەن وعان جابىستى. الايدا ءتانىن اياز لەبى قارىدى. بويىن ءدىرىل بيلەدى. كوزى جۇمىلىپ، قۇشاعى ءوز-وزىنەن بوسادى. ەرنىندەگى ءسۇيىستى مۇز باستى.

كۇيەۋى كەشكە امالسىزدان كورشىنىڭ ءۇيىنىڭ توبەسى ارقىلى اۋلاعا ەندى. گۇلنار ساكىنىڭ ۇستىندە ۇيىقتاپ جاتتى. قاسىنا مىس اينا مەن سۇرمەدان، وپا-دالاپ، ىشىنە جەتى التىن تيىن سالعان كىشكەنتاي دوربانى قويىپتى. ءبىر ۇلكەن التىن تيىن قولىنان سىرعىپ كەتىپتى. كەلىنشەكتىڭ ءمارمارداي كەۋدەسىندە ورالىپ جاتقان جىلان وتاعاسى مەن ونىڭ سوڭىنان ەرە كەلگەن بىرنەشە كورشى ايەلدىڭ داۋسىن ەستىپ، ءۇيدىڭ توبەسىنە قاراي جىلدام جورعالاپ، كوزدەن عايىپ بولدى. كۇيەۋى التىن تيىنداردى مۇقيات قاراپ، قايتا ساناپ، دورباعا سالىپ جاتقاندا كورشىنىڭ جاس كەلىنشەگىنىڭ وتكىر كوزى گۇلناردىڭ كەۋدەسىندەگى اق ءتۇستى ەكى ءتۇيىر مونشاققا ءتۇستى. نە ەكەنىن ءبىلدى. قۋانا قولىن سوزىپ الدى دا، ورامالىنا ءتۇيىپ، كەۋدەسىنە باستى. ەندى كۇيەۋىنىڭ ەكەۋىنىڭ ماحابباتىنا ماڭگىلىك ادال بولاتىندىعىنا سەنىمى ارتتى.

پارسى تىلىنەن اۋدارعان ايناش قاسىم 

Abai.kz