قازاقستان تاريحىنىڭ داۋلى تۇستارى، جاڭاوزەن وقيعاسى، العاشقى عارىشكەردىڭ ساياسي قادامى مەن «مۇراگەر» تاقىرىبى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ساياسي ماسەلەلەر جونىندەگى كەڭەسشىسى، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆتىڭ «ايقىن» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا تالقىلاندى.

قازاقستان تاريحىنىڭ داۋلى تۇستارى، جاڭاوزەن وقيعاسى، العاشقى عارىشكەردىڭ ساياسي قادامى مەن «مۇراگەر» تاقىرىبى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ساياسي ماسەلەلەر جونىندەگى كەڭەسشىسى، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆتىڭ «ايقىن» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا تالقىلاندى.

- جاقىندا ساياساتتانۋشى دانيار اشىمباەۆ ءبىر سۇحباتىندا «قازاقتار تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن جوق» دەپتى. ونىڭ پىكىرىنشە، «الاشوردالىقتاردان» كەيىن «كسرو كۇيرەگەنشە تاۋەلسىزدىك ءۇشىن قانداي دا ءبىر كۇرەس بولعان ەمەس». بۇل جونىندە ءسىز تاريحشى، قازاقستاننىڭ كەڭەس ءداۋىرىن زەرتتەگەن عالىم رەتىندە نە ايتاسىز؟
- الەمدە ءوزىنىڭ تاريحىنىڭ بەلگىلى ءبىر كەزەڭىندە تاۋەلسىزدىك ءۇشىن تارتىسپاعان بىردە-ءبىر حالىق جوق. ال قازاقتار ءوز تاريحىندا ونى ىستەۋگە ءجيى ءماجبۇر بولدى. قازاق باتىرلارىنا ءوز جەرىن توتەسىنەن كيلىككەن كوپتەگەن شاپقىنشىلاردان قورعاۋىنا تۋرا كەلدى. ۇلتتىڭ بىرەگەيلىگى دە ءدال وسىندا: رەسەي، قىتاي جانە ورتاازيالىق حاندىقتاردىڭ تاپ ورتاسىندا تۇرىپ، قازاقتار ءوزىنىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىن (تاۋەلسىز ەلدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى) عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە وراسان زور تەرريتورياسىن (الەمدەگى 9-شى ورىن الاتىن) ساقتاپ قالدى. قانداي دا ءبىر «سونى تۇجىرىم» جاساماس بۇرىن تاريحتىڭ وتە قاراپايىم عانا ءالىپبيىن ءبىلۋ كەرەك. پاتشالىق رەسەي يمپەرياسىن «حالىقتار تۇرمەسى» دەپ ءجيى اتايدى عوي، بىراق 1917 جىلدان كەيىن بولشەۆيكتىك رەجيم بىردەن فينليانديا، پولشا، ۋكراينا، زاكاۆكازە جانە تۇركىستاننىڭ (ايتپاقشى، تۋركىستاندا ناق وسى قازاقتىڭ ساياسي قايراتكەرلەرى جەتەكشى ءرول اتقارعان) تاۋەلسىزدىگىن مويىندادى.
بولشەۆيكتەردىڭ بيلىككە اسقان راديكاليزم جانە پوپۋليزم اعىنىمەن كەلگەنى ءمالىم. بىراق سودان كەيىن ازاماتتىق سوعىسى كەزىندە قىزىل اسكەر بۇرىنعى رەسەي پاتشالىعىنىڭ بارلىق تەرريتورياسىندا كەڭەس وداعىن قۇرىپ، 1922 جىلى كسرو-عا اينالدى. قاعاز جۇزىندە جاڭا مەملەكەت فەدەراتسيا سانالاتىن، وداقتاس رەسپۋبليكالار ودان شىعىپ كەتۋگە قۇقىلى ەدى. بىراق شىن مانىسىندە، ورتالىققا قاۋىپ توندىرەتىن بارلىق ۇلتتىق ساياسي كوشباسشىلار ەلدەن الاستاتىلدى نەمەسە قۋعىندالدى. ۇلتشىلدىق بەلگىسى تاڭىلسا، ەڭ قاتەرلىسى - سول ەدى. جاڭا وكىمەت ءوز تاريحىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە ۋكرايندىق ۇلتشىلدار مەن ليتۆالىق كوتەرىلىسشىلەردى، ەستوندىق جانە لاتىشتىق «ورمان اعايىندارىن»، ارمياندىق داشناكتاردى، ازىربايجاندىق مۋساۆاتيستەردى، گرۋزيندىك سوتسيال-دەموكراتتاردى قۋدالاپ، اياۋسىز باسىپ-جانشىدى.
- ال قازاقستانداعى جاعداي جونىندە نە ايتاسىز؟
- قازاقستاندا ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋدى ارمانداعاندار از بولعان جوق. بىراق ولاردىڭ بارلىعى دەرلىك 20-30-شى جىلدارى قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ كەتتى. كەز كەلگەن رەسپۋبليكادا زيالى قاۋىمنىڭ تەك قانا ينتەرناتسيوناليزم تۇعىرناماسىندا تۇرىپ، «جاڭا تاريحي ورتاقتىق» جايلى اڭىزدى قولداعاندارى عانا قولداۋ تاپتى. ال كىمدە-كىم ءبولىنىپ، ءوزىنىڭ جەكە مەملەكەتىن قۇرۋعا تىكەلەي نەمەسە جاناما تۇردە مەڭزەسە، سول قاتاڭ تۇردە قۋدالاندى. بىراق قازاقستاندا ونسىز دا ازعانتاي زيالى قاۋىم جويىلىپ قانا قويماي، حالىقتىڭ تەڭ جارىمى قىرىلدى ەمەس پە؟! 1896 جىلعى ساناق بويىنشا 4 ملن 600 مىڭ قازاق بولسا، 1959 جىلعى ساناق بويىنشا 2 ملن 900 مىڭى عانا قالدى. قازاقتار تراگەدياسىن الەم تاريحىنداعى ەڭ ءبىر قورقىنىشتى انتروپولوگيالىق زۇلماتتىڭ ءبىرى دەپ اتار ەدىم. ەندى بۇگىن «قازاقتار ەشقاشان تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسپەدى» دەپ مالىمدەۋ - ۇلتتى قورلاۋ، جازىقسىز قۇربان بولعان ميلليونداردىڭ رۋحىنا ءتىل تيگىزۋ.
توتاليتارلى جۇيەگە ەڭ الدىمەن قازاقتاردىڭ 1986 جىلى جەلتوقساندا قارسى كوتەرىلىسكە شىعۋىنىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار، ءارى زاڭدى نارسە. ۇلتتىق كەمسىتۋ مەن ماسكەۋدىڭ دورەكى قىسىمىنا قارسى قازاق جاستارىنىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسى بۇرىنعى كەڭەس ەلدەرىندەگى ورتالىقتان تەپسىنگەن باسقا كۇشتەردىڭ كاتاليزاتورىنا اينالدى. بالتىق تەڭىزى جاعالاۋى ەلدەرى كوتەرىلدى، كاۆكاز قوجىراي باستادى، ۋكراينادا بۇلىك شىقتى. بارلىق ۇلتتىق رەسپۋبليكالاردا جاڭا كوشباسشىلار پايدا بولىپ، ولار وداقتان ءبولىنۋ قاجەتتىگى تۋرالى اشىق ايتۋعا كىرىستى.
- ەگەر تاۋەلسىزدىك، ماسەلەن، «17-ءشى جىلى توبەدەن تۇسە قالعاندا، قازاقستان قۇبىلىس رەتىندە، قازىر بولماۋشى ەدى نەمەسە سول موڭعولدار ءتارىزدى ءومىر سۇرەر ەدىك» دەيدى ساياساتتانۋشى. ال «1991 جىلى بۇل ونەركاسىبى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى دامىعان، مۇنايى، گازى، مەتالى بار وراسان زور ەل بولىپ» شىققان. قازىر ەلدىڭ تابىستىلىعىن، مەملەكەتتىلىگىن مىندەتتى تۇردە باسقالارمەن، ونىڭ ىشىندە ورىستارمەن بايلانىستىرىپ، جەمقورلىق، كەرتارتپالىق، ارتتاقالۋشىلىق قازاققا تاڭىلادى. وسىدان قازاقيلىق پەن ۇلتشىلدىققا قاتىستى قوعامدا ادەيى جاپپاي جاعىمسىز پىكىر قالىپتاستىرىلىپ جاتقان جوق پا؟
- تۇسىنەسىز بە، ءسوز بوستاندىعى دەگەن بار. ەگەر ءتىپتى حالقىڭدى قورلاسا دا، ونى سوتقا بەرمە، ودان دا ابىرويمەن جاۋاپ بەر، ونىڭ اقىماق ەكەنىن اشكەرەلە. ەشتەڭە ورنىندا تۇرمايدى، بارلىعى وتپەلى ءارى ءبارى وزگەرەدى. ۋربانيزاتسيا مەن يندۋستريالاندىرۋ وتكەن عاسىردا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە بولدى. رەسەي ءۇشىن قازاقستاندى يگەرۋ، وسىندا زاۋىتتار مەن فابريكالار سالۋ وتە ءتيىمدى ەدى. ايتپاقشى، ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە بۇكىل كەڭەس وداعىن امان ساقتاپ قالعان وسى كاسىپورىندار ەمەس پە ەدى؟! مىلتىق پەن اۆتوماتقا ارنالعان 10 وقتىڭ 9-ى قازاقستان زاۋىتتارىندا جاسالعانى بۇكىل الەمگە ايان. ماسكەۋدى 1941 جىلى جەلتوقساندا قازاقستاندىق ديۆيزيالار قۇتقارىپ قالعان. 700 مىڭ قازاقستاندىق ەڭ ءبىر سۇراپىل قان مايداندا سوعىستى.
- بىراق سەرگەي دۋۆانوۆ تا مىنانداي پىكىر ايتقان ەدى: «ورىستار كەلدى دە، قالالار، جولدار، زاۋىتتار، كەنىشتەر، مەكتەپتەر مەن وركەنيەتتىڭ باسقا دا اتريبۋتتارىن سالدى». «ال قازاقتاردىڭ وزدەرى كوبىنە وعان قارسى شىققان دا جوق، وتارشىلدىقتىڭ جاعىمدى جاقتارى دا بولدى، ورىستارمەن بىرگە وركەنيەت كەلدى».
- ورىستار قازاقستانعا وركەنيەتتى اكەلدى دەۋ دۇرىس ەمەس. ورىستاردىڭ وزدەرى، ماسەلەن، ولارعا ورىس مەملەكەتى قالىپتاسۋىندا ەڭ الدىمەن ۆيكينگتەر، سونان كەيىن تاتارلار باستى ءرول اتقاردى دەسەڭ، وكپەلەيدى. كوشپەلى جانە قالالىق وركەنيەت بار. ولار ءوزارا ىقپال ەتتى. بىراق باتىستى كەنەتتەن كوتەرمەلەۋ باسقا ەلدەردى دە قالالىق مادەنيەتتىڭ جولىنا تۇسۋگە يتەرمەلەدى. قازاقتار ەجەلدەن قىتاي، رەسەي، بۇحارا، حيۋامەن دە قىزۋ ساۋدا-ساتتىق جاساستى. ۇلى جىبەك جولى قازاقستان ارقىلى ءوتتى. سوندىقتان ەگەر قازاقتار تاۋەلسىزدىكتى 1917 جىلى العان بولسا، وندا دامۋدىڭ ورتاق ۆەكتورى وزگەرمەس ەدى، دالىرەك ايتقاندا: ونەركاسىپتىك جاعىنان دامىعان رەسەيمەن تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتقان بولار ەدى. كەز كەلگەن كىشكەنتاي ەل وزىنە ۇلى دەرجاۆادان وداقتاس ىزدەيتىنى انىق. ءتىپتى گەرمانيا، جاپونيا جانە يتاليا سياقتى ەلدەر سوعىستان كەيىن اقش-تىڭ (مارشالل جوسپارى) كومەگى مەن قولداۋى ارقاسىندا وركەندەدى.
ءسىز ءسوزىن كەلتىرىپ وتىرعان اۆتور 1917 جىلى ءىس جۇزىندە ەكى ءىرى فەدەراتيۆتى مەملەكەت - رەسەي مەن تۇركىستاننىڭ بولعانىن بىلە مە ەكەن؟ ال تۇركىستاندى ناق وسى قازاقتار - مۇستافا شوقاي، مۇحامەتجان تىنىشباەۆ جانە باسقالار باسقارعانىن شە؟ كەڭەس وكىمەتى تۇركىستاندا رەسەيدەن بۇرىن (بىرنەشە ايعا) ورناعانىنان حاباردار ما؟ ءتىپتى تۇركىستاندى دەربەس مەملەكەت رەتىندە لەنيننىڭ ءوزى مويىنداپ، ماقۇلداعانىن بىلە مە؟ سول كەزدىڭ وزىندە بۇل تەرريتورياسى جاعىنان رەسەيدەن دە اسىپ تۇسەتىن: بۇكىل ورتا ازيا مەن شىعىس تۇركىستان (قازىرگى قحر ۇيعىر شىڭجاڭ ولكەسى) سوعان كىرەتىن. ودان باسقا رەسەيدىڭ بارلىق تۇركى اۆتونومدى رەسپۋبليكالارى (ولاردىڭ سانى وننان اسادى), كاۆكاز بەن پوۆولجە اشىقتان-اشىق تۇركىستاننىڭ قۇرامىنا وتكىسى كەلگەن.
«تاۋەلسىزدىك 17-ءشى جىلى توبەدەن تۇسكەندەي» دەپ ايتا وتىرىپ، ءوزىنىڭ شىنايى تاريحىن، كۇرەس تاريحىن، جارقىن جەڭىستەرى مەن تراگەديالى جەڭىلىستەرىن بىلمەۋ، بەر جاعى - جاۋاپسىزدىق، ارىسى - مۇڭدى ءارى قايعىلى جايت. ال ونىڭ: «سونىمەن، ءبىر-بىرىمىزبەن تەك قانا قازاقشا سويلەسەمىز. بىراق نە تۋرالى ەكەنى تۇسىنىكسىز. سوندا كىم ەلدى العا سۇيرەيدى؟» دەگەن كەكەسىندى سوزدەرى اۆتوردىڭ پسيحيكالىق دەنساۋلىعىنا شىنداپ كۇمان كەلتىرۋگە ءماجبۇر ەتەدى.

بارلىق عارىشكەرلەر وپپوزيتسياعا وتسە دە، ەشتەڭە وزگەرمەيدى

- قازاقتىڭ العاشقى عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆتىڭ وپپوزيتسيادان كەتۋىن قالاي باعالادىڭىز: بۇل كوپتەگەن ساياساتتانۋشىلار ايتقانداي، وپپوزيتسيانىڭ السىزدىگى مە، الدە ونىڭ باسقا سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن بە؟ ماسەلەن، وعان ەڭ جاقىن تۋىسى ارقىلى قىسىم جاسالعان دەگەن اڭگىمە بار...
- ءاربىر ادام ساياساتتا عانا ەمەس، ءسوزى مەن ىسىنە ءوزى، تەك قانا ءوزى عانا جاۋاپ بەرىپ، ءوز ومىرىندە قانداي دا ءبىر تاڭداۋ جاسايدى. مەن اۋباكىروۆتىڭ «ازات» جسدپ-دان جاريالى تۇردە شىعۋىنا ەشقانداي ءمان بەرمەيمىن. كەيبىر ساياساتتانۋشىلار «قازاقستانداعى باستى وپپوزيتسيالىق پارتيا» دەپ ساناعان بۇل پارتيا سوڭعى پارلامەنت سايلاۋىندا ءبىر جارىم پايىزداي عانا داۋىس الدى ەمەس پە؟! سوندا بۇل نە دۇرلىگۋ؟ ءتىپتى تمد مەن الىس شەتەلدەردەن بارلىق عارىشكەرلەر وسىندا كەلىپ، قازاقستان ازاماتتىعىن الىپ، «ازات» پارتياسىنا وتسە دە، نە وزگەرەر ەدى؟ ەشتەڭە دە وزگەرمەيدى. ەگەر ءبىز بۇرىنعىداي بار نازارىمىزدى جەكە ادامدارعا اۋدارىپ، ينستيتۋتتار مەن جۇيەلى وزگەرىستەر تۋرالى مۇلدەم ويلامايتىن بولساق...
- ال سول جۇيەلى وزگەرىستەردى قالاساق شە؟ ودان وپپوزيتسيا وزگەرە مە؟

- ديسسيدەنتتىك وپپوزيتسيالىق توپتار ەمەس، جۇيەلى وپپوزيتسيانى قاجەت ەتسەك، بىزگە الدىڭعى قاتارلى دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن شىنايى تۇردە ەنگىزگەنىمىز ءجون. بىرقاتار ەلدەردە پارلامەنتتىك وپپوزيتسيانىڭ رەسمي مارتەبەسى بار، ونىڭ ليدەرىن مەملەكەت باسشىسى ماقۇلدايدى جانە مەملەكەت قازىناسىنان جالاقى الادى (مىسالى، ۇلىبريتانيا). پارلامەنتتىك وپپوزيتسياعا ۇكىمەتتەن رەسمي قۇجاتتار مەن قاجەتتى اقپاراتتار الۋ قۇقىعىنا كەپىلدىك بەرىلگەن. پارلامەنتتىك وپپوزيتسيانىڭ كونستيتۋتسيالىق سوتقا جۇگىنۋ قۇقىعى بار. سونىمەن بىرگە دەموكراتيالىق قوعام مەن قۇقىقتىق مەملەكەتتىڭ اجىراماس بولشەگى رەتىندە وپپوزيتسيا مەملەكەتتىك بيلىكتى باسىپ الۋ ماقساتىندا زورلىق-زومبىلىق جاساۋدى كوكسەمەيدى.
قاتەلەرىمىزدى مويىنداۋىمىز كەرەك
- بىلتىر قازان ايىندا گازەتىمىزدە «ۇندەمەي قالۋعا بولمايدى!» دەگەن سۇحباتىڭىز جاريالاندى. سوندا ءسىز جاڭاوزەندەگى كيكىلجىڭگە بەيجاي قاراۋعا بولمايتىندىعىن، ونداعى جاعداي سايلاۋ قارساڭىندا ۋشىعىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ءدال بولجاپسىز. ءسىزدىڭ پىكىرلەرىڭىزگە نەگە ۇكىمەت دەر كەزىندە قۇلاق اسپادى؟ بالكىم، تراگەديالىق وقيعالاردىڭ الدىن الۋعا بولار ما ەدى؟!

- ءبىز قاتەلىكتەر جىبەردىك: ۇلكەن جانە كىشى. ونى مويىنداۋىمىز كەرەك. بىراق قازىر سالىمىز سۋعا كەتىپ، قول قۋسىرماي، كوپ جۇمىس ىستەگەنىمىز ءجون. قازىر بۇل جاسالىنىپ تا جاتىر. ۇكىمەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، جاڭاوزەنگە ۇلكەن قارجى ءبولىندى. ەرەۋىلگە شىعۋشىلاردىڭ بارلىعى دەرلىك جۇمىسقا ورنالاستى. پرەزيدەنت پەن ۇكىمەت بۇل ماسەلەنى باقىلاۋدا ۇستاۋدا.
- جاڭاوزەن وقيعالارىنان كەيىن پرەزيدەنت بۇل قاقتىعىستى كىمدەردىڭ قارجىلاندىرعانىن انىقتاۋعا ۋادە ەتكەن. بۇل ورايدا قازىر بەلگىلى ءبىر دەرەكتەر پايدا بولدى ما؟ ءدال قازىر سوت زالىندا وتىرماعان كىنالىلەر بار ما؟

- شىنايى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ اتتارى اتالادى دەپ ويلايمىن. ولار جازالارىن الۋى كەرەك. تەرگەۋ ءىسى ءالى اياقتالعان جوق، بىراق اقتىق شەشىمدى سوت قابىلدايدى.
- جاڭاوزەن وقيعاسى بويىنشا سوت كەزىندە كەيبىر ايىپتالۋشىلار وزدەرىنىڭ اياۋسىز ازاپتالعاندارىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى ءبىر توپ قوعامدىق ۇيىم بەلسەندىلەرى جاڭادان تەرگەۋ جۇرگىزۋدى تالاپ ەتتى. بىراق ۇكىمەت تاراپىنان ءالى ەشقانداي جاۋاپ جوق. نەگە جاڭاوزەن ءىسى تەك وپپوزيتسيالىق باسىلىم بەتتەرىندە عانا تالقىلاناتىن ماسەلەگە اينالدى؟ وسىنداي ۇنسىزدىك ودان دا زور قايعىلى جاعدايعا سوقتىرماي ما؟

- مەنىڭ بىلۋىمشە، پوليتسەيلەرگە قاتىستى دا قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. سوندىقتان سوتقا قىسىم كورسەتپەيىك. سوت شەشىمىن كۇتەيىك. بيلىككە جاقىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى شىنىمەن سوت پروتسەسى تۋرالى ازىراق جازادى، سەبەبى سوتقا قىسىم كورسەتۋگە بولمايدى. ال وپپوزيتسيالىق باسىلىمدار ەشقاشان زاڭدى ساقتاعان ەمەس.
- ءتىپتى تەاتر رەجيسسەرى بولات اتاباەۆ پەن جۋرناليست جانبولات مامايعا دا «الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋ» ءىسى بويىنشا كۇدىك كەلتىرىلىپ، ولاردىڭ ەۋروپارلامەنتكە بارۋىنا رۇقسات بەرىلمەپتى...

- كونستيتۋتسيادا انىق جازىلعان، پروكۋراتۋرا ورگاندارى زاڭدىلىقتىڭ ورىندالۋىن قاداعالايدى. سوندىقتان بارلىق سۇراقتار - پروكۋراتۋراعا.
- وتكەن اپتالاردا جاڭاوزەندەگى وقيعالارعا بايلانىستى مەملەكەت باسشىسىمەن كەلىسپەۋشىلىك سالدارىنان ۇقك توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆ قىزمەتتەن كەتەدى دەگەن سىبىس شىققان. سونداي اڭگىمە بولعانى راس پا؟

- بۇل «رەسپۋبليكا» سايتى تاراتاتىن داقپىرتتار عوي. وندا وتىرىك دەگەن جەتەدى جانە ماتەريالدارىنىڭ 99 پايىزى داقپىرت اڭگىمەلەردەن قۇرالادى. پرەزيدەنتتىك كوماندا وتە ۇيىمشىل جانە ارامىزدا الاۋىزدىق جوق.
- جۋىردا ۇكىمەتتە اۋىس-تۇيىستەر ءوتىپ، بۇل ەڭ الدىمەن ۇكىمەت باسشىسىنا قاتىستى بولاتىندىعى ايتىلۋدا...

- ەرتە مە، كەش پە ونىڭ بولاتىنى انىق. ناقتى مەرزىمىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءبىر ادام عانا بىلەدى. ول - پرەزيدەنت نازارباەۆ.
- ءسىز ءبىر سۇحباتىڭىزدا تيمۋر قۇلىباەۆتى پرەزيدەنتتىڭ مۇراگەرى رەتىندە اتادىڭىز. ال الەۋمەتتىك جەلىلەردە (مىسالى، Facebook) باسقا ساياساتكەر - داريعا نازارباەۆانىڭ مۇمكىندىكتەرى تالقىلانۋدا. بۇل جونىندە نە ويلايسىز؟

- قازاقستان كونستيتۋتسياسى بويىنشا پرەزيدەنتتىككە كەز كەلگەن ادامنىڭ تۇسۋگە قۇقىعى بار. پرەزيدەنت بولۋ ءۇشىن باسەكەلەستى سايلاۋدا قازاقستاندىق سايلاۋشىلاردىڭ ميلليونداعان داۋىسىنا يە بولۋى شارت. ماعان «مۇراگەر» دەگەن ءسوز ۇنامايدى. بىزدە پرەزيدەنت ءوزىنىڭ لاۋازىمىن «مۇراگەرىنە» بەرەتىندەي مونارحيا ەمەس قوي. ەكىنشى جاعىنان، «مۇراگەرلىك» دەگەن نازارباەۆ باعىتىنىڭ جالعاستىعىن بىلدىرەدى. ياعني كىم نازارباەۆ سياقتى مەملەكەتكە ءتيىمدى جەتەكشىلىك ەتە الادى؟ ۋاقىت كورسەتەدى. سۇحباتتاسقان

ايجان كوشكەنوۆا

"ايقىن" گازەتى