مۇنايدار بالمولدا. قاشانعى «وفيتسەرى» ءانىن تىڭداپ، «زا روسسيۋ» دەپ ۇرانداتا بەرەمىز؟
قازاقتا «ءداستۇردىڭ وزىعى بار، توزىعى بار» دەيدى. ءبىزدىڭ تومەندە قوزعار ماسەلەمىزگە وسى ءسوز تۋرا ايتىلعانداي.
تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ورال قالاسىنىڭ «زەنيت» زاۋىتىنان كاسپي تەڭىزىندەگى كۇزەتكە ارناپ بىرنەشە كەمە جاسالىپ، اتتاندىرىلدى. ولاردىڭ اتتارى دا ەسىمىزدە: «بۇركىت»، «سۇڭقار»، «سەمسەر»، «قازاقستان» دەپ كەلەدى. ازات ەلىمىزدىڭ تەڭىز شەكاراسىن كۇزەتەر وسىناۋ كەمەلەرىمىزدى ءبىز قالاي شىعارىپ سالىپ ءجۇرمىز؟
زاۋىتتان شىعادى، ارنايى تىركەمەمەن جايىق وزەنىنە اپارادى، سوسىن سۋعا ءتۇسىرىپ، سول تۇستا شاعىن سالتاناتتى ميتينگى ءوتىپ، كەمەنىڭ بورتىنا تارس ەتكىزىپ شامپان ىشىمدىگىن سىندىرىپ، اتتاندىرىپ جىبەرەدى. ءبىتتى شارۋا. وسى دۇرىس پا ءوزى؟ شامپان ىشىمدىگىن سىندىرماسا ول كەمە سۋعا جۇرمەي قالادى ما ەكەن؟ سولاي كورىنەدى...
بىلگىشتەر ايتادى: «بۇل ەجەلدەن كەلە جاتقان تەڭىزشىلەردىڭ ادەتى، ەگەر شامپان سىنسا ءبارى ءساتتى بولادى، ال سىنباي قالسا، وندا كەمە ساتسىزدىككە ۇشىرايدى، باتىپ كەتەدى دەگەن ءسوز» دەپ. ابىروي بولعاندا سول شامپان شيشاسى ءبىر ۇرعاندا-اق سىنىپ جاتادى، بىراق وتكەن ءبىر جىلدارى شامپان بىت-شىتى شىعىپ سىنسا دا جايىقتا سۋ مولشەرى تومەن بولىپ، سۋعا سالعان كەمە كەتە الماي، قايراڭداپ بىرنەشە كۇن تۇردى ەمەس پە؟
تەڭىزشىلەردىڭ قالىپتاسقان بۇل ىرىم جورالعىسى بوس ءسوز، جاي داۋرىعىپ قالۋعا، قىزىقتاۋعا قۇرىلعان ارزان ءبىر كورىنىس، توزىعى جەتكەن ءداستۇر دەر ەدىك. ءبىز بۇعان ءمان بەرىپ جاتقان جوقپىز، «قويشى سونى» دەيمىز.
قازاقتا «ءداستۇردىڭ وزىعى بار، توزىعى بار» دەيدى. ءبىزدىڭ تومەندە قوزعار ماسەلەمىزگە وسى ءسوز تۋرا ايتىلعانداي.
تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ورال قالاسىنىڭ «زەنيت» زاۋىتىنان كاسپي تەڭىزىندەگى كۇزەتكە ارناپ بىرنەشە كەمە جاسالىپ، اتتاندىرىلدى. ولاردىڭ اتتارى دا ەسىمىزدە: «بۇركىت»، «سۇڭقار»، «سەمسەر»، «قازاقستان» دەپ كەلەدى. ازات ەلىمىزدىڭ تەڭىز شەكاراسىن كۇزەتەر وسىناۋ كەمەلەرىمىزدى ءبىز قالاي شىعارىپ سالىپ ءجۇرمىز؟
زاۋىتتان شىعادى، ارنايى تىركەمەمەن جايىق وزەنىنە اپارادى، سوسىن سۋعا ءتۇسىرىپ، سول تۇستا شاعىن سالتاناتتى ميتينگى ءوتىپ، كەمەنىڭ بورتىنا تارس ەتكىزىپ شامپان ىشىمدىگىن سىندىرىپ، اتتاندىرىپ جىبەرەدى. ءبىتتى شارۋا. وسى دۇرىس پا ءوزى؟ شامپان ىشىمدىگىن سىندىرماسا ول كەمە سۋعا جۇرمەي قالادى ما ەكەن؟ سولاي كورىنەدى...
بىلگىشتەر ايتادى: «بۇل ەجەلدەن كەلە جاتقان تەڭىزشىلەردىڭ ادەتى، ەگەر شامپان سىنسا ءبارى ءساتتى بولادى، ال سىنباي قالسا، وندا كەمە ساتسىزدىككە ۇشىرايدى، باتىپ كەتەدى دەگەن ءسوز» دەپ. ابىروي بولعاندا سول شامپان شيشاسى ءبىر ۇرعاندا-اق سىنىپ جاتادى، بىراق وتكەن ءبىر جىلدارى شامپان بىت-شىتى شىعىپ سىنسا دا جايىقتا سۋ مولشەرى تومەن بولىپ، سۋعا سالعان كەمە كەتە الماي، قايراڭداپ بىرنەشە كۇن تۇردى ەمەس پە؟
تەڭىزشىلەردىڭ قالىپتاسقان بۇل ىرىم جورالعىسى بوس ءسوز، جاي داۋرىعىپ قالۋعا، قىزىقتاۋعا قۇرىلعان ارزان ءبىر كورىنىس، توزىعى جەتكەن ءداستۇر دەر ەدىك. ءبىز بۇعان ءمان بەرىپ جاتقان جوقپىز، «قويشى سونى» دەيمىز.
اسىلىندا شەكارامىزدى كۇزەتۋگە اتتانىپ بارا جاتقان كەمە ەكيپاجىنا تىلەك ايتىپ، اق باتا بەرىپ شىعارىپ سالعان الدەقايدا ءداستۇرلى، كورەر كوزگە ءجون كورىنەدى. وسى تۋرالى سىزدەر قانداي وي-پىكىردەسىزدەر؟ الدە سول «وفيتسەرى» اتتى ءاندى تىڭداپ، «زا روسسيۋ» دەگەن سوزىنە ەلتىپ، شامپاندى كەمەنىڭ قىرىنا ۇرىپ جۇرە بەرەمىز بە؟
ءبىز تاۋەلسىز قازاق ەلى ەمەسپىز بە؟ كىمنىڭ ءانىن شىرقاتىپ، كىمنىڭ ءداستۇرىن مالدانىپ ءجۇرمىز؟ الدە بۇل دا ۇلتارالىق ماسەلە، بىتەۋ شيقان با؟ ونىڭ وزەگىن الىپ تاستاۋعا بولمايدى ما ەكەن؟ الدە تەڭىزشىلەرىمىز نامىس اتاۋلىدان جۇرداي ما؟ بۇعان اسەري ماماندارىمىز، جالپى وتانداستارىمىز نە دەيدى؟ ءبىزدىڭ بۇل وعاشتاۋ پىكىرىمىزگە قانداي الىپ-قوسارىڭىز بار، القالى اعايىن؟
«اباي-اقپارات»
