ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ جانىنداعى «وتىرار كىتاپحاناسى» عىلىمي ورتالىعىنىڭ (ديرەكتورى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ت.ق.جۇرتباي) اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى ۇشان-تەڭىز. سونىڭ ءبىر سالاسى - «قازاق قولجازبالارى» اتتى عىلىمي جوباسى اياسىندا سوفى اللايار مۇراسى قازاق تىلىنە ءتارجىمالاندى. بۇل قۇندى مۇرانىڭ كوركەم اۋدارماسىن جاساعان - سۆەتقالي نۇرجان.

 

ءال-حانافي ءال-بۇقاري يبن اللاقۇلى تەميريار

(1634 - 1723)

ساباتۋل ءاجيزين (دارمەنسىزدەر قۋاتى)

ء(ماسناۋي-داستان)

 

ءبىرىنشى ءبولىم: اقيدا ءىلىمى تۋرالى

ءبيسسميللاھير راحمان راحيم!

جەر مەن كوكتىڭ يەسى - حاققا ارناڭىز ماداقتى،

تامشى سۋدان گاۋھارداي پاك قىپ ءسىزدى جاراتتى.

 

تىرەۋى جوق كوكتى كور، اڭدا الەمنىڭ ءبىتىمىن،

بار جاھانعا كورسەتتى ول وزگەرمەيتىن ۇكىمىن.

 

ءنان بالىقتىڭ ۇستىنە ورناتتى دا جەرشارىن،

وسى جەردەن تاراتتى ىرىزدىعىن بارشانىڭ.

 

ءتورت مەزگىلدى پايدا عىپ،

ءاربىرىنىڭ كەلبەتىن

ءاربىر تۇرگە ەنگىزىپ اجارلادى جەر بەتىن.

 

ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ جانىنداعى «وتىرار كىتاپحاناسى» عىلىمي ورتالىعىنىڭ (ديرەكتورى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ت.ق.جۇرتباي) اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى ۇشان-تەڭىز. سونىڭ ءبىر سالاسى - «قازاق قولجازبالارى» اتتى عىلىمي جوباسى اياسىندا سوفى اللايار مۇراسى قازاق تىلىنە ءتارجىمالاندى. بۇل قۇندى مۇرانىڭ كوركەم اۋدارماسىن جاساعان - سۆەتقالي نۇرجان.

 

ءال-حانافي ءال-بۇقاري يبن اللاقۇلى تەميريار

(1634 - 1723)

ساباتۋل ءاجيزين (دارمەنسىزدەر قۋاتى)

ء(ماسناۋي-داستان)

 

ءبىرىنشى ءبولىم: اقيدا ءىلىمى تۋرالى

ءبيسسميللاھير راحمان راحيم!

جەر مەن كوكتىڭ يەسى - حاققا ارناڭىز ماداقتى،

تامشى سۋدان گاۋھارداي پاك قىپ ءسىزدى جاراتتى.

 

تىرەۋى جوق كوكتى كور، اڭدا الەمنىڭ ءبىتىمىن،

بار جاھانعا كورسەتتى ول وزگەرمەيتىن ۇكىمىن.

 

ءنان بالىقتىڭ ۇستىنە ورناتتى دا جەرشارىن،

وسى جەردەن تاراتتى ىرىزدىعىن بارشانىڭ.

 

ءتورت مەزگىلدى پايدا عىپ،

ءاربىرىنىڭ كەلبەتىن

ءاربىر تۇرگە ەنگىزىپ اجارلادى جەر بەتىن.

 

تاڭعاجايىپ تاعدىر بۇل!

قانداي عاجاپ ساتتىلىك؟! -

كۇلشە نانداي جالعىز كۇن تۇر عالامدى توق قىلىپ.

 

ھاي¹ سيپاتتى قۇدىرەت ەگەر ءبىر ءسات قالاسا،

حات تانىماس نادان دا كەمەلدەنەر داناشا.

 

توپىراعىنا سافيدىڭ² جان مەنەن ءتان بەرگەسىن،

ۇيرەتتى وعان بار زاتتىڭ ەسىمىنىڭ امبەسىن.

 

راببىسى جەر-كوكتىڭ تۇسسە اراشا - ساۋ قىلاد،

مىسقال زالال شەكتىرمەس - كەتسە ۇستىڭە تاۋ قۇلاپ.

 

ساحارانى، تاۋلاردى توپان سۋى شايعاندا، ال

ىلعال بولماي اياعى ساۋ شىقتى نۇق پايعامبار.

 

ورتەمەككە ءحاليلدى³ ءنامرۋد-كاپىر جاقتىردى وت،

حاليل قادام باسپاستان جونەلدى وتتان باق گۇلدەپ.

 

قاھار جەلى ءتاڭىردىڭ اد⁴ قاۋىمىن جوق قىلدى،

ھۋدقا⁵ ەرگەننىڭ جۇزدەرىن سول سامالعا ءوپتىردى.

 

بالىق جۇتقان ءبىر ۇلىق⁶ - ءتاڭىر ءوزى سىناعان،

قىرىق كۇندە شىعىپتى پاك كۇيىندە ءدىن-امان.

 

تاڭدى تۇننەن ايىرعان حاق-تاعالا بۇيىرسا،

باتىستاعى - شىعىسقا جەتەر ساتتە قۇيىنشا.

 

قالاسا اللا پەندەسىن جەتى قاتتان وتكىزگەن،

دوسىن - قابى-قاۋسايىن⁷ ماقامىنا جەتكىزگەن.

 

قۇرمەتتەپ، سىيلى ەتسە، قولداسا اللا كىمدى ەگەر -

قىزمەتىنە جەگىلىپ ادامزات پەن جىن كەلەر.

 

تاق-سۇلەيمەن ادام مەن جىن جۇرتىنىڭ قوجاسى،

ءبىر جۇزىككە بايلاۋلى تۇردى ولاردىڭ توباسى.

 

ءبىر تەڭگەدەي سول تاستى سۇلەيمەنگە ەنشى ەتۋ -

مۇندا ماقسات - جابباردىڭ قۇدىرەتىن كورسەتۋ.

 

مۇسا-كاليم⁸ قولىندا اساتاياق -

تىلەسە،

كوپىر بولدى جولىنا، اجداھا بوپ، بىرەسە.

 

كىسى بويى اعاش-تىن سىدىرىلعان قابىعى،

قۇدىرەتىن تانىتتى ءبىر اسامەن ءتاڭىرى.

 

كورسەتكىسى كەلسە ەگەر جاراتۋشى ءامىرىن -

ەكى دۇنيە سىيار ەد قاۋىزىنا تارىنىڭ.

 

ءرۋحۋلامين⁹ ەگەر دە جايا قالسا قاناتىن -

اينالار ەد پەردەگە - جەردىڭ ءجۇزىن جاباتىن. -

 

سول پەرىشتە ۇشىپ كەپ سيدرادان¹⁰ دەمىلدە،

حاق حابارىن ايتاتىن مۇحاممەدتىڭ جەڭىندە.

 

ءبىر قۇلىنىڭ حاقتىعىن تانىتسا اللا-تاعالا -

كۋالىگىن بەرەر-ءدۇر بەسىكتەگى بالا دا.

 

سول شاھ اللا قادىرلى قىلام دەسە قاي قۇلىن -

جاتىرسا دا ول زىنداندا، اسىرادى ايبىنىن.

 

سۇلەيمەنگە قىزىمەت قىلعان سانسىز قۇستاردىڭ

بىلمەس ەشكىم قيسابىن - بولسا دا وعان قۇشتار كىم؟!

 

بىراق ھۋدھۋد ەسىمدى تيتىمدەي قۇس ەلشى ەدى،

امىرشىگە قۇرمەتتىڭ جوق ەدى ەشبىر ولشەمى.

 

اشەكەيلەپ الەمدى، سۇلۋ قىلدى ءتۇندى اللا -

اي دا ەكىگە بولىنەر - دوسى­­­¹¹ يشارات قىلعاندا.

 

كاليم ءجۇزى ۇياتتان كۇيمەسىن دەپ شەشتى اللا -

ءنىل-داريا استىنان شاڭ شىعاردى اسپانعا.

 

تاستاۋعا اللا كەسپەسە قۇلىن ەگەر زەينەتسىز،

قايدا ءجۇرسىن -

ىرزىعىن جەتكىزەدى بەينەتسىز؟!

 

ماريامعا نەسىبە جىبەردى اللا اسپاننان،

پەرىشتەلەر ءماسىحتىڭ¹² تارتتى الدىنا داستارحان.

 

حازىرەت ساليح¹³ حاق تانىپ - بولدى ۇكىمگە ءپارۋانا،

تاستان شىعىپ سول ساتتە بوتالادى ارۋانا.

 

باقىتتى ەتۋ قاي قۇلىن تەك جاببار-حاق ەركىندە،

ۇلى قۇساپ ءحاليلدىڭ¹⁴ تۇرار بولسا سەرتىندە.

 

باسىن تىگىپ، قۇربانعا شالىنۋىن حوش كوردى ول،

كىمدى كوردىڭ سەن ونداي حاق جولىنا شەشكەن بەل؟!

 

ناداندىقتىڭ شارابىن جۇتقان پەندە ءبىر كەسە،

باسپاس! -

ءجاننات ەسىگىن اشىپ: «ىشكە كىر!» دەسە.

 

حاقتىڭ راحمەت سۋىنان جۇلدىزدار ءشول قاندىرار،

جولدان تايعان پەندەسىن ءبىر تامشىعا زار قىلار.

 

قاراڭىزدار ءتالىپ¹⁵ پەن لاھاپقا¹⁶ تۇل-نادان -

ۇلى داريا بويىندا ەرىندەرى قۇرعاعان.

 

قاشىق بولسا وت پەن سۋ - تۋ مەنەن قازاداي،

نەگە ەندەشە شىعادى سۋ ىشىنەن ناجاعاي؟!

 

سول سىقىلدى شامنىڭ دا جانباعى الگى وتتان-ءدۇر،

ال قارا سۋ جانارعا شام قۇساتىپ جاققان نۇر.

 

قاي قۇدىرەت-سيپاتىن ەسكە، مەيلى، الماعىن،

پەندە اقىلمەن جەتە الماس -

تىلسىمىنا اللانىڭ.

 

 

ءراسۋلدىڭ (س.ع.س.) سيپاتتارى حاقىندا

راحمەتى عالامنىڭ، جەتەكشىسى حاق ءدىننىڭ،

ايتىپ سانسىز سالاۋات،

تىلگە ەسىمىن جاد قىلدىم.

 

قۇرايىشتان تاڭدادى قۇداي ءدىننىڭ باسشىسىن،

ۇمبەتى ءۇشىن ءومىردىڭ تاتقان بارلىق اششىسىن.

 

جارالماس ەد گاۋھار-پاك - اتاسى بوپ ءزاۋزاتتىڭ،

دالەلى سول، راسۋل - ءتاجىن كيدى «لاۋلاكتىڭ»¹⁷.

 

پاتشالاردىڭ پاتشاسى، ءدىننىڭ شامىن جاققان جان! -

ءرۋحۋلامين ۋاھي¹⁸ جەتكىزدى وعان جابباردان.

 

حاق-تاعالا ەسىمىن اتادى ونىڭ - مۇحاممەد،

ماقامداردى¹⁹ ول جەتكەن - پەندە ايتا الماس تۇتام دەپ.

 

كولەڭكەسى جوق ەدى. -

جاسادى اللا بار سىيىن! -

دارەجەسىن ارتتىرىپ،

كورسەتتى وعان ارشى ءۇيىن.

 

قادام باسسا، حوش ءيىس بۇرقىرادى ءاتىر بوپ،

شاڭقان بۇلتتار باسىنا توڭكەرىلدى شاتىر بوپ.

 

ەكى دۇنيە قاۋىمى جامالىنا عاشىق-تى،

پاك دارەجە يەسىنە قابى-قاۋساين ءناسىپ-ءتى.

 

بۇدان اسپاس شاراپات - پارىز-سۇننەت تۇت قانشا،

تۇتقانىڭا بەرىك بول دابباتۋلارز²⁰ شىققانشا.

 

بارلىق دىننەن جوعارى - يسلام تۇر ساعادا،

وسى سوزگە كۋا-ءدۇر -

حازىرەت ءۋاجىپ-تاعالا.

 

سيپاتتارىن ءراسۋلدىڭ ءسوز جەتپەيدى جاتتاسا،

وتەر ودان قاي ماداق -

حاقتىڭ ءوزى ماقتاسا؟!

 

جەتكەي وعان ۇزدىكسىز راحمەتى قۇدايدىڭ،

اسحابتارىن، وتباسىن جارىلقا دەپ سۇرايمىن!

 

 

وسى كىتاپتىڭ جازىلۋ سەبەبى

اقيدا، فيقھ ءىلىمىن - حاققا جاعۋ ءتامسىلىن

كىتاپ قىلىپ جازدىم مەن پاك تىلىندە پارسىنىڭ.

 

ونى كورىپ تولقىدى مەنىڭ تۇركى دوستارىم:

«قىلسا دۇعا ۇلىقتار، قۇرسا كىتاپ جوسپارىن».

 

تۇركى تىلدە اقيدا كىتاپ كەلسە ومىرگە،

شات بولسا وعان جاراندار -

گۇل بىتەر-ءدى كوڭىلگە.

 

قىلدى ءوتىنىش دوستارىم.

بولدى ءسويتىپ سەبەپكەر. -

تەربەتەيىن قالامدى ءيا، جاراتقان، مەدەت بەر!

 

ۇعىمىمدى ۇستارتىپ، جازام، بىراق قىسقارتىپ،

كەڭنەن تولعاپ كەتۋ دە تالاپ ەتەر كۇشتى ارتىق.

 

ويتكەنى مەن نادانمىن، مەندە قانداي بىلىك بار؟ -

تۇزاعىنا ۇياتتىڭ بولىپ تۇرمىن كىرىپتار.

 

قاۋىزىندا ءدانى جوق بولسام-داعى بيشارا،

ءۇمىت ەتىپ دوستارىم قىلدى نەشە يشارا.

 

قيىن بولار دەپ ويلاپ، دوس كوڭىلى كىرلەسە،

تاستاي الماي سوزدەرىن ءبايىت جازدىم بىرنەشە.

 

اقيدانى العا ۇستاپ، ءسوزىن ءتىزدىم ءساتتى ويدىڭ،

«دارمەنسىزدەر قۋاتى» دەپ كىتاپقا ات قويدىم.

 

ءوزىم سىندى كوڭىلى جارىمجاندار شاتتانسىن! -

دەگەن وي بار، - ازىراق ناسيحاتتان حات قالسىن!

 

ناسيحاتتى تىڭداماس دەرتتى جاندار ءدىل-قاستا²¹,

قانشا نوسەر قۇيعانمەن كوگەرە مە تۇل تاسقا؟!

 

اللا-تاعالانى تانۋ (ماعريفاتۋللا) تۋرالى بايان

قۇلدىق نە-ءدۇر؟

حاققا - ارزۋ!

وزگەسىنەن پاك كەشىپ،

حاققا ءسىڭىپ،

ديدارمەن تۇرۋ ماڭگى بەتتەسىپ.

 

تانىپ قادير²²-قۇدايدى، ءناپسى-اۋەستەن بەزىنۋ،

تىيىم سالعان ىستەردەن ءوزىن الىس سەزىنۋ.

 

باستى بايلاپ مويىنسۇن، بولام دەسەڭ حاققا قۇل،

بارلىق ىستە تاعدىرعا ىرازىلىق تاپ كامىل.

 

قۇدىرەتتى شاھىڭنان ۇزىلمەسىن ءۇمىت ءسال،

قورىق توزاق وتىنان، ءناپسى-ەسىككە قۇلىپ سال.

 

ءاھلى سۇننەت²³ قۋاتىن ءسىڭىر ءدايىم قانىڭا،

تەرىس ۇكىم، قارسى ۇعىم جولاماسىن ماڭىڭا.

 

شىن اقيدا بىلمەگەن - شايتانعا ونى قۇل سانا،

جەلگە ۇشارىن حاق دەپ ءبىل، مىڭ جىل عامال قىلسا دا.

 

ماعريفاتقا²⁴ جەتۋدەن ءبىر ءسات ۇزاپ، تىيىلما،

تانىماساڭ يەڭدى ءىس اينالار قيىنعا.

 

العان پەندە تىيىلماس ديدار-تالاپ ءامىرىن،

جاقسى قونىس تابا الماس -

تارىك قىلعان ءتاڭىرىن.

 

اللا-تاعالانىڭ بىرلىگى حاقىنداعى بايان

ەش كۇدىكسىز، كۇمانسىز ءبىرسىڭ، بارسىڭ، حاق-ءتاڭىر،

وعان ورتاق قوسۋدان جاماعاتتى ساقتا بۇل.

 

ودان ەشكىم قۇتىلماس، بۇلجىمايدى پارمەنى،

قۇدىرەتى كەمىمەس، ورتايمايدى دارمەنى.

 

بارشا الەمنىڭ يەسى ول، نە ىستەۋگە دە حاقىلى،

باستالماعان ەشقاشان جوق جانە دە اقىرى.

 

ۇنەمى ءازىر - بار جەردە، جوق جابباردىڭ مەكەنى،

جانە ءمالىم ۋاقىتتان - ۇلىقتىڭ تىس ەكەنى.

 

كوزگە تۇسكەن بەينەدەن، ويعا كەلگەن نارسەدەن

جاراتۋشى، ءتىرى، پاك - تەڭەسپەيدى بارشا الەم.

 

ەش ءشۇباسىز، ەش نارسە ۇقسامايدى -

تەڭ ەمەس!

وعان: نەگە؟ نە ءۇشىن؟ - دەپ ساۋال قويعان ءجون ەمەس.

 

ءتاڭىر ۇكىم ەتۋشى -

ۇكىمىن ەش وزگەرتپەس،

سيپاتىنا، زاتىنا اقىلمەن ەش كوز جەتپەس.

 

پەرىشتەلەر، نابيلەر اقىلمەنەن جەتپەدى،

بويسۇندى تەك بۇيرىققا، پىكىرمەن ءپام ەتپەدى.

 

بىراق، قۇلى قۇدايدىڭ، سەن بەرىك بول ىسىڭە،

پىكىر قىلعىن: جاراتقان، قۇدىرەتىنە، ىسىنە.

 

 

اللا-تاعالانىڭ سەگىز سيپاتىنىڭ بايانى

 

ونىڭ زاتي سيپاتى - سەگىز.

ءمالىم حاتىنان،

ول سيپاتتار زاتى ەمەس، باسقا دا ەمەس زاتىنان.

 

ءتىرى، ءىلىم، قۇدىرەت، كورۋ، ەستۋ، قالاۋى،

سويلەۋ مەنەن جاراتۋ -

ساۋلە بولىپ تاراۋى.

 

ماڭگى ول ءتىرى.

مۇمكىنسىز باسقاشا ونىڭ بولۋى،

وعان ماڭگى ءولىم جوق.

ءار جان ءتيىس ءولۋى.

 

ونىڭ ءتىرى بولۋى تۇر سيپاتىن تانىتىپ،

بىراق تانگە تاۋەلسىز، بولعان ەمەس جانى تۇك.

 

كەرەك ەمەس قۇدايعا دۇنيەنىڭ كوپ، ءتىپتى ازى،

بارشا عالام جومارتى ول، جوق ەشقانداي مۇقتاجى.

 

حاق-تاعالا مۇقتاجسىز.

مۇقتاج بولعىڭ كەلمەسە،

كوڭىلىڭدى جەر-كوككە قۇيقىلجىتپا، ەندەشە.

 

كوڭىلىڭ تىنباي تالپىنسا زىندان-دۇنيە تورىنا،

شايتان سەنى ءوزىنىڭ باعىتتايدى جولىنا.

 

تاعى دا ءبىر اللانىڭ سيپاتىنىڭ اتى - ءىلىم،

نارسەلەردى بىلەدى ول اشكەرە ءھام جاسىرىن.

 

زاتتارىنىڭ جاراتقان -

ۇلكەن ءيا كىشى مە،

ءمالىم وعان وتكەنى ءھام بولاتىن ءىسى دە.

 

تۇرۋىڭ مەن ءجۇرۋىڭ، جاقسىلىق پەن جاماندىق،

وعان ايان -

جەتسە ەگەر كىمگە قازا، اماندىق.

 

نەنى مۇرات تۇتقانىڭ، كوڭىلگە نە العانىڭ

تىس قالمايدى ءبىر ساتكە نازارىنان اللانىڭ.

 

ماعريفاتقا جەتكەن قۇل - كەتكەن كوڭىل كىرەۋى،

بىلەر قادير ەكەنىن سەگىز سيپات بىرەۋى.

 

جاندى مەنەن جانسىز دا، بولعان جانە بولماعان،

ەكى الەمدە بار نارسە نازاردان تىس قالماعان.

 

زيان، پايدا ءھام قازا، جاقسى، جامان - بارلىعى،

ەسىڭە تۇت جاڭىلماي - حاقتىڭ سىزعان تاعدىرى.

 

حالايىقتىڭ قۇلىعى ءھام قىلىعى قاۋمانىڭ -

تيتتەي ءبىرى تىس قالماس تاعدىرىنان ءماۋلانىڭ²⁵.

 

جاراتۋشى قاي ءىستىڭ بولعاندىعىن قالاسا،

سول ساتىندە بولادى ول، تۇرمايدى ەشكىم اراشا.

 

نە ىستەسە دە ەركى بار، قۇدىرەتتى جولى كەڭ،

ەشقاشان دا جۇرمە تەك: جاسادى دەپ قولىمەن.

 

بول مۇقيات، ءتىلىڭدى ساقتا مۇنداي بالەدەن! -

جاراتۋشى جان-اللا پاك جان مەنەن دەنەدەن.

 

كالام-حاقتا «قول» دەگەن ءسوزدى وقىدى ءتىلىڭىز،

ەي، ادامزات، ول ونىڭ ءبىر سيپاتى، ءبىلىڭىز.

 

عۇلامالار قۇراننان بەردى دۇرىس ماعىنا،

ال سەن جان-جاققا ويىڭدى شاشىپ الما تاعى دا.

 

باسار، ساميع - اللانىڭ سيپاتتارى كۇمانسىز،

باسار - كورۋ، ساميعتى ەسىتۋ دەپ ۇعارسىز.

 

كىم دۇنيەدە بار بولسا - اسپان ءۇستى، جەر استى،

ءبارىن دە حاق كورىپ تۇر،

ءبارى دە ونىڭ قول استى.

 

ەستىپ، كورىپ تۇر ءبارىن كۇمانسىز ءھام ءشۇباسىز،

عايىپتاعى، ىشتەگى بىردەيلىگىن ۇعاسىز.

 

ەستۋى دە، كورۋى - قۇدىرەتىنەن جابباردىڭ،

كوز، قۇلاقپەن ەمەسىن، ءتان يەسى، جادقا العىن.

 

ەكى اياقتى پەندەلەر قاردەر كوز بەن قۇلاققا،

ەشنارسەگە قۇداي-جان مۇقتاج ەمەس، بىراق تا.

 

كامىل بولسا، باۋىرىم، اقىرەتتىك يمانىڭ،

دوستارىنا قۇدايىم كورسەتەدى ديدارىن.

 

ول كورسەتۋ، ۇق، بىراق ۇقپاس ونى تالاپسىز -

ەش نارسەگە ۇقساماس - بەينە، مەكەن، تاراپسىز.

 

شاكسىزدىگىن ۇقتىرىپ، تاپقان قۇداي امالىن،

كورسەتۋدىڭ جولىن دا جاقسى بىلەر جامالىن.

 

كىمدە-كىمنىڭ ەگەر دە ءبۇتىن بولسا اقىلى،

حاقتىڭ كالام²⁶ سيپاتىن ول بىلۋگە حاقىلى.

 

جاببار ءسوزىن سەن، بىراق، حاديس²⁷ ەمەس، قادىم²⁸ ءبىل،

اۋىز، ءتىلسىز ايتقانى حاقتىڭ ونى كامىل-ءدۇر.

 

اۋىز، ءتىلسىز ۇعىسپاس - مۇقتاج وعان حالايىق،

مۇقتاجسىزدىق تەك قانا جاراتقانعا ىلايىق.

 

اللا ءسوزى حاتتالسا، ەل جاتتاسا، وقىلىپ،

ادام ۇلى، بۇل ءىستىڭ حاديس دەگەن اتىن ۇق.

 

جاقسى بىلگىن، بىراق تا حاق كالامىن، ماقۇل ما؟ -

ءارىپ پەنەن اۋەز جوق ول كالامنىڭ زاتىندا.

 

جاراتىلعان نارسەدە نە سيپات بار، مىسالعا -

ءبىرى دە جوق جابباردا، بارلىعىنان تىس اللا؟!

 

ءبىر سيپاتى اللانىڭ يراداسى-قالاۋى،

ونى بىلگەن كىسىنىڭ جىعىلمايدى جالاۋى.

 

تۇسسە ءبىر قىل حايۋاننان، تىكەن كىرسە تانىڭە،

حاق قالاۋى بولعانىن ۇققىن مۇنىڭ بارىنە.

 

قۇمىرسقانىڭ قادامى كورىنە مە كوزگە اسا،

قۇمنىڭ تيتتەي ءتۇيىرىن جەل ورىننان قوزعاسا;

 

مەيلى، ولاردان زور بولسىن، بولسىن، ءتىپتى، كىشكەنە،

قالاۋىنسىز اللانىڭ بولعان ەمەس ەشتەڭە.

 

جاراتۋشى-تاكۋين - ءبىر سيپاتى ۇلىقتىڭ،

قۇداي بارلىق ىستەردى جاراتۋشى. ءبىل. ۇققىن.

 

ءسىز بەن ءبىزدى دۇنيەگە جاراتقانى سەكىلدى،

بىزبەن بىرگە جارالدى ءىس-ارەكەت نە ءتۇرلى.

 

تۇبەگەيلى ەركىنە قويماسا دا تاعدىردى،

تاڭداۋ ەركىن بىزدەردىڭ ەركىمىزگە قالدىردى.

 

ىلايىقسىز بۇلىكتى، قىلىقتى دا ىلايىق

ىستەپ جاتىر پەندەلەر ارتىپ بويعا مىڭ ايىپ.

 

كەڭشىلىك كوپ اللادا - سونشا تاڭداۋ ەركى بار،

جازاعا دا اركىمدەر سول ىسىمەن تارتىلار.

 

كىمنىڭ تومەن جالاۋى، كىمنىڭ جارىق الاۋى؟ -

بارلىعى دا ءشۇباسىز ۇلىق اللا قالاۋى.

 

بىراق ءبىزدى كەڭ قۇداي تىيدى بارلىق حارامنان،

تاڭداۋ ىرقى وزىڭدە - جەسەڭ ءشۇبا-تاعامنان.

 

قۇداي ءبىزدىڭ كۇنالى ىسىمىزگە نارازى،

جاقسى ءىسىڭدى ەسكەرەر تارتىلعان كۇن تارازى.

 

كىم: كۇناعا ءتاڭىرى بولدى ىرازى دەسە ەگەر،

حاكىمدەردىڭ ۇكىمى: كاپىر دەيدى!

كەشە گور!

 

حاق-تاعالا پەندەگە جاسامادى ەش زۇلىمدىق،

ەلشىلەرى ارقىلى جەتكىزدى وعان ءبىلىم-قۇت.

 

نەشە حالىق اداستى.

سول حاق-جولدان تايعاندار

زۇلىمدىق قىپ وزىنە ەكى ءومىرىن ويراندار.

 

ەكى دۇنيە ازابىن تارتسا جاببار الدىڭنان،

ادىلدىگى ول اللانىڭ -

ەي، ادامزات، قاڭعىرعان!

 

بار جارالىس - جاندىسى، جانسىزى دا كەتپەس قۇر،

ونىڭ مۇلكى! -

ەشكىمگە - ەش زۇلىمدىق ەتپەس-ءدۇر.

 

ەگەر عافۋ ايلاسا، فازىلىنا تاپ بولدىڭ! -

تۋرالىق پەن ىقىلاس جولى وسى دەپ شاتتانعىن.

 

بۇرىنعى وتكەن عالىمدار ايتىپ كەتكەن ەجىكتەپ،

تاعدىر-ءتابدىل²⁹ بۇل جولدار تىم عاجايىپ نازىك دەپ.

 

ەشقاشان دا تاعدىردىڭ تاپ قىلماعاي اۋىرىن،

ۇلىق جولدان اداسىپ سورلاپ قالما، باۋىرىم!

(جالعاسى بار)

"اباي-اقپارات"

تۇسىنىكتەر

ھاي1 - اللا-تاعالانىڭ ءتىرى دەگەن سيپاتى.
سافي2 - سافيۋللاھ، ادامنىڭ (ع.س.) قۇرمەتتى ەسىمى.
حاليل3 - يبراھيم (ع.س.) پايعامباردىڭ قۇرمەتتى ەسىمى.
اد4 - اللا-تاعالانىڭ قاھارىنا ۇشىراعان قاۋىم.
ھۋد5 - پايعامبار.
ۇلىق6 - ءجۇنىس (ع.س.) پايعامباردى بالىق جۇتقانى جايلى حيكايا مەڭزەلىپ وتىر.
قابى-قاۋسايىن7 - عارشىداعى ماقام.
كاليم8 - مۇسا (ع.س.) پايعامباردىڭ قۇرمەتتى ەسىمى.
ءرۋحۋلامين9 - جەبىرەيىل پەرىشتەنىڭ قۇرمەتتى ەسىمى.
سيدرا10 - الەمنىڭ ەڭ جوعارعى ورىنى.
دوس¬¬¬11 - مۇحاممەد (س.ع.س).
ءماسىح12 - يسا (ع.س.) پايعامباردىڭ قۇرمەتتى ەسىمى.
حازىرەت ساليح13 - پايعامبار.
ءحاليلدىڭ ۇلى14 - بۇل جەردە ىبىرايىم پايعامباردىڭ (ع.س.) ۇلى ىسمايىل (ع.س.) ءسوز بولىپ وتىر.
ءتالىپ15 - ءابۋتالىپ، مۇحاممەدتىڭ (س.ع.س.) نەمەرە اعاسى.
ءلاھاپ16 - ومار، مۇحاممەدتىڭ (س.ع.س.) نەمەرە اعاسى.
«لاۋلاك»17 - قۇددىسي حاديس: «لاۋلاكا ءلاما حالاقتۋل افلاكا» (سەن بولماعاندا دۇنيەنى جاراتپاس ەدىم).
ۋاھي18 - حاقتان كەلەتىن حابار.
ماقام19 - بۇل جەردە مۇحاممەدتىڭ مارتەبەسى ءسوز بولىپ وتىر.
دابباتۋلارز20 - زاماناقىردا شىعاتىن قورقىنىشتى ماقۇلىق.
قاستا21 - اۋرۋ، دەرت.
قادير22 - اللا-تاعالانىڭ قۇدىرەت (تولىق كۇشى جەتۋشى) سيپاتى.
ءاھىلى سۇننەت ءۋال-جاماعات23 - سۇننەتتى ۇستانۋشى ءھام كوپشىلىك دەپ اتاۋعا لايىقتى بولعان مۇسىلمان قاۋىمى.
ماعريفات24 - اللانى تانۋ.
ءماۋلا25 - ۇلىق ۇستاز، يە، ياعني اللا.
كالام26 - ءسوز، بۇل جەردە حاق-تاعالانىڭ قۇرانى.
حاديس27 - ايتىلعان، ياكي كەيىن مالىمدەنگەن.
قادىم28 - وزالدان، ءتۇپباستاۋدان بار نارسە.
ءتابدىل29 - وزگەرۋلى.