مۋسين باگدات اڭگىمەنى ادەمى باستادى. «اقپاراتتىڭ دۇرىس تۇسىندىرىلمەۋىنە بايلانىستى پايدا بولعان كوزقاراستاردىڭ باسىن اشقىم كەلەدى» دەگەندە كوزىمىزدى اشار دەپ ۇمىتتەنگەن ەدىك. «بىرىنشىدەن» دەي بەرگەننەن-اق ءبارى تۇسىنىكتى بولدى. بۇرىنعى ايتقانىن ەزىپ-سوزىپ قايتالاپ شىقتى. ارى قاراي «Sambob» IT كومپانياسىنىڭ باسشىسى، دوسىم ساكەن كەنجەەۆ ءوزى ايتسىن:

– مينيستر بۇكىل اقشا سىرتقا كەتپەيدى دەپ جاتىر. بۇل ونسىز دا تۇسىنىكتى. كەلىسىم-شارت جاساسقاننان كەيىن قارجىنىڭ ءبىر بولىگى ەلدە قالاتىنى، مۇندا دا تاپسىرىس ورىنداۋشىلار بولاتىنى بەلگىلى. وسى سالاداعى كەز كەلگەن جوباعا ءبىزدىڭ تىلىمىزدە "جەلەزا" دەپ اتالىپ كەتكەن قۇرال-جابدىق الاتىن، بايلانىس ارنالارىن تارتاتىن مەردىگەرلەر جۇمىس ىستەيدى. بىراق تەمىر-تەرسەكتىڭ نە قاجەتى بار، سول «جەلەزانى»، بايلانىس ارنالارىن جۇمىس ىستەتەتىن سبەر-ءدىڭ پلاتفورماسى ەمەس پە؟! حالىقتى بۇلاي الداۋدىڭ قاجەتى جوق. ءسوزى قۇرعاق، جاۋاپ بۇلىڭعىر. قانشا قارجى سىرتقا كەتەدى، قانشا پايىزى وزىمىزدە قالادى، ناقتى اقپارات جوق.

شىنداپ كەلگەندە ماسەلە اقشادا دا ەمەس. حالىقتىڭ قارسى بولىپ جاتقانى – egov پلاتفورماسىنىڭ رەسەيگە بەرىلۋى. تاقىرىپتىڭ، نارازىلىقتىڭ وزەگى – سول. مينيستر سانالى تۇردە وسى ماسەلەدەن اۋىتقىپ، ەلدىڭ نازارىن باسقا تاقىرىپقا بۇرعىسى كەلىپ وتىر. اقشا اندا قالادى، «جەلەزا» الادى دەگەن اناۋ-مىناۋ ۋاجدەرى جاي عانا «وتمازكا». تەمىر-تەرسەك ەشتەڭە دە شەشپەيدى، ونى سبەر-ءدىڭ يگىلىگىنە بەرەدى. قايتالاپ ايتامىن: الاڭداۋشىلىق، قارسىلىق پلاتفورمانىڭ وزگە مەملەكەتتىڭ قولىندا كەتۋىندە بولىپ وتىر!

ءوزىمىزدىڭ جەكە IT كومپانيالارعا نەگە ۋاقىت، مۇمكىندىك بەرمەسكە؟ اشىق تەندەر ۇيىمداستىرسىن، وتاندىق ماماندار باعىن سىناپ كورەدى. ءوزىمىزدىڭ ايتيشنيكتەردىڭ جوبانى ىسكە اسىرا الاتىنىنا سەنەمىن. باستاپقىدا كەمشىلىك بولۋى مۇمكىن، كەيىن جەتىلدىرەدى. قوش، ءبىزدىڭ ايتيشنيكتەردىڭ قولىنان كەلمەگەننىڭ وزىندە رەسەيگە تىكەلەي بەرۋى اقىلعا قونبايدى. تەندەردى الەمگە جاريالاۋ كەرەك. بارلىق ەل قاتىسا الاتىنداي بولۋى كەرەك. سولاردىڭ ىشىنەن سبەر ۇتىپ شىقسا، بولەك اڭگىمە. ملرد-تاعان اقشانى باعدات مۋسيندەر نەگە وزدەرى ۇناتقان كومپانياعا ءبىر كوزدەن بەرە سالۋى كەرەك؟

سوسىن، ءمينيستردىڭ سبەر-ءدى باعدارلامامەن قامتاماسىز ەتۋدە ۆەندەر دەپ الدىندا قۇرداي جورعالاپ جۇرگەنىنە تاڭىم بار. ءيا، كومپانيانىڭ IT توبى بار، بىراق الەمدى مويىنداتقان ەمەس.

مينيستر ءوز جازباسىندا باعدارلامالىق پلاتفورمامەن قاتار تەحنيكالىق قولداۋدى دا الاتىنىن كەلتىردى. بۇل سبەر بىزدەن جىلدار بويى جابىسىپ ايرىلمايدى دەگەن ءسوز. ماسەلەن، مەكەمەڭە ءبىر كومپانيادان 1س باعدارلاماسىن ساتىپ الساڭ، سودان جىلدا تەحنيكالىق قولداۋ الىپ وتىراسىڭ. امال جوق، ايتپەسە جۇمىسىڭ جۇرمەيدى. بۇل دا سول سياقتى. جىلدا سبەر-گە ملرد-تاپ اقشا اۋدارىپ تۇرۋعا تۋرا كەلەدى. بەس جىلدا كەلىسىلگەن سومانى يگەرىپ بولعاسىن، سبەر جاڭا تالاپ قويادى. ياعني تەحنيكالىق قولداۋدىڭ باعاسىن وزدەرى قويادى. قويعاندا دا اكەسىن تانىتىپ قويادى. ويتكەنى، وزدەرى جاساعان سيستەماعا وزدەرىنەن باسقا ەشكىم قىزمەت كورسەتە المايتىنىن بىلەدى. ءبىزدىڭ ايتيشنيكتەر دە كومەككە بارمايدى. ءتىپتى، اقش-تان شاقىرساڭ دا كەلمەيدى. جۇمىس بارىسى وسىلاي ءوربيتىنىن كەز كەلگەن ايتيشنيك تۇسىنەدى. سوندىقتان بەس جىلدان كەيىن قازاقستان سبەر-گە سۇراعانىن اۋدارىپ وتىرادى.

ءالى دە كەش ەمەس، ۋاقىت از دەمەي، ءوزىمىزدىڭ IT مامانداردىڭ الەۋەتىن سىنايىق. قاي قىزمەتى دە ارزانعا تۇسەدى. از بولسىن، كوپ بولسىن قارجى ءوز كومپانيامىزدا، ءوز ەلىمىزدە قالادى. ەكونوميكاعا پليۋس. سبەر-گە كەتكەن قاراجات ەشقاشان بىزگە قايتپايدى. مۇنى باعدات مۋسين بىلەدى، بىلسە دە رەسەيدىڭ ءلوببيىن ىلگەرىلەتىپ، ءوز ءرولىن سومداپ وتىرا بەرەدى.

ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت، باعدات ءمۋسيننىڭ «اقپارات ەشقايدا شىقپايدى» دەپ كەپىلدىك بەرگەنىنە كۇلكىم كەلىپ كەتتى. تاعى قۇرعاق ۋادە. الەمدە ەشقانداي ايتيشنيك اقپاراتتىڭ ۇرلانبايتىنىنا كەپىلدىك بەرە المايدى. بۇعان 100 پايىز سەنىمدىمىن. پەنتاگوننىڭ سايتى بۇزىلىپ جاتقاندا باعدات ءمۋسيننىڭ بۇلاي دەۋى ۇيات. بۇل – ساۋاتسىزدىقتىڭ بەلگىسى. دۇنيەجۇزىندە بۇزىلمايتىن جۇيە جوق. كەز كەلگەنى شابۋىلعا ۇشىراۋى ىقتيمال. «وتكرىتىي يسحودني كود» دەگەن بار، كوپتەگەن بەتتەن تۇراتىن شيماي-شاتپاق كود. ونى ءبىزدىڭ ماماندار تەكسەرەدى، ۇرى-قارىدان قورعايدى دەپ اقتالىپ جاتىر مينيستر. ال پلاتفورمانى ىسكە قوساتىن كەزدە سبەر ماماندارى جۇرەدى، تەحقولداۋ كەزىندە دە «ۋدالەنكادان» قوسىلادى. سول ساتتە ءبىزدىڭ ماماندار اقپاراتتى قاداعالاپ وتىرا المايدى. ونداي ەرتەگىنى مۇرنىن سۇرتە الماي جۇرگەن بالاعا ايتسىن. پلاتفورمانى ءوز ەلىڭنىڭ كومپانياسى جاساسا، ساتىپ كەتەدى دەگەن الاڭداۋشىلىق، ۋايىم از بولادى.

اڭگىمەنىڭ قىسقاسى، حالىق قارسى شىعىپ وتىرعان جوبانى ارى قاراي ۇكىمەتتىڭ ىلگەرىتە بەرۋى، ساناسپاۋى – سوراقىلىق.

داۋرەن سەيىتجانۇلى

Abai.kz