ۇندەۋ: شۋ قالاسىنا كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ اتىن بەرۋگە ءتيىسپىز!
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆقا،
قازاقستان ۇكىمەتى مەن پارلامەنتىنە،
قوعامدىق-سيااسي ۇيىمدار مەن قوعام قايراتكەرلەرىنە، جانە قازاق حالقىنا
تۇرىك حالىقتارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك اسسامبلەياسىنىڭ اتىنان
ءۇ ن د ە ۋ
"شۋ قالاسىنا قازاق مەملەكەتىن قۇرعان ءاز- جانىبەك-كەرەي حانداردىڭ اتىن بەرۋ تۋرالى"
قازىرگى قازاق حالقىنىڭ تاعدىرىن شەشكەن باستى باستى بەلەس - ءاز-جانىبەك، كەرەي سۇلتانداردىڭ ىدىراپ بىتە باستاعان شىڭعىس يمپەرياسىنىڭ ىشىنەن قازاق حاندىعىن قۇرۋى. ەركىندىك پەن ادىلەتتىك ىزدەگەن حالىقتىڭ جاپپاي اتقا قونۋىنان دەر كەزىندە ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ قۇرىلۋى قۋاتتى قازاق ۇلتىنىڭ قالىپتاسىپ، بۇل دۇنيەدە ءوز ورنىن الارىنىڭ كەپىلى ەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆقا،
قازاقستان ۇكىمەتى مەن پارلامەنتىنە،
قوعامدىق-سيااسي ۇيىمدار مەن قوعام قايراتكەرلەرىنە، جانە قازاق حالقىنا
تۇرىك حالىقتارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك اسسامبلەياسىنىڭ اتىنان
ءۇ ن د ە ۋ
"شۋ قالاسىنا قازاق مەملەكەتىن قۇرعان ءاز- جانىبەك-كەرەي حانداردىڭ اتىن بەرۋ تۋرالى"
قازىرگى قازاق حالقىنىڭ تاعدىرىن شەشكەن باستى باستى بەلەس - ءاز-جانىبەك، كەرەي سۇلتانداردىڭ ىدىراپ بىتە باستاعان شىڭعىس يمپەرياسىنىڭ ىشىنەن قازاق حاندىعىن قۇرۋى. ەركىندىك پەن ادىلەتتىك ىزدەگەن حالىقتىڭ جاپپاي اتقا قونۋىنان دەر كەزىندە ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ قۇرىلۋى قۋاتتى قازاق ۇلتىنىڭ قالىپتاسىپ، بۇل دۇنيەدە ءوز ورنىن الارىنىڭ كەپىلى ەدى.
تامىرى مىڭداعان جىلدىق تەرەڭدە جاتقان تۇرىك سۋپەرەتنوسىنىڭ رۋ، تايپالارىنىڭ قورىتپاسى - قازاق حالقى بۇگىنگى كۇنى تۇرىك الەمىنىڭ جارقىن جۇلدىزىنا اينالىپ وتىر. ورتالىق ازيادان، قازىرگى قازاق جەرىنەن ادامزات ەسىن جيا باستاعان زاماندا ونىڭ العاشقى وركەنيەتىن تۋىنداتقان ۇشقىندى اتالارىمىز شارتاراپقا تاراتقان بولسا[1], بۇگىنگى كۇنى ەلىمىز الەمدى ترانسفورماتسيالاۋ[2]: ادامداردى رۋحاني بىرىكتىرۋ، الەمدىك ەكونوميكانى جاڭاشا باسقارۋ، حالىقتىق كاپيتاليزم، جاڭا دەموكراتيا تۋرالى جانە باسقا دا وركەنيەتتىك ماڭىزى بار يدەيالاردى العا تارتۋدا.
دەسەكتە، ءبىزدىڭ تاعدىرىمىزدى شەشكەن بەتبۇرىس جانتۇرشىگەرلىك كەزەڭدەردى باستان كەشتىردى[3]. تاعدىردىڭ تالكەگىمەن قۇل سياقتانىپ، حان كەنەمەن[4] ءۇمىتىمىز بىرگە ۇزىلگەندەي بولسا دا، بابالار رۋحى، اياق تىرەر اتاجۇرت ەركىن ويعا لەپ بەرىپ، كۇرەسكە شاقىرىپ، ءتىپتى قورعانسىز 86-نىڭ جەلتوقسانشىلارى سىندى جەتكىنشەكتەرىمىزدە وتارشىل مونسترعا قارسى شىعىپ، بۇگىنگى ەگەمەندىگىمىزدى جاقىنداتا ءتۇستى. بۇل ءبىزدىڭ بولمىسىمىز ەدى. ويتكەنى ءبىز كوش باستاردا ەركىندىكتى قالاپ "قازاق" اتانىپ، ەركىندىكتىڭ ۇرانىمەن قازاق ەلىن قۇرعان ەدىك. بالكىم بۇل جاراتۋشى بەرگەن تاعدىر شىعار - پاسسيونارلىلىق ءاز-جانىبەك پەن كەرەيدى كوش باسشى ەتىپ، ەتنيكالىق توبىمىزدى تاريحي تۇرعىدان العاندا كوزدى-اشىپ جۇمعانشا ۇلتقا اينالدىرعان. وسى ءساتتىڭ باسىنان باستاپ قۇدرەتتى كۇش قازاعىمدى بولاشاققا باعىتتاپ تۇرعان سياقتى بولىپ كورىنەدى. بۇگىنگى، بولاشاق ۇرپاق، ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە وسى كۇنگە جول سالعان ەرلەردىڭ الدىندا وتەلمەس قارىزدارمىز - جارىق دۇنيەدە ۇلى قازاق ۇلتى، ەگەمەندى قازاقستان بولسىن دەپ ومىرلەرىن عاسىرلار بويى سارىپ ەتكەن بابالارىمىزدىڭ ارقاسىندا، قازىر، قوي ۇستىندە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان داۋىردە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ولاردىڭ ىشىندە الاساپىران زاماندا حاندىعىمىزدىڭ ىرگەسىن قالاپ، ۇلعايتىپ ۇلگىرگەن ءاز-جانىبەك جانە كەرەي حانداردىڭ ورنى ەرەكشە، ولار ماڭگىلىك قۇرمەتكە لايىق!
ولاردىڭ ارۋاعى ۇلكەن ىستەر مەن مەركانتيلدىكتىڭ دە اۋرەسىمەن كەتكەن بىزدەرگە مەيىرباندىقپەن قاراپ، قاشان ءبىزدى ىسىمىزگە ساي قۇرمەتتەر ەكەن دەپ كۇتۋدە بولار. اسىرەسە قازاق حاندىعى تۋىنداعان وڭىردە.
ەگەر ءبىز قازاق حاندىعىنىڭ تۋى كوتەرىلگەن شۋ قالاسىن جانىبەك-كەرەي حاندار قالاسى دەپ، الاڭدارى مەن كوشەلەرىن سوڭىنان ەرگەن تۇلعالاردىڭ اتىمەن اتاپ، مۇراجاي مەن مەموريالدى كەشەن سالىپ، ۇرپاققا ساباق بولارداي بەزەندىرسەك، ولاردىڭ الدىنداعى پارىزىمىزدى از دا بولسا وتەگەندەي بولار ەدىك.
Cونىمەن قاتار، بۇل قالاعا رەسپۋبليكالىق مارتەبە بەرىپ، كوركەيتىپ، قازىرگى قازاقستاننىڭ ىرگەتاسىن قالاعان قازاق حاندىعىنىڭ كۇرىلۋىن تويلاۋدى دا ويلاستىرا جۇرگەنىمىز ابزال بولار.
مۇنىڭ ءبارى وتانىمىزدىڭ گۇلدەنە تۇسۋىنە، وسىنداي تاماشا، بايلىعى اسقان ەلدى مۇراعا قالدىرعان ارقايسىمىزدىڭ اتا-تەگىمىزدى ماقتانىش ەتىپ، ونەگە تۇتۋىمىزعا قىزمەت ەتەر دەگەن سەنىمدەمىز.
اسا قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!
قازاقستاندى قۇرعان ەرىكتى ەرلەردىڭ ۇرپاقتارى! ادال دا، بيىك ويلى ازاماتتار!
بۇل ۇندەۋ جان-دۇنيەلەرىڭىزدى تەربەتىپ، وي سالىپ، ىسكە باستاپ، اتا-بابالارىمىزدىڭ ارۋاعى ريزا بولسىن!
اكادەميك ەرمەنتاي سۇلتانمۇرات،
تۇرىك حالىقتارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك اسسامبلەياسىنىڭ پرەزيدەنتى
18 ماۋسىم، 2012 جىل.
تۇران قالاشىعى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى
«اباي-اقپارات»
[1] ب.حارەنبەرگ، "حرونيكا چەلوۆەچەستۆا", 30 بەت، موسكۆا، 2000.
[2] ن.نازارباەۆ ۇيىمداستىرعان الەمدىك دىندەر سەزدى، استانا ەكونوميكالىق فورۋمى جانە باسقا دا شارالار مەن يدەيالار، E.Sultanmurat, "Ensuring Peace Becomes the Norm", United Nations Chronicle, New York, №1, 1999.
[3] قازاق حالقىنىڭ تاعدىرى اسىرەسە قىل ۇستىندە بولعان كەزەڭدەر: ا). جونعار-قالماقتاردىڭ كورشىلەردىڭ ءبىرى قولداپ، مىلتىق، زەڭبىرەكپەن قارۋلانىپ، قازاق ەلىن قان-جوسا ەتىپ، باسىپ العان كەزىندە (سۇيەكتى سىرقىراتار "ەلىم-اي" ءانى سول تاعىلىقتىڭ كۋاسى). قىتايلاردىڭ قالماقتاردى قىرىپ جىبەرۋى عانا جاعدايىمىزدى تۇزەدى; ب). روسسيانىڭ وتارى بولعان كەزىمىزدە، بۇل كەزەڭ 1991 جىلى ەگەمەندىگىمىزدى قالپىنا كەلۋىمەن اياقتالدى.
[4] كەنەسارى قاسىموۆ - قازاقتىڭ سوڭعى حانى، 1847 جىلى تۇركىستان حالقىن ورىس شاپقىنىشلارىنا قارسى ۇيىمداستىرامىن دەپ ءجۇرىپ قازا تاپقان.
