ەر قاناتى - قازانات

ەر قاناتى - قازانات

استاناداعى «اقبوزات» ات سپورتى كەشەنىندە 29-30 ماۋسىمدا استانا قالاسى كۇنىنە ارنالعان ات سپورتىنىڭ كەدەرگىدەن سەكىرۋ تۇرىنەن جاسوسپىرىمدەر مەن ەرەسەكتەر اراسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ كۋبوگى بولىپ ءوتتى. العاش رەت وتكىزىلىپ وتىرعان حالىقارالىق ءدۇبىرلى دوداعا قازاقستان، وزبەكستان، قىرعىزستان  ەلدەرى وزدەرىنىڭ اۋىزدىعىنان جەل ەسكەن، اسىل تۇقىمدى تۇلپارلارىن قاتىستىرىپ، جانكۇيەرلەرگە تاماشا ويىن تارتۋ ەتتى. جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى جارىسقا 23 شاباندوز قاتىسسا، ەرەسەكتەر اراسىنداعى كەدەرگىدەن سەكىرۋ سپورتىنا 26 شاباندوز باق سىنادى.  ءداستۇر بويىنشا سپورتتىق مەرەكەنى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسىنىڭ اپپارات باسشىسى نۇربەكوۆ ەرجانبەك ورماحانۇلى ىستىق لەبىزىمەن اشتى. ال جارىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ات سپورتى تۇرلەرى فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى، ق.ر.ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جەتى كىتاپتىڭ اۆتورى، ۇلى دالامىزدىڭ داڭقتى تۇلپارى قۇلاگەر ەسكەرتكىشىن سالۋ يدەياسىنىڭ اۆتورى، بەلگىلى جازۋشى، اتبەگى سادىبەك تۇگەل مەن قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ات سپورتى فەدەراتسياسىنىڭ باس حاتشىسى، ات سپورت مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى جوگينا يلۆيرا الەكسەيقىزى جۇرگىزدى. مەرەكەلىك شاراعا ارنالعان كونتسەرتتىك باعدارلامانى اباي اتىنداعى رەسپبۋليكالىق بايقاۋدىڭ لاۋرەاتى، ءداستۇرلى ءانشى - ەردوس جاندارۇلى باستاعان انشىلەر توپى قىزدىرا ءتۇستى. وندا حالىق ءانىن تامىلجىتا ورىندايتىن كۇمىس كومەي انشىلەر: گۇلزيرا بوكەيحانقىزى، ساندۋعاش جۇرتشىبايقىزى، زاعيپا يمانعازىقىزى، الماز اقىلبەكوۆ، مەرەكە سايىپ، الماز اقىلبەكوۆتەر جانكۇيەرلەردى تاماشا اندەرىمەن سۋسىنداتتى. «التىن-تۇلپار» ات سپورت كەشەنىنىڭ شاباندوزدارى قازاق ۇلتتىق ويىندارى  قىز كۋ مەن اتتىڭ قۇلاعىندا وينايتىن ەر جىگىتتەر ويىنىنان قىزىقتى ونەر كورسەتتى. ايتۋلى سايىستى ۇيىمداستىرۋعا ق.ر. ۇلتتىق ات سپورتى فەدەراتسياسى، «نۇر وتان» حدپ «بىرلىك» فيليالى، «استانا-ءونىم» اكتسيونەرلىك قوعامى  مۇرىندىق بولدى. ال باس دەمەۋشىلىكتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى قورى جاسادى. ايتۋىل دودانى وتكىزۋدەگى باستى ماقسات - ەلىمىزدە كەنجەلەپ قالعان ات سپورتى ويىندارىن دامىتۋ، جاستاردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا شاقىرۋ.

ءتورت تۇلىكتە جىلقى جانۋارىن ەرەكشە باعالاعان اتا-بابالارىمىز:   «قازاق - جىلقى مىنەزدى»،- دەيدى. جىلقى جانۋارىن العاش رەت قولعا ۇيرەتكەن بابالارىمىز ات ەل قورعانى، ەردىڭ جان سەرىگى دەپ دارىپتەگەن. ال اۋىر جۇك ارتۋعا، الىس جولعا توزىمدىلەرىن قازانات دەپ اتاعان. سونداي-اق، كۇندەلىكتى تۇرمىس تىرشىلكتە "مiنسەڭ كولiك، iشسەڭ اس" دەپ قازى، قارتا، جال، جايا، ت.ب. ءدامدى تاعامدار ازىرلەپ، تەرىسى مەن قىلىن دا شارۋاشىلىققا پايدالانعان.  ال بايگەگە قوساتىن جۇيرىك جىلقىلاردى تۇلپار، ارعىماق، سايگۇلىك دەپ الپەشتەپ، ەرەكشە كۇتىمگە العان. ولار پاڭدىق، تەكتىلىكتىڭ نىشانى دەپ ەسەپتەگەن. كونە تاريحىمىزعا كوز جۇگىرتەتىن بولساق، قوبىلاندى باتىردىڭ تايبۋىرىلى، الپامىستىڭ بايشۇبارى، قامباردىڭ قاراقاسقا اتى، ەر تارعىننىڭ تارلانى، شاقشاق جانىبەكتىڭ قاراكوگى،  يساتايدىڭ اقتابانى، قابانبايدىڭ قۋباسى سەكىلدى تۇلپارلار «ەر سەرىگى» رەتىندە ەل اۋزىندا قالعان اسىل تۇقىمدى جانۋارلار. بايگەگە قاتىسىپ، ەل اۋزىندا قالعان اقان سەرىنىڭ قۇلاگەرىنىڭ ءوزى شەجىرەلى-جىر. ال الىسقا بارماي-اق، بەرىگە كەلەر بولساق، وسىلاردىڭ التىن سىنىعى، اسىلدىڭ تۇياعى - ابسەنت. بۇل تۇلپار قازاق حالقىن الەمگە تانىتقان سايگۇلىك. ءۇش وليمپيادا ويىندارىنا قاتىسىپ، قاتارىنان 3 رەت جۇلدەگەر بولدى. بۇل دەگەنىمىز  - قازاق حالقىنىڭ بولمىسى جىلقى مالىمەن ۇقساس. قازاقتىڭ بويىنداعى تەكتىلىكتىڭ ءوزى وسى جانۋارمەن تىعىز بايلانىستى. ات سپورتىن دامىتۋ قازاق حالقىن قايتا جاڭعىرتۋمەن بىردەي. ەل تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل تولعانىمەن ات سپورتى ءالى دە ۇلكەن قامقورلىقتى قاجەت ەتىپ تۇر. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ كۋبوگى ات سپورتىن دامىتۋعا دەگەن ۇلى ماقسات پەن العاشقى قادام. ەگەر وسىندان كەيىن مۇنداي ءدۇبىرلى دودالار جالعاسىن تاباتىن بولسا، ات ۇستىندە قونعان ەلدىڭ ەرتەڭگى ۇرپاعى قايتا وليمپ شىڭىن باعىندىراتىنىنا سەنىم مول. ونى اتالمىش جارىس ايقىنداپ بەردى. كلاسسيكالىق ات سپورتى وينىنا جاستار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ قىزعۋشىلىعى وتە كۇشتى. وسى تۇرعىدا پرەزيدەنتتىك ات سپورتى كەشەنىنىڭ جەتەكشىسى بەرىك ورازاليەۆتى اڭگىمەگە تارتتىق. بەرىك پۋلانۇلى 1970 جىلدان بەرى جامبىل وبلىسىنداعى لۋگاۆوي جىلقى زاۋىتىندا ەڭبەك ەتكەن. وسى زاۋىتتان شىققان اتى اڭىزعا اينالعان ابسەنتتى باعىپ-قاققان اتبەگى. اسىل تۇقىمدى تۇلپارلاردى 45 جىلدىق بويى باپتاپ جۇرگەن تاجىريبەلى اتبەگى بۇگىندە ەلباسىنىڭ سايگۇلىكتەرىن باپتايدى. مۇندا اعىلشىن، اراب، تۇركىمەننىڭ اتاقتى اقالتەكەلەرى جانە تاعى باسقالارى بار. پرەزيدەنتتىك ات سپورتى كەشەنىنىڭ قاسىنان ات سپورتى مەكتەبى اشىلعان. بۇگىنگى دودادا اتالمىش مەكتەپتىڭ جاس شاباندوزدارى ونەر كورسەتتى. بەرىك پۋلانۇلىنىڭ ايتۋىنشا الەمدە اعىلشىن اتتارىنا تەڭ كەلەر تۇلپار جوق. سەبەبى، بۇل ارعىماقتىڭ جۇرەگى باسقا جۇيرىك سايگۇلىكتەردىڭ جۇرەگىنەن ەكى كەلىگە ۇلكەن كورىنەدى. سوندىقتان بۇل جىلقىدا قان اينالىمى وتە جىلدام.

ەكى كۇنگە سوزىلعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۋبگىندا جاسوسپىرىمدەر ااراسىندا وتكەن سايىستا 5 ورىنعا جۇلدە تاعايىندالدى. وندا 5-ءشى ورىن العان قىرعىزستاندىق شاباندوز كاميل سابيتوۆقا 20 مىڭ تەڭگە، 4-ءشى ورىن يەلەنگەن قىرعىز باۋىرىمىز اندرەي ترياپيتسينگە 35 مىڭ تەڭگە، 3 ورىنعا تۇراقتاعان استانالىق رۋستام نۋرگايانوۆقا 50 مىڭ تەڭگە، ەكىنشى ورىندى قاناعات تۇتقان «استانا-ءونىم» شاباندوزى گەرمان پونومورەنكوعا 80 مىڭ تەڭگە، ال باس جۇلدەنى استانالىق الينا مولدازياتوۆا جەڭىپ الدى. ال ەرەسەكتەر اراسىنداعى باسەكەدە 5 ورىن مەن 3 ورىن الماتىلىق الەكساندار تيشكوۆقا، 4 ورىن «ينتەر-پرايس» اق شاباندوزى ولەگ پوپەلياەۆقا، 2 ورىن الماتىلىق اسەت تولكۋمباەۆقا،  ال باس جۇلدە ايىر قالپاقتى اعايىندارىمىزعا بۇيىرىپ، رينات گاليموۆ  قانجىعاسىنا بايلاپ قايتتى.

قىرعىزستاننان كەلگەن اتبەگىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، ول ەلدە جالعىز عانا ۇلتتىق ات سپورت مەكتەبى قالىپتى.  وسىعان قاراماستان بۇگىنگى باس جۇلدەنى ولجالاۋى بەكەر ەمەس. ال ءبىزدىڭ ەلىمىزدە قانشاما ات سپورت مەكتەپتەرى جۇمىس جاساپ جاتقانمەن، بۇگىنگى ناتيجە كوپ ويلانۋعا تۇرتكى...

ءوز تىلشىمىزدەن