26 قاراشادا ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي تۇركىستاندا حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ VI قۇرىلتايى ءوتتى. اراعا 10 جىل سالىپ وتكىزىلگەن جيىندا مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى كەلەلى ماسەلەلەر ايتىلدى. سونىمەن قاتار «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ جۇمىسىن زامان تالابىنا ساي جاڭاشا ۇيىمداستىرىپ، قايتا جانداندىرۋ كەرەكتىگىنە باسا نازار اۋدارىلدى.

اۋقىمدى شاراعا قر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ، پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆ، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ پەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىنەن كەلگەن قوعام قايراتكەرلەرى مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى، وبلىستار مەن قالا باسشىلارىنىڭ ورىنباسارلارى قاتىستى. قۇرىلتايدا بايانداما جاساعان قر مەملەكەتتىك حاتشىسى ق.كوشەرباەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ جانە مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆتىڭ قۇرىلتاي دەلەگاتتارىنا ارنالعان ارنايى قۇتتىقتاۋىن وقىپ بەردى.

جارعى بويىنشا 5 جىلدا وتەتىن القالى جيىن قوعامدىق ۇيىم باسشىلارىنىڭ ءوز مىندەتىنە جاۋاپسىز قاراۋى سالدارىنان ارادا 10 جىل وتكەننەن كەيىن قولعا الىندى. بۇعان دەيىن قوعام پرەزيدەنتىنىڭ مىندەتىن اتقارىپ كەلگەندەر قۇرىلتاي وتكىزبەك تۇگىلى قوعامنىڭ وڭىرلەردەگى باسشىلارىمەن دە كەزدەسپەدى. قوعام باسقارماسى قۇرامىندا ەشقاشان بولماعانداردى قۇرىلتايشى، ەردەن قاجىبەك ءوزىن پرەزيدەنت ەتىپ تىركەتىپ الدى. ءوڭىر توراعالارى مەن ورتالىق كەڭەس مۇشەلەرى بۇل زاڭسىزدىقتى تۇزەتۋ ءۇشىن قوعام جارعىسىنا سايكەس 2020 جىلدىڭ اياعىندا كەزەكتەن تىس قۇرىلتاي وتكىزىپ، وعان ە.قاجىبەكتى دە شاقىرعان ەدى، بىراق ول قاتىسپادى. قۇرىلتاي قوعام باسشىلىعىنا الماتى، نۇر-سۇلتان قالالارى مەن قىزىلوردا وبلىسىنىڭ توراعالارىن ۋاقىتشا سايلاپ، ولارعا كەزەكتى قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرىپ 2021 جىلى وتكىزۋدى تاپسىرعان بولاتىن. وسى تاپسىرمانى ورىنداۋ ماقساتىندا سادۋاقاس اڭسات مەملەكەتتىك حاتشى ق.كوشەرباەۆتىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، بۇل ماسەلەگە ارالاساۋىن سۇرادى. ناتيجەسىندە بۇعان مەملەكەتتىك حاتشى مەن پرەزيدەنت قولداۋ كورسەتىپ، قۇرىلتاي 10 جىلدان كەيىن تۇركىستان تورىندە ءوتتى. قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا الاڭداعان ءتىل جاناشىرلارى بۇل كۇندى كوپ كۇتكەنى انىق. بارلىعىنىڭ ويى – مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبىن كوتەرىپ، تۇعىرىنا قوندىرۋ. جيىنعا قاتىسقان ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ «حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ قازىرگى جۇمىسى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىقپاي وتىرعانىن جەتكىزدى. سوندىقتان قوعام جۇمىسىن زامان تالابىنا ساي جاڭاشا ۇيىمداستىرىپ، قايتا جانداندىرۋ كەرەك ەكەنىن باسا ايتتى. سونىمەن قاتار قوعام الدىنا جاڭا مىندەتتەر جۇكتەدى.

قر مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ:

«بىرىنشىدەن، قازاق ءتىلىنىڭ قولدانۋ اياسىن ودان ءارى كەڭەيتۋ جانە ونىڭ قوعامداعى ءرولىن ارتتىرۋداعى ماڭىزدى ءرولىن ەسكەرە كەلە «حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىن ەلورداعا كوشىرۋ جانە وڭىرلەردەگى فيليالدارىن كەڭەيتۋ، ماتەريالدىق بازالارىن نىعايتۋ، ەلەكتروندىق رەسۋرستارىن دامىتۋ ماڭىزدى. ساياسي پارتيالار مەن مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن قويان-قولتىق جۇمىس اتقارىپ، ىقپالدى ۇيىمعا اينالۋى كەرەك. لاتىن گرافيكاسىنا اۋىسۋ اياسىندا قوعامدىق قولداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار «حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى – ءتىل تاقىرىبىنان بولەك، ۇلتتىق جاڭعىرۋ، رۋحاني دامىتۋ، ۇلتتىق مۇددە، ۇلتتىق نامىس ماسەلەسى بويىنشا دا جۇمىس جۇرگىزۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز»، – دەدى.

مەملەكەتتىك حاتشى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتەتىن مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلاتىنىن اتاپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ ورتاق مەملەكەتتىك تۇجىرىمداماسى دايىندالىپ جاتقانىن جەتكىزدى. تۇجىرىمدامانىڭ ماقساتى – ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ ارقىلى مەكتەپتەن ەرەسەك ادامعا دەيىن ءتىل ۇيرەتۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ. بۇل جوبا مەملەكەتتىك ءتىلدى قاجەتتىلىك ءۇشىن ۇيرەتۋدىڭ ەلىمىزدەگى العاشقى قادامى بولماق.

قۇرىلتايدا «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ اتقارعان جۇمىسىنىڭ ەسەبى تىڭدالدى. قوعام فيليالدارىنىڭ باسشىلارى: قاراعاندى وبلىسىنان تەمىرعالي كوكەتاي، قىزىلوردا وبلىسىنان سادۋاقاس اڭسات، پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتى گەننادي شيپوۆسكيح، نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ دەلەگاتى ورازكۇل اسانعازى، الماتى قالاسىنىنىڭ دەلەگاتى اسىلى وسمان، اقىن، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى قازىبەك يسا ءسوز سويلەپ، ءتىل توڭىرىندە وتكىر ويلارى مەن ۇتىمدى ۇسىنىستارىن جەتكىزدى.

جيىندا قوعامنىڭ ورتالىق كەڭەسى مەن باسقارماسىنىڭ جاڭا قۇرامدارى سايلانىپ، باعدارلاماسى مەن جارعىسى قابىلداندى. 18 ادامنان تۇراتىن باسقارما قۇرامىنا سادۋاقاس اڭسات كىردى. دەلەگاتتاردىڭ اشىق داۋىس بەرۋى ارقىلى «حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋى ءۇشىن بەلسەنە ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بەرىك ابدىعاليۇلى سايلاندى.

بەرىك ابدىعاليۇلى ءوز سوزىندە: «قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسىن قازاق ءتىلدى ورتادا عانا تالقىلاي بەرمەي، ورىس ءتىلدى ورتادا دا تالقىلاپ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ماڭىزدىلىعىن كەي اعايىندارعا ءتۇسىندىرۋ كەرەك. قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتى»، - دەي كەلە، مەملەكەتتىك ءتىلدى تۇعىرىنا تولىق قوندىرۋ باعىتىندا جۇمىس كۇشەيەتىنىن جەتكىزدى. سونداي-اق القالى جيىندا ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل  بىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجانقىزى مەن ماكسيم روجين حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى ۆيتسە-پرەزيدەنتتەرى بولىپ سايلاندى.

جيىن بارىسىندا قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن قوعام قايراتكەرى، فيلوسوفيا عىلىمىنىڭ دوكتورى امانگەلدى ايتالى ءىى دارەجەلى «بارىس» وردەنىمەن, مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىنا قوسقان ايرىقشا ۇلەسى ءۇشىن حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى قىزىلوردا وبلىستىق فيليالىنىڭ توراعاسى، «ءتىل ساقشىسى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى اڭسات سادۋاقاس ابدىقادىرۇلى «پاراسات» وردەنىمەن, ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، عالىم انار فازىلجانقىزى «قۇرمەت» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. وردەندەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەرباەۆ سالتاناتتى تۇردە تابىستادى.

انا ءتىلىمىزدى قايتسەك تورگە شىعارامىز دەپ جۇرگەن ۇلت پەن ءتىل مۇددەسىنىڭ كۇرەسكەرى – سادۋاقاس اڭساتتىڭ VI قۇرىلتايدا سويلەگەن ءسوزىن قاز-قالپىندا وقىرمان قاۋىمعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

قۇرمەتتى دەلەگاتتار! قادىرلى قوناقتار!

اقىن قادىر مىرزا ءالىنىڭ «شەجەرە شاھار» دەگەن ولەڭىندە:

و، تۇركىستان، شەجىرەنىڭ بىتپەس سەندە باسى بار،
كەشەگىڭدى ايتىپ بەرسەم، كەلەشەگىڭ اشىنار.                                                                         
جاراقاتتى جاۋىنگەردىڭ تامعان سەندە قانى بار،
قاراقاتتى قارا كوزدىڭ تامعان سەندە جاسى بار – دەپ جازىلعان.

وسى ولەڭنىڭ ءاربىر سوزىندە قورعاسىنداي سالماق بار، نايزاداي جارق-جۇرت ەتكەن تاريح ايتىلعان. احمەت ياسساۋي كەسەنەسىندە جاتقان ونداعان حاندارىمىز بەن جۇزدەگەن  بيلەر بىزگە ۇلان-بايتاق جەر مەن ونداعى ۇلان-اسىر بايلىقتى جانە بۇكىل تۇركى ەلدەرىنىڭ ءتىلى بولىپ سانالاتىن باي ءارى كوركەم ءتىلىمىزدى امانات ەتىپ قالدىردى. ءبىز – سولاردىڭ ۇرپاقتارى،  وسى اتا-بابا اماناتىن قانداي دەڭگەيدە ىسكە اسىرىپ ءجۇرمىز؟ باسقاسىن ايتپاعاندا، بىرنەشە عاسىر ەسەسى كەتكەن انا ءتىلىمىز تاۋەلسىز ەلدە 30 جىل ءومىر سۇرسەك تە نەگە بۇرىننان تۇلپارداي جەلىپ جۇرگەن ورىس ءتىلىنىڭ جانىندا ماستەكتەي بولىپ ءجۇر؟ ونى ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەسىنە كوتەرۋ ءۇشىن قۇرىلعان حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» دەپ اتالاتىن قوعامدىق ۇيىم نەگە تۇرالاپ قالدى؟  وسى ماسەلەلەردى تالقىلاۋى ءتيىس جارعى بويىنشا 5 جىلدا وتەتىن قۇرىلتاي نەگە 10 جىل بويى وتپەدى؟

قوعامدىق ۇيىمدى وسى تىعىرىقتان شىعارۋ ءۇشىن ءبىز - بارلىق وڭىرلەردەگى ۇيىم توراعالارى - بىلتىر كەزەكتەن قۇرىلتايىن وتكىزدىك. وعان اسىلى وسمان اپايىمىز، بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى امالبەك تشانوۆ، ابدىجالەل باكىر، ماڭعىستاۋ وبلىسىنان بەكتۇر تلەۋعاليەۆ جانە باسقالار ونلاين تۇردە قاتىستى. قۇرىلتاي قوعام باسشىلىعىنا الماتى، نۇر-سۇلتان قالالىق فيليال توراعالارىن جانە قىزىلوردا وبلىستىق فيليالىنىڭ توراعاسى - مەنى سايلاپ، بىزگە 2021 جىلى قوعامنىڭ VI قۇرىلتايىن ءوز دەڭگەيىندە وتكىزۋدى تاپسىردى.

بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋ جولىن ىزدەپ، سايلانعانداردىڭ ىشىندەگى ۇلكەنى بولعاندىقتان مەن رەسپۋبليكا باسشىلارىنىڭ بىرىنە قوعامدىق ۇيىمنىڭ وسى احۋالىن جەتكىزۋدى ءجون كوردىم. وي ەلەگىنەن وتكىزە كەلە ق.كوشەرباەۆقا توقتادىم. ويتكەنى ءبىز ءبىر-بىرىمىزبەن كەڭەستىك كەزەڭنەن تانىس ەدىك. ونىڭ ۇستىنە ول قىزىلوردا وبلىسىنا اكىم بولىپ كەلگەنىندە 96 پايىز قازاقتارى بار وبلىستاعى قازاق ءتىلىنىڭ جاعدايىندا دا كوپ ولقىلىقتار بار ەكەنىن وعان ايتقانىمدا، قىرىمبەك ەلەۋۇلى اكىمنىڭ القاسىندا وسى ماسەلەنى ارنايى تالقىلاعان ەدى.

سونىمەن بۇدان بىرنەشە اي بۇرىن مەن مەملەكەتتىك حاتشىنىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، بۇل ماسەلەگە ارالاسۋىن سۇرادىم. ناتيجەسىندە ماسەلەگە پرەزيدەنت قولداۋ كورسەتىپ، بۇگىنگى قۇرىلتايعا مەملەكەتتىك حاتشى باستاپ، ۇكىمەت مۇشەلەرى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، وبلىس اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارى قاتىسىپ وتىر.

قۇرىلتايعا  تىلىمىزگە شىن جانى اشيتىن، ونىڭ بولاشاعىن قازاق ۇلتىنىڭ بولاشاعى دەپ ويلايتىن ۇلتجاندى ازاماتتار جينالعاندىقتان سىزدەر مەن بىزدەرگە بۇگىنگى جيىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى.

قۇرىلتاي دەگەنىمىز قوعام جۇمىسىندا قوردالانىپ قالعان ماسەلەلەردى جەرىنە جەتكىزە تالقىلايتىن، تىڭ ۇسىنىستار ايتىپ، قوعام قىزمەتىنە سەرپىلىس بەرەتىن جيىن. سوندىقتان «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەمەكشى، وسى قۇرىلتايدا ءتىل تاعدىرىنا تىرەك بولۋداعى «قازاق ءتىلى» قوعامى جۇمىسىنىڭ كەم-كەتىگىن اشىپ ايتىپ، الداعى قىزمەتىنە جاڭا سەرپىن بەرۋىمىز كەرەك.

سوڭعى ون جىل ىشىندە قوعام جۇمىسى مۇلدە تۇرالاپ قالدى. قازاق قوعامىن ءدۇر سىلكىنتىپ، ءتىل جاناشىرلارىن ارتىنا ەرتە الاتىنداي، ءتىل تاعدىرىنا، ونىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋگە قاتىستى جاڭا جوبالار جۇزەگە اسىرىلمادى. ءتىل ماسەلەسى وتكىر تۇرعان بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە ول بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى التىن كوپىر بولۋ قىزمەتىن اتقارا المادى. تەك وڭىرلەردەگى جەكەلەگەن فيليالدار عانا ءوز بەتتەرىمەن تىرشىلىك جاساپ، بۇگىنگى قۇرىلتايعا كوتەرەم كۇي كەشىپ ارەڭ جەتتىك. كوبىنىڭ شوتتارىندا كوك تيىن جوق. باستارىندا ارنايى وتىراتىن ورىندارى جوق. ولارعا باس اۋىرتقان جوعارىداعى باسشىلىقتى كورمەدىك. ءبىز وبلىسىمىزدا 9 قالا مەن اۋدانداردا فيليالدار اشتىق، ولاردىڭ بارىندە دە جۇزدەگەن باستاۋىش ۇيىمدارىن قۇردىق. سولاردىڭ تولەگەن جارناپۇلىنا فيليالدار كوپتەگەن ءىس-شارالار وتكىزەدى، 1, 2 شتات ۇستاپ وتىر.

وبلىستىق فيليال ءوز جانىنان «ءتىل ساقشىسى» اتتى گازەت شىعارىپ، ونى رەسپۋبليكا اۋماعىنا تاراتۋدا، قۇندى ماقالالارى قۇراستىرىلعان «ءتىل ساقشىسى – نامىس قامشىسى» كىتابىن شىعارىپ، ونىڭ قازىر 15 تومىن تاراتۋدامىز. قارجى قورىنا جىلىنا ونداعان ميلليون اقشا تۇسەدى. ال جوعارىدا وتىرعان قوعام باسشىلىعى ول گازەتتىڭ ءبىر داناسىن دا جازدىرىپ المايدى نە ونى باسقا وڭىرلەرگە تاراتۋعا اتسالىسپايدى.

قوعام باسشىلىعى ەلباسىنىڭ، پرەزيدەنتىمىزدىڭ قازاق ءتىلىن ۇلتارالىق قارىم-قاتىناس تىلىنە، ياعني، ەلىمىزدەگى بارلىق ۇلت وكىلدەرىن بىرىكتىرەتىن ۇلى كۇشكە اينالدىرۋ ساياساتىن قولداۋ تۇرعىسىندا دا ارەكەتسىز قالدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءتىلىمىز ومىرشەڭ بولۋى ءۇشىن ونى عىلىم ءتىلى دەڭگەيىنە كوتەرۋ تۇرعىسىنداعى باستاماسىنا، جالپى ون جىلدىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن كوتەرىپ، قاجەتتتىلىگىن ارتتىراتىن بىردە ءبىر سالماقتى جوبا ۇسىنۋعا قاۋقارسىز بولدى.

پرەزيدەنتپىن دەپ جۇرگەن (ە.قاجىبەك) كىسىنىڭ ەسەبىمەن تانىسىپ شىقتىم. ول ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ جۇمىسى مەن «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ جۇمىسىن اجىراتا الماي ءجۇر. ينستيتۋت ءتىلدىڭ تەورياسىمەن اينالىسىپ، ونى تەرەڭ دامىتا بەرسىن. ال ءبىزدىڭ ۇيىم بارلىق وڭىرلەردەگى وبلىستىق، قالالىق، اۋداندىق فيليالداردىڭ جۇمىسىن جولعا قويىپ، بارلىق مەكەمەلەردە ونىڭ باستاۋىش ۇيىمدارىن اشىپ، رەسپۋبليكا بويىنشا ءبىر جۇدىرىققا ۇيىسقان بەلسەندى قوعام ەتىپ، جۇرتتى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ اينالاسىنا توپتاستىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان. 

قازاق ءتىلىنىڭ جاي-كۇيىن، بۇگىنى مەن ەرتەڭىن ايتا بەرسەك، ىشىمىزدە قازانداي قايناپ جاتقان، كۇندى تۇنگە سوعىپ ايتاتىن ماسەلەلەر كوپ. الايدا سول ءبىز تىلگە تيەك ەتپەكشى بولىپ وتىرعان پروبلەمالاردىڭ باسىم كوپشىلىگىن جاڭا مەملەكەتتىك حاتشى قىرىمبەك ەلەۋۇلى ءوز بايانداماسىندا ايتىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن دا كورسەتىپ بەردى. مەملەكەتتىك حاشىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن ءتىل ماسەلەسىن ۇيلەستىرىپ وتىراتىن كوميسسيا قۇرىلعالى وتىر. بۇرىن مۇنداي كوميسسيا مينيسترلىكتىڭ جانىندا بولعاندىقتان، ونىڭ الەۋەتى قاۋقارسىز بولاتىن. مەملەكەتتىك حاتشىنىڭ ايتقاندارىن الداعى 5 جىلداعى باعدارلاماعا كىرگىزىپ، قازاق ءتىلى قوعامداعى ءوز ورىنىن يەلەنۋى ءۇشىن ارەكەت جاساۋىمىز كەرەك.

ءسوز سوڭىندا بىرنەشە ۇسىنىس ايتۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر:

ءبىرىنشى. «تىلدەر تۋرالى» زاڭدا: «مەملەكەتتىك ءتىلدى بەلگىلى ءبىر كولەمدە جانە بىلىكتىلىك تالاپتارىنا سايكەس ءبىلۋى قاجەت كاسىپتەردىڭ، ماماندىقتاردىڭ جانە لاۋزىمداردىڭ تىزبەسى بەكىتىلسىن» دەپ جازىلعاندى. وكىنىشكە قاراي سول تىزبە بۇگىنگە دەيىن بەكىتىلمەي كەلەدى. زاڭدى ۇكىمەت ۇسىنىپ، پارلامەنت تالقىلاپ، پرەزيدەنت بەكىتەدى. زاڭنىڭ حالىققا وتە قاجەت  وسىنداي بابتارى 24 جىل بويى ورىندالماعان. مۇنى قالاي تۇسىنەمىز؟ بۇل - كوپ ماسەلەنى شەشكەن بولار ەدى. ول باب ىسكە اسقاندا ءاربىر ساۋدا جانە باسقا حالىقپەن تىعىز جۇمىس جاسايتىن ورىندارىندا مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت ەتپەيتىندەردەن ءوز انا تىلىندە قىزمەت ەتۋىن تالاپ ەتكەنى ءۇشىن جۇرت زارداپ شەكپەگەن بولار ەدى;

ەكىنشى. بىزدەن باسقا كورشى ەلدەردىڭ بارلىعى دەرلىك مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭىن قابىلداپ الدى. ءبىز ءالى جالتاقتاپ وتىرمىز. حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى ۇيىتقى بولا وتىرىپ، جاقىن ارادا اقىن، قازىبەك يسا باستاعان ءتىل جاناشىرلارىنىڭ دايىنداپ، ۇكىمەتكە تاپسىرعان «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» زاڭ جوباسىن پارلامەنتكە ۇسىنىپ ونىڭ قابىلدانۋىنا ىقپال ەتۋىمىز كەرەك;

ءۇشىنشى. جاقىندا حالىق ساناعىنىڭ ناتيجەسى شىعادى. قازاق ۇلتىنىڭ ۇلەسى كەمىندە 76-79 پايىز بولادى دەگەن بولجام بار. ۇسىنىسىم: ولاي بولسا حالىقارالىق قاعيداعا سۇيەنە وتىرىپ،  بۇدان بىلاي قابىلداناتىن زاڭدار مەملەكەتتى قۇراۋشى قازاق حالقىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋى كەرەك. اتقارۋشى، زاڭ شىعارۋشى جانە سوت ورگاندارىنىڭ بارلىق ءىس قاعازى تولىق مەملەكەتتىك تىلگە كوشىرىلۋى كەرەك. «حالىق پاتشانىڭ تىلىندە ەمەس، پاتشا حالىقتىڭ تىلىندە سويلەسىن!»-دەگەن قاعيدانى جوعارىداعى باسشىلار بەرىك ۇستانۋلارى ءتيىس!

ءتورتىنشى. «جامان ءۇيدىڭ قوناعى بيلەيدى» دەگەندەي ەلىمىزدە ءتىل ماسەلەسىن ىشىمىزدەگى باسقا ۇلت وكىلدەرى قوزدىرىپ، ونى سىرتقى كۇشتەر قولداپ ساياساتتاندىرۋدا. وسىعان «حالىق اسسامبلەياسى» نەگە ءۇن قاتپاي وتىر؟ باسقا ۇلتتارعا، ولاردىڭ  تىلىنە بىزدەگىدەي قامقورلىق باسقا ەلدەردە جاسالىپ وتىرعان جوق. ورىس ءتىلى بالا باقشادا دا، مەكتەپتەردە دە وقىتىلۋدا. ورىس، ارالاس مەكتەپتەرىنىڭ سانى قازاق مەتەپتەرىمەن تەڭ دەسەك بولادى. ولار ءوز قاتارلارىنان پارلامەنتكە دەپۋتاتتار سايلايدى. قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى ۇلتى كىم بولسا دا ەلىمىزدىڭ رامىزدەرىن (گيمىنىن، گەربىن، تۋىن) قالاي قۇرمەتتەسە، مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ سانالاتىن قازاق ءتىلىن دە سولاي قۇرمەتتەۋى ءتيىس.

ونىڭ ۇستىنە ءار وڭىردە ءتىل ماسەلەسىن كوتەرىپ، ءوز ۇلتتىق قۇقىقتارى مەن انا ءتىلىن قورعاپ جۇرگەن ونداعان توپتار بار. «قازاق ءتىلى» قوعامى سولاردىڭ ءبارىنىڭ باسىن قوسىپ، اسسوتسياتسيا قۇرىپ، يگى ىستە كوشباسشىلىق ميسسياسىن اتقارۋى ءتيىس. قوناقتارىمىز بيلەيتىندەي ءبىز جامان ءۇيدىڭ كەيپىندە بولماي، ءوزىمىزدى جۇرتقا سىيلاتا الۋىمىز كەرەك.

بۇدان بىلاي مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق ۇيىمدار بىرلەسە وتىرىپ ىنتىماقتاسا قىزمەت ەتسەك، «قازاق ءتىلى» قوعامى جاندانىپ، سونىڭ ارقاسىندا ءتىلىمىزدى تورگە شىعاتىنىمىزعا سەنىمدىمىن.

كوڭىل قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راقمەت!

نۇرسۇلتان قازبەك،

«ءتىل ساقشىسى» گازەتىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى

Abai.kz