الماتىداعى ادام قۇقىقتارى مەن زاڭدىلىقتى ساقتاۋ جونىندەگى قازاقستان حالىقارالىق بيۋروسىنىڭ ءباسپاسوز ورتالىعىندا «قانداستارعا اراشا» ءباسپاسوز ءماسليحاتى ءوتتى. جيىنعا جۋرناليست رىسبەك سارسەنبايۇلى، «اتاجۇرت» بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى قىدىرالى ورازۇلى جانە بىرقاتار باق وكىلدەرى قاتىستى.

ءىس-شارادا قىتاي ساياساتىنىڭ قۇربانى بولعان قانداستارىمىزدىڭ تاعدىرى بايان ەتىلدى. قىتايدىڭ از ۇلتتارعا جاساعان قىسىمىنىڭ كورىنىسى ول – قانداستاردىڭ تۋىس-تۋعانىن، باۋىرىن، بالاسىن اباقتىعا قاماۋى نە بولماسا تۇزەتۋ لاگەرلەرىندە ەركىنەن تىس ۇستاپ وتىرۋى. شىعىستاعى كورشى «از ۇلتتارعا قىسىم كورسەتكەنىن» قانشا جاسىرسا دا، بۇگىندە بۇدان كۇللى الەم قۇلاعدار.

ۇلتى قازاق، ادەبيەت پەن مادەنيەت وكىلدەرى تۇرمەگە جابىلا باستاعان

«اتاجۇرت» بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى قىدىرالى ورازۇلى: «قىتايداعى «قازاق ماسەلەسى» سوناۋ 2017 جىلدان باستاپ قيىنداعانى بەلگىلى. سودان بەرى قىتايداعى قانداستارىمىزعا اراشا سۇراپ ءباسپاسوز  ماسليحاتتارى، ءتۇرلى جيىندار، ءىس-شارالار وتكىزىلىپ كەلەدى. كەزىندە بىلەسىزدەر، بۇل ماسەلە بۇۇ-عا دەيىن جەتتى. 2017 جىلدان باستاپ قىتايداعى قانداستارىمىزعا، مۇسىلمان ازشىلىققا جاسالعان قىسىم 2019 جىلدىڭ اياعىنا قاراي شامالى سەيىلدەگەندەي بولدى. 2019 جىلى قىتايداعى ءبىراز قازاق ەلگە ورالدى. بىراق پاندەميا باستالعالى شەكارا قايتا جابىلدى. قازىر «قىتايداعى قازاق ماسەلەسى» باسىلدى دەۋگە كەلمەيدى»، - دەيدى.

جيىنعا قاتىسۋعا ارنايى كەلگەن استانالىق كاماتان توقتامۇرات كەنجە ۇلىنىڭ قىتايدا قاماۋدا وتىرعانىن ايتىپ: «مەن، كاماتان توقتامۇرات، قازاقستان ازاماتىمىن. بالام عاراپا قىتايداعى سانجى وبلىستىق ورتا مەكتەبىنىڭ مۇعالىمى بولىپ قىزمەت ىستەيتىن. ونى 2021 جىلى شىلدە ايىنىڭ توعىز-وندارىندا سانجى قالاسىنداعى ۇيىنە كەلىپ ۇستاپ الىپ كەتكەن. قازىر قايدا ەكەنىن بىلمەيمىز. قانداي ايىپپەن ۇستالعانى دا بەيمالىم. ول جاقتا تۇراتىن بالالارىم دا انىق-قانىعىن اشىق ايتا المايدى. بالام جاقسى وقۋ وقىپ، جاقسى قىزمەت ىستەپ ءجۇر ەدى. ارتىندا ءۇش جاسار نەمەرەم قالدى. قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنان ءبىر كومەك بولىپ قالار دەگەن ۇمىتپەن، بالامنىڭ جوعىن جوقتاپ كەلىپ وتىرمىن»، - دەدى كوز جاسىن تيا الماعان كەيۋانا.

عاراپا ءناسيوللاۇلى قازاقستانعا 2017 جىلدىڭ جازىندا 15 كۇنگە كەلگەن. سودان كەيىن مۇلدە قازاقستاندا بولماعان. مۇعالىمدىكتەن باسقا، شىعارماشىلىقپەن دە اينالىسقان. «سۇلەي» دەگەن سايتتى جۇرگىزگەن. ۇنەمى حابارلاسىپ تۇراتىن ۇلى، ءبىرشاما ۋاقىت ءۇنسىز كەتكەن سوڭ، انا جۇرەگى ءبىر سۇمدىقتى سەزىپ الاڭداي باستايدى.

«بالالارىم: – ول قىزمەتكە ءوتتى، تەلەفونمەن سويلەسۋگە جۇمىستا رۇقسات بەرمەيدى ەكەن، دەدى. العاشىندا سەنىپ ءجۇردىم. سوسىن قىزمەتتەگى ادامدى تەلەفونمەن نەگە حابارلاستىرمايدى دەپ ويلاپ، مەنەن جاسىرماي-اق، قويىڭدار، ونى الىپ كەتكەن شىعار دەپ سۇرادىم. ولار: - اپا، قاتە ويلاماڭىز، بىزدە ءبارى جاقسى دەيدى دە قويادى، باسقانى ايتپايدى»، - دەيدى قاماۋداعى قانداستىڭ اناسى.

كاماتان توقتامۇراتتىڭ ايتۋىنشا، ۇلىنىڭ ەشقانداي مەملەكەتكە قارسى كوزقاراسى بولماعان. اشىق-جارقىن، دوستارى كوپ ازامات. قازاقستاندا دا ارالاس-قۇرالاس تانىستارى، ۋنيۆەرسيتەتتە بىرگە وقىعان دوستارى كوپ. ۇلىنىڭ ماسەلەسى بويىنشا قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگىنە دە، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە دە ارىز جازعان، بىراق جاۋاپ جوق.

كەيۋانانىڭ باسىنان ءوتىپ جاتقان قاسىرەت مىڭ قاسىرەتتىڭ ءبىر مىسالى.

قىتاي قازاقستان ازاماتىن زاڭسىز تۇتقىنداپ كەتكەن

قىتاي تۇرمەسىندە جازىقسىز جابىلعان تۋىسىن ىزدەپ، قىتاي ەلشىلىگىنىڭ الدىندا پيكەت وتكىزىپ جۇرگەنىنە ءبىر جىلعا تاياعان بەلسەندى گاۋھار قۇرماناليەۆا: «ءبىزدىڭ قىتاي كونسۋلدىعىنىڭ الدىندا جۇرگەنىمىزگە بۇگىن 310 كۇن تولدى. قازىر عانا كونسۋلدىق الدىنا بارعان تۇرسىن دەگەن اپكەمىزدى ۇستاپ الىپ كەتتى. ءبىز ماشينانىڭ ىشىندە كولىكتەن تۇسپەي تالابىمىزدى ايتتىق تا قايتتىق. ماشينادان تۇسسەڭ، مىندەتتى تۇردە مەدەۋ اۋدانىنا اپارىپ 3-4 ساعات ۇستاپ وتىرادى. ءويتىپ وتىرعاننان دا شارشادىق. ۇنەمى اۆتوبۋس تا، پوليتسيا دا ۇستاۋعا دايىن تۇرادى»، - دەيدى.

«مەن ءوزىمنىڭ اسقار ازاتبەك دەگەن تۋىسىمدى ىزدەيمىن. ول قىتايدا تۋىپ وسكەن. كەيىن تاريحي وتانى قازاقستانعا ورالىپ، 2017 جىلى ازاماتتىققا ءوتىپ، قازاقستاننىڭ كوك پاسپورتىن الدى. ول 2017 جىلى 7 جەلتوقسان كۇنى قورعاس شىحو ساۋدا ورتالىعىنا كەتكەن بولاتىن. بۇل ساۋدا ورتالىعى ەركىن ايماق، ياعني ەكى ەلدىڭ ازاماتتارى دا بارا الادى. الايدا، قىتاي ازاماتى قازاقستان اۋماعىنا، قازاقستان ازاماتى قىتاي اۋماعىنا وتۋىنە بولمايدى. 7 جەلتوقسان كۇنى ءبىز ۇيدە تاماق ازىرلەپ، اسقاردى كۇتىپ وتىرعانبىز. ساعات 4 كەزىندە ماعان اسقاردىڭ جانىندا جۇرگەن دوسى وراز حابارلاستى. داۋىس ءدىر-ءدىر ەتەدى.

«تۇرعان جەرىمىزدە قىتاي پوليتسەيلەرى ازاماتتىق فورمامەن كەلىپ، قۇجاتتارىمىزدى تەكسەردى. اسقاردىڭ پاسپورتىن قارادى دا، قولىن قايىرىپ، جەرگە جىعىپ، ماشيناسىنا سالىپ الىپ كەتتى»، - دەدى.  «قازاقستاننىڭ ازاماتىن ولار قالاي الىپ كەتەدى»، - دەپ مەن تاڭعالدىم. دەرەۋ پوليتسياعا حابارلاستىق. 7 جەلتوقسان كۇنى ارىزدى الماي، 8 جەلتوقسان كۇنى الدى. اسقار ازاتبەكتى قازاقستاننىڭ شەكاراسىندا، تۋرا ۇلكەن بۇركىتتىڭ ءمۇسىنى بار جەردە الىپ كەتكەن. 7 جەلتوقسان كۇنى تۇنگى ساعات ون ءبىر جارىمعا دەيىن تەلەفونى قوسۋلى تۇردى، بىراق العان جوق. سوسىن ءوشىپ قالدى. 8 جەلتوقسان كۇنى ءبىز اسكەري پوليتسياعا دا ارىزدانىپ، ۆيدەوباقىلاۋدى كورۋگە كىردىك. بىراق سول كۇنى ۆيدەوباقىلاۋ ىستەمەي تۇرعان. ەشتەڭە كورىنبەدى.

2017 جىل 8 جەلتوقساننان باستاپ الماتى وبلىسى جاركەنت اۋدانىنىڭ پوليتسياسىنا شاعىمدانىپ، اسقار ازاتبەك جايىندا ارىز جازدىق.

مىنە، بۇگىنگە دەيىن ودان حابار جوق. تەك ءبىر عانا مالىمەت بار، ول: اسقار ازاتبەكتى 2018 جىلى 20 جىلعا سوتتاعان. قازاقستان ازاماتىن.

بۇل جەردە قىتاي بيلىگى كەدەندىك زاڭدى بۇزىپ وتىر. قىتايدىڭ شىحو-دان  بىردە-ءبىر قازاقستان ازاماتىن الىپ كەتۋگە قۇقىعى جوق. مىسالى، سايراگۇل ساۋىتباي سول شىحو ارقىلى وتكەن. شىحو-مەن  قاشىپ وتكەنى ءۇشىن شەكارانى بۇزدى دەپ ايىپتالىپ، قانشا قيىندىق كوردى. قازىر شۆەتسيادا تۇرىپ جاتىر. ال، مىنەكەي، قىتاي بيلىگى شەكارانى بۇزىپ ءوتىپ، قازاقستان ازاماتىن الىپ كەتەدى. الىپ كەتىپ سوتتاپ جىبەرەدى. ادىلەتتىلىك قايدا؟

قازاقستاننىڭ باس پروكۋراتۋراسىنا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋىن تالاپ ەتىپ ارىز جازدىم. ءالى قىلمىستىق ءىس قوزعالعان جوق. مەن سول 7 جەلتوقساننان باستاپ اسقار ازاتبەكتى ىزدەپ، ارىزدانىپ ءجۇرمىن. ءتورت جىل بولدى مىنە. ءالى وزگەرىس جوق.

مەن ارىزدى پرەزيدەنتكە دە جازعانمىن، ءسىم، ءىىم جازدىم. 2019 جىلدان باستاپ ءسىم-نەن العان ءبىر جاۋاپ قانا بار: «ءيا ، نوتا جولدادىق، بىراق ولار جاۋاپ بەرمەيدى»، - دەلىنگەن.

ۆيدەو ارىز دا، جازباشا ارىز دا جولدادىق. ەشقانداي وزگەرىس بولماعاننان كەيىن، ءبىز قىتايدىڭ كونسۋلدىعىنىڭ الدىنا جينالىپ، تالاپ ەتتىك.

جالعىز مەن ەمەس، مەن سياقتى 10 ادام بار. ەلشىلىك الدىندا جۇرگەنىمىزگە 310 كۇن بولدى، وسى ۋاقىتقا دەيىن بىردە-ءبىر قىزمەتكەر شىعىپ جاۋاپ بەرگەن جوق. بيىل 21 قىركۇيەكتە ساعات 11-دە استاناعا باردىق.  پوەزدان تۇسە سالا قىتاي كونسۋلدىعىنىڭ الدىنا جەتتىك. ول جەردەن دە ەشكىم شىققان جوق.  وكىنىشتىسى، باسقا ەلشىلىككە باراتىن بولساڭ، 3 مينۋتتىڭ ىشىندە قىزمەتكەرى شىعىپ، نە جاعدايمەن كەلگەنىڭدى سۇرايدى. ال، قىتاي ەلشىلىگى ءبىزدىڭ ارىزىمىزعا دا، پيكەتىمىزگە دە قاراپ تۇرعان جوق. ەشقانداي جاۋاپ جوق»، - دەيدى قۇرماناليەۆا.

اقپارات ءۇشىن:  «قورعاس» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعى  حالىقارالىق ورتالىعى (شىحو) – بۇل «نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتى مەن «جىبەك جولى» ەكونوميكالىق بەلدەۋى ستراتەگياسى اياسىنداعى الەمدە تەڭدەسى جوق قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ بىرلەسكەن ءارى بىرەگەي جوباسى.

گاۋھار قۇرماناليەۆا سەكىلدى تۋعان-تۋىسىن ىزدەگەن ءبىر توپ ادام بار. تاعدىر تالكەگىن كورگەن قانداستاردىڭ تاعدىرى قابىرعا قايىستىرادى.

«سىزدەر بىلەسىزدەر، ءبىزدىڭ جانىمىزدا پيكەتكە شىعىپ جۇرگەن اقيقات دەگەن جىگىت بار. ونىڭ 70 جاسقا كەلگەن اكەسىن قىتايدا تۇرمەگە جازىقسىز قاماپ، اقىرى تۇرمەدە و دۇنيەگە اتتانىپ كەتە باردى. سۇيەگىن دە بەرگەن جوق. قايدا جەرلەنگەنىن دە بىلمەيدى. اقيقاتتىڭ اناسى مەن ەكى باۋىرى قىتايدا تۇرادى. بىراق ولارمەن تىلدەسە المايدى. وسىمەن ءۇشىنشى جىل اقيقات اناسى مەن باۋىرلارىنان حابار الماعان. قايدا ەكەندەرى بەلگىسىز. ءولى نە ءتىرى ەكەنى دە بەيمالىم»، - دەدى بەلسەندى.

ول وزىمەن بىرگە ەرەۋىلگە شىعىپ جۇرگەن بارلىق ادامداردىڭ مۇڭ-زارىن ايتىپ ءوتتى.

«ەگەر دە قىتايدىڭ ءار قاماۋعا العان ادامنىڭ كىناسىن كورسەتەتىن دالەل، فاكتىسى بولسا، شىعىپ جاۋاپ بەرەر ەدى»، - دەيدى ول قىتاي ەلشىلىگىنەن ەشكىمنىڭ شىعىپ جاۋاپ بەرمەيتىنىنە اشىنىپ.

«ءبىز بارلىق جاققا جازىپ جاتىرمىز، پرەزيدەنتتىڭ اكىمشىلىگىنە دە جازدىق. وزگەرىس جوق. بىزگە تەك قانا ايىپپۇل سالادى. 10 ادامعا سالىنعان ايىپپۇل قازىر 3 ملن 960 250 تەڭگە بولدى! ءار ادامنىڭ ءوز تۋىسىن، اكە-شەشەسىن، باۋىرىن ىزدەۋى قىلمىس پا؟ نەگە ادىلدىك جوق؟ موماقان قازاقتاردى سوتتاپ جاتقاندا ءبىز قالاي جايباراقات وتىرامىز؟ بۇل مۇمكىن ەمەس. بۇگىن كونفرەنتسيا بولىپ جاتىر دەگەندى ەستىپ، قۋانىپ كەتتىم. وسى ماسەلەنى ورتاعا قويىپ جاتقان جۋرناليستەر بولسا، ءبىر جاقسىلىق بولىپ قالار دەپ ۇمىتتەنەم»، - دەپ ءسوزىن اياقتادى گاۋھار قۇرماناليەۆا.

قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن رەسەي مەن قىتايدىڭ قانجىعاسىنا وڭگەرىپ بەرگەن

جۋرناليست رىسبەك سارسەنبايۇلى: «بۇل ەندى وتە سۇمدىق جاعداي. قاسىرەت. قازاق حالقىنىڭ باسىنداعى قاسىرەت دەپ ايتۋىمىز كەرەك. قىتاي تاراپىنان بۇل – باسىنعاندىق. قازاقستان مەملەكەتىنىڭ تاراپىنان بۇل – بەيشارالىق. ناعىز بەيشارالىق. ءوزىنىڭ اۋماعىندا، شەكاراسىندا تۇرعان ادامدى قولىن قايىرىپ، بارىمتالاپ الىپ كەتەدى. قىتايعا اپارىپ سوتتايدى. ال، سول جاقتاعى قانداستارىمىز باس كوتەرەر بولسا، اقىل-ويى سەرگەك ادام بولاتىن بولسا، دەرەۋ قامايدى»، - دەيدى.

رىسبەك سارسەنبايۇلى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا قىتايدا سوتتالعان اقىن-جازۋشى، كومپوزيتورلاردىڭ از عانا ءتىزىمىن اتاپ شىقتى.

«ءتىزىم مىڭنان اسىپ كەتەدى. سەلت ەتىپ وتىرعان قازاقستان بيلىگى جوق. مىڭق ەتپەيدى. بۇل قىتايدىڭ ىشكى ءىسى دەپ قاراپ وتىر. قول قۋسىرىپ وتىر. بۇل – قىتايعا بودان بولعاندىقتىڭ بەلگىسى. ساياسي، زاڭدىق، مەملەكەتتىك تۇرعىدان دا قىتايعا تاۋەلدىلىكتى كورسەتەدى. تاۋەلسىزدىك كۇنى دە كەلە جاتىر. قايداعى تاۋەلسىزدىك؟ قازاقستان ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن رەسەي مەن قىتايدىڭ قانجىعاسىنا وڭگەرىپ بەرگەن. بودان بولىپ وتىر. بۇل – بودان، بەيشارا مەملەكەتتىڭ ءىسى. قانداستارىمىزعا ەشقانداي قول ۇشىن بەرىپ، جاردەمىمىزدى تيگىزە المايمىز. جەكە حالىق رەتىندە دە، مەملەكەت رەتىندە دە. بۇل جەردە مىنا ماسەلەنى دە ايتۋىمىز كەرەك. ءبىز حالىق بولىپ كوتەرىلىپ جاتقان جوقپىز. باتىس ەلدارى، اقش قىتايدىڭ وسى گەنوتسيدى ءۇشىن، شىڭجاڭ ولكەسىندەگى از ۇلتتارعا، قازاق، ۇيعىر، قىرعىزدارعا جاساعان قىساستىعى ءۇشىن نەشە ءتۇرلى ساياسي امالدار جاساپ جاتىر. بۇل شەكتەۋ ءۇشىن، توقتاتۋ ءۇشىن كەرەك. ءبىزدىڭ قازاق مەملەكەتى دە سونداي قادامدار جاساۋى كەرەك. نارازىلىق نوتاسىن ءۇستى-ۇستىنە جولداۋ كەرەك. قارىم-قاتىناستى شەكتەۋ كەرەك. بۇرىنعى جاساعان كەلىسىم-شارتتاردى توقتاتۋ كەرەك. جاڭا ايتىلعان تىزىمدەگى ايتىلعان ادامنىڭ ءبارى ۇلت قايراتكەرلەرى، ادەبيەتشى، اقىن، ونەر، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى.

دەمەك، قىتاي سونداي ازاماتتاردى قۋدالاۋ ارقىلى، جازىقسىز سوتتاۋ ارقىلى، ءتىلدى جوعالتۋدى، مادەنيەت پەن سالت-ءداستۇردى جوعالتۋدى كوزدەيدى. ۇلت رەتىندە رۋحاني ازعىندىققا ۇشىراتادى. بۇل شىنىمەن دە گەنوتسيد. ۇلتتى جويۋعا  ماقساتتى تۇردە جاسالىپ جاتقان ارەكەتتەر»، - دەدى رىسبەك سارسەنبايۇلى.

قىدىرالى ورازۇلى: «بۇل ءبىر-ەكى كىسىنىڭ باسىنداعى جاعداي ەمەس، بۇل تۇتاس ۇلتتىڭ باسىنداعى جاعداي. پرەزيدەنت توقاەۆ: «قانداستارىمىزدى الىپ كەلەمىز»، - دەپ بيىل باسا ايتتى. ونى قولعا الۋ ءۇشىن، ەڭ ءبىرىنشى وسى قىتايداعى قانداستارىمىزدان باستاۋ كەرەك. قازىر شەكارانى ءتۇرلى سىلتاۋلارمەن جاۋىپ وتىر. بىراق بىزگە قىتايلار ەمىن-ەركىن كەلەدى دە، قازاقتار ەلىمىزگە جەتە الماي وتىر. اۋعانستاندا دا قانداستارىمىزدىڭ جاعدايى قيىن. ونى دا شەشىپ جاتقان جوق. سوندىقتان 30 جىلدىق مەرەيتوي دەپ اۋىز تولتىرا ايتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ۇلتتىق ماسەلەلەردى شەشىپ الۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن.

قىتايداعى قانداستارىمىزعا قاتىستى قولدان كەلمەيتىن تالاپتاردى قويىپ جاتقان جوقپىز. ءبىزدىڭ تالاپ – ادام بالاسىنا ءتان ەڭ قاراپايىم: باس بوستاندىعى، ەركىندىك قۇقىعى. ءبىز سونى عانا سۇراپ جاتىرمىز. باسقا قىتايعا قارسى ەشقانداي ساياسي كوزقاراسىمىز جوق. بۇل تالاپتى ورىنداۋعا حالىقارالىق ادام قۇقىعى تۇرعىسىنان دا ، جەكە مەملەكەت تۇرعىسىنان دا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ شاماسى ابدەن جەتەدى»، - دەدى ول.

«قازاق مۇڭى» دەگەن ولەڭى ءۇشىن 10 جىلعا سوتتالعان

ءماسليحات سوڭىندا قوعام بەلسەندىسى ادىلەت احمەتۇلى قازىرگى تاڭدا قىتايدا جازىقسىز اباقتىعا جابىلىپ جاتقان زيالى قاۋىم وكىلدەرىن تالداپ تۇرىپ ايتىپ بەردى.

ادىلەت احمەتۇلى: «رىسبەك اعامىزدىڭ اۋزىنان باعانا مەن جازىپ بەرگەن 7-8 ازاماتتىڭ اتى اتالدى. ول جەردە تەك قانا وسى اتالعان جىگىتتەر جاتقان جوق. ول جەردە تالاي ادام جاتىر. ۋنيۆەرسيتەتتە وتە جاقسى وقىعان، قازاققا دا، ءتىپتى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ءۇشىن دە كەرەكتى ازاماتتار سولار. قىتايعا قارسى ەشتەڭە ىستەمەگەن جىگىتتەر.

عاراپا ءناسيوللاۇلى بەيجىڭدە ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتىندە بىزبەن بىرگە وقىدى. كەرەمەت وقىدى. ۇكىمەتكە قارسى ەشتەڭە ايتقان دا، جازعان دا جوق. ساياسي ساقتىعى بار، ادەبي-مادەني ساۋاتى بار جىگىت. قازاقستانعا كەلدى. «سۇلەي» دەگەن سايتتى جۇرگىزدى. سۇلەيدە قازاقتىڭ كلاسسيكالىق ادەبيەتىن ارعى بەت، بەرگى بەت دەپ بولمەي، قازاقتىڭ رۋحانياتىنا جەتكىزىپ وتىردى. بار ايىبى وسى عانا.

قابىكەن زەينۇراين تەك قانا «قازاق مۇڭى» دەگەن ولەڭى ءۇشىن 10 جىلعا سوتتالىپتى. قازىرگى تەحنولوگيانىڭ دا ءتىلىن مەڭگەرگەن، ادەبيەتشى رەتىندە قالىپتاسىپ كەلە جاتقان ايماڭداي، ايبوز ازاماتتاردىڭ ءبىرى. ءۇرىمجى قالاسىندا جاقسى جۇمىستار اتقاردى. IT سالاسىندا جۇمىس ىستەپ، كەيىن «شىڭجاڭ حالىق باسپاسى» دەگەن ەڭ جوعارى دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك باسپادا قىزمەت اتقاردى. سول باسپانىڭ بارلىق كىتابىن جوبالاپ، كىتاپ بەتىن جاساپ بەرۋشى ەدى. ۇكىمەت رۇقسات بەرگەن جۇمىستى عانا ىستەدى. قازاقستانعا بىرنەشە رەت كەلدى.

قالىسبەك بابانۇلى تازا ونەر سالاسىندا كەلە جاتقان، بىرنەشە ءىس-شارالارعا باس بولىپ، قازاقتىڭ جوعىن جوقتاپ جۇرگەن جىگىت ەدى. اۋەلى ءداستۇرلى ءانشى بولىپ، كەيىن ەسترادانى قوستى. بار ايىبى – قابىكەن زەينۇرايننىڭ «قازاق مۇڭى» ولەڭىن ستۋديادا وقىعان. ول الەۋمەتتىك جەلىگە تاراپ كەتكەن. وسىعان بايلانىستى ونى ءبىر رەت ۇستادى دەپ ەستىگەنبىز. كەيىن جىبەرىپ، قايتا ۇستاعان. بۇل جىگىتكە قانشا جىل كەسكەنى تۋرالى ناقتى اقپارات جوق.

نۇرباق بيعازين – اقىن، جەمەنەي اۋدانىندا مادەنيەت قىزمەتكەرى بولعان. وزىمەن تىكەلەي جۇزدەسپەسەم دە، اندا-ساندا حابارلاسىپ تۇراتىن. كەيىنگى كەزدە ساياسي قىسىمعا بايلانىستى حابارلاسۋدى قويدى. كەشە ونىڭ وسكەمەندە تۇراتىن تۋىسىمەن سويلەستىم، بۇگىنگى جيىنعا كەلە الماسا دا نۇرباق تۋرالى ءبىراز اقپارات ايتىپ، ماعان جەتكىزەرسىڭ دەدى. نۇرباقتى تۇرمەگە جاباردا ءوزىن عانا ەمەس، ەكى باۋىرىن دا ۇستاعان. ۇشەۋىن بىردەي ساياسي لاگەرگە بىرنەشە ايعا قاماعان. حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ارالاسۋىنان بولۋى كەرەك 2017 جىلى 26 جەلتوقساندا ۇشەۋى ءبىر كۇندە بوساپ شىققان. از ۋاقىت وتكەن سوڭ نۇرباقتى تاعى دا ۇستاپ الىپ كەتەدى. قانشا جىلعا ەكەنى بەلگىسىز، قازىر تەك قانا قاماۋدا ەكەنى بەلگىلى.

ادەنبەك قاماشۇلى ۇرىمجىدەگى «قازىنا، ەكونوميكا» دەگەن ۋنيۆەرسيتەتتە وقىدى. قازاقتىڭ ءبىلىمدى ازاماتى. بار كىناسى سول، «WeChat» الەۋمەتتىك جەلىسىندە ارنايى پاراقشا اشىپ جۇرگىزگەن. قىتايعا قارسى ەشتەڭە ايتىپ تا، جازعان دا جوق. توننىڭ ىشكى باۋىنداي بولعان جاقىن دوسىم ەدى. الماتىعا جەتسەم دەپ ارمانداپ جۇرەتىن. ونى وسىدان 3 جىل بۇرىن ەش سەبەپسىز ۇيىنەن الىپ كەتكەن. كوكتوعاي اۋدانىندا مۇعالىم بولىپ ىستەگەن. كەلىنشەگى قاتەرلى ىسىكپەن اۋىرادى. ارتىندا بالالارى قالدى. ەڭ سوڭعى ەستىگەن حابارىم بويىنشا 2023 جىلى بوساپ شىعاتىن كورىنەدى. بۇرىن سويلەستىرمەيتىن، قازىر ۆيدەومەن سويلەسە الاتىن بولدىق دەگەندى ەستىدىك. رەسمي قۇجاتتاعى اتى – اتاحيات.

وسپان باتىردىڭ ۇرپاعى بولعاندىعى ءۇشىن سوتتالعان

جەڭىس شايىق دەگەن ازامات تۋرالى دا جاقىندا بىلدىك. ول شىڭجاڭ گازەتىنىڭ ءجۋرناليسى بولعان. سول كەزدە ءتۇستانىس بولعانبىز. بۇل كىسىنىڭ ايىبى «WeChat-تا» وسى جاقتاعى تۋىستارىنا اقشا جىبەرگەن. ونى شەت مەملەكەتكە اقشا اۋداردىڭ دەپ كىنالاعان. ول تۋعان –تۋىستارىنا ىزدەۋشى بولماڭىزدار، ىزدەسەڭىزدەر بىزگە ىقپالى جامان بولادى دەپ ايتقان ەكەن.

سارقىتجان سالىقۇلى موري اۋدانىنىڭ تۋماسى. سول اۋدانداعى 3 ورتا مەكتەپتىڭ بەدەلدى مۇعالىمى بولعان. 2016 جىلى تۇركياعا شەشەسىمەن بىرگە قىدىرىپ كەلگەن. ونى بىرەۋ 13 جىلعا كەستى دەيدى، بىرەۋ 11 جىلعا كەستى دەيدى. 11 جىل دەگەنى راس سەكىلدى. جاقىندارىنان ەستىگەنىم بويىنشا وزىنە جابىلعان ايىپتى كەتەر-كەتكەنشە مويىنداماپتى. «ۇكىممەن كەلىسپەيمىن، ارىم تازا، مەن ەشقانداي ۇكىمەتكە قارسى ءىس ىستەگەن جوقپىن»، - دەپتى. ايىبى – تۇركيادا جۇرگەندە كەزدەسپەيتىن ادامدارمەن كەزدەسكەن. بىراق كىناسى تۋرالى ناقتى قاعاز جۇزىندەگى دالەل كورمەدىك.

ناعىز مۇحاممەتۇلى جازۋشى، اقىن، وقىتۋشى. كىناسى بوستان باتىردىڭ ۇرپاعى بولعاندىعى»، - دەپ، ءسوزىن تۇيىندەدى ادىلەت احمەتۇلى.

Abai.kz