بەۋ، بەكبولاتتىڭ داۋىسى-اي!
حالىق قالاۋلىسى بەكبولات تىلەۋحاننىڭ «ەلىم مەنىڭ» اتتى جەكە كونتسەرتىنەن العان اسەردەن تۋىنداعان وي
2009 جىلدىڭ 16 مامىرى كۇنى ءاربىر سازىمەن، ءاربىر نازىندا وسىنى مەڭزەگەن دومبىرانىڭ قوڭىر داۋىسىمەن، اسەم ءاننىڭ ءارلى اۋەنىمەن ەڭسەلى ەلدىڭ ەلورداسىنىڭ كوك اسپانىن تەربەتكەن بۇل اۋەن سارىارقانىڭ ساز دالاسىنىڭ تورىندەگى تاۋەلسىزدىك سارايىنان شىعىپ جاتتى.
بۇل – ەل قالاۋلىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، تەك قانا ءانشى ەمەس، قازىرگى قازاقستاندىق كينو الەمىندە وزىندىك ورىن العان «اعايىندى»، «جەتىمدەر» فيلمدەرىنىڭ يدەيالىق جەتەكشىسى، حالىق بالاسى اتانعان بەكبولات تىلەۋحاننىڭ شىعارماشىلىق كەشى ەدى.
سوناۋ ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى جاريالانعان كۇننەن باستاپ، ەلباسىمىزدىڭ انت بەرۋى، اتا زاڭىمىزدىڭ قابىلدانۋى، جاڭا مەملەكەتتىڭ جاڭا استاناسىنىڭ ىرگە تاسى قالانۋى، ەكونوميكامىزدىڭ ءبۇگىنگى كۇندەگى وراسان زور جەتىستىككە جەتۋى، «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ قۇرىلۋى مەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى تاريحتى بەينەلى-سۋرەتتەۋدەن باستالعان كەش ارى قاراي، قازاقتىڭ قارا دومبىراسىنىڭ كۇمبىرلى داۋىسىمەن جالعاسا بەردى.
التايدان اتىراۋعا دەيىن، الاتاۋدان ارقاعا دەيىن جەردى الىپ وتىرعان تاۋەلسىز كەڭ دالامىزدىڭ ءار وڭىرىندە قالىپتاسقان ستيلىمەن، قازاق تاريحىنىڭ ءار كەزەڭىندەگى اندەردىڭ نەگىزىنە سالىپ، ءاربىر ءانىمەن ەلدى ەلدىك پەن بىرلىككە شاقىرعان، شاد-شادىمان ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاق ەلىن، قازاق جۇرتىنىڭ باۋىرماشىلدىق، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت، اۋىزبىرشىلىك سەكىلدى التىن قاسيەتتەرىن ساقتاي وتىرىپ، تۇعىرلى تاۋەلسىزدىگىمىز بەن ەڭسەلى ەگەمەندىگىمىزدىڭ ىرگەسىن نىعايتۋعا شاقىرعان كەش، ءار قىرلىلىعىمەن قاتار ءبىر سىرلىعىمەن دە كورەرمەننىڭ جۇرەگىنەن ورىن تابا ءبىلدى.
ءار قىرلىعى دەگەنىم، وندا قازاق ونەرىنىڭ عانا ەمەس، ءيسى قازاق جۇرتىنىڭ دانىشپاندىعى مەن دانالىعى سان قىرىنان تانىلسا، ءبىر سىرلى دەگەنىم – ول ورىندالعان ءاربىر ءان مەن اۋەندە ەلىم دەپ ەڭىرەگەن، جەرىم دەپ جەلبىرەگەن ەردىڭ ىشكى دۇنيەسى كورىنىپ تۇردى.
بەكبولات ساحناعا تۇركى الەمىنىڭ ۇلى ويشىلى اتانعان قورقىت اتامىزدىڭ كيەلى اسپابىمەن شىعىپ، قوبىزدىڭ داۋىسىمەن قوسا ءان شىرقاعاندا، جينالعان قاۋىم ءبىر ساتكە دەمىن ءىشىنە تارتىپ العانداي بولدى. سەبەبى كۇمبىرلەگەن قوبىز داۋىسى مەن ورىندالعان ءان سوناۋ قورقىت زامانى مەن وسى كۇنگە دەيىنگى قازاق جۇرتىنىڭ قيلى تاريحىن كوز الدىمىزدان الىپ وتكەندەي ەدى.
ونىڭ ىشىندە سوناۋ تۇركىلەر الەمىنەن باستاۋ الاتىن اتا-بابالارىمىز، ەركىندىك اتتى اسىل ارمانعا جەتۋدى اڭساعان اتا-بابا بەينەلەرى، قازاقتىڭ تۇڭعىش پارتياسى «الاشتىڭ» ەرلەرى، ودان كەيىنگى تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنداعى قيىندىقتار، كەيىنگى ەكونوميكالىق جەتىستىكتەر مەن ەڭسەسى كوتەرىلگەن حالىق، سارىارقانىڭ توسىنەن ءوز وتاۋىن تىككەن جاڭا استانا، ەڭسەلى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ۇمتىلعان تاۋەلسىز قازاق ەلى – ءبارى-ءبارى كوز الدىمىزعا كەلىپ تۇردى.
ءاربىر اۋەن مەن ءاننەن بىزگە بەكبولاتتىڭ ەلىم دەپ سوققان جۇرەگىنىڭ ءدۇرسىلى ەستىلگەندەي بولدى.
«ەرىم دەپ ەمىرەنگەن ەل بولماسا، ەلىم دەپ ەڭىرەيتىن ەر قايدان شىعار!» بەكبولاتقا دەگەن حالىقتىڭ ىقىلاسىن كورگەندە وسى ءبىر حالىق ماقالى تۇلا بويىمدى بيلەپ العانداي بولدى.
بۇل ەڭ الدىمەن تاربيە كورگەنمەن، كيەلى شاڭىراقتىڭ، تەكتى كىسىلەردىڭ ۇرپاعى بولۋمەن دە بايلانىستى بولار. ال بالاعا ەڭ ءبىرىنشى تاربيەنى بەرەتىن ول اناسى. اق ءسۇت بەرىپ ايالاپ، تۇنگى ۇيقىسىن ءتورت ءبولگەن اناڭدى مەككەگە ون رەت ارقالاپ بارساڭ دا قارىزىڭنان قۇتىلمايسىڭ. «جاقسىلىقتى ەڭ ءبىرىنشى اناڭا، سوسىن تاعى اناڭا، تاعى اناڭا، سوسىن بارىپ اكەڭە جاسا» دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك.
بەكبولات ورتاعا اناسىن الىپ شىققاندا، ەل دەپ سوققان جۇرەگى بار ۇلدى ەلگە سىيلاعان اناعا دەگەن ەلدىڭ قۇرمەتى مەن ىقىلاسى زالدى زور قوشەمەتكە تولتىرعانداي ەدى.
الىپ انادان تۋادى. اناسى بار ادامدار ەشقاشان قارتايمايدى. ولاي بولسا، بەكبولات تا ەشقاشان قارتايماي ورتامىزدا جۇرە بەرسە ەكەن، ەلىم دەپ سوققان جۇرەگى ەلىن قۋانتا بەرسە ەكەن دەپ تىلەيمىن.
«ادامنىڭ ادامشىلدىعى… جاقسى ۇستازدان بولادى» – دەيدى اباي قۇنانباەۆ. ولاي بولسا بەكبولاتتىڭ دا جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا جانىبەك كارمەنوۆ سياقتى ۇستازدارىنىڭ قوسقان ۇلەسىندە شەك بولماس. ويتكەنى «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەسىڭ» دەيدى دانا حالقىمىز. بەكبولات تا ءوزىنىڭ ۇيادا كورگەنىن قيادا جۇزەگە اسىرىپ، ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتە ءجۇرىپ، ءوز ۇستازدارىن ومىرىندەگى ورنى بولەك ءبىر توبە ەتىپ كورسەتۋى سونىڭ ايعاعى.
«ەر تارعىن»، «قىز جىبەك» وپەرالارىنان سىپىرا جىراۋدىڭ، شەگەنىڭ ارياسىنىڭ ورىندالۋى، ءۇلكەندەرمەن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ ۇندەرىنىڭ ۇندەسۋى كەشتى ودان ءارى ءارلەندىرە ءتۇستى دەسەم ارتىق ايتپاعان بولار ەدىم.
مەن مۇنى نە ءۇشىن جازىپ وتىرمىن؟ «جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسىسىن» دەيدى دانا حالقىمىز. كەمەلدى كەلەشەك پەن جارقىن بولاشاققا جەتۋ ءۇشىن تاۋەلسىزدىگىمىزدى تۋ ەتىپ، ەلدىگىمىزدى مەن ءبىرلىگىمىزدى كۇش ەتۋگە قاناتتاندىراتىن وسىنداي پاتريوتتىق كەشتەر كوبەيە بەرسىن دەپ تىلەيىك، اعايىن.
ەلىمىز تىنىش، جۇرتىمىز امان بولىپ، كوك تۋىمىز كوك اسپانىمىزدا قالىقتاي بەرسىن.
ب.بەكجانوۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى
“ايقىن” گازەتى
