كەڭەستىك ءداۋىر بىزگە ءوز ۇلتىنان تىس ءومىر سۇرەتىن، ورىسشا ويلاپ، بۇرىنعى وتارشىلار تىلىندە سويلەيتىن تورەشىلدىك (بيۋروكراتيالىق) اپپاراتتى مۇراعا قالدىردى. وسى مۇرانىڭ وكىلدەرىنىڭ كەسىرىنەن بۇرىنعى كوكپ (كپسس) ءرولىن اۋەلى «وتان»، كەيىن «نۇر وتان» جەكە دارا جاڭا الەۋمەتتىك-ساياسي جاعدايدا 30 جىل بويى قازاقتانعان ەل-جۇرتپەن ساناسپاي جۇزەگە اسىرا باستادى. بۇرىنعى ورىس ءتىلدى وڭىرلەر شەگىنە جەتە كەدەيلەنگەن قازاق تىلدىلەردىڭ تاس كەرەڭ قوعامداعى مەڭىرەۋلەنگەن مەكەنىنە اينالدى.

تورەشىلدىك اپپاراتتىڭ تىزگىنىن ۇستاعاندار اۆتوحوندى كوپشىلىكپەن ساناسۋدى قويىپ، وزدەرىنە قاجەت ءتۇرلى رەفورمالار ارقىلى ويلارىنا كەلگەندى ىستەپ، اتا-بابامىزدان مۇراعا قالعان بۇكىل بايلىقتى 30 جىل بويى ءوزارا تەڭ ءبولىستى. بيلىكتەگىلەردىڭ بيزنەسى ءوزارا اۋىز جالاسىپ، قاراپايىم جۇرت كۇندەلىكتى ومىردە تۇتىناتىن بارلىق تاۋارلاردىڭ باعاسىن اي سايىن ءوسىرۋدى داعدىعا اينالدىردى. ناتيجەسىندە جىلىكتىڭ مايلى باسى بولىپ سانالاتىن بارلىق بيزنەس سالاسى قازاقپەن پىكىرى جاراسپايتىن ورىس ءتىلدى جەكە ءبىر توپتىڭ باسى ءبۇتىن مەنشىگىنە اينالدى. سوڭعى مالىن ساتىپ، ءىرىلى-ۇساقتى قالاعا اعىلعان كوپشىلىكتىڭ مۇددەسىن ويلايتىن نە ساياسي پارتيا، نە قوزعالىس ومىرگە كەلگەن ەمەس. كەلمەيدى دە. سەبەبى پارتيالار تەك سايلاۋ كەزىندە عانا جالعان ۋادە بەرەدى.

ەڭ باستىسى قازاق ءتىلدى جالپىۇلتتىق كاسىپوداقتىڭ قۇرىلماۋى بارىس جىلعى قاڭتارداعى قاقتىعىسقا ۇرىندىردى. وسىنداي قاقتىعىستىڭ ورىن الۋىنا تەك بيلىك ەمەس، سونىمەن قاتار وپپوزيتسيا دا كىنالى. وپپوزاتسيا 30 جىلدا ەلباسىمەن تەرەزەسى تەڭ ساياسي تۇلعانى ومىرگە اكەلە المادى. پارتيالار ءالى كۇنگە ءبىرىن-ءبىرى جامانداپ، بيلىكتىڭ ءام شەتەلدىك ءتۇرلى ۇيىمداردىڭ بولگەن اقشاسىن قاناعات ەتىپ كەلەدى. بيلىككە سوزدەرىن وتكىزىپ، قازاق ءتىلدى جۇرتتى سوڭىنان ەرتۋدى ماقسات ەتكەن ەمەس.

الاڭعا شىققان جۇرتتى باسقاراتىن ارنايى ۇيىمنىڭ بولماۋى، جۇرت تەك اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ ارقاسىندا بىرىنەن-ءبىرى ءبىلىپ، نامىسقا تىرىسىپ، بالالارىنىڭ، ۇرپاعىنىڭ بولاشاعىن ويلاپ، قالىپتاسقان جاعدايعا قاتىستى ءوز كوزقاراسىن ءبىلدىرۋى ءۇشىن بۇكىل قازاقستان بويىنشا ءار ايماقتا جاپپاي ءبىر جەرگە ۇيىمداسقان تۇردە جينالۋى كوپ نارسەنى ۇقتىرادى. وسىنى تەرىس پيعىلدا پايدالانعانداردىڭ كەسىرىنەن قانتوگىس ورىن الدى. ۇكىمەت جاعدايدى شەشۋ ءۇشىن ءوزى قۇرعان كوميسسيا قۇرامىنا حالىق اتىنان ءسوز سويلەيتىن كىمدى كىرگىزەرىن بىلمەي داعدىردى. ويتكەنى، ولاردى تاقىر كەدەيلەنگەن، بار تاپقانىن بانكىدەگى قارىزدارى جالماپ جاتقان، ءوز وتانىنان باسقا بارار جەرى جوق قازاق قامى ءۇشىن ەل تاعدىرىن ويلايتىن بىردە-ءبىر ۇيىمنىڭ جوقتىعى شىن تىعىرىققا تىرەدى.

ساياسي تالاپ قويمايتىن، ەل قامى ءۇشىن بيلىكپەن بۇكپەسىز اشىق ديالوگقا باراتىن، قازاق اتىنان سويلەگەندە ۇلتىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكنوميكالىق مۇددەسىن كوزدەيتىن قازاق ءتىلدى كاسىپوداق قۇرىلماي ەش شارۋا بىتپەيدى.

بارىس جىلعى وقيعا قازاققا بيلىك پەن ورىس ءتىلدى وپپوزيتسيا ويدان شىعارعان 130 ۇلتتىڭ ىشىندەگى ەڭ سورلىسى، ەشكىمگە كەرەكسىز الاش بالاسى ەكەنىن تانىتتى. قازاق جالپىۇلتتىق كاسىپوداق قۇرماي قالىپتاسقان جاعدايدى ەش تۇزەي المايدى. كوشەگە شىققان جۇرت قوي باستاعان سەركەسىز بوسقا سەڭدەلەدى. بۇگىنگى قازاق بۇرىنعى قازاق ەمەس، وعان ءسوزىن سويلەيتىن ۇيىم مەن پارتيا كەرەك. پارتيانىڭ جۇرت سەنىمىنە يە بولۋىنا كوپ ۋاقىت قاجەت. ۇلتتىق كاسىپوداق بولسا، جۇرتپەن كۇن سايىن بىرگە. اۋزىنان اق ماي اققان بيلىكتەگى شانەۋىنىكتەردى تەك ۇلتتىق قازاق ءتىلدى كاسىپوداق قانا تاۋبەسىنە كەلتىرىپ، ەل جاعدايىن ءبىر ءوزى تۇزەي الادى.

بيلىك جۇرتتى جاپپاي جازالاماي، باس كوتەرگەن ازاماتتاردى قارالاپ اعاش اتقا مىنگىزبەي، ەل اتىنان ءسوز سويلەيتىن قازاق كاسىپوداعىنىڭ قۇرىلۋىنا جاعداي جاساۋعا ءتيىس. حالىق پەن بيلىك اراسىنداعى التىن كوپىر – قازاق ءتىلدى جالپىۇلتتىق كاسىپوداق. بارىس قاڭتارى بىزگە سونى ۇقتىردى. قولدانىستاعى زاڭمەن 99 قاقپان، 999 تۇزاق قۇرىلعاندىقتان جەكە ۇلتتىق پارتيا قۇرا الماي جۇرگەن قوعام بەلسەندىلەرى ءبىر مۇددە، ءبىر يدەياعا عانا باعىناتىن، كوزقاراس پەن پىكىر الاۋىزدىعى جوق كاسىپوداق قۇرۋدى قولعا الماي ءىس بىتپەيدى.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz