ءبىر اي بۇرىن رەسەي ناتو-عا ارنايى ۋلتيماتۋم قويىپ، ءوز تالاپتارىن جولدادى. ماسكەۋ قاۋىپسىزدىك كەپىلدىگىنە قاتىستى ءسوز قوزعاپ، ناتو-عا قيسىنسىز تالاپتار قويدى. اتاپ ايتاندا: «ناتو شىعىسقا جىلجۋىن توقتاتىپ، ۋكراينا مەن گرۋزيانى ۇيىمعا قابىلداۋدان باس تارتۋى ءتيىس»، «ناتو پوستكەڭەستىك ەلدەردى ۇيىمعا قابىلداماۋى قاجەت»، «اقش پەن رەسەي وزگە ەلدە يادرولىق قارۋ ورنالاستىرماۋى كەرەك»، «ناتو شەكاراسى 1997 جىلعى شەكاراعا قايتۋى ءتيىس»، - دەدى. «بۇل رەسەي ءۇشىن ءولىم مەن ءومىر ماسەلەسى»، - دەدى رەسمي كرەمل. 

كرەملدىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ناتو جانە اقش-پەن كەزدەسۋلەر ءوتتى. 10 قاڭتاردا اقش پەن رەسەي اراسىندا كەزدەسۋ ءوتىپ، تاراپتار كەلىسىمگە كەلە المادى. 12 قاڭتار كۇنى ناتو مەن رەسەي اراسىندا كەلىسسوزدەر ءوتتى. تاعى دا ناتيجەسىز اياقتالدى. كەزدەسۋلەردە اقش پەن ناتو-نىڭ جاۋابى ءبىر بولدى: «كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ تاڭداۋى ونىڭ زاڭدىق قۇقىعى جانە وعان رەسەي اسەر ەتپەۋى ءتيىس». ءبىر سوزبەن ايتقاندا ناتو-عا مۇشەلىككە قابىلداۋدى رەسەي شەشپەيدى. كەزدەسۋدىڭ ناتيجەسى بويىنشا، اقش پەن ناتو ارنايى جازباشا جاۋاپ دايىنداپ، رەسەيگە ۇسىناتىن بولدى.

قاڭتاردىڭ 26 كۇنى رەسەيدەگى اقش ەلشىسى دجون سالليۆان رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە كەلىپ، جازباشا جاۋاپتى تابىستادى. سالليۆان جازباشا جاۋاپتىڭ ءماتىنىن اشىپ ايتپادى جانە رەسەي تاراپى دا ونى جاريالاماۋى ءتيىس دەپ سانايدى. ءدال سول كۇنى ناتو-نىڭ دا جازباشا جاۋابى بەرىلدى. حات كۇيىندەگى جاۋاپتان كەيىن ناتو شۇعىل جيىن وتكىزىپ، رەسەيمەن قاتىناسىن تالقىلادى.

اقش مەمحاتشىسى ەنتوني بلينكەن جازباشا جاۋاپتان كەيىن تىلشىلەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. قىسقاشا ايتقاندا بلينكەن تەزيستى تۇردە بىلاي دەدى:

«ءبىز بەرگەن جاۋاپتا جاعىمدى تۇستارى دا جەتەرلىك. سول تاراپتار بويىنشا رەسەيمەن جۇمىس ىستەۋگە بولادى، ارينە ەگەر ولار شىنايى سونى قالاسا. قازىرگى ۋاقىتتا اقش بارلىق ماسەلەنى ديپلوماتيالىق جولمەن شەشۋگە دايىن، بىراق ءبىز كەز كەلگەن ستسەناريگە دايىنبىز. اقش پەن رەسەي اراسىنداعى قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى بويىنشا ارىپتەستىك ءبىز جولداعان جازباشا جاۋاپتا جازىلعان، سول بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە بولادى. ناتو بولسا اشىق ەسىك ءپرينتسيپىن ساقتايدى».

ارتىنشا ناتو وتىرىسى ءوتىپ، ناتو باسشىسى ستولتەنبەرگ بىرنەشە ماڭىزدى شەشىمدەردى قابىلداعانىن ايتتى. ناقتىلاپ ايتقاندا، ناتو «اشىق ەسىك» پرينتسيپىنەن ەشقاشان باس تارتپايدى جانە گرۋزيا مەن ۋكراينانىڭ ۇيىمعا قابىلدانۋىن ولاردىڭ زاڭدىق قۇقىعى دەپ تانيدى. ەگەر رەسەي بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىقتى قالايتىن بولسا، وندا ول گرۋزيا، ۋكراينا جانە مولدوۆاداعى اسكەرىن اكەتۋى ءتيىس. ناتو شىعىس ەۋروپا ەلدەرىندەگى اسكەر سانىن ارتتىراتىن بولدى جانە وداقتاستارعا قارۋ مەن وزگە دە كومەك بەرۋدى جالعاستىرادى. اقش ءوز تاراپىنان شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ اربىرىنە مىڭ ارنايى جاساقتان اتتاندىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.

ارينە، بۇل جاۋاپتى رەسەي ساياساتكەرلەرى «ءبىزدى مازاق ەتتى» دەپ شۋلاپ جاتىر. ولار قارسى جاۋاپ رەتىندە ۋكراينا شىعىسىنداعى بۇلىكشىلەر قولىنداعى ايماققا رەسمي قارۋ بەرىپ، جاۋاپ قاتايىق دەپ وتىر. ءبىر قىزىعى بۇل ۇسىنىستى مەمدۋمادا قىرقىسىپ جاتاتىن بارلىق پارتيالار قۇپتاي كەتتى. اتالمىش ماسەلە بويىنشا سوڭعى شەشىم پۋتيندە.

مەدۆەدەۆ بولسا يادرولىق قارۋ جايلى ءسوز قوزعادى.

«ءبىزدىڭ يادرولىق كۇشتەردى قولدانىپ جاۋاپ بەرۋگە تولىق قۇقىعىمىز بار، ەگەر ءبىزدىڭ وداقتاستارىمىزعا نەمەسە بىزگە يادرولىق سوققى جاسالسا، جاپپاي قىرىپ جويۋ قارۋىن قولدانسا جانە ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعى مەن ومىرشەڭدىگىنە قاۋىپ تونسە ارينە قولدانامىز. بۇل ماسەلەنى شەشۋگە باعىتتالعان فورمۋلا دەسەك تە بولادى»، -  دەيدى بۇرىنعى «قۋىرشاق پرەزيدەنت». ونىڭ ويىنشا، رەسەي كۋبا مەن ۆەنەسۋەلادا اسكەري بازا ورناتۋى ابدەن مۇمكىن، بۇل بويىنشا ارنايى كەلىسىمدەر دە جاسالعان. الايدا، مەدۆەدەۆ ناتو مەن رەسەي اشىق سوعىسپايدى دەپ ەسەپتەيدى، سەبەبى ونداي قاقتىعىس ناعىز اپاتتى جاعدايعا اكەلىپ سوقتىرۋى مۇمكىن.

تاراپتار وسىلايشا جاڭا قىرعي-قاباق سوعىستىڭ تۇساۋىن كەستى. اقش الداعى ۋاقىتتا جاڭا سانكتسيالاردى ەنگىزەتىنىن رەسمي مالىمدەدى، ال رەسەي ۋكراينا شەكاراسىنىڭ ماڭىنا اسكەري كۇشىن توپتاستىرۋدى جالعاستىرماق.

كا مىرزا

Abai.kz