قىرعىز سوتسيال-دەموكراتتار پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى تەمىرلان سۇلتانبەكوۆ 2016 جىلى قىرعىزستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ پەن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اراسىنداعى جانجالدىڭ سەبەبىن اتادى.

ونىڭ سوزىنشە 2016 جىلى ورتالىق ازيادا بولعان اۋقىمدى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىساكە 100 جىل تولعان ساتتە، 1916 جىلعى  رەسەي يمپەرياسىنا قارسى كوتەرىلىس قۇرباندارىن ەسكە الۋعا قاتىستى ەكى ەل باسشىلارىنىڭ اراسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك بولعان. ناقتىلاپ ايتقاندا قازاقستان باسشىسى كوتەرىلىستە قازا تاپقانداردى ەسكە الۋدى قالاماعان.

"جاقىندا ەكس-پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆ قازاقستانداعى قايعىلى قاڭتار وقيعاسى تۋرالى مالىمدەمە جاسادى. ونىڭ بۇل ءسوزىن باۋىرلاس قازاق حالقى جىلى قابىلدادى. ءوز مالىمدەمەسىنىڭ ماتىنىندە المازبەك اتامباەۆ نۇرسۇلتان نازارباەۆتان 2016 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن كەيىنگى ىستەگەن ىسىنەن سوڭ، كوپ نارسە كۇتپەگەنىن ايتتى. ارينە، المازبەك شارشەنۇلى قاراپايىمدىلىعىنىڭ ارقاسىندا 2016 جىلدىڭ قىركۇيەگىندەگى وقيعا تۋرالى بۇرىن-سوڭدى ايتپاعان جانە كەيىنىرەك ايتۋى دا ەكىتالاي ەدى...", - دەپ جازدى سۇلتانبەكوۆ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا.

سونىمەن بىرگە ول قىرعىزستان مەن قازاقستان حالىقتارى عانا ەمەس، ءتىپتى جوعارى ساياسي توپ وكىلدەرى دە اتامباەۆ پەن نازارباەۆتىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ ءۇزىلۋىنىڭ سەبەبى، قىرعىزستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىنىڭ 2017 جىلى قازاندا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە قارسى سويلەگەن ءسوزى سەبەپ بولدى دەپ ويلاپ جۇرگەندىگىن ايتتى. بىراق شىنايى سەبەبى بۇل ەمەس بولىپ شىقتى.

"سونىمەن 2016 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ەكس-پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆ قانداي وقيعالاردى اتاپ ءوتتى؟ قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا بۇكىل قوعامعا ۇلكەن سەرپىن بەرىپ، ءاربىر قىرعىز ازاماتىن ۇلتجاندىلىققا شابىتتاندىرعان جانە ەلىمىزدىڭ كەمەل كەلەشەگىنە سەنىم ۇيالاتاتىن دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارى ءوتتى. ال كەلەسى كۇنى تمد ەلدەرىنىڭ مەملەكەت باسشىلارى قاتىسقان تمد كەڭەسىنىڭ مەرەيتويلىق وتىرىسى ءوتتى. كەلەسى كۇنى، 2016 جىلدىڭ 17 قىركۇيەگىندە پرەزيدەنت المازبەك شارشەنۇلى اتامباەۆ 60 جاسقا تولدى جانە ونى قۇتتىقتاۋعا كەلگەندەر كوپ بولدى", - دەپ ناقتىلادى قىرعىز ساياساتكەرى.

ونىڭ ايتۋىنشا، تاڭەرتەڭ مولدوۆا پرەزيدەنتتەرى مەن پرەمەر-ءمينيسترى 1916 جىلى قازا تاپقانداردىڭ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋ ءۇشىن اتا-بەيىتكە مەملەكەتتىك رەزيدەنتسيادان شىعۋعا دايىندالىپ جاتقان.

"قايعىلى وقيعالاردىڭ 100 جىلدىعىنا وراي ەسكە الۋ شارالارىن وتكىزۋ تۋرالى شەشىمنىڭ قابىلدانۋى تاۋەكەلدى قادام بولعانىن ايتا كەتۋ كەرەك، ويتكەنى بۇل قىرعىز-رەسەي قارىم-قاتىناسىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن، بىراق مۇنى ىستەۋ بۇل ءبىزدىڭ ۇرپاقتىڭ اتا-بابا الدىنداعى پارىزى ەدى. بۇل ماسەلەدە ماسكەۋ مەن بىشكەك اراسىندا تالاي داۋ بولعانىن بىلەمىز. عالىمدار مەن تاريحشىلاردىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ۇركۇن (ورتالىق ازياداعى رەسەي يمپەرياسىنا قارسى قىرعىز كوتەرىلىسى) كەزىندە 200 مىڭعا جۋىق اتا-بابالارىمىز قازا تاپقان. 1916 جىل اڭىزداردا، قاسىرەتتى وقيعاسىمەن، ورنى تولماس قازاسىمەن حالقىمىزدىڭ جادىندا ماڭگى قالدى. وسىنىڭ ءبارى 100 جىل بويى حالىقتىڭ جان دۇنيەسىنىڭ تەرەڭىندە ساقتالدى – بۇل تۋرالى ايتپاۋ، جازباۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ ون مىڭداعان مايىتتەرى ەشقاشان ءتيىستى دارەجەدە جەرلەنگەن جوق، بۇل سۇمدىق وقيعانى ەسكە الۋ بىزگە بەيبىت ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك بەرمەدى", - دەدى سۇلتانبەكوۆ.

ول اتامباەۆتىڭ جارلىعىنىڭ ارقاسىندا 2016 جىلى قىرعىزستاندا بارلىق تاۋ جوتالارىندا، اسۋلاردا ادامداردىڭ سۇيەكتەرىن جيناعانىن، جەرلەۋ راسىمدەرىن وتكىزگەنىن، ادامدار قايتىس بولعاننان كەيىن 100 جىل وتكەن سوڭ رۋحىن تىنىشتاندىرۋ ءۇشىن دۇعا وقىپ، فيلمدەر تۇسىرگەنىن، سۋرەت سالعانىن، كەڭ تالقىلاۋ وتكىزىپ، ەسكەرتكىشتەر قويىلعانىن ايتىپ ءوتتى.

"ال 2016 جىلدىڭ 17 قىركۇيەگىندە مەملەكەت باسشىلارى، سونىڭ ىشىندە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين دە مەملەكەتتىك رەزيدەنتسيادان 1916 جىلعى مەموريالعا گۇل شوقتارىن قويۋ ءۇشىن شىققالى جاتقان بولاتىن. الايدا ولار كەتەر الدىندا جينالىپ تۇرعاندارىندا، قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۆلاديمير ءپۋتيندى كەرى سۇيرەپ، "اتا-بەيىتكە" بارماۋعا كوندىردى، ويتكەنى بۇل رەسەيگە قارسى ءىس-شارا بولعاندىقتان، مۇنداي وقيعالار قازاقستاندا بولماعانىن ايتىپ ونى ويىنان اينىتقىسى كەلدى. قازاقستاندا رەسەيگە دەگەن قۇرمەتتىڭ ارقاسىندا مۇنداي شارالار بولماعانىن، ال ءپۋتيننىڭ قىرعىز ەسكەرتكىشىنە بارىپ گۇل شوقتارىن قويۋى، قازاق ەلىنىڭ تومەن دەڭگەيگە ءتۇسىپ قالارىن ايتقىسى كەلگەن بولار. سونىمەن بىرگە ول اتامباەۆتى ۇلتشىل جانە ۇلتارالىق ارازدىقتى قوزدىرۋشى دەپ اتادى. ال اتامباەۆ نازارباەۆقا قايعىلى وقيعادا قازا تاپقان اتا-بابالارىن ەسكە الۋعا ەشكىم وعان كەدەرگى كەلتىرمەگەنىن، ونىڭ جاسىندا تەك قۇدايدان قورقۋ كەرەكتىگىن ايتتى دەپ جاۋاپ بەردى", - دەپ ناقتىلادى ساياساتكەر.

ونىڭ ايتۋىنشا، ەكى پرەزيدەنت اراسىنداعى قىزۋ ايتىستان كەيىن پۋتين ويعا شومىپ، سوعان قاراماستان ارمەنيا پرەزيدەنتى، مولدوۆا پرەمەر-ءمينيسترى جانە اتامباەۆپەن بىرگە قايعىلى وقيعا قۇرباندارىن ەسكە الۋعا بارعان.

"بۇل، مەنىڭ ويىمشا، رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ دانالىعىن كورسەتەدى. ناتيجەسىندە نازارباەۆ بىردەن اۋەجايعا بارىپ، استاناعا ۇشسا، پۋتين 1916 جىلعى قايعىلى وقيعا قۇرباندارىنا ارنالعان مەموريالعا گۇل شوقتارىن قويعاننان كەيىن اتامباەۆپەن بىرگە قوي-تاش اۋىلىنداعى رەزيدەنتسياسىنا باردى", - دەپ جازدى سۇلتانبەكوۆ.

Abai.kz