رەسەيدىڭ اگرەسسيالىق ساياساتىنا جويقىن سوققى بەرىلۋدە. ۋكراينا ۇرىس دالاسىندا، ال الەم ەلدەرى ەكونوميكالىق تۇرعىدان رەسەيدى قىسپاققا الۋدا. رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار قازاقستانعا دا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. وعان كوپتەگەن فاكتور اسەر ەتەدى، ەڭ ءبىرىنشى قازاقستان ءۇشىن باستى ساۋدا سالاسىنداعى سەرىكتەستىڭ رەسەي بولۋى سانكتسيالاردىڭ زياندى اسەرىن ارتتىرۋدا. 

رەسەيگە 2014 جىلى العاش رەت قۋاتتى سانكتسيالار سالىنا باستادى. قىرىمدى تارتىپ العان باسقىنشىعا سالىنعان سانكتسيالار وسى ۋاقىتقا دەيىن الىنىپ تاستالمادى جانە كەرىسىنشە كۇشەيە ءتۇستى. سانكتسيالار اسەرىنەن قازاقستان ەكونوميكاسى دا وراسان زارداپ شەكتى. ۇلتتىق ۆاليۋتا قۇلدىرىپ، دەۆالۆاتسيا شارىقتاۋ شەگىنە جەتتى. ال ۇلتتىق قوردان تەڭگەنى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن كۇنىنە ونداعان ميلليون دوللار ينتەرۆەنتسيا جاسالدى. ال 2015 جىلى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جۇمىسى باستالدى. بۇل رەسەيگە سالىناتىن سانكتسيالاردىڭ سالماعى وزگە ەلدەرگە دە تۇسەتىنىن ايقىن كورسەتتى.

بۇل تۋرالى ەكونوميست ارمان بايعانوۆ بىلاي دەدى:

«ءبىزدىڭ ۆاليۋتالارىمىز ءار ءتۇرلى بولسا دا، ەكونوميكالىق زاڭدىلىقتاردىڭ اسەر ەتۋى بىردەي. ءبىر سوزبەن ايتقاندا كورشىمىزدىڭ جاعدايى ناشار بولسا، بىزگە دە اسەرى تيەدى. سوندىقتان ءبىز سانكتسيالار سالىنعان ساتتە ۆاليۋتانىڭ قۇلدىراپ جاتقانىن كورۋدەمىز. ءتىپتى وعان مۇناي فاكتورى دا اسەر ەتپەۋدە. ەكونوميكالىق وداق ىشىندەگى بايلانىس ارتا تۇسەدى، سوندىقتان دا ءار ەل ەكونوميكالىق تۇرعىدان ۇتىلماۋ ماقساتىندا رەفورمالار جۇرگىزۋگە تىرىسىپ باعۋدا»,  - دەيدى ول.

ونىڭ پايىمىنشا، رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار قازاقستانعا وتە قاتتى اسەر ەتەدى.

«رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار قازاقستانعا كوبىرەك اسەر ەتەدى. مىسالى, قازاقستانعا سانكتسيا سالىنسا, رەسەيگە ءدال ولاي اسەرى بولماس ەدى. سانكتسيادان كەيىن كەزىندە رۋبل دەۆالۆاتسياعا ۇشىرادى، ال قازاقستان بىردەن ول قادامعا بارمادى. سوندىقتان ءبىزدىڭ نارىقتى رەسەي تاۋارى جاۋلاپ الدى. ال مىسالى, كەرىسىنشە بولىپ، ءبىرىنشى تەڭگە قۇلدىراسا، وندا ءبىز رەسەيدىڭ نارىعىن ارزان تاۋارمەن تولتىرا الماس ەدىك، سايكەسىنشە وزىمىزدە تاۋار قۇنى كوتەرىلەتىن ەدى. سوندىقتان ەلدەر اراسىنداعى ەكونوميكالىق قاتىناستى مۇقيات قاراۋ كەرەك. ولاي بولماسا ءبىزدى رەسەيدىڭ تاۋارى جاۋلاپ الادى», - دەيدى ول.

مىسال رەتىندە ەۋروپالىق وداقتا ءبىر ەلدەگى ەكونوميكالىق جاعداي ەكىنشى ەلگە قاتتى اسەر ەتپەيتىنىن ايتتى. سەبەبى ەو-دا ەكونوميكاسى قۋاتتى بىرنەشە ەل بار. ال ەاەو-دا ولاي ەمەس.

ال ەندى 24 اقپاننان باستاپ رەسەيگە «توزاق سانكتسيالارى» اتتى قۋاتتى سانكتسيالار سالىنا باستادى. بۇل سانكتسيالار الدەقايدا شەكتەۋلەرى كوپ. رەسەيگە سالىنعان جاڭا سانكتسيالار تۋرالى ساراپشى نۇربەك ىسقاقوۆ بىلاي دەيدى:

«بۇل قۋاتتى سانكتسيالاردىڭ اسەرى شامامەن تۇسىنىكتى بولىپ تۇر. رەسەي ەكونوميكاسى الداعى 1-1,5 جىل ىشىندە 1-2%-عا قۇلدىراي باستايدى، بۇل ارينە قازاقستانعا دا ءوز اسەرىن تيگىزەدى. 2022-2023 جىلدارى ءىجو ءوسىمى 4,0%-دان جىلىنا 0,5-1,0% عا دەيىن قۇلدىراۋى مۇمكىن. جىلدىق ينفلياتسيا ەكى ەلدە دە 9-10%دان اسۋى مۇمكىن، ارينە ارتىنشا ازاماتتاردىڭ تولەم قابىلەتى مەن نەسيە جابۋ مۇمكىندىگى دە تومەندەي تۇسەدى».

تاعى ءبىر ساراپشى اندرەي چەبوتارەۆ بولسا قازاقستاندى قيىن كۇندەر كۇتىپ تۇرعانىن ايتادى.

«ءداپ قازىر بىزدە كۋرس كوتەرىلىپ جاتىر، دەگەنمەن سانكتسيالاردىڭ اسەرى الداعى ۋاقىتتا ءتىپتى قاتەرلى بولۋى مۇمكىن. ءبىز مۇنايىمىزدى عاسپي قۇبىرى ارقىلى ساۋدالايمىز. ەگەر باتىس رەسەي مۇنايى مەن گازىنا ەمبارگو جاريالاسا، ول بىزگە تىكەلەي اسەرى ءتيۋى مۇمكىن», - دەيدى ول.

رەسەيدى SWIFT جۇيەسىنەن اجىراتۋ، جوعارى تەحنولوگيالار بەرمەۋ جانە ءتۇرلى كومپانيالارىنىڭ اكتيۆتەرىن بۇعاتتاۋ، بانكتىك جانە قارجىلىق سەكتورىنا شەكتەۋ قويۋ رەسەي ەكونوميكاسىن شايقاۋدا. سانكتسيالاردىڭ العاشقى كۇنى-اق قازاقستاندا تەڭگە قۇلدىراپ، دوللار 490 كورسەتكىشكە كەلىپ تۇراقتادى. ال مەملەكەت كەي دەپوزيتتەرگە 10 پايىز كەپىلدەندىرىلگەن ۇستەمە قوسىلاتىنىن ايتتى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz